علائم و علت انسداد و چسبندگی روده
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
30 / 08 / 1400
انسداد روده حالتی است که مانع از عبور غذا یا مایعات از روده کوچک یا روده بزرگ (کولون) می‌شود. علل انسداد روده ممکن است شامل نوارهای فیبری بافتی (چسبندگی) در شکم باشد که پس از جراحی ایجاد می‌شود. فتق؛ سرطان روده بزرگ؛ داروهای خاص؛ یا گرفتگی‌های ناشی از یک روده ملتهب که در اثر شرایط خاص، مانند بیماری کرون یا دیورتیکولیت ایجاد شده است.
در صورت عدم درمان، قسمت‌های مسدود شده روده ممکن است از بین بروند و یا به اصطلاح بمیرند و منجر به بروز مشکلات جدی شوند. با این حال، با مراقبت‌های پزشکی زودهنگام، انسداد روده اغلب می‌تواند با موفقیت درمان شود.
فهرست مطالب
علائم انسداد و چسبندگی روده
علائم و نشانه‌های انسداد روده عبارتند از:
- دردها و گرفتگی‌های شکمی که به صورت ناگهانی ایجاد می‌شوند
- از دست دادن اشتها
- یبوست
- استفراغ
- ناتوانی در اجابت مزاج یا دفع گاز
- تورم شکم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به دلیل عوارض جدی که ممکن است در اثر انسداد روده ایجاد شود، در صورت داشتن درد شدید شکم یا سایر علائم انسداد روده، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. با آزمایش ژنتیک سرطان بیشتر آشنا شوید.
علل انسداد و چسبندگی روده
شایع ترین علل انسداد روده در بزرگسالان عبارتند از:
- چسبندگی روده: نوارهایی از بافت فیبری در حفره شکمی که ممکن است پس از جراحی شکم یا لگن ایجاد شود.
- فتق: بخش‌هایی از روده که از قسمت دیگری از بدن شما بیرون زده است
- سرطان روده بزرگ
- در کودکان، شایع ترین علت انسداد روده، تلسکوپی روده (انواژ یناسیون) است.
سایر علل احتمالی انسداد روده عبارتند از:
- بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون
- دیورتیکولیت: وضعیتی که در آن کیسه‌های کوچک و برآمده (دیورتیکول) در دستگاه گوارش ملتهب یا عفونی می‌شوند.
- پیچ خوردگی روده بزرگ (ولولوس)
- مدفوع نهفته
- یک جسم خارجی در صورت بلعیده شدن
- سنگ کیسه صفرا، اگرچه این یک علت نادرتر است
- انواژیناسیون، زمانی است که بخشی از روده به قسمت بعدی فشار می‌آورد و باعث فروپاشی آن می‌شود
- پلاگ مکونیوم، که اولین مدفوعی است که نوزادان تازه متولد شده دفع می‌کنند
- تومورها
- یک روده پیچ خورده
- انسداد کاذب روده (ایلئوس فلجی) می‌تواند علائم و نشانه‌های انسداد و چسبندگی روده را ایجاد کند، اما شامل انسداد فیزیکی نمی‌شود.
