همه چیز درباره آپاندیس؛ علائم تا درمان
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
30 / 08 / 1400
آپاندیسیت وضعیتی است که در آن آپاندیس(Appendix) متورم، ملتهب و پر از چرک میشود. آپاندیس یک کیسه کوچک انگشتی شکل در سمت راست شکم است که به روده بزرگ متصل است. نقش دقیق آپاندیس مشخص نیست. ممکن است منطقهای باشد که میزبان باکتریهای مفید است که به هضم غذا کمک کرده و با عفونت مبارزه میکنند.
همچنین ممکن است با سیستم ایمنی مرتبط باشد و بر توانایی بدن برای مبارزه با عفونت تأثیر بگذارد. آپاندیسیت احتمالاً به این دلیل اتفاق میافتد که یا عفونت معده به آپاندیس منتقل میشود یا یک تکه سخت مدفوع در آپاندیس گیر میکند و باعث ایجاد عفونت میشود.
مشکلات مربوط به آپاندیس ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، معمولاً در کودکان بزرگتر تا بزرگسالان در 30 سالگی بیشتر رایج است. این مورد بیشتر در دهه دوم زندگی رخ میدهد. بیش از 250000 آپاندکتومی (حذف آپاندیس) هر ساله در ایالات متحده انجام میشود.
فهرست مطالب
حقایق سریع در مورد آپاندیسیت
- دانشمندان هنوز در مورد عملکرد آپاندیس بحث میکنند.
- علائم آپاندیسیت شامل بدتر شدن تدریجی درد، حالت تهوع و استفراغ است.
- اغلب، جراحی بهترین اقدام است.
- بیش از یک چهارم میلیون آمریکایی هر سال آپاندکتومی میکنند.
علائم و نشانههای آپاندیسیت
اولین علامت آپاندیسیت اغلب درد در سراسر ناحیه شکم است. با پیشرفت عفونت، محل درد در سمت راست پایین شکم مشخص میشود، ناحیهای که به عنوان نقطه مکبرنی شناخته میشود. علائم زیر در بروز این اختلال شایع هستند:
- بدتر شدن تدریجی درد
- سرفه یا عطسه دردناک
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- عدم توانایی در عبور گاز (شکستن باد)
- تب
- یبوست
- از دست دادن اشتها
هرکسی که دردی در ناحیه شکم دارد که به تدریج بدتر میشود باید به دنبال مراقبتهای پزشکی باشد. سایر شرایط مانند عفونت ادرار ممکن است علائم مشابهی داشته باشند. با این حال، همه آنها نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.
علل ایجاد اختلالات مربوط به آپاندیس
انسداد در پوشش آپاندیس که منجر به عفونت میشود، علت احتمالی بروز این عارضه است. باکتریها به سرعت تکثیر میشوند و باعث میشوند آپاندیس ملتهب، متورم و پر از چرک شود. اگر به موقع درمان نشود، آپاندیس ممکن است پاره شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما یا فرزندتان علائم یا نشانههای نگران کنندهای دارید، با یک پزشک مشورت کنید. درد شدید شکم نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. اگر علائمی که گفته شد را دارید هرچه سریعتر با مشاوره تلفنی پزشکی آزمایش آنلاین تماس بگیرید تا در سریعترین زمان ممکن اقدامات لازم را انجام دهند.
راههای تشخیص
برای کمک به تشخیص آپاندیسیت، پزشک احتمالاً سابقه علائم و نشانههای شما را میگیرد و شکم شما را معاینه میکند. آزمایشها و روشهای مورد استفاده برای تشخیص آپاندیسیت عبارتند از:
- معاینه فیزیکی: برای ارزیابی درد شما پزشک ممکن است فشار ملایمی بر ناحیه مورد نظر وارد کند. هنگامی که فشار به طور ناگهانی از بین میرود، درد آپاندیسیت اغلب بدتر میشود، که نشان دهنده ملتهب بودن صفاق مجاور است.
- پزشک شما همچنین ممکن است به دنبال سفتی شکم و تمایل شما به سفت کردن عضلات شکم در پاسخ به فشار روی آپاندیس ملتهب (نگهبانی) باشد.
- پزشک ممکن است از یک انگشت روغن کاری شده و همچنین استفاده از دستکش برای معاینه رکتوم پایینی (معاینه رکتوم دیجیتال) استفاده کند. زنان در سنین باروری ممکن است برای بررسی مشکلات احتمالی که میتوانند منجر به ایجاد درد شوند، معاینه لگن انجام شوند.
