نکات مهمی که در هنگام آزمایش دادن باید رعایت نمایید
نوشته شده توسط مدیر سایت
29 / 01 / 1395
از دوران کودکی، همه ما آزمایشهای پزشکی متعددی را انجام دادهایم اما آیا این بدین معنی است که ما دقیقا میدانیم چگونه باید برای دادن آزمایش آماده شویم؟ آیا برای انجام آزمایش، ناشتا بودن بهتنهایی کافی است؟ آماده بودن برای انجام دادن آزمایش چقدر برای دریافت نتیجه دقیق مهم است؟ یکی از مهمترین عوامل در دقت و صحت نتایج آزمایش پزشکی، شما بهعنوان فرد بیمار هستید. بههرحال، وقتی آزمایش میدهید نمونهای مثل خون، ادرار یا نمونههای دیگری از بدن شما جمعآوری میشود و به همین دلیل مهم است که در هنگام آزمایش دادن برخی نکات را رعایت کنید تا نتیجه آزمایشتان بالاترین دقت و اعتبار را داشته باشد. ما در ادامه به این نکات بهصورت مفصل پرداختهایم. بنابراین، با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
زمان تست دادن
اگر میخواهید آزمایش خون بدهید ترجیحا صبحها و بین ساعت 7 تا 10 را برای آزمایش دادن انتخاب کنید. این امر بدین دلیل مهم است که بدن انسان بسته به زمان تغییراتی میکند که این تغییرات میتوانند در نتایج آزمایش منعکس شوند. از سوی دیگر، به دلیل ترشح برخی مواد در بدن، بعضی از آزمایشها باید همزمان با یکدیگر انجام شوند. در صورت نیاز به انجام آزمایشهای فوری یا آزمایشهایی به دستور پزشک، ممکن است لازم باشد که در ساعاتی دیگر از روز آزمایش دهید. به دلیل متغیر بودن برخی شاخصها در روز، این آزمایشها باید صبحها انجام شوند:
- آلدوسترون
- هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH)
- روی
- DHEA
- اریتروپوئیتین
- استریول
- فسفر
- هورمون رشد
- هورمون تحریککننده فولیکول (FSH)
- کورتیزول
- هورمون لوتئینی (LH)
- مس
- پتاسیم
- پرولاکتین
- هورمون 17 هیدروکسی پروژسترون
- هورمون پاراتیروئید (PTH)
- محرک هورمون تیروئید (TSH)
- آهن
از سوی دیگر، اگر میخواهید آزمایش هورمونی بدهید لازم است بدانید چه زمانی در چرخه قاعدگی باید تست بدهید. جمعآوری خون برای هورمونهای جنسی لازم است در روزهای مرتبط با چرخه ماهانه انجام شود.
ناشتا بودن
در اکثر تستهای آزمایشگاهی ناشتا بودن الزامی است. ناشتا بودن به این معنی است که لازم است 10 تا 12 ساعت قبل انجام آزمایش ناشتا باشید و از خوردن و آشامیدن مواد کالریدار خودداری کنید. در طی زمان ناشتا بودن، نوشیدن آب تا دو لیوان محدودیتی ندارد زیرا آب هیچگونه کالری ندارد و تداخلی در روند آزمایشها ایجاد نمیکند و حتی باعث ثبات فشارخون در فرد میشود و از پایین افتادن فشارخون نیز جلوگیری میکند. همچنین باعث نمونهگیری راحتتر و سریعتر نیز میشود.
این بازه زمانی ناشتا بودن (10 تا 12 ساعته) تنها تا قبل ظهر یعنی تا ساعت ۱۱ موردقبول است. بدین معنی که اگر فردی ساعت 13 به آزمایشگاه مراجعه کند و اظهار نماید 12 ساعت ناشتاست، قابلقبول نیست. همچنین توصیه میشود فرد قبل انجام آزمایش فعالیت سنگین مثل پیادهروی طولانی و ورزش انجام ندهد.
در افراد دیابتی که دارای قند خون بالا هستند در اکثر مواقع آزمایش قند خون دوساعته نیز انجام میگیرد. به این صورت که فرد بعد از انجام آزمایش اولیه باید صبحانه طبق عادت روزانه میل کند و دقیقا دو ساعت بعد از خوردن آخرین لقمه صبحانه، آزمایش قند خون دوساعته انجام شود.
