تیره شدن رنگ ادرار نشانه چه بیماری هایی است؟

• نوشته شده توسط فاطمه مهربان
• 26 / 10 / 1400

ادرار در کلیه‌ها تولید می‌شود. وقتی مایعات یا غذا می‌خورید، از دستگاه گوارش، به سیستم گردش خون و به کلیه‌ها جایی که فیلتر می‌شود، می‌رود. سپس کلیه‌ها از طریق ادرار از شر مواد زائد و مایعات اضافی خلاص می‌شوند. حالب‌ها لوله‌هایی هستند که کلیه‌ها را به مثانه متصل می‌کنند. مثانه ادرار را از طریق مجرای ادرار تخلیه می‌کند. مجرای ادرار لوله‌ای است که از طریق آن ادرار از بدن خارج می‌شود.

در حالت ایده آل، رنگ ادرار شما زرد کم رنگ خواهد بود. این نشان می‌دهد که هیدراته هستید. به بیان ساده‌تر، آب کافی در بدن شما وجود دارد. ادرار به طور طبیعی دارای مقداری رنگدانه زرد به نام اوروبیلینوژن است. هر چه ادرار تیره تر باشد، غلظت آن بیشتر می‌شود. مشاوره پزشکی اظهار می‌کند که ادرار تیره بیشتر به دلیل کم آبی است. با این حال، ممکن است نشانگر این باشد که مواد زائد اضافی، غیرعادی یا بالقوه خطرناک در بدن در حال گردش هستند. به عنوان مثال، ادرار قهوه‌ای تیره ممکن است نشان دهنده بیماری کبدی به دلیل وجود صفرا در ادرار باشد.

ادرار خونی یا قرمز رنگ نشانه مشکلات بالقوه دیگری از جمله آسیب مستقیم به کلیه‌ها است. اگر این علائم را دارید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. ظرایطی که ممکن است با تیره شدن رنگ ادرار همراه باشد عبارتند از:

• هپاتیت
• رابدومیولیز
• سیروز
• گلومرولونفریت
• کم آبی بدن
• ضربه
• انسداد صفراوی
• سنگ کیسه صفرا
• سنگ مثانه
• سرطان مثانه
• زردی
• بیماری کبد
• سرطان کلیه
• سرطان پانکراس
• مالاریا
• تالاسمی
• پورفیری‌ها
• عوارض جانبی داروهای رقیق کننده خون
• سنگ مثانه یا کلیه

تیره شدن رنگ ادرار نشانه چه بیماری‌هایی است؟

عوامل زیادی وجود دارد که منجر به تیره شدن ادرار می‌شود. به عنوان مثال، همانطور که ویزیت پزشک در منزل توضیح می‌دهد؛ ورزش زیاد یا بیش از حد شدید نیز می‌تواند به تیره شدن ادرار منجر شود. ورزش شدید می‌تواند باعث آسیب عضلانی شود که در این حالت بدن شما مواد زائد را بیش از حد آزاد کند. در نتیجه امکان دارد ادرار صورتی یا بسیار تیره باشد. ادرار تیره به دلایل دیگر ممکن است با رنگ قهوه‌ای یا قرمز رنگ و تیره شود. برخی از افراد ادراری دارند که تقریباً شبیه شربت به نظر می‌رسد. این مورد زمانی است که فرد مبتلا به بیماری کبد یا کلیه باشد. سایر مواردی که با تیره شدن ادرار همراه هستند، عبارتند از:

درخواست آزمایش در محل

ثبت درخواست

کم آبی بدن

گاهی اوقات تشخیص تفاوت بین ادرار تیره به دلیل کم آبی یا دلایل دیگر دشوار است. ادرار تیره به دلیل کم آبی معمولاً کهربایی یا عسلی رنگ اما تیره است.  اگر دچار کم آبی هستید، علاوه بر ادرار تیره، امکان دارد علائم دیگری نیز داشته باشید. مثال‌ها عبارتند از:

• سرگیجه یا سبکی سر
• دهان خشک
• پوست خشک
• سردرد
• تشنگی
• یبوست

کودکان، سالمندان و افرادی که با بیماری‌های شدید مانند سرطان زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض کم آبی هستند. در بیشتر موارد، افراد می‌توانند با نوشیدن مایعات شفاف بیشتر، مانند آب و چای گیاهی، کم آبی بدن را درمان کنند. اگر آب اضافی بنوشید و ادرارتان روشن‌تر شود، می‌توانید بگویید که کم آبی دلیل تیره شدن ادرار شما بوده است.  افراد در صورت داشتن هر یک، برخی یا همه علائم زیر باید به دنبال مشاوره پزشکی تلفنی باشند:

• بی حالی
• دهان و زبان بسیار خشک
• پوستی که پس از نیشگون گرفتن بسیار آهسته به رنگ قبلی خود بازمی‌گردد
• نبض ضعیف یا غایب
• فشار خون پایین
• حداقل یا بدون ادرار

