بیماری اسیدوز ؛ از علت تا درمان
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
05 / 11 / 1400
Notice: Undefined index: color_titel in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2447
Notice: Undefined index: color_bt_text in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2450
Notice: Undefined index: color_bg_text in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2453
Notice: Undefined variable: class_align in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined variable: class_align_m in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined index: title in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined variable: class_align in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined variable: class_align_m in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined index: btname in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined index: color_titel in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2506
Notice: Undefined index: color_bg_text in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2512
Notice: Undefined index: color_bt_text in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2513
Notice: Undefined index: color_titel in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2447
Notice: Undefined index: color_bt_text in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2450
Notice: Undefined index: color_bg_text in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2453
Notice: Undefined variable: class_align in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined variable: class_align_m in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined index: title in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined variable: class_align in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined variable: class_align_m in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined index: btname in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined index: color_titel in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2506
Notice: Undefined index: color_bg_text in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2512
Notice: Undefined index: color_bt_text in /home/azmayes2/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2513
اسیدوز به سطوح بالای اسید در بدن اشاره دارد. بدن برای سلامتی مطلوب نیاز به حفظ تعادل اسیدیته دارد. اگر بدن بیش از حد اسیدی یا قلیایی شود، این امکان وجود دارد که مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند. سطوح بالای اسید در بدن باعث میشود که بدن جبران کند و سعی کند اسید را خارج کند. ریهها و کلیهها معمولاً قادرند از شر اسید اضافی بدن خلاص شوند. اگر اسیدوز فشار زیادی به این اندام ها وارد کند، ممکن است عوارض جدی ایجاد کند.
ویزیت پزشک در منزل توضیح میدهد که برخی از شرایط سلامتی، داروهای تجویزی و عوامل غذایی میتوانند باعث اسیدوز شوند. برخی از موارد اسیدوز برگشت پذیر هستند، اما بدون درمان، اسیدوز شدید میتواند کشنده باشد. در این مقاله به علل و انواع احتمالی اسیدوز میپردازیم.
فهرست مطالب
علل بیماری اسیدوز کدامند؟
دلایل احتمالی زیادی برای سطوح بالای اسید در بدن وجود دارد، موارد اشاره شده در زیر از جمله مواردی هستند که به عنوان علل بیماری اسیدوز تلقی میشوند. دو نوع اسیدوز وجود دارد که هر کدام علل مختلفی دارند. بسته به علت اصلی اسیدوز، نوع اسیدوز به عنوان اسیدوز تنفسی یا اسیدوز متابولیک طبقه بندی میشود.
اسیدوز متابولیک
اسیدوز متابولیک زمانی اتفاق میافتد که اسید بیش از حد در بدن به دلیل اختلال در متابولیسم ایجاد میشود. چندین شرایط مختلف سلامتی میتواند باعث این اتفاق شود، از جمله:
در ادامه مشاوره پزشکی توضیح میدهد؛ همیشه مشخص نیست که آیا این شرایط باعث اسیدوز متابولیک میشود یا اینکه اسیدوز باعث این شرایط میشود. این شرایط ممکن است چرخهای از افزایش اسیدوز متابولیک ایجاد کند که سپس وضعیت را بدتر میکند. برخی از افراد ممکن است علائم اسیدوز متابولیک را تجربه نکنند. در کسانی که این کار را انجام میدهند، علائم احتمالی عبارتند از:
- افزایش ضربان قلب
- نیاز به تنفس طولانی تر و عمیق تر از حد معمول
- سردرد
- خستگی و ضعف
- تهوع و استفراغ
- از دست دادن اشتها
- گیجی
اگر افراد متوجه هر یک از علائم بالا شدند، باید فوراً به مشاوره تلفنی پزشکی خود مراجعه کنند.
اسیدوز توبولار کلیه
بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه م تواند باعث اسیدوز متابولیک شود. در این موارد، پزشکان اغلب به این وضعیت به عنوان اسیدوز توبولار کلیوی اشاره میکنند. نقش کلیهها شامل حذف اسید اضافی است که از طریق ادرار از بدن خارج میشود. اگر مشکلی در کلیهها وجود داشته باشد، این اندام ها قادر به حذف موثر اسید از بدن نیستند.
کلیه ها همچنین به حفظ سطح بی کربنات در بدن کمک میکنند. افراد برای حفظ سلامت بدن به مقدار مشخصی از این مولکول در خون نیاز دارند. یکی از علائم اسیدوز متابولیک پایین بودن سطح بی کربنات در جریان خون است که نشان میدهد خون اسیدی تر است. طبق گفته بنیاد ملی کلیه، سطوح پایین بی کربنات آنهایی است که کمتر از 22 میلی مول در لیتر (mmol/l) است.