در همین دسته از آزمایشها (آزمایشهای چندمرحلهای)، برای افراد باردار آزمایش تحمل گلوکز را داریم. بدینصورت که ۷۵ گرم گلوکز میل میکنند و طبق درخواست پزشک یک ساعت یا دو ساعت و یا سه ساعت بعد از میل کردن این حجم از گلوکز (شکر خالص) آزمایش انجام میشود. که در این بین از خوردن هر چیز دیگری باید خودداری شود و اگر فرد باردار استفراغ کرد باید آزمایش دوباره و در روز دیگری تکرار شود.
یک سری از تستها به ناشتا بودن فرد آزمایش دهنده نیازی ندارند. برای مثال آزمایش تیروئید، هپاتیت B، C، HIV و تستهای غربالگری جنین مرحله اول و دوم نیازی به ناشتایی ندارند. در دستهای از تستها نیز ناشتا بودن الزامی است که برخی از این آزمایشها شامل قند خون، چربی، کلسیم، فسفر، هورمون زنان و غیره میشوند. در آزمایش پرولاکتین که مربوط به زنان است، فرد موردنظر میبایست ناشتا و دو ساعت از بیداریاش گذشته باشد. این مسئله یکی از نکاتی است که اغلب افراد رعایت نمیکنند.
در مورد آزمایش ادرار، اغلب نیازی به ناشتا بودن شما نیست ولی ترجیح بر این است که ناشتا باشید. اگر به دیابت مبتلا هستید، جهت نمونهگیری لازم است ناشتا باشید تا میزان قند در ادرار شما اندازهگیری شود. درصورتیکه هنگام آزمایش از شما نمونه ادرار گرفته میشود، موارد زیر مورد بررسی قرار میگیرد:
- دفع پروتئین
- دفع خون
- دفع قند
- بررسی کلیهها
- عفونت ادراری
شما میتوانید برای انجام هر یک از آزمایشهای پزشکی خود از خدمات آزمایش در محل مجموعه آزمایش آنلاین استفاده کنید و بهاینترتیب، فرایند آزمایش را راحتتر و سریعتر طی کنید.
مصرف برخی داروها
اگر دارو یا مکمل غذایی مصرف میکنید لازم است این مورد را حتما به پزشک یا آزمایشگاه اطلاع دهید. اگر عملکرد یک دارو تحت نظر باشد، خون شما لازم است قبل از مصرف دوز بعدی جمعآوری شود. داروها یا مکملهای غذایی میتوانند در نتایج آزمایشها کمی تفاوت ایجاد کنند. برای مثال، مصرف آسپرین موجب میشود زمان پروترومبین کاهش پیدا کند و سطح INR را افزایش یابد. از سوی دیگر، داروی پرمصرف فوروزماید، سطح ALT و AST را کاهش میدهد و سطح FT3 و FT4 را در آزمایش هورمون تیروئید افزایش میدهد. در مقابل، دوزهای بالای ویتامین C میتواند سطح بیلیروبین و تستهای عملکرد کبدی را افزایش دهد و از سوی دیگر، سطح گلوکز را کاهش دهد.
سطح فعالیت بدنی
توصیه میشود که یک روز قبل از انجام آزمایش از انجام هرگونه ورزش شدید خودداری کنید. همچنین، بهتر است یک روز قبل از انجام آزمایش به مدت طولانی نایستید. آزمایشها باید یک روز پس از فعالیتهای استاندارد انجام شوند. ازآنجاییکه ورزش باعث میشود که مصرف مواد مرتبط با انرژی افزایش پیدا کند، منجر به کاهش سطح گلوکز و تری گلیسیرید در بدن میشود.
از سوی دیگر، ورزش بیشازحد یک روز قبل از آزمایش دادن ممکن است منجر به افزایش شاخصهایی مانند تستهای عملکرد کبد، فعالیت لاکتات دهیدروژناز (LDH) و سطح پروتئین آزادشده در خون از عضلات (CPK) شود. علاوه بر این، ایستادن بیشازحد میتواند با افزایش مقدار پروتئین در ادرار همراه شود.