غذا، نوشیدنی یا دارو

برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند باعث تغییر رنگ یا بوی ادرار شوند. چغندر و شاه توت امکان دارد ادرار را قرمز تیره کنند و خوردن ریواس می‌تواند به رنگ قهوه‌ای تیره یا چای مانند منجر شود. برخی از داروها نیز می‌توانند باعث تغییر رنگ ادرار شوند:

• سنا، کلرپرومازین و تیوریدازین می‌توانند باعث قرمز شدن ادرار شوند.
• ریفامپین، وارفارین و فنازوپیریدین می‌توانند باعث نارنجی شدن رنگ ادرار شوند.
• آمی تریپتیلین، ایندومتاسین، سایمتیدین و پرومتازین می‌توانند باعث ایجاد ادرار آبی یا سبز شوند.
• کلروکین، پریماکین، مترونیدازول و نیتروفورانتوئین می‌توانند باعث ایجاد ادرار قهوه‌ای تیره یا چای رنگ شوند.

کم خونی همولیتیک

مشاوره تلفنی پزشکی بیان می‌کند؛ گلبول‌های قرمز در مغز استخوان رشد می‌کنند. بدن معمولا گلبول‌های قرمز قدیمی یا معیوب در طحال را در فرآیندی به نام همولیز از بین می‌برد. هنگامی که بدن به اشتباه تعداد زیادی گلبول قرمز را از بین می‌برد، ممکن است فرد دچار کم خونی همولیتیک شود.

اختلالات ژنتیکی خون، مانند بیماری سلول داسی شکل یا تالاسمی نیز می‌تواند منجر به کم خونی همولیتیک شود. همچنین عارضه جانبی بالقوه برخی داروها است و گاهی اوقات ممکن است پس از تزریق خون رخ دهد. علاوه بر ادرار تیره، علائم کم خونی همولیتیک عبارتند از:

• خستگی
• سرگیجه
• تپش قلب
• پوست رنگ پریده
• سردرد
• یرقان یا زرد شدن پوست و چشم
• بزرگ شدن طحال یا کبد

در موارد شدید، کم خونی همولیتیک می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• لرز
• تب
• درد کمر و شکم
• شوکه شدن

عفونت‌های دستگاه ادراری

عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) زمانی اتفاق می‌افتند که باکتری‌ها معمولاً از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می‌شوند. زنان بیشتر از مردان به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند و بسیاری از مردم آن را به عنوان عفونت مثانه یا سیستیت می‌شناسند. علائم UTI عبارتند از:

• درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• درد یا فشار در شکم
• اصرار مکرر برای ادرار کردن
• ادرار کدر، تیره یا خونی به نظر می‌رسد

هپاتیت C

ویروس هپاتیت C (HCV) می‌تواند باعث عفونت کبد شود. این بیماری در مراحل اولیه علائم کمی دارد، بنابراین بسیاری از مردم تا زمانی که آسیب کبدی شروع به ایجاد مشکل نکند، نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند. از آنجایی که HCV بر نحوه پردازش مواد زائد توسط کبد تأثیر می‌گذارد، ممکن است باعث تیره شدن ادرار شود.

سایر عوامل خطری که احتمال بروز هپاتیت را در افراد افزایش می‌دهند، عبارتند از: استفاده از سوزن مشترک، داشتن رابطه جنسی بدون کاندوم با فردی که HCV دارد و دریافت خالکوبی با استفاده از تجهیزات غیر استریل. علائم معمولاً طی 2 هفته تا 6 ماه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند. آنها به طور کلی خفیف هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

چکاپ در محل

ثبت درخواست

• خستگی
• درد عضلات
• درد مفاصل
• تب
• حالت تهوع یا کم اشتهایی
• دل درد
• خارش پوست
• ادرار تیره
• زردی

عوامل خارجی موثر بر تیره شدن رنگ ادرار

همانطور که مشاوره تلفنی پزشکی توضیح می‌دهد؛ لازم است بدانید گاهی اوقات ادرار تیره ربطی به هیدراتاسیون یا سلامت کلی ندارد. در عوض، مربوط به چیزی است که خورده‌اید یا نوشیده‌اید یا دارویی که مصرف کرده اید. اگر ادرار شما تیره است، به آنچه خورده‌اید فکر کنید. اگر چغندر، توت، ریواس یا لوبیا فاوا مصرف کرده‌اید، همانطور که توضیح داده شد، همه اینها می‌توانند باعث تیره شدن ادرار شما شوند.

برخی از داروها می‌توانند باعث تیره شدن ادرار شوند. معمولاً پزشک از قبل به شما اطلاع می‌دهد که این یک عارضه جانبی احتمالی است. چند نمونه از داروهایی که برای انجام این کار شناخته شده اند عبارتند از:

• ملین با سنا
• داروهای شیمی درمانی
• ریفامپین
• وارفارین (کومادین)
• فنازوپیریدین

چه زمانی با پزشک خود تماس بگیرید؟

در صورت مشاهده خون در ادرار یا مشاهده ادرار تیره که پس از نوشیدن آب بسیار از بین نمی‌رود، باید به ویزیت پزشک در منزل تماس بگیرید.دانستن علت دقیق علائم بسیار مهم است. اگر ادرار تیره همراه با درد شدید به خصوص در ناحیه کمر دارید، ممکن است سنگ کلیه یا عفونت مجاری ادراری (UTI) داشته باشید.

