علائم افسردگی پس از بارداری و راه‌های درمان آن
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
09 / 03 / 1401
افسردگی پس از بارداری یکی از انواع افسردگی در بانوان است که در مادرانی که به تازگی نوزادی به دنیا آورده‌اند امری طبیعی و شایع میباشد. بسیاری از مادران پس از زایمان تا هفته‌ها و گاها تا چندین ماه احساس افسردگی دارند و در صورت درمان این علائم خیلی زود کمرنگ می‌شوند و از بین می‌روند. افسردگی پس از زایمان ممکن است برای هر فردی رخ دهد و دلیل مشخصی ندارد. عمدتا مادران خود نیز دلیل این احساس را نمی‌دانند و بی دلیل احساس گناه دارند و حس می‌کنند که مادر خوبی برای نوزادشان نیستند. در این مقاله قصد داریم به شایع‌ترین علائم افسردگی پس از بارداری و روش‌های موثر در بهبود حال مادران مبتلا به این نوع افسردگی بپردازیم. برای دریافت راه حل مناسب می‌توانید از خدمات مشاوره روانشناسی استفاده نمائید.
فهرست مطالب
افسردگی پس از بارداری چیست؟
این نوع افسردگی در برخی از مادرانی درست پس از تولد نوزاد رخ می‌دهد و ممکن است شدت و مدت زمان آن در مادران با توجه به شرایط زندگی متفاوت باشد. این نوع از افسردگی درست مانند افسردگی در شرایط دیگر است و خلق و خوی فرد تغییر می‌کند و برای انجام امور زندگی انرژی و اشتیاقی ندارد. این حالت ممکن است تا دو الی سه هفته طول بکشد.
بروز افسردگی در مادران ممکن است در شرایط جسمانی خود مادر و مراقبت از نوزاد تاثیر بگذارد و به همین دلیل اطرافیان باید در این مورد هوشیار باشند و سعی کنند به مادر کمک کنند تا هر چه زودتر بهبود یابد. افسردگی پس از زایمان معمولا در یک نفر از هفت مادری که به تازگی زایمان کرده‌اند مشاهده می‌شود و در صورت عدم درمان ممکن است تا سالها ادامه داشته باشد. با استفاده از مشاوره تلفنی رایگان زنان می‌توانید با علائم و نشانه‌های افسردگی پس از بارداری آشنا شوید.
علائم افسردگی پس از بارداری
افسردگی پس از زایمان با توجه به شدت و میزان افسردگی علائم متفاوتی خواهد داشت. در برخی از افراد شدت افسردگی خفیف است و علائم کمی در فرد مشاهده می‌شود و گاها کسی متوجه این افسردگی نمی‌شود اما در برخی از مادران شدت افسردگی بسیار زیاد است و علائم شدیدی در مادر مشاهده می‌شود. به طور کلی علائم افسردگی پس از بارداری به چند دسته تقسیم می‌شوند که به صورت زیر میباشد:
- علائم ناراحتی و اندوه ناشی از حضور نوزاد:
این علائم به دلیل تغییر ناگهانی شرایط زندگی و حضور نوزاد در مادر بروز می‌کند و معمولا در چند هفته اول مشاهده می‌شود و سپس کم کم از بین می‌رود. این علائم عبارتند از کاهش تمرکز، تغییر در اشتها، مشکلات کمبود خواب، تغییر خلق و خو و احساس غم و اضطراب همراه با گریه از علائم شایعی است که در بسیاری از مادرانی که به تازگی زایمان کرده‌اند مشاهده می‌شود.
- علائم افسردگی پس از زایمان:
این علائم نسبت به علائم اندوه ناشی از حضور نوزاد شدید تر است و ممکن است زندگی روزمره مادر را مختل کند و مادر نتواند آن طور که باید از نوزاد خود مراقبت کند. این علائم در برخی از افراد ممکن است پیش از زایمان رخ دهد و در برخی از افراد 6 هفته یا چند ماه پس از زایمان بروز کند. مهمترین علائم افسردگی پس از بارداری عبارتند از:
- نوسانات خلقی شدید و پائین آمدن میزان تحمل
- گریه شدید و بدون علت
- عدم توانایی در برقراری ارتباط با نوزاد
- احساس ترد شدگی از خانواده و دوستان و عدم تمایل به حضور در جمع
- احساس خواب آلودگی و خوابیدن بیش از حد و یا بیخوابی
- احساس عدم توانایی در انجام امور روزمره خانه
- سردرد شدید
- دل درد
- کاهش میل جنسی و عدم لذت از تفریحات و سرگرمی‌ها
- تحریک پذیری و عصبانیت بیش از حد
- احساس گناه و اندوه
- عدم تمرکز برای انجام کار یا امور منزل
- بی قراری و اضطراب بیش از حد و نگرانی بی دلیل برای نوزاد
- تفکرات منفی برای آسیب زدن به خود یا نوزاد
- علائم افسردگی سایکوز پس از بارداری:
علائم سایکوز معمولا پس از زایمان و در هفته اول مشاهده می‌شود و علائمی بسیار شدیدتر از افسردگی پس از زایمان دارد. علائم سایکوز پس از بارداری عبارتند از:
- توهم و هذیان گویی درباره چیزهایی که وجود ندارد و اتفاقاتی که نیفتاده است
- اختلال در خواب
- از دست دادن اشتها و بی میل بودن نسبت به غذا
- احساس ترس و انزجار نسبت به نوزاد
- پرخاشگری و عصبانیت بیش از اندازه
- انجام اقدامات آسیب زننده به خود و نوزاد
مهمترین علل ابتلا به افسردگی پس از بارداری
برخی دلایل جسمی و روحی ممکن است علت بروز علائم افسردگی پس از زایمان در مادران را تشدید کند. برخی از مهمترین علل جسمانی و روحی که موجب افسردگی می‌شوند عبارتند از:
- تغییرات جسمانی: کاهش میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن مادران ممکن است منجر به ابتلای مادر به افسردگی پس از زایمان شود. اختلالات تیروئیدی در دوران بارداری نیز ممکن است باعث احساس افسردگی و خستگی مزمن در مادران شود. برای بررسی سطح هورمون‌های بدن می‌توانید آزمایش