تشخیص ناباروری مردان
نوشته شده توسط مهدی یاری
05 / 06 / 1401
تشخیص ناباروری مردان
تقریباً 15 درصد از زوجها مشکلات باروری را تجربه میکنند. از این میان، حدود 30 درصد از مشکلات باروری در زوجها مردانه دارند. مشکلات باروری د مردان شامل اسپرم بیکیفیت، تعداد کم اسپرم یا انسداد در لولههای دستگاه تناسلی هستند. گزینههای درمانی برای کیفیت ضعیف اسپرم شامل تلقیح شریک مرد با نمونه غلیظ مایع منی و تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)است. تشخیص ناباروری مردان قبل از تجویز هرگونه درمان انجام میشود. تشخیص ممکن است از طریق راههای مختلف از جمله تستهای ناباروری مردان صورت گیرد. در این بررسی به طور کامل در مورد علل، تشخیص و درمان ناباروری مردان صحبت میکنیم.
فهرست مطالب
علل ناباروری مردان
زندگی جنین زمانی آغاز میشود که تخمک یک زن توسط اسپرم مرد بارور شود. حدود 20 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر (ml) باید در انزال وجود داشته باشند که برای حرکت به سمت لوله فالوپ به تحرک و قدرت کافی نیاز دارند. شانس بارور شدن یک زوج جوان تقریباً یک در پنج بار در ماه است. یک زوج تا زمانی که در طول یک سال بچهدار نشوند، مشکوک به مشکلات باروری هستند. همچنین با بررسی علائم ناباروری در مردان میتوانید به علت این مشکل پی ببرید. علل اصلی ناباروری مردان شامل موارد زیر هستند:
1- انسداد عبور اسپرم
اسپرمها در بیضهها ساخته میشوند، سپس 2 تا 10 روز از یک سری لولههای کوچک به نام اپیدیدیم عبور میکنند و در آنجا بالغ میشوند و از لوله بزرگتری به نام مجرای دفران خارج میشوند. مجرای دفران اسپرمها را به داخل مجرای انزال تخلیه میکند، جایی که آنها با مایع منی از کیسههای منی و غده پروستات مخلوط میشوند. در حین انزال، انقباضات عضلانی منی به داخل مجرای ادرار و خارج از آلت تناسلی کشانده میشوند. انسداد یا عدم وجود لولهها (از جمله مجرای دفران) علت حدود یک مورد از هر 3 مورد ناباروری مردان است. انسداد یا عدم وجود لولهها ممکن است به دلیل وازکتومی یا آسیب باشد.
2- مشکلات اسپرم
تصور میشود که مشکلات مربوط به تعداد یا کیفیت اسپرم ناشی از عوامل ژنتیکی است. ممکن است در برخی از مردان مبتلا به مشکلات اسپرم، قطعات ریز کروموزوم مردانه وجود نداشته باشد. این ممکن است باعث شود:
- وجود اسپرم (آزواسپرمی): منی حاوی هیچ اسپرمی نیست. این مشکل ممکن است به دلیل انسداد لولهها یا عدم تولید اسپرم بیضهها باشد.
- تعداد کم اسپرم (الیگواسپرمی): انزال اسپرم کافی برای لقاح ندارد.
- شکل غیر طبیعی: یک اسپرم سالم مانند یک قورباغه شکل میگیرد. اسپرم با شکل غیر طبیعی ممکن است در نفوذ به سطح تخمک زن مشکل داشته باشد.
- تحرک ضعیف: یک اسپرم سالم دارای دم شلاقی است که به آن کمک میکند تا در سیستم تولید مثل زن شنا کند. اسپرم با تحرک ضعیف ممکن است ضعیف یا اصلاً شنا نکند.
3- مشکلات عملکردی
مشکلات عملکردی که میتوانند باعث ناباروری مردان شوند، عبارتند از:
- ناتوانی جنسی: ناتوانی در ایجاد یا حفظ نعوظ کافی برای مقاربت جنسی
- مشکلات انزال: رتروگراد (زمانی که مایع منی به جای بیرون آمدن از آلت تناسلی وارد مثانه میشود) و انزال زودرس
- مشکلات بیضه: ناشی از آسیب، عفونت یا شیمی درمانی
- پروستاتکتومی: عوارض جانبی برداشتن غده پروستات با جراحی از جمله ناباروری، ناتوانی جنسی و بیاختیاری
- برخی اختلالات: ام اس، دیابت و سایر اختلالات میتوانند باعث مشکلات نعوظ و انزال شوند
- آنتیبادیها: سیستم ایمنی مرد آنتی بادیهایی میسازد که مانع از فعالیت اسپرم میشوند مانند کاهش توانایی اسپرم برای چسباندن به تخمک همسرش
4- مشکلات هورمونی
سطح هورمونهای جنسی مردانه توسط یک سری غدد و هورمونهای آنها تنظیم میشود. غده هیپوفیز در مغز بر تولید هورمون در بیضهها تحت هدایت هیپوتالاموس تأثیر میگذارد. یک علت نسبتاً غیرمعمول ناباروری مردان، عدم تولید کافی هورمون گنادوتروپین است.