- آزمایش خون: این به پزشک شما اجازه میدهد تا تعداد بالای گلبولهای سفید خون را بررسی کند که ممکن است نشان دهنده عفونت باشد.
- آزمایش ادرار: ممکن است پزشک از شما بخواهد که یک آزمایش ادرار انجام دهید تا مطمئن شود که عفونت ادراری یا سنگ کلیه باعث درد شما نمیشود.
- تستهای تصویربرداری: پزشک شما همچنین ممکن است برای کمک به تایید آپاندیسیت یا یافتن علل دیگر درد شما، عکس برداری با اشعه ایکس شکم، سونوگرافی شکم، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) را توصیه کند.
حدود نیمی از بیماران مبتلا به آپاندیسیت علائم معمولی ندارند و این میتواند تشخیص آن را دشوار کند. به عنوان مثال، درد همیشه در ربع تحتانی سمت راست شکم قرار ندارد. علاوه بر این، سایر شرایط ممکن است علائم مشابهی داشته باشند، مانند:
- گاستروانتریت
- عفونت مجاری ادراری
- حاملگی خارج رحمی
- بیماری کرون
- سنگ کلیه
آپاندیس تمامی افراد در یک مکان قرار ندارد. گاهی اوقات در پشت روده بزرگ، پشت کبد یا در لگن قرار دارد. اگر پزشک علائم و نشانههای معمولی را تشخیص دهد، آپاندیسیت را تشخیص میدهد. در غیر این صورت آزمایشات تکمیلی که در بالا اشاره شدند، تجویز خواهد شد.
راههای درمانی از طریق جراحی
اگر عفونت خفیف باشد، گاهی اوقات از آنتی بیوتیک برای درمان آپاندیسیت استفاده میشود، اما این امر نادر است. در بیشتر موارد، جراح آپاندیس را برمیدارد. اغلب، این کار از طریق جراحی سوراخ کلید یا لاپاراسکوپی انجام میشود.
لاپاراسکوپی
- جراحی لاپاراسکوپی، سوراخ کلید یا جراحی که به عنوان حداقل تهاجمی (MIS) شناخته میشود، شامل مراحل زیر است:
- جراح یک لوله بسیار نازک یا لاپاراسکوپ را که دارای یک دوربین فیلمبرداری کوچک و نور است، از طریق ابزار توخالی به نام کانولا وارد شکم میکند.
- جراح میتواند داخل شکم را به صورت بزرگنمایی شده روی یک مانیتور مشاهده کند.
- ابزارهای کوچک به حرکات دستهای جراح پاسخ میدهند و آپاندیس از طریق برشهای کوچک شکمی برداشته میشود.
- این یک عمل دقیق است و حداقل از دست دادن خون را به دنبال دارد که از طریق یک برش کوچک صورت میگیرد. در نتیجه زمان بهبودی سریعتر از جراحی باز است و جای زخم کمتری وجود دارد.
جراحی باز
در برخی موارد، برش بزرگتری ایجاد میشود تا ناحیه داخل حفره شکم تمیز شود. هنگامی این اتفاق میافتد که:
- آپاندیس پاره شده و عفونت گسترش یافته است
- آپاندیس باعث ایجاد آبسه شده است
- بیمار تومورهایی در دستگاه گوارش دارد
- بیمار زنی در سه ماهه سوم بارداری است
- بیمار قبلاً چندین عمل جراحی شکم داشته است
پس از عمل به بیمار آنتی بیوتیک وریدی داده میشود.
تاخیر در جراحی
اگر علائم حداقل 5 روز طول بکشد، پزشک ممکن است یک دوره آنتی بیوتیک را برای کوچک کردن آپاندیس و از بین بردن عفونت توصیه کند و این امکان وجود دارد که بعداً عمل جراحی انجام دهند. اگر آبسه وجود داشته باشد، پزشک ممکن است ابتدا آن را تخلیه کرده و در تاریخ بعدی عمل را انجام دهد.
- آنتی بیوتیکها
برخی از دانشمندان بر این باورند که آنتی بیوتیکها ممکن است جایگزین مطمئن و موثری برای آپاندیسیت حاد و بدون عارضه باشند. دیگران مخالف هستند. یک مطالعه منتشر شده در Lancet استدلال میکند که عمل جراحی برای آپاندیسیت موثرتر است.