اگر نمی‌توانید فوراً به پزشک خود مراجعه کنید یا اگر درد و علائم دیگر بدتر شد و با حالت تهوع، استفراغ و تب بالا همراه شد، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

تشخیص و درمان تیره شدن رنگ ادرار

اگر رنگ ادرار شما تیره است که ناشی از کم‌آبی بدن نیست یا یکی از عوارض جانبی داروی شما است، باید یک ارزیابی جامع توسط پزشک خود داشته باشید. آنها به شرح حال دقیق پزشکی شما نیاز دارند و شما باید معاینه فیزیکی و آزمایش ادرار انجام دهید.

آزمایش ادرار شامل گرفتن حداقل یک نمونه از ادرار شما است. یک آزمایشگاه ادرار را از نظر وجود چندین مورد آزمایش می‌کند که می‌تواند وجود یک بیماری زمینه‌ای را نشان دهد. مثال‌ها عبارتند از:

• باکتری‌ها
• بیلی روبین
• سنگ‌ها
• گلوکز
• پروتئین
• سلول‌های قرمز خون
• گلبول‌های سفید خون

یک آزمایشگاه گزارشی را بر اساس سه جزء که در ادامه توضیح داده شده است، ارائه می‌دهد.

• یک معاینه بصری مشخص می‌کند که ادرار شفاف، کدر یا غلیظ است و به چه رنگی می‌باشد.
• آزمایش‌های شیمیایی شامل اطلاعاتی در مورد بیلی روبین، خون، کتون‌ها، پروتئین‌ها و گلوکز است.
• یک معاینه میکروسکوپی وجود باکتری را آزمایش می‌کند.

در حالت ایده آل، نمونه ادرار از اولین ادراری که در صبح تولید می‌کنید تهیه می‌شود. این ادرار در صورت وجود، به احتمال زیاد ناهنجاری‌ها را نشان می‌دهد، زیرا غلیظ‌تر از سایر ادرارهایی است که در طول روز بدن تولید می‌کند.

اگر آزمایش ادرار شما نتایج غیرعادی را نشان دهد، ممکن است مشاوره پزشکی آزمایش‌های هدفمند بیشتری را تجویز کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل آزمایش خون یا کشت ادرار باشد که سعی در شناسایی نوع باکتری در ادرار شما دارد.

همچنین، شمارش کامل خون (CBC) یا پانل متابولیک جامع می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا عملکرد کلیه یا کبد شما به خطر افتاده است یا خیر. درمان به سابقه پزشکی، علائم و نتایج هر گونه مطالعات آزمایشگاهی و سایر تست‌های تشخیصی بستگی دارد.

ویزیت پزشک در منزل

ثبت درخواست

جلوگیری از تیره شدن رنگ ادرار

اگر تیره شدن رنگ ادرار شما به دلیل داروهایی است که مصرف می‌کنید، باید مصرف آنها را بر اساس نتایج خود ادامه دهید. اگر در مورد رنگ ادرار خود در رابطه با داروهایی که مصرف می‌کنید نگران هستید، همیشه توصیه می‌شود تا با پزشک خود صحبت کنید. همچنین می‌توانید از مصرف غذاهایی که باعث تیرگی ادرار می‌شوند اجتناب کنید.

اگر ادرار تیره شما به دلیل دریافت ناکافی مایعات است، باید آب بیشتری بنوشید. در حالت ایده آل باید حداقل 3 فنجان ادرار در روز دفع کنید و بین 4 تا 6 بار ادرار کنید. سعی کنید بعد از بیدار شدن از خواب یک فنجان آب اضافی بنوشید. می‌توانید یک ظرف بزرگ برای نگهداری آب بخرید و همیشه آن را همراه خود نگه دارید تا مطمئن شوید که هیدراته باقی می‌مانید. با این حال، اگر ادرار شما آنقدر کم رنگ است که می‌توان آن را  شفاف تلقی کرد، این می‌تواند نشانه‌ای از نوشیدن بیش از حد آب باشد.

هر گونه تغییر در رنگ ادرار که به دلیل خوردن برخی غذاها یا مصرف برخی داروها نباشد، باید به ویزیت پزشک در منزل اطلاع داده شود و در صورت مشاهده خون در ادرار بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

مقالات مرتبط
• 

  باتری سمعک کملیون

  23 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک دی جی هیر

  21 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک رناتا

  21 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک آیسل تک

  18 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک انرجایزر

  18 / 08 / 1401

لیست چکاپ های مرتبط
• 

  آزمایش عفونت ادراری در مردان و زنان

  20 / 11 / 1399
• 

  آزمایش سلامت پوست و مو

  14 / 11 / 1399
• 

  آزمایشات پیش از ازدواج مردان و زنان

  13 / 11 / 1399
• 

  آزمایش انعقاد خون

  13 / 11 / 1399
• 

  آزمایش ژنتیک مردان

  13 / 11 / 1399