اگر میخواهید نسبت به شرایط ناباروری خود آگاه شوید، از خدمات مشاوره پزشکی آزمایشگاه آنلاین بهره مند شوید.
تشخیص ناباروری مردان
ناباروری نیاز به آزمایشات هم برای مرد و هم برای همسرش دارد. تشخیص ناباروری مردان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه فیزیکی: از جمله سابقه پزشکی
- تجزیه و تحلیل مایع منی: نمونهای از مایع منی مرد در آزمایشگاه بررسی میشود و از نظر وجود ناهنجاریها و وجود آنتی بادی بررسی قرار خواهد گرفت.
- آزمایش خون: برای ارزیابی سطح هورمون
- بیوپسی بیضه: از یک سوزن ظریف و میکروسکوپ برای بررسی شبکه لولههای داخل بیضه استفاده میشود تا ببینیم آیا بیضهها حاوی اسپرم هستند یا خیر
- اسکن اولتراسوند: برای گرفتن عکس از اندامهای تناسلی مانند غده پروستات
انواع تست برای تشخیص ناباروری مردان
تستهای ناباروری مردانه فرصت ارزشمندی برای رفع نگرانیها در مورد توانایی مرد برای پدر شدن فراهم میکنند. آزمایشهای مختلفی مانند آزمایش ژنتیک و آنالیز مایع منی وجود دارند که میتوان برای تعیین باروری مردان انجام داد. این آزمایشها بدون درد هستند و فقط چند دقیقه طول میکشند، اگرچه دریافت نتایج از آزمایشگاه یک یا دو هفته به طول میانجامند. شش نوع آزمایش وجود دارند که پزشک برای تشخیص ناباروری مردان از آنها استفاده میکند.
1- معاینه فیزیکی باروری مردان
اولین قدم در ارزیابی ناباروری مردان شامل مشاوره با پزشک است. در طول ویزیت، پزشک سابقه پزشکی عمومی شما را میگیرد، سبک زندگی شما را ارزیابی میکند (مانند برنامههای غذایی و ورزش) و یک معاینه فیزیکی انجام میدهد. ضروری است که به تمام سوالات به طور صادقانه پاسخ دهید تا پزشک شما بتواند تشخیص درستی بدهد و تصمیم بگیرد که کدام آزمایشات ناباروری مردان باید تجویز شوند.
2- آنالیز منی (تست اسپرم)
آنالیز مایع منی معمولاً اولین آزمایشی است که برای ارزیابی ناباروری فاکتور مردانه تجویز میشود. تجزیه و تحلیل مایع منی میتواند علل بالقوه ناباروری مردان مانند تعداد و تولید کم اسپرم، شکل نامنظم اسپرم، کشف کمبود اسپرم در انزال و موارد دیگر را نشان دهد.
3- نقشه برداری بیضه
نقشه برداری بیضه یک تکنیک غیر جراحی است که برای تشخیص اسپرم در بیضه مردانی که تولید اسپرم ضعیفی دارند (آزواسپرمی غیر انسدادی) انجام میشود.
4- بیوپسی بیضه
اگر تجزیه و تحلیل مایع منی شما نشان دهد که اسپرمی وجود ندارد، بیوپسی بیضه میتواند برای ارزیابی وجود اسپرم در بیضهها انجام شود. بیوپسی بیضه شامل گرفتن نمونه کوچک از بیضهها تحت بیحسی موضعی است. این مهم به تشخیص کمبود اسپرم به دلیل انسداد یا تولید کم اسپرم کمک میکند.
5- آزمایشات ژنتیکی
عوامل ژنتیکی میتوانند با تأثیر بر کیفیت و کمیت اسپرم در باروری نقش مهمی داشته باشند. به عنوان مثال، ناباروری شدید عامل مردانه میتواند ناشی از بیماری به نام سندرم کلاین فلتر باشد که توسط یک کروموزوم X اضافی ایجاد میشود. برخی از مردان مبتلا به سندرم کلاین فلتر میتوانند از طریق IVF با تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) صاحب فرزند شوند. یکی دیگر از اختلالات ژنتیکی که باعث ناباروری عامل مردانه میشود، جهش در ژنی است که باعث فیبروز کیستیک میشود. این مردان فاقد لوله ای هستند که اسپرم را از بیضهها به آلت تناسلی میرساند. در این حالت میتوان اسپرم را از بیضهها جمع آوری کرد و از طریق IVF برای بارور کردن تخمک استفاده نمود. برای بررسی این مسائل آزمایش ژنتیک برای ناباروری انجام میشود.
6- تست آنتی بادی ضد اسپرم
این آزمایش ارزیابی میکند که آیا بدن شما آنتی بادیهایی تولید میکند که به اسپرم متصل میشوند و بر تحرک یا زند ماندن اسپرم تأثیر میگذارند. سطوح بالای آنتی بادیهای ضد اسپرم میتواند باردار شدن کودک را از طریق مقاربت طبیعی دشوار کند.
