چنانچه دچار کم خونی باشید، بدن شما قادر نخواهد بود به اندازهی کافی سلول خونی یا هموگلوبین تولید کند و تبادل اکسیژن و دیاکسید کربن بین خون و سلولها دچار اختلال میشود. ریشهی اصطلاح کم خونی از واژهی یونانی “آنمیا” و به معنای کمبود خون میباشد. از عوامل ایجاد کننده کم خونی می توان به کمبودهای تغذیه ای، خونریزی، ناهنجاری های ژنتیکی و بیماری های مزمن اشاره کرد.
معمولاً کم خونی با نشانه های زیر همراه است:
رنگ پریدگی پوست
ضعف
بیحالی
تنگی نفس
درد در قفسهی سینه
سندورم پاهای بیقرار
تپش قلب
محدودهی خطر برای مردان مقدار هموگلوبین کمتر از 13.5 گرم در دسیلیتر و در زنان کمتر از 12 گرم در دسیلیتر میباشد. معمولاً زنان در دوران بارداری و قاعدگی سطح هموگلوبین خونشان نسبت به حالت طبیعی افت میکند. بیماری کم خونی را میتوان با یک آزمایش خون ساده تشخیص داد، که از آن به عنوان شمارش کامل سلولهای خونی (CBC) یاد میشود.
رایجترین انواع کم خونی عبارتند از:
کم خونی ناشی از فقر آهن: از شایعترین اختلالات مربوط به تغذیه در کودکان و زنان، بهخصوص زنان باردار است. معمولاً با تغییر رژیم غذایی و استفاده از مکملها برای یک دوره این نوع کمخونی برطرف میشود، ولی موارد حاد این کمخونی ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان، انتقال خون، تزریق خون و یا درمان درون وریدی آهن داشته باشد.
تالاسمی: به گروهی از اختلالات ژنتیکی در خون اطلاق میشود. تالاسمی معمولاً از پدر و مادری که ناقل ژن کم خونی است، به فرزندان به ارث میرسد. برخی از انواع تالاسمی نیاز به درمان ندارند و برخی دیگر با فرآوردههای خونی و مکملهای اسیدفولیک درمان میشود.
کم خونی آپلاستیک: نوعی اختلال خونی نادر و خطرناک است که در آن مغز استخوان سلولهای جدید خونی به اندازهی کافی تولید نمیکند. راههای درمان آن شامل انتقال خون، پیوند سلولهای بنیادی مغز و خون و همچنین دارو میباشد.
کم خونی همولیتیک: نوعی کم خونی ناشی از همولیز (تخریب گلبول قرمز) است. در این حالت نیز مغز استخوان قادر نیست با سرعت کافی گلبولهای قرمز جدید تولید کند تا جایگزین گلبولهای تخریب شده شوند. درمان کم خونی همولیتیک شامل خون، دارو، پلاسموفروز، جراحی، پیوند سلولهای بنیادی خون و مغز و تغییر سبک زندگی است.
کم خونی داسی شکل: از آن به عنوان هموگلوبین معیوب هم یاد میشود. هموگلوبین طبیعی صاف و گرد است و به همین علت سلولها میتوانند به آسانی از مویرگهای خونی عبور کنند. اما در کم خونی داسی شکل، هموگلوبینها شکل طبیعی ندارند و حالتی سفت و داس مانند دارند و به شکل خوشهای کنار هم قرار میگیرند، به این علت نمیتوانند به راحتی از مویرگهای خونی عبور کنند. برای این نوع کمخونی درمان خاصی مطرح نیست، فقط میتوان به کاهش علائم کمک کرد. اهداف درمان این نوع کم خونی کمک به کاهش درد، جلوگیری از عفونت، آسیبهای چشمی، سکته مغزی و کنترل عوارض است.
کم خونی فانکونی (Fanconi): نوعی کم خونی است که همه ی اعضای خانواده را مبتلا میسازد (وراثتی است) و بر مغز استخوان اثر میگذارد. درمان کم خونی فانکونی به سن شخص بیمار بستگی دارد و اینکه مغز استخوان تا چه حد میتواند سلولهای جدید خونی ایجاد کند.