مصرف الکل و سیگار
یک روز قبل از انجام آزمایش لازم است از مصرف الکل و سایر محرکها خودداری کنید. از سوی دیگر، لازم است حداقل یک ساعت قبل از نمونهگیری خون از مصرف سیگار اجتناب کنید. مصرف حتی مقدار کمی الکل در روز پیش از انجام آزمایش میتواند منجر به افزایش فعالیت گاما-گلوتامیل ترانس پپتیداز (GGTP) و اختلال در تجزیهوتحلیل مواد چربی خون و تستهای عملکرد کبد شود. وقتی سیگار میکشید اشباع اکسیژن در خون تغییر میکند که این مسئله میتواند بر غلظت هموگلوبین و تعداد گلبولهای قرمز تاثیر بگذارد.
استرس
قبل از خون دادن لازم است حدود 15 دقیقه نشسته باشید، استراحت کنید و از استرس دوری کنید. هنگامیکه برای مدتی طولانی میایستید، مایعات از داخل رگها به مجاری داخلی حرکت میکنند و خون غلیظ میشود. این مسئله در آزمایشهای پزشکی بهصورت افزایش هماتوکریت، تعداد گلبولهای قرمز و سفید خون و افزایش غلظت پروتئین، کلسترول، کلسیم و منیزیم نشان داده میشود. علاوه بر این، هم فعالیت بدنی شدید و هم استرس روحی باعث تحریک و ترشح آدرنالین در بدن میشود. بنابراین، آزمایش خونی که قبل از فعالیت بدنی یا استرس شدید انجام شود، خود را به شکل افزایش گلوکز خون نشان میدهد.
جمعآوری ادرار و مدفوع
برای جمعآوری نمونه ادرار نیز باید محل موردنظر ترجیحا با مایع ضدعفونیکننده شسته شود. مقادیر ابتدایی ادرار دور ریخته شود و از وسط ادرار به جمعآوری نمونه اقدام کنند. در نوزادان و کودکان نیز نباید ادرار با مدفوع مخلوط شود که این مورد سبب آلودگی و اختلال در نتیجه آزمایش میشود. برای کشت ادرار حتما باید اعمال فوق انجام شود در غیر این صورت آلودگی رخ میدهد. در آزمایش مدفوع نیز وجود انگل و خون در مدفوع مورد بررسی قرار میگیرد.
نمونههای آزمایشهای میکروبیولوژیکی و قارچشناسی فقط باید با استفاده از ظروف استریل گرفته شوند و پس از جمعآوری در اسرع وقت (تقریبا یک ساعت پس از جمعآوری نمونه) به آزمایشگاه تحویل داده شوند. قرار دادن نمونه در ظرفی غیر استریل منجر به کاذب شدن نتیجه آزمایش و برای مثال وجود باکتری در ادرار میشود. از سوی دیگر، اگر نمونه زمان زیادی در ظرف بماند باکتریها تکثیر میشوند. هردوی این شرایط باعث میشود که شما آنتیبیوتیک غیرضروری دریافت کنید.
درنهایت، مانند سایر ابعاد مراقبتهای بهداشتی، مهم است برای آزمایشهای پزشکی نیز با پزشک یا آزمایشگاه صادق و راحت باشید. اگر برخی از دستورالعملهای لازم برای آزمایش را رعایت نکردهاید مهم است که این موضوع را با آزمایشگاه در میان بگذارید زیرا این مسئله ممکن است بر روی نتیجه آزمایش تاثیر بگذارد. از سوی دیگر، ارائه اطلاعات دقیق در مورد داروها و مکملهایی که مصرف میکنید موجب میشود تشخیص یا درمان شما سریعتر انجام شود. همچنین، لازم به یادآوری است که اگر پزشک انجام آزمایشی را برای شما تجویز کرده است، میتوانید با استفاده از خدمات آزمایش آنلاین، بهراحتی و در منزل یا هر محلی که انتخاب میکنید آزمایش دهید. نکات مهم قبل از آزمایش دادن را مطالعه کنید.
یعنی آزمایشگاهی که من برای نمونه دادن باید برم کلی توصف واستم می آد شرکتم و از من نمونه می گیره؟؟؟
سلام،
بله احسان جان. می تونین امتحان کنین.
فکر می کنم برای کسایی که برای رفتن به آزمایشگاه مورد نظرشون مشکل دارن راه خوبی باشه.