کبد چرب به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته میشود و زمانی اتفاق میافتد که چربی در کبد جمع شود. داشتن مقادیر کمی چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن میتواند به یک مشکل سلامتی تبدیل شود. کبد دومین عضو بزرگ بدن شما محسوب میشود. کبد به پردازش مواد مغذی از غذا و نوشیدنی کمک میکند و مواد مضر خون را فیلتر میکند.
چربی بیش از حد در کبد شما میتواند باعث التهاب کبد شود که ممکن است به کبد شما آسیب برساند و زخم ایجاد کند. در موارد شدید، این اسکار امکان دارد منجر به نارسایی کبد شود. هنگامی که کبد چرب در فردی که مقدار زیادی الکل مصرف میکند ایجاد شود، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته میشود. در افرادی که زیاد الکل نمینوشند، این بیماری به عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شناخته میشود.
بر اساس یک بررسی تحقیقاتی در سال 2017، مشخص شد که کبد چرب غیرالکلی بر 25 تا 30 درصد افراد در ایالات متحده و اروپا تأثیر میگذارد.
فهرست مطالب
کبد شما یک اندام ضروری با عملکردهای متعدد حمایت کننده از زندگی است که عبارتند از:
در بیشتر موارد، بیماری کبد چرب هیچ مشکل جدی ایجاد نمیکند یا مانع از عملکرد طبیعی کبد شما نمیشود. اما برای 7 تا 30 درصد افراد مبتلا به این بیماری، کبد چرب با گذشت زمان بدتر میشود و در سه مرحله پیشرفت میکند:
سیروز کبدی در نتیجه آسیب شدید به کبد است. بافت اسکار سخت که جایگزین بافت سالم کبد میشود، عملکرد کبد را کند میکند. در نهایت، میتواند عملکرد کبد را به طور کامل مسدود کند. سیروز قادر است منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود.
در صورتی که در یکی از دستههای اشاره شده در زیر قرار دارید، احتمال ابتلا شما به کبد چرب بیشتر است:
کبد چرب میتواند در چهار مرحله پیشرفت کند:
هر دو AFLD و NAFLD به طور مشابه ظاهر میشوند. با این حال، در بسیاری از موارد، کبد چرب علائم قابل توجهی ایجاد نمیکند. اما ممکن است احساس خستگی کنید یا احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم خود داشته باشید.
برخی از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب دچار عوارضی از جمله زخم شدن کبد میشوند. اسکار کبد به عنوان فیبروز کبد شناخته میشود. اگر دچار فیبروز شدید کبدی شوید، به آن سیروز میگویند، یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی که میتواند باعث نارسایی کبد شود. آسیب کبدی ناشی از سیروز دائمی است. به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از پیشرفت آن جلوگیری کنید. سیروز ممکن است علائمی مانند:
برای کمک به جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض، پیروی از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک بسیار مهم است.
دو نوع اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد: غیر الکلی و الکلی. کبد چرب در دوران بارداری نیز ممکن است اتفاق بیفتد، اگرچه این غیر معمول است.
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) زمانی است که چربی در کبد افرادی که الکل زیادی نمینوشند، تجمع مییابد. اگر چربی اضافی در کبد خود دارید و سابقه مصرف زیاد الکل ندارید، ممکن است بیماری NAFLD تشخیص داده شود. اگر التهاب یا سایر عوارض وجود نداشته باشد، این وضعیت به عنوان NAFLD ساده شناخته میشود.
استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) نوعی NAFLD است. زمانی است که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است. پزشک شما ممکن است NASH را در موارد زیر تشخیص دهد:
در صورت عدم درمان، NASH میتواند باعث فیبروز کبدی شود. در موارد شدید، همچنین ممکن است به سیروز و نارسایی کبد تبدیل شود.
مصرف زیاد الکل به کبد آسیب میرساند. بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) اولین مرحله بیماری کبدی مرتبط با الکل است. اگر التهاب یا عوارض دیگری وجود نداشته باشد، این بیماری به عنوان کبد چرب الکلی ساده شناخته میشود.
استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) نوعی AFLD است. زمانی است که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است که به هپاتیت الکلی نیز معروف است. پزشک شما ممکن است ASH را در موارد زیر تشخیص دهد:
اگر به درستی درمان نشود، ASH میتواند باعث فیبروز کبدی شود. اسکار شدید کبد (سیروز) ممکن اس منجر به نارسایی کبد شود.
کبد چرب حاد بارداری (AFLP) زمانی است که در دوران بارداری چربی اضافی در کبد ایجاد میشود. این یک عارضه نادر اما جدی بارداری است. علت دقیق ناشناخته است، اگرچه ژنتیک ممکن است یک دلیل باشد.
هنگامی که AFLP ایجاد میشود، معمولاً در سه ماهه سوم بارداری ظاهر میشود. در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد به همراه دارد. اگر پزشک شما AFLP را تشخیص دهد، اغلب لازم است نوزاد در اسرع وقت به دنیا آورده شود. ممکن است چند روز پس از زایمان نیاز به مراقبتهای بعدی نیز داشته باشید. سلامت کبد شما احتمالاً ظرف چند هفته پس از زایمان به حالت عادی باز میگردد.