در ایلئوس فلجی، مشکلات عضلانی یا عصبی انقباضات ماهیچه‌ای هماهنگ شده طبیعی روده‌ها را مختل می‌کند و حرکت غذا و مایعات را از طریق سیستم گوارش کند یا متوقف می‌کند. ایلئوس فلجی می‌تواند هر بخشی از روده را درگیر کند. علل آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- جراحی شکم یا لگن
- عفونت
- داروهای خاصی که بر عضلات و اعصاب تأثیر می‌گذارند، از جمله داروهای ضد افسردگی و مواد افیونی
- اختلالات عضلانی و عصبی مانند بیماری پارکینسون
روده بزرگ و کوچک در انقباضات هماهنگ حرکت می‌کنند. اگر چیزی این روند را قطع کند، یک انسداد غیر مکانیکی ممکن است رخ دهد. اگر پزشک بتواند علت را شناسایی و درمان کند، انسداد روده معمولاً یک مشکل کوتاه مدت است. با این حال، برخی از شرایط پزشکی طولانی مدت یا مزمن ممکن است باعث ایجاد انسداد غیر مکانیکی شوند. علل انسداد روده غیر مکانیکی عبارتند از:
- جراحی شکم یا لگن
- دیابت
- عدم تعادل الکترولیت
- کم کاری تیروئید
- بیماری هیرشپرونگ، وضعیتی که در آن سلول‌های عصبی از انتهای روده غایب هستند
- عفونت‌ها
- برخی از اختلالات عصبی و عضلانی، مانند بیماری پارکینسون
- داروی مخدر
عوارض ابتلا به انسداد و چسبندگی روده
انسداد روده درمان نشده می‌تواند باعث بروز عوارض جدی و تهدید کننده زندگی شود، از جمله:
- مرگ بافت انسداد روده، می‌تواند جریان خون بخشی از روده شما را قطع کند. کمبود خون باعث مرگ دیواره روده می‌شود. مرگ بافت می‌تواند منجر به پارگی ( سوراخ شدن ) در دیواره روده شود که امکان دارد باعث ایجاد عفونت شود.
- عفونت پریتونیت، اصطلاح پزشکی برای عفونت در حفره شکمی است. این یک وضعیت تهدید کننده زندگی بوده که نیاز به مراقبت فوری پزشکی و اغلب جراحی دارد.
- کم آبی بدن
- عدم تعادل الکترولیت
- مرگ بافت در روده
- آبسه داخل شکم
- نارسایی کلیه
- یک سوراخ در روده، که می‌تواند منجر به عفونت شود
- آسپیراسیون ریوی، که در آن فرد مواد جامد مانند استفراغ را استنشاق می‌کند
- سپسیس، یک عفونت خون بالقوه کشنده
افرادی که برای انسداد جراحی انجام داده‌اند نیز در معرض خطر عوارض دیگری هستند، از جمله:
- چسبندگی‌ها
- فلج روده
- آسیب عصبی
- سندرم روده کوتاه، وضعیتی که در آن بخشی از روده از بین می‌رود یا به درستی کار نمی‌کند
- بازگشایی زخم
انسداد روده می‌تواند جریان خون را در این ناحیه قطع کند و در نهایت امکان دارد باعث بروز برخی از عوارض اشاره شده در بالا شود. در بدترین حالت، می‌تواند منجر به نارسایی ارگان‌های متعدد و مرگ شود. در نتیجه درمان انسداد روده در اسرع وقت بسیار مهم است.
عوامل خطر
بیماری‌ها و شرایطی که می‌توانند خطر انسداد روده را افزایش دهند عبارتند از:
- جراحی شکم یا لگن، که اغلب باعث چسبندگی می‌شود
- بیماری کرون، که می‌تواند باعث ضخیم شدن دیواره‌های روده و تنگ شدن مجرا شود.
- سرطان در شکم
برخی شرایط و رویدادها خطر بروز انسداد روده را افزایش می دهند. اگر روده‌های فردی به درستی رشد نکرده باشند، بیشتر مستعد انسداد و چسبندگی خواهند بود. پرتو درمانی از دیگر عوامل خطر برای ایجاد انسداد و چسبندگی روده است.
تشخیص انسداد و چسبندگی روده
آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص انسداد و چسبندگی روده عبارتند از:
- معاینه بدنی: پزشک در مورد سابقه پزشکی و علائم شما سوال خواهد کرد. او همچنین یک معاینه فیزیکی برای ارزیابی وضعیت شما انجام می‌دهد. اگر شکم شما متورم یا حساس باشد یا اگر توده‌ای در شکم شما وجود داشته باشد، ممکن است پزشک به انسداد روده مشکوک شود. او ممکن است با گوشی پزشکی به صداهای روده نیز گوش دهد.