از خدمات آزمایشات ناباروری مردان برای بررسی وضعیت خود انجام دهید.
درمان ناباروری مردان
هیچ درمانی نمیتواند کیفیت اسپرم مردان را بهبود بخشد. با این حال، تکنیکهای مختلف میتوانند با استفاده از کیفیت اسپرم موجود، شانس باروری را افزایش دهند. بسیاری از مردان اسپرم کافی برای بارور کردن تخمکهای همسرشان در لوله آزمایش دارند، حتی اگر در طول رابطه جنسی نتوانند این کار را انجام دهند. در بیشتر موارد، میتوان با فناوریهای کمک باروری (ART) به زوج کمک کرد.
فناوریهای باروری در دسترس مردان نابارور عبارتند از:
جراحی برای ناباروری مردان
نفخ وریدهای داخل بیضه (واریکوسل) ممکن است باروری را مختل کند. این عارضه با جراحی قابل درمان است. لولههای داخل دستگاه تناسلی مرد که اسپرم را حمل میکنند ممکن است به دلیل آسیب یا وازکتومی مسدود شوند. در برخی موارد، انسداد را میتوان با جراحی برداشت و لولهها را ترمیم کرد. اگر جراحی جواب نداد، مرد ممکن است تحت عمل جراحی دیگری به نام آسپیراسیون اسپرم اپیدیدیم از راه پوست (PESA) قرار گیرد. تحت بیحسی موضعی، یک سوزن باریک به اپیدیدیم وارد میشود. اسپرم خارج میگردد و بلافاصله برای ICSI استفاده شده یا برای استفاده بعدی منجمد میشود.
هورمون درمانی
غده هیپوفیز در مغز هورمونهایی به نام گنادوتروپین ترشح میکند که بیضهها را برای تولید اسپرم تحریک مینماید. در تعداد کمی از موارد، ناباروری مردان به دلیل سطوح ناکافی این گنادوتروپینها ایجاد میشود. مصرف این هورمونها به عنوان دارو ممکن است تولید اسپرم را افزایش دهد.
لقاح مصنوعی
مایع منی مرد جمع آوری، شسته و غلیظ میشود و سپس از طریق دهانه رحم وارد رحم همسرش میگردد. این گزینه ممکن است زمانی انتخاب شود که شرایط زیر وجود داشته باشد:
- غلظت اسپرم در مایع منی مرد کم است.
- مرد مشکلات عملکردی مانند ناتوانی جنسی دارد.
- مایع منی مرد حاوی آنتی بادی علیه اسپرم او است.
- مخاط دهانه رحم زن در انتقال اسپرم اختلال ایجاد میکند.
لقاح آزمایشگاهی (IVF)
لقاح آزمایشگاهی (IVF) لقاح خارج از بدن انسان است. اسپرم از مرد جمع آوری میشود و در انکوباتور مخصوص قرار میگیرد. زن تحت القای تخمک گذاری (تحریک هورمونی تخمدانهایش) قرار میگیرد و تخمکها جمع آوری میشوند. این کار از طریق واژن و تحت کنترل اولتراسوند انجام میشود. تخمکهای جمع آوری شده با اسپرم مخلوط شده و در انکوباتور مخصوصی قرار میگیرند. تخمکهای بارور شده به جنین تبدیل میشوند و سپس از طریق لولهای نازک که از دهانه رحم وارد میشود، در رحم زن کاشته خواهند شد.
تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)
گاهی اوقات، منی حاوی مقدار بسیار کمی اسپرم (یا از نظر ساختاری بسیار کم) است که امکان لقاح را از طریق IVF فراهم نمی کند. در این موارد میتوان از تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) استفاده کرد. تخمکها از تخمدان زن خارج میشوند و به هر کدام یک اسپرم تزریق میشود. تخمکهای بارور شده به جنین تبدیل میشوند که در زمان مناسب به رحم منتقل میگردند.
پیشگیری از ناباروری مردان
برای کمک به بهبود باروری، از موارد زیر اجتناب کنید:
- سیگار کشیدن
- الکل
- مواد مخدر تفریحی
- عفونتهای مقاربتی
- استرس گرمایی ناشی از لباس زیر تنگ
- استروئیدهای آنابولیک (که برای اهداف بدنسازی یا ورزشی مصرف میشوند).
کلام آخر
ناباروری مردانه هرگونه مشکل سلامتی در مرد است که احتمال باردار شدن همسرش را کاهش میدهد. حدود 13 از 100 زوج نمیتوانند با رابطه جنسی محافظت نشده باردار شوند. دلایل زیادی برای ناباروری در مردان و زنان وجود دارد. در بیش از یک سوم موارد ناباروری، مشکل از مرد است. این مشکل اغلب به دلیل مشکلات تولید اسپرم یا تحویل اسپرم است. پزشک با تشخیص ناباروری مردان میتواند یک برنامه درمانی موثر ایجاد کند.