اسیدوز تنفسی
اسیدوز تنفسی زمانی اتفاق میافتد که بدن قادر به حذف دی اکسید کربن کافی نباشد، که سپس در بدن انباشته شده و سطح اسید را در خون افزایش میدهد. علل اسیدوز تنفسی عبارتند از:
- سکته
- داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر میگذارند، مانند مواد افیونی
- اختلالاتی که بر عضلات درگیر در تنفس تأثیر میگذارد، مانند دیستروفی عضلانی یا سندرم گیلن باره
- بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)
علائم اسیدوز تنفسی میتواند بسته به علت زمینهای متفاوت باشد اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خس خس سینه
- مشکل در تنفس
- اضطراب
- خواب آشفته
- رنگ آبی در پوست به دلیل سطح کم اکسیژن در خون
اسیدوز ناشی از رژیم غذایی
مشاوره تلفنی پزشکی توضیح میدهد که برخی از غذاها و نوشیدنیها میتوانند اسیدیته بدن را افزایش دهند. این PH غذا یا نوشیدنی نیست که تعیین میکند آیا این اتفاق میافتد یا خیر، بلکه این مورد در اینجا نقش دارد که چگونه غذا بر تعادل بین سطوح اسید و قلیایی در داخل بدن تأثیر میگذارد.
بر اساس یک بررسی در سال 2015 بر روی بیماری اسیدوز مشخص شد که رژیم غذایی متوسط مردم در ایالات متحده باعث تولید اسید در بدن میشود. در بسیاری از موارد، رژیم غذایی اسیدی است به دلیل سطوح بالای:
- اسیدهای آمینه حاوی گوگرد که در گوشت، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد.
- نمک که ممکن است خلاص شدن از شر اسید اضافی را برای کلیهها دشوارتر کند
- اسید فسفریک که نوشابه حاوی آن است
اسیدوز ناشی از دارو
برخی از داروهای تجویزی میتوانند اسیدیته را در بدن افزایش دهند. نمونههایی از این موارد عبارتند از:
- مسدود کنندههای بتا
- داروهای ضد باکتری، مانند تری متوپریم (Primsol)
- ضد رترو ویروسها
- استاتینها
چه کسانی بیشتر در معرض بیماری اسیدوز هستند؟
تمامی افراد ممکن است با توجه به رژیو غذایی و مواردی که در بالا توضیح داده شد به بیماری اسیدوز مبتلا شوند. اما با این حال، افرادی نیز وجود دارند که بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به اسیدوز تنفسی هستند. افرادی که در دستههای اشاره شده در ادامه قرار میگیرند، بیشتر در معرض خطر هستند:
- تحت عمل جراحی قرار گرفتهاند
- به آسم مبتلا هستند
- در مرحله پایانی COPD قرار دارند
- کسانی که سیگار میکشند، زیرا میتواند باعث مشکلات تنفسی شود
- افرادی که از مواد افیونی استفاده می کنند
عوامل خطر اسیدوز متابولیک و ناشی از رژیم غذایی عبارتند از:
- رژیم غذایی سرشار از نمک و پروتئین حیوانی و کم میوه و سبزیجات
- دیابت
- مشکلات کلیوی
- بیماریهای خاص مانند سندرم شوگرن
عوارض ابتلا به بیماری اسیدوز کدامند؟
ابتلا به هر بیماری اغلب عوارض خاص خود را به دنبال دارد. این عوارض ممکن است در بدن افراد مختلف متفاوت باشد. اما مهم است که به درمان و یا کنترل این عوارض بپردازید تا زندگی شما در دوره نقاهت سختتر از دوره ابتلا بودن به بیماری نباشد. اسیدوز متابولیک میتواند منجر به عوارض جدی شود، از جمله:
- پوکی استخوان، از دست دادن استخوان است که میتواند خطر شکستگی را افزایش دهد
- رشد نامناسب در کودکان، زیرا اسیدوز متابولیک هورمون رشد را محدود میکند
- افزایش آسیب کلیه که میتواند بیماری مزمن کلیوی را بدتر کند
- از دست دادن یا تحلیل عضلات
- قند خون بالا
- مشکلات سیستم غدد درون ریز (غدد تولید کننده هورمون)، که میتواند منجر به مقاومت به انسولین و به طور بالقوه دیابت شود.