- اشعه ایکس: برای تایید تشخیص انسداد روده، پزشک ممکن است عکس برداری از شکم را توصیه کند. با این حال، برخی از انسدادهای روده را نمی‌توان با استفاده از اشعه ایکس استاندارد مشاهده کرد.
- توموگرافی کامپیوتری (CT): سی تی اسکن مجموعه‌ای از تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از زوایای مختلف را برای تولید تصاویر مقطعی ترکیب می‌کند. این تصاویر جزییات بیشتری نسبت به اشعه ایکس استاندارد دارند و به احتمال زیاد انسداد روده را نشان می‌دهند.
- سونوگرافی: هنگامی که انسداد روده در کودکان رخ می‌دهد، سونوگرافی اغلب بهترین نوع تصویربرداری است. در جوانان مبتلا به انواژشن، سونوگرافی معمولاً یک حالت شبیه به “چشم گاو” را نشان می‌دهد که نشان دهنده روده پیچ خورده در روده است.
- تنقیه هوا یا باریم: تنقیه هوا یا باریم امکان تصویربرداری بهتر از روده بزرگ را فراهم می‌کند. این ممکن است برای برخی از دلایل مشکوک انسداد انجام شود. در طول عمل، پزشک هوا یا باریم مایع را از طریق رکتوم وارد روده بزرگ می‌کند. برای انواژیناسیون در کودکان، تنقیه هوا یا باریم می‌تواند در اکثر مواقع مشکل را برطرف کند و نیازی به درمان بیشتر نیست.
راه‌های درمانی انسداد و چسبندگی روده
درمان انسداد روده به علت بیماری شما بستگی دارد، اما به طور کلی نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
بستری شدن در بیمارستان برای تثبیت وضعیت بیمار
وقتی به بیمارستان می‌رسید، پزشکان شما را تثبیت می‌کنند تا بتوانید تحت درمان قرار بگیرید. این فرآیند ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- قرار دادن یک لوله داخل وریدی (IV) در ورید بازو به طوری که مایعات وارد بدن شما شوند
- قرار دادن یک لوله از طریق بینی و داخل معده (لوله بینی معده) برای مکیدن هوا و مایعات و تسکین تورم شکم
- قرار دادن یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) در مثانه برای تخلیه ادرار و جمع آوری آن برای آزمایش
درمان انواژیناسیون
باریم یا تنقیه هوا هم به عنوان یک روش تشخیصی و هم برای درمان کودکان مبتلا به انواژشن استفاده می‌شود. اگر تنقیه موثر باشد، معمولاً نیازی به درمان بیشتر نیست.
درمان انسداد جزئی
اگر انسدادی دارید که در آن مقداری غذا و مایعات همچنان می‌تواند از طریق آن عبور کند (انسداد جزئی)، ممکن است پس از تثبیت نیاز به درمان بیشتری نداشته باشید. پزشک شما ممکن است رژیم غذایی کم فیبر ویژه‌ای را توصیه کند که پردازش روده نیمه مسدود شده شما آسان تر است. اگر انسداد به خودی خود برطرف نشد، ممکن است برای رفع انسداد به جراحی نیاز داشته باشید.
درمان انسداد کامل
اگر چیزی نتواند از روده شما عبور کند، معمولاً برای رفع انسداد به جراحی نیاز دارید. روشی که انجام می‌دهید بستگی به این دارد که چه چیزی باعث انسداد شده است و کدام قسمت روده شما تحت تأثیر قرار گرفته است. جراحی معمولاً شامل از بین بردن انسداد و همچنین هر بخشی از روده شما است که مرده یا آسیب دیده است.
در روش دیگری، پزشک شما ممکن است درمان انسداد را با یک استنت فلزی خود گشاد شونده توصیه کند. لوله سیمی از طریق یک آندوسکوپ که از دهان یا روده بزرگ عبور می‌کند به روده شما وارد می‌شود و روده را مجبور می‌کند تا انسداد برطرف شود.
