آزمایش دی دایمر چیست ؟
نوشته شده توسط مهدی یاری
24 / 05 / 1400
فهرست مطالب
دی دایمر چیست؟
آزمایش دی دایمر ( D-dimer) یک آزمایش خون است که میتواند برای رد کردن وجود لخته خون مورد استفاده قرار میگیرد. هنگامی که دچار بریدگی میشوید، بدن شما چندین مرحله را انجام میدهد تا خون شما جمع شود. این یک بخش عادی درمان در بدن است. بدون این بخش، خونریزی شما ادامه یافته و با مشکل جدیتری مواجه خواهید شد.
وقتی خونریزی متوقف شد، دیگر نیازی به لخته شدن ندارید. بنابراین بدن شما یک سری گامها را در جهت دیگر برداشته و لخته را تجزیه میکند. در پایان همه اینها، مقداری مواد اضافی در خون شما شناور است. دقیقا مانند زمانی که پس از یک پروژه ساختمانی گرد و غبار در سرتاسر پروژه بتا مدتی باقی میماند.
یکی از آن مواد اضافی باقی مانده D-dimer یا دی دایمر نام دارد. بخشی از پروتئین است که با گذشت مدت زمان محدودی از بین میرود. اگر لخته بزرگی مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) داشته باشید، این احتمال وجود دارد که دی دایمر بالا در تست دی دایمر شما یافت شود.
با DVT، لختهای در عمق یکی از رگهای شما (معمولاً در پاها) به وجود میآید و ممکن است منجر به ایجاد مشکلات جدی شود. پزشک اغلب از این آزمایش، که سطح D-dimer در خون شما را بررسی میکند، استفاده خواهد کرد کند تا متوجه شود آیا لخته خونی در رگهای شما وجود دارد یا خیر. همچنین ممکن است اسم این تست را به عنوان مواردی که در زیر آمده است نیز شنیده باشید:
- تست قطعه D-dimer
- آزمایش تجزیه فیبرین
در تست دی دایمر چه چیزی آزمایش میشود؟
دی دایمر یکی از قطعات پروتئینی است که هنگام حل شدن لخته خون در بدن تولید میشود. به طور معمول، این نوع از پروتئین در آزمایش دی دایمر غیر قابل تشخیص است یا سطح بسیار پایینی از آن در تست دی دایمر تشخیص داده میشود. مگر اینکه بدن در حال شکل گیری و تجزیه لختههای خون باشد. سپس، سطح آن در خون میتواند به طور قابل توجهی افزایش یابد.
هنگامی که یک رگ یا بافت خونی آسیب میبیند و شروع به خونریزی میکند. فرایندی به نام هموستاز توسط بدن ایجاد میشود تا یک لخته خون ایجاد شود و خونریزی را محدود کرده و در نهایت متوقف شود. این فرآیند رشتههایی از پروتئینی به نام فیبرین را ایجاد میکند که با اتصال به یکدیگر یک شبکه فیبرینی را تشکیل میدهند. این شبکه، همراه با پلاکت، به حفظ لخته خون در محل آسیب دیده تا زمان بهبودی کمک میکند.
هنگامی که ناحیه زمان کافی برای بهبود را یافت و لخته شدن دیگر لازم نبود، بدن از آنزیمی به نام پلاسمین برای شکستن لخته (ترومبوس) به قطعات کوچک استفاده میکند تا بتوان آن را از بین برد. قطعات فیبرین در حال تجزیه در لخته، محصولات تجزیه فیبرین (FDP) نامیده میشوند که از قطعات مختلف فیبرین متصل به هم تشکیل شدهاند. یکی از محصولات نهایی تجزیه فیبرین تولید شده D-dimer است که در صورت وجود میتواند در نمونه خون اندازه گیری شود. هنگامی که تشکیل و تجزیه قابل توجهی از لختههای فیبرین در بدن وجود دارد، سطح D-dimer در خون میتواند به طور قابل توجهی افزایش یابد.