- افزایش خطر مرگ
به بیان ویزیت پزشک در منزل؛ از عوارض دیگر انواع اسیدوز نیز میتوان به پوکی استخوان اشاره کرد. پوکی استخوان میتواند ایجاد شود زیرا اگر کلیهها و ریه ها نتوانند اسید اضافی را از بین ببرند، بدن شروع به گرفتن کلسیم از استخوانها میکند. سپس بدن از این کلسیم برای خنثی کردن اسید استفاده میکند.
یک مطالعه در سال 2012 به بررسی ارتباط بین اسیدوز ناشی از رژیم غذایی و سرطان پرداخت. تحقیقات ارتباط احتمالی بین سطوح بالاتر اسیدیته در بدن و سرطان را شناسایی کرده است. استفاده طولانی مدت از رژیم غذایی غذاهای اسیدساز مانند نمک و پروتئین حیوانی میتواند اسیدیته را در بدن افزایش دهد.
اگرچه هنوز شواهد کافی برای تعیین اینکه آیا اسیدوز ناشی از رژیم غذایی به تنهایی میتواند خطر سرطان را افزایش دهد یا خیر وجود ندارد، ممکن است در کنار سایر عوامل خطر مانند چاقی نقش داشته باشد. محققان برای حمایت از این یافتهها به شواهد بیشتری نیاز دارند.
راههای درمان بیماری اسیدوز
درمان بیماری اسیدوز بنا به نوع آن متفاوت است. مشاوره پزشکی توصیه میکند، بروز هر یک از علائم اشاره شده در بالا را جدی بگیرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. زیرا احتمال رسیدن به درمان موفقیت آمیز در صورت مراجعه زودهنگام به پزشک بیشتر است. همانطور که گفته شد، درمان به نوع و علت آن بستگی دارد که در ادامه به توضیح بیشتر پرداختهایم.
اسیدوز توبولی متابولیک یا کلیوی
بی کربنات یک قلیایی است که مخالف اسید است. بی کربنات میتواند به تعادل اسید در خون کمک کند. مقدار کمی از تحقیقات نشان داده است که بی کربنات سدیم یا قرص سیترات سدیم ممکن است به جلوگیری از بدتر شدن بیماری کلیوی کمک کند. با این حال، افراد باید این نوع درمان را فقط زیر نظر پزشک انجام دهند.
اسیدوز تنفسی
برای درمان اسیدوز تنفسی، افراد باید علت اصلی را درمان کنند. درمان بسته به علت آن متفاوت خواهد بود، اما احتمالاً بر تسهیل تنفس تمرکز دارد. برونکودیلاتورها داروهایی هستند که به گشاد شدن مجاری هوایی و شل کردن ماهیچههایی که در تنفس نقش دارند کمک میکنند.
اسیدوز ناشی از رژیم غذایی
به گفته بنیاد ملی کلیه، رژیم غذایی که پروتئین گیاهی بیشتری نسبت به پروتئین حیوانی دارد، میتواند از افزایش سطح اسید در بدن جلوگیری کند. خوردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات در روز نیز کمک میکند. منبع معتبر تحقیقات آزمایش آنلاین نشان داده است که افزایش میوه و سبزیجات میتواند سطح قلیایی را در بدن افزایش دهد.
بیماری اسیدوز؛ جمعبندی
اسیدوز سطح بالایی از اسید در بدن است که باعث عدم تعادل در pH بدن میشود. اگر کلیه ها و ریهها نتوانند از شر اسید اضافی خلاص شوند، این امکان وجود دارد که مشکلات جدی برای سلامتی و وضعیت کلی بدن ایجاد شود.
اگر بیماری یا وضعیت سلامتی باعث اسیدوز شود، درمان این بیماری میتواند به کاهش اسیدیته در بدن کمک کند. اگر فردی از داروهای تجویزی اسیدساز استفاده میکند، می تواند با مشاوره تلفنی پزشکی خود در مورد مشکلات احتمالی که ممکن است ایجاد شود صحبت کند.
رژیمهای غذایی سرشار از نمک، سودا و پروتئین حیوانی میتوانند باعث اسیدوز شوند. افراد میتوانند مصرف این غذاها را تعدیل کنند و مصرف روزانه میوهها و سبزیجات را افزایش دهند. اگر افراد علائم اسیدوز را تجربه کنند، باید برای آزمایشات و برنامه درمانی به پزشک مراجعه کنند. برای علائم شدید، مانند مشکل در تنفس، آنها باید فورا به دنبال کمک پزشکی باشند.