استنت‌ها به طور کلی برای درمان افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ یا ایجاد تسکین موقت در افرادی که جراحی اورژانسی برای آنها بسیار خطرناک است استفاده می‌شود. ممکن است پس از تثبیت وضعیت شما همچنان به جراحی نیاز داشته باشید.
درمان انسداد کاذب
اگر پزشک تشخیص دهد که علائم و نشانه‌های شما ناشی از انسداد کاذب (ایلئوس فلجی) است، ممکن است وضعیت شما را برای یک یا دو روز در بیمارستان تحت نظر داشته باشد و در صورت شناخته شدن علت را درمان کند. ایلئوس پارالیتیک می‌تواند به خودی خود بهبود یابد. در این بین، احتمالاً از طریق لوله بینی معده یا IV برای جلوگیری از سوء تغذیه به شما غذا داده می‌شود.
اگر ایلئوس فلجی به خودی خود بهبود نیابد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که باعث انقباضات عضلانی می‌شود، که می‌تواند به حرکت غذا و مایعات از طریق روده کمک کند. اگر ایلئوس فلجی ناشی از بیماری یا دارو باشد، پزشک بیماری زمینه‌ای را درمان می‌کند یا دارو را قطع می‌کند. به ندرت ممکن است نیاز به جراحی باشد.
در مواردی که کولون بزرگ شده است، روش درمانی به نام رفع فشار ممکن است تسکین دهنده باشد. رفع فشار را می‌توان با کولونوسکوپی انجام داد، روشی که در آن یک لوله نازک وارد مقعد می‌شود و به داخل روده بزرگ هدایت می‌شود. رفع فشار از طریق جراحی نیز قابل انجام است.
گزینه‌های درمانی برای انسداد روده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- دارو: مواد افیونی می‌توانند منجر به یبوست شوند. اگر این اتفاق بیفتد، ملین‌ها و نرم کننده‌های مدفوع کمک می‌کنند.
اختلال ایلئوس ممکن است برای چند روز نیاز به نظارت داشته باشد و اغلب با گذشت زمان برطرف می‌شود. در طول این مدت، افراد باید غذا و نوشیدنی را محدود کنند تا از تجمع بیشتر جلوگیری شود. پزشکان می‌توانند مایعات را به صورت داخل وریدی برای هیدراته نگه داشتن افراد فراهم کنند.
- لوله بینی معده: این یک لوله باریک است که از بینی بالا می‌رود و وارد معده می‌شود. مایع و گاز محبوس شده در معده را از بین می‌برد و فشار را کاهش می‌دهد. این کار باعث کاهش درد و استفراغ می‌شود.
- عمل جراحي: جراحان می‌توانند بخش‌های مسدود شده یا آسیب دیده روده را بردارند. در موارد IBD ممکن است نیاز به جراحی خاصی باشد. در اینجا، جراح بخش باریک روده را با برش و دوختن پهن می‌کند.
دارو ممکن است به کاهش ناراحتی ناشی از انسداد روده کمک کند. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضد تهوع برای جلوگیری از استفراغ
- داروی تسکین درد
- آنتی بیوتیک برای مبارزه با عفونت باکتریایی
راه‌های جلوگیری از ابتلا به چسبندگی و انسداد روده کدامند؟
انتخاب سبک زندگی سالم راهی عالی برای کاهش خطر انسداد روده است. حتی میزان کم ورزش به حفظ سلامت روده‌ها کمک می کند. محصولات زیادی برای کمک به منظم نگه داشتن حرکات روده در دسترس هستند، از جمله ملین‌ها و نرم کننده‌های مدفوع. برای مقابله با یبوست گاه به گاه چیزی را در کابینت دارو خود نگه دارید. میوه‌های نرم مانند انجیر و هلو، جایگزین‌های طبیعی خوبی هستند. اگر دفع مدفوع یا گاز مشکل شد، سریع عمل کنید. هرچه درمان زودتر شروع شود، خطر انسداد روده کمتر می‌شود.
تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی
ورزش می تواند به تقویت سلامت دستگاه گوارش کمک کند. تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند به کاهش خطر چسبندگی و انسداد روده کمک کند. آنها همچنین به بهبودی پس از یک دوره انسداد کمک خواهند کرد.
افزایش سن باعث کند شدن سیستم گوارشی می‌شود. در نتیجه، ممکن است افراد بخواهند در مراحل بعدی زندگی خود تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنند تا این تعادل را حفظ کنند. تغییرات پیشنهادی رژیم غذایی عبارتند از:
- خوردن وعده‌های کوچکتر
- خوب جویدن غذا
- پرهیز از مقادیر زیاد غذاهای پر فیبر، مانند غلات سبوس دار و آجیل
- کاهش کافئین که می‌تواند روده را تحریک کند
- پرهیز از غذاهای سفت یا رشته‌ای مانند کرفس یا گوشت خشک
- میوه‌ها و سبزیجات را پوست بگیرید تا هضم آنها راحت تر شود
- پختن صحیح و کافی غذا تا زمانی که مواد غذایی به خوبی نرم شوند
- تمرکز بر خوردن غذاهای مرطوب، مانند غذاهایی که سس دارند
چندین تغییر در شیوه زندگی می‌تواند به تقویت سلامت گوارش کمک کند. مراحلی که باید در نظر بگیرید عبارتند از:
- بیشتر ورزش کردن
- هیدراته نگه داشتن بدن
- تلاش برای محدود کردن استرس
- اجتناب یا ترک سیگار
- مصرف کمتر الکل
اگر فردی با حرکات روده مشکل دارد، نرم کننده‌های مدفوع می‌توانند کمک کنند. این محصولات برای خرید بدون نسخه از بسیاری از فروشگاه‌ها و حتی به صورت آنلاین در دسترس هستند.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
انسداد روده معمولاً یک اورژانس پزشکی است. در نتیجه، ممکن است زمان زیادی برای آماده شدن برای قرار ملاقات نداشته باشید. اگر قبل از قرار ملاقات وقت دارید، فهرستی از علائم و نشانه‌های خود تهیه کنید تا بتوانید بهتر به سوالات پزشک خود پاسخ دهید. پزشک شما احتمالاً تعدادی سؤال از شما می‌پرسد، از جمله:
- چه زمانی شروع به تجربه درد شکم یا علائم دیگر کردید؟
- آیا علائم شما به طور ناگهانی ظاهر شد یا قبلاً چنین علائمی داشتید؟
- آیا درد شما مداوم است؟
- آیا تهوع، استفراغ، تب، خون در مدفوع، اسهال یا یبوست را تجربه کرده‌اید؟
- آیا جراحی یا پرتودرمانی در شکم خود داشته‌اید؟
انسداد و چسبندگی روده؛ جمع‌بندی
انسداد روده زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده کوچک یا بزرگ مسدود شود. جدی گرفتن این وضعیت و مراجعه فوری به پزشک ضروری است. در موارد شدید، انسداد روده در صورت عدم درمان می‌تواند کشنده باشد و منجر به بروز برخی عوارض جدی شود.
یک فرد می‌تواند با خوب غذا خوردن، فعال ماندن و هیدراته ماندن خطر ابتلا به انسداد را به طور چشمگیری کاهش دهد. چشم انداز انسداد روده به علت آن بستگی دارد. در بیشتر موارد، انسداد روده قابل درمان است. برای برخی از علل جدی تر، گزینه‌های درمانی زیادی وجود دارد. با بیماری بیماری نشت روده (LGS) بیشتر آشنا شوید و در صورت نیاز با مشاوره تلفنی پزشکی آزمایش آنلاین تماس بگیرید.