برای فردی که در معرض خطر کم یا متوسط لخته شدن خون (که به عنوان ترومبوز یا آمبولی ترومبوتیک شناخته میشود)، است، میتوان از تست دی دایمر در محیط اورژانس بیمارستان برای تعیین احتمال وجود لخته استفاده کرد. به یک آزمایش منفی دی دایمر (سطح دی دایمرزیر آستانه از پیش تعیین شده است) نشان میدهد که احتمال وجود ترومبوز بسیار بعید است. با این حال، آزمایش مثبت دی دایمر نمیتواند وجود یا عدم وجود لخته را پیش بینی کند. این نشان میدهد که روشهای تشخیصی بیشتری مورد نیاز است (به عنوان مثال، سونوگرافی، CT آنژیوگرافی).
عوامل و شرایط متعددی در ارتباط با تشکیل لخته خون نامناسب وجود دارد. یکی از شایعترین آنها ترومبوز ورید عمقی (DVT) است که شامل تشکیل لخته در وریدهای عمیق بدن به ویژه ساق پا میشود. این لختهها ممکن است بسیار بزرگ شده و جریان خون در پاها را مسدود کرده و باعث تورم، درد و آسیب بافتی شوند. ممکن است قطعهای از لخته جدا شده و به سایر نقاط بدن حرکت کند. این “آمبولی” میتواند در ریهها نیز ایجاد شود و باعث آمبولی ریه یا آمبولی (PE) شود. آمبولی ریه از DVT سالانه بیش از 300000 نفر را در ایالات متحده تحت تأثیر قرار میدهد.
در حالی که لختهها بیشتر در وریدهای پاها ایجاد میشوند، همانطور که گفته شد ممکن است در نواحی دیگر نیز ایجاد شوند. اندازه گیری دی دایمر میتواند برای تشخیص لخته در هر یک از قسمتهای بدن استفاده شود. به عنوان مثال، لخته شدن در عروق کرونر عامل سکته قلبی (حملات قلبی) است. لختهها ممکن است در دیواره قلب یا دریچههای آن ایجاد شوند، به ویژه هنگامی که قلب به طور نامنظم میتپد (فیبریلاسیون دهلیزی) یا هنگامی که دریچهها آسیب دیدهاند. لختهها همچنین میتوانند در عروق بزرگ ایجاد شده و منجر به تنگ شدن و آسیب ناشی از تصلب شرایین شود. قطعاتی از این نوع لخته ها ممکن است شکسته شده و باعث آمبولی شود که رگ موجود در اندام دیگری مانند مغز (باعث سکته مغزی) یا کلیهها را مسدود میکند.
اندازه گیری دی دایمر نیز ممکن است همراه با سایر آزمایشات برای تشخیص انعقاد منتشر شده در درون عروق (DIC) دستور داده شود. DIC شرایطی است که در آن عوامل انعقادی فعال شده و سپس در سراسر بدن مصرف میشوند. این امر باعث ایجاد لختههای کوچک متعدد خون میشود و در عین حال فرد آسیب دیده را در برابر خونریزی بیش از حد آسیب پذیر میکند. این یک وضعیت پیچیده و گاهی تهدید کننده زندگی است که میتواند در شرایط مختلف از جمله برخی از اعمال جراحی، سپسیس، نیش مارهای سمی، بیماری کبد و بعد از زایمان ایجاد شود. اقدامات لازم برای حمایت از فرد مبتلا در حالی انجام میشود که شرایط زمینهای برطرف شود. سطح دی دایمر معمولاً در DIC بسیار بالا میرود.
چه افرادی بیشتر در معرض لخته شدن خون قرار دارند؟
احتمال لخته شدن خون در افرادی که با شراطی زیر روبرو هستند، بیشتر است:
- سندرم آنتی فسفولیپید، بیماری در سیستم ایمنی بدن
- بیماریهای انعقادی که با آنها متولد شدهاید (مادرزادی)
- جراحیهای بزرگ مانند تعویض مفصل زانو
- صدمات عمده مانند شکستگی پا
- مدت طولانی نشستن یا دراز کشیدن، مانند بودن در هواپیما برای طولانی مدت یا ماندن در بیمارستان
- بارداری یا اگر به تازگی بچهدار شدهاید
- برخی از سرطانها
در طول آزمایش دی دایمر چه اتفاقی میافتد؟
به منظور آمادگی برای آزمایش دی دایمر نیازی به انجام کار خاصی ندارید. پزشک از یک سوزن نازک برای گرفتن مقدار کمی خون استفاده میکند. وقتی سوزن وارد میشود، ممکن است احساس سوزش یا درد کنید. ممکن است در محل خون گیری کمی درد یا کبودی نیز ایجاد شود، اما معمولاً این موارد بعد از گذشت چند روز از بین میروند و این آزمایش عوارض دیگری را به دنبال نخواهد داشت. به طور معمول، به سرعت نتیجه آزمایش دی دایمر در دسترس شما خواهد بود.. این آزمایش اغلب در اورژانسها استفاده میشود.