زمان بهبودی
در صورت انجام جراحی لاپاراسکوپی، بیمار معمولاً بعد از 24 ساعت میتواند به خانه برود. در چند روز اول ممکن است مقداری یبوست و مقداری درد و کبودی وجود داشته باشد. این دردها به دلیل گازی که در حین عمل به شکم پمپ میشود. مسکنهای بدون نسخه (OTC) ممکن است به کاهش درد کمک کنند.
در صورت نیاز به جراحی باز، یا اگر فرد پریتونیت یا عارضه دیگری داشته باشد، ممکن است تا یک هفته در بیمارستان بماند. معمولاً حدود ۲ هفته طول میکشد تا به فعالیتهای عادی بازگردد، اما ممکن است فرد برای انجام فعالیتهای سنگینتر به ۴ تا ۶ هفته صبر نیاز داشته باشد. پزشک در مورد میزان فعالیت مناسب در هر مرحله توصیههای لازم را ارائه میکند. اگر علائم عفونت وجود دارد، مهم است که با پزشک تماس بگیرید. این علائم شامل موارد زیر است:
- بدتر شدن درد و تورم
- استفراغ مکرر
- درجه حرارت بالا
- محل عمل در هنگام لمس گرم است یا چرک یا ترشحات دیگری وجود دارد
راههای جلوگیری آپاندیسیت
کشورهایی که شیوع آپاندیسیت کمتری دارند نیز تمایل دارند فیبر بیشتری در رژیم غذایی خود داشته باشند. ممکن است یک رژیم غذایی با فیبر بالا با ایجاد مدفوع نرمتر به کاهش احتمال ابتلا به آپاندیسیت کمک کند و احتمال کمتری برای ایجاد مشکلات مربوط به آپاندیس وجود داشته باشد.
عوارض آپاندیس
ایجاد اختلالات مربوط به آپاندیس ممکن است منجر به بروز عوارض جدی شود، مانند:
- پریتونیت
اگر آپاندیس پاره شود و عفونت را به داخل شکم رها کند، ممکن است بیمار دچار پریتونیت شود که عفونت و التهاب صفاق است. صفاق غشایی است که حفره شکمی را میپوشاند و بیشتر اندامهای شکمی را در بر میگیرد.
پریتونیت ممکن است باعث شود رودهها خاموش شوند، حرکات روده متوقف شوند و روده مسدود شود. بیمار تب میکند و ممکن است دچار شوک شود. پریتونیت نیاز به درمان فوری دارد.
- آبسه
اگر عفونت از آپاندیس خارج شود و با محتویات روده مخلوط شود، ممکن است منجر به ایجاد آبسه شود. اگر آبسه درمان نشود، میتواند باعث پریتونیت شود. گاهی اوقات، آبسه با آنتی بیوتیک درمان میشود. اغلب، با کمک لولهای که در شکم قرار میگیرد، آنها را با جراحی تخلیه میکنند.
عوارض آپاندیس میتواند تهدید کننده زندگی باشد. درخواست کمک پزشکی برای هر کسی که ممکن است آپاندیسیت داشته باشد بسیار مهم است.
پس از برطرف شدن عفونت، برای برداشتن آپاندیس تحت عمل جراحی قرار خواهید گرفت. در برخی موارد، آبسه تخلیه میشود و آپاندیس فورا خارج میشود.
شیوه زندگی و درمانهای خانگی
دوره بهبودی پس از آپاندکتومی یا پاره شدن آپاندیس بیشتر به طول میانجامد. برای کمک به بهبودی بدن میتوان موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- در ابتدا از انجام فعالیتهای شدید خودداری کنید: اگر آپاندکتومی شما به روش لاپاراسکوپی انجام شد، فعالیت خود را برای سه تا پنج روز محدود کنید. اگر آپاندکتومی باز انجام دادهاید، فعالیت خود را برای 10 تا 14 روز محدود کنید. همیشه از پزشک خود در مورد محدودیتهای مربوط به فعالیت خود و زمان از سرگیری فعالیتهای عادی بعد از جراحی سوال کنید.
- هنگام سرفه از شکم خود حمایت کنید: یک بالش روی شکم خود قرار دهید و قبل از سرفه، خندیدن یا حرکت فشار بیاورید تا به کاهش درد کمک کنید.
- اگر داروهای مسکن شما کمکی نکردند با پزشک خود تماس بگیرید. درد داشتن استرس مضاعفی بر بدن شما وارد میکند و روند بهبودی را کند میکند. اگر با وجود داروهای ضد درد همچنان درد دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.