در بیماری کبد چرب، چربی اضافی در سلولهای کبدی ذخیره میشود و در آنجا تجمع مییابد. عوامل مختلفی میتوانند باعث این تجمع چربی شوند.
نوشیدن بیش از حد الکل میتواند باعث AFLD شود. مصرف زیاد الکل قادر است فرآیندهای متابولیک خاصی را در کبد تغییر دهد. برخی از این محصولات متابولیک میتوانند با اسیدهای چرب ترکیب شوند و منجر به تشکیل انواع چربی شوند که امکان انباشته شدن آنها در کبد وجود دارد.
در افرادی که زیاد الکل نمینوشند، علت بیماری کبد چرب کمتر مشخص است. برای این افراد، این امکان وجود دارد که بدن آنها بیش از حد چربی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند.
یک یا چند مورد از عوامل زیر ممکن است در افرادی که الکل زیادی مصرف نمیکنند و به بیماری کبد چرب مبتلا میشوند، نقش داشته باشد:
سایر علل بالقوه کبد چرب عبارتند از:
عامل خطر اصلی برای AFLD نوشیدن مقادیر زیاد الکل است. منبع معتبر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) نوشیدنی سنگین را اینگونه تعریف میکند:
منبع معتبر تحقیقاتی نشان داده است که مردانی که 40 تا 80 گرم الکل در روز مصرف میکنند و زنانی که 20 تا 40 گرم الکل در روز در طی 10 تا 12 سال مصرف میکنند در معرض خطر ابتلا به بیماری شدید کبدی مرتبط با الکل هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر لازم است بدانید، یک نوشیدنی استاندارد حاوی حدود 14 گرم منبع مطمئن الکل است.
علاوه بر مصرف زیاد الکل، سایر عوامل خطر برای AFLD عبارتند از:
عوامل خطر اصلی برای NAFLD عبارتند از:
سایر عوامل خطر برای NAFLD عبارتند از:
به یاد داشته باشید که داشتن عوامل خطر به این معنی است که در مقایسه با افرادی که فاکتورهای خطر ندارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری کبد چرب هستید. این بدان معنا نیست که شما مطمئناً آن را در آینده به صورت پیشرفتهای تجربه خواهید کرد. اگر یک یا چند عامل خطر برای بیماری کبد چرب دارید، با پزشک خود در مورد راهکارهای پیشگیری صحبت کنید.
برای تشخیص کبد چرب، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی میکند، یک معاینه فیزیکی انجام میدهد و یک یا چند آزمایش کبد چرب را تجویز میکند. اگر پزشک شما مشکوک باشد که شما ممکن است کبد چرب داشته باشید، احتمالاً از شما سؤالاتی در مورد موارد اشاره شده در زیر خواهد پرسید:
اگر خستگی، از دست دادن اشتها یا سایر علائم غیرقابل توضیح را تجربه کردهاید، به پزشک خود اطلاع دهید. برای اطلاع از جواب آزمایش کبد کلیک کنید.
برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم شما را لمس یا فشار دهد. اگر کبد شما بزرگ شده باشد، با انجام این حرکت ممکن است آن را احساس کنند.
با این حال، ممکن است کبد شما بدون بزرگ شدن ملتهب شود. پزشک شما ممکن است با لمس نتواند تشخیص دهد که کبد شما ملتهب شده است یا خیر.
در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب پس از نشان دادن افزایش آنزیمهای کبدی در آزمایش خون تشخیص داده میشود. به عنوان مثال، پزشک ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیمهای کبدی شما تجویز کند.
اگر علائم یا نشانههای بیماری کبدی در شما ایجاد شده باشد، این آزمایشها ممکن است به عنوان بخشی از آزمایش خون معمول برای شما نوسط پزشک تجویز شود.
افزایش آنزیمهای کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از علل بالقوه التهاب کبد است، اما این تنها علت نیست. اگر نتایج آزمایش شما برای افزایش آنزیمهای کبدی مثبت باشد، پزشک احتمالاً آزمایشهای بیشتری را برای شناسایی علت التهاب تجویز میکند.
پزشک ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایشهای تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبدی استفاده کند:
آنها همچنین ممکن است آزمایشی به نام الاستوگرافی گذرا با کنترل ارتعاش (VCTE، FibroScan) را سفارش دهند. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه گیری سفتی کبد استفاده میکند. همچنین قادر است به بررسی جای زخم کمک کند.
بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته میشود. در طول بیوپسی کبد، پزشک سوزنی را وارد کبد شما میکند و تکهای از بافت را برای معاینه برمیدارد. برای کاهش درد به شما یک بی حس کننده موضعی میدهند. این آزمایش میتواند به تشخیص اینکه آیا شما به بیماری کبد چرب و زخم کبد مبتلا هستید یا خیر کمک کند.