نتایج آزمایش دی دایمر به چه معناست؟
یک نتیجه طبیعی یا منفی دی دایمر (سطح D-dimer زیر آستانه از پیش تعیین شده است) به این معنی است که به احتمال زیاد فرد مورد آزمایش دارای شرایط حاد یا بیماری نیست که باعث تشکیل و تجزیه غیر طبیعی لخته شود. اکثر پزشکان معتقدند که دیدایمر منفی زمانی معتبر و مفید است که آزمایش برای افرادی انجام شود که در معرض خطر کم تا متوسط ترومبوز هستند. از این آزمایش برای رد احتمال لخته شدن در صورت مشاهده برخی علائم شبیه به لخته شدن خون در هر قسمت از بدن استفاده میشود.
یک نتیجه مثبت دی دایمر ممکن است نشان دهنده وجود سطح غیر طبیعی و بیش از حد محصولات تجزیه فیبرین باشد. این نشان میدهد که ممکن است تشکیل لخته خون (ترومبوز) و تجزیه در بدن وجود داشته باشد، اما محل یا علت آن را مشخص نمیکند. به عنوان مثال، ممکن است به دلیل ترومبوآمبولی وریدی (VTE) یا انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC) باشد. به طور معمول، سطح دی دایمر در DIC بسیار بالا است.
با این حال، افزایش D-dimer همیشه نشان دهنده وجود لخته نیست زیرا تعدادی از عوامل دیگر میتوانند باعث افزایش سطح آن شوند. افزایش سطوح ممکن است در شرایطی که فیبرین تشکیل شده و سپس تجزیه میشود مشاهده شود، مانند جراحیهای اخیر، تروما، عفونت، حمله قلبی و برخی از سرطانها یا شرایطی که فیبرین به طور معمول برطرف نمیشود، مانند بیماری کبد. بنابراین، D-dimer به طور معمول برای رد VTE در بیماران بستری (در شرایط بستری) استفاده نمیشود.
فیبرین نیز در دوران بارداری شکل میگیرد و تجزیه میشود، بنابراین ممکن است منجر به افزایش سطح دی دایمر شود. با این حال، اگر DIC در یک زن باردار یا در دوران پس از زایمان مشکوک باشد، میتوان از تست D-dimer به همراه PT ، PTT ، فیبرینوژن و پلاکت برای تشخیص وضعیت وی استفاده کرد. اگر زن DIC داشته باشد، سطح D-dimer او همانطور که در بالا اشاره شد، بسیار بالا میرود.
دی دایمر به عنوان یک تست کمکی توصیه میشود. از آنجا که D-dimer یک آزمایش حساس است اما ویژگی ضعیفی دارد، باید فقط برای رد ترومبوز ورید عمقی (DVT) مورد استفاده قرار گیرد، نه برای تأیید تشخیص. هنگامی که احتمال بالینی آن بیماری زیاد است، نباید برای آمبولی ریه استفاده شود. سطوح افزایش یافته و طبیعی D-dimer ممکن است نیاز به پیگیری داشته باشد و میتواند منجر به استفاده از آزمایشهای تشخیصی بیشتر شود. افرادی که دارای آزمایش مثبت دی دایمر هستند و افرادی که دارای خطر متوسط تا زیاد DVT هستند، نیاز به مطالعه بیشتر با تصویربرداری تشخیصی (به عنوان مثال، CT آنژیوگرافی) دارند.
هنگامی که برای نظارت بر درمان DIC استفاده میشود، کاهش سطح نشان میدهد که درمان موثر است در حالی که افزایش سطوح ممکن است نشان دهد که درمان نتیجه نمیدهد.
مجموعه آزمایش آنلاین پیشرو در خدمات رسانی در منزل ، شما عزیزان میتوانید خدمات نمونه گیری در منزل ، تست کرونا در منزل ، شنوایی سنجی در منزل ، آزمایش تیروئید و تزریق واکسن hpv با مجموعه آزمایش آنلاین تجربه کنید.