- وقتی آماده شدید بلند شوید و حرکت کنید. به آرامی شروع کنید و همانطور که میخواهید فعالیت خود را افزایش دهید، بهتر است با پیاده روی کوتاه مدت شروع کنید.
- وقتی خسته هستید بخوابید. همانطور که بدن شما بهبود مییابد، ممکن است متوجه شوید که بیش از حد معمول احساس خواب آلودگی میکنید. راحت باشید و در صورت نیاز استراحت کنید.
- در مورد بازگشت به محل کار یا مدرسه با پزشک خود صحبت کنید. زمانی میتوانید به کار خود بازگردید که از نظر پزشک آماده باشید. کودکان ممکن است کمتر از یک هفته پس از جراحی بتوانند به مدرسه بازگردند. آنها باید دو تا چهار هفته منتظر بمانند تا فعالیتهای سنگین خود را از سر بگیرند، مانند کلاسهای بدنسازی یا ورزش.
طب جایگزین
پزشک داروهایی را برای کمک به کنترل درد بعد از آپاندکتومی تجویز میکند. برخی از درمانهای مکمل و جایگزین، زمانی که با داروهای شما استفاده میشوند، میتوانند به کنترل درد کمک کنند. از پزشک خود در مورد گزینههای ایمن و مطمئن بپرسید، مانند:
- فعالیتهای حواس پرتی، مانند گوش دادن به موسیقی و صحبت با دوستان، که ذهن شما را از درد ایجاد شده و آزار دهنده دور میکند. حواس پرتی میتواند به ویژه در مورد کودکان موثر باشد.
- تصاویر هدایتشده، مانند بستن چشمها و فکر کردن به مکان مورد علاقه.
نحوه آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
اگر درد شکم دارید با پزشک متخصص خود وقت بگیرید. اگر آپاندیسیت دارید، احتمالاً در بیمارستان بستری خواهید شد و برای برداشتن آپاندیس به جراح ارجاع خواهید شد.
آنچه شما میتوانید انجام دهید:
هنگامی که قرار ملاقات میگذارید، از قبل بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید از قبل ملاقات با پزشک انجام دهید، مانند ناشتا بودن قبل از انجام یک آزمایش خاص. فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم شما، از جمله علائمی که به نظر میرسد بی ارتباط با دلیل قرار ملاقات شما باشد
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرسهای عمده، تغییرات اخیر زندگی و سابقه پزشکی خانوادگی
- تمام داروها، ویتامینها یا سایر مکملهایی که مصرف میکنید، از جمله دوزهای مصرفی
- سوالاتی که میخواهید از پزشک خود بپرسید
در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه داشته باشید تا به شما کمک کند اطلاعات دریافتی از طریق پزشک را به خاطر بسپارید. شما میتوانید با استفاده از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره پزشکی تلفنی آزمایش آنلاین از علت درد شکم خود آگاه شوید و در صورت نیاز به آزمایش نیز از خدمات آزمایش در محل آزمایش آنلاین استفاده کنید. در این صورت میتوانید هرچه زودتر از مشکل آگاه شوید و برای درمان آن اقدام کنید.
برای آپاندیسیت، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- آیا آپاندیسیت دارم؟
- آیا به آزمایشات بیشتری نیاز خواهم داشت؟
- به جز آپاندیسیت چه عارضه دیگری ممکن است داشته باشم؟
- آیا نیاز به جراحی دارم و اگر چنین است، چه زمانی؟
- خطرات برداشتن آپاندیس چیست؟
- چه مدت بعد از جراحی باید در بیمارستان بمانم؟
- دوره بهبودی چقدر طول میکشد؟
- چه مدت بعد از جراحی میتوانم به سر کار برگردم؟
- آیا میتوانید بگویید که آپاندیس من ترکیده است یا خیر؟
از پرسیدن سوالات دیگر که ذهن شما را درگیر کرده است دریغ نکنید.
از پزشک خود چه انتظاری باید داشت؟
پزشک شما احتمالاً چندین سؤال از شما می پرسد، مانند:
- درد شکم شما از چه زمانی شروع شد؟
- دقیقا کدام ناحیه از شکم شما درد میکنه؟
- آیا درد از ناحیهای به ناحیه دیگر کرده است؟
- شدت درد شما چقدر است؟
- چه چیزی درد شما را شدیدتر میکند؟
- چه چیزی به تسکین درد شما کمک میکند؟
- آیا تب دارید؟
- آیا احساس تهوع دارید؟
- چه علائم و نشانههای دیگری دارید؟