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تایید نشده است. تحقیقات بیشتری برای توسعه و آزمایش داروهایی برای درمان این بیماری مورد نیاز است. در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی میتواند به معکوس کردن بیشتر مراحل بیماری کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
اگر مبتلا به AFLD هستید، پزشک به شما دستور میدهد که به طور کلی از الکل خودداری کنید. آنها همچنین ممکن است در صورت داشتن اختلال مصرف الکل (AUD) یک برنامه سم زدایی و مشاوره را توصیه کنند.
چندین عفونت ویروسی نیز میتواند به کبد آسیب برساند. برای محافظت از سلامت کبد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برای هپاتیت A و هپاتیت B واکسن دریافت کنید. بسته به وضعیت شما، ممکن است غربالگری منظم برای هپاتیت C را نیز توصیه کند.
سیروز همچنین میتواند عوارض مختلفی ایجاد کند، از جمله:
اگر دچار عوارض سیروز شدهاید، پزشک ممکن است درمانهای اضافی مانند داروها یا جراحی را توصیه کند. سیروز همچنین میتواند منجر به نارسایی کبد شود. اگر دچار نارسایی کبدی شوید، ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.
تغییر سبک زندگی خط اول درمان بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادات سبک زندگی شما، ممکن است به موارد زیر کمک کند:
یک بررسی تحقیقاتی در سال 2020 نشان میدهد که مکملهای ویتامین E ممکن است به بهبود سطوح ALT و AST، التهاب و چربی اضافی در NAFLD کمک کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. برخی از خطرات سلامتی مرتبط با مصرف بیش از حد ویتامین E وجود دارد.
همیشه قبل از امتحان یک مکمل جدید یا درمان طبیعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی مکملها یا درمانهای طبیعی ممکن است به کبد شما استرس وارد کنند یا با داروهایی که مصرف میکنید تداخل داشته باشند.
اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما را تشویق کند که رژیم غذایی خود را برای کمک به درمان این بیماری و کاهش خطر عوارض تنظیم کنید. به عنوان مثال، آنها ممکن است به شما توصیه کنند که کارهای زیر را انجام دهید:
غذاهای خاص را محدود کنید. اقداماتی را برای کاهش مصرف غذاهایی که دارای مقادیر زیر هستند انجام دهید:
درباره برخی دیگر از تغییرات رژیم غذایی که ممکن است به شما در مدیریت بیماری کبد چرب کمک کند، بیشتر بیاموزید و با پزشک خود مشورت کنید.
برای پیشگیری از بیماری کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم مهم است. برخی از نکات پیشگیری عمومی عبارتند از:
انجام این مراحل میتواند به بهبود سلامت کلی شما نیز کمک کند.
در بسیاری از موارد، معکوس کردن بیماری کبد چرب از طریق تغییرات سبک زندگی، مانند محدود کردن الکل، تنظیم رژیم غذایی و مدیریت وزن امکان پذیر است. این تغییرات ممکن است به جلوگیری از آسیب بیشتر کبد و ایجاد اسکار کمک کند.
مخصوصاً برای AFLD، پرهیز کامل از مصرف الکل بسیار مهم است. اگر برای عدم مصرف الکل به کمک نیاز دارید، شرکت در یک برنامه سم زدایی و مشاوره را در نظر بگیرید. هنگامی که بیماری کبد چرب درمان نشود، میتواند به التهاب، فیبروز و سیروز تبدیل شود. جای زخم ناشی از سیروز برگشت پذیر نیست. اگر به سیروز مبتلا شوید، خطر ابتلا به سرطان کبد و نارسایی کبد نیز افزایش مییابد. این عوارض میتواند تهدید کننده زندگی باشد.
به طور کلی، چشم انداز بیماری کبد چرب زمانی بهترین است که درمان در مراحل اولیه، قبل از فیبروز و سیروز آغاز شود. برای بهترین نتیجه، پیروی از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک و تمرین کلی سبک زندگی سالم مهم است.
بیماری کبد چرب زمانی است که چربی اضافی در کبد انباشته میشود. این ممکن است به دلیل مصرف زیاد الکل اتفاق بیفتد. در این مورد، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته میشود. زمانی که کبد چرب در فردی که زیاد الکل نمینوشد ایجاد میشود، به آن بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) میگویند.
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب تا زمانی که آسیب شدید کبدی رخ ندهد، علائم قابل توجهی را تجربه نمیکنند. هنگامی که علائم اولیه وجود داشته باشد، میتواند غیر اختصاصی باشد و شامل مواردی مانند درد و خستگی سمت راست بالای شکم باشد.
درمان اولیه بیماری کبد چرب شامل ایجاد تغییراتی در سبک زندگی است که سلامت کبد را ارتقا میدهد. این امکان وجود دارد که آسیب ناشی از بیماری کبد چرب زمانی که در مراحل اولیه درمان شود، جبران شود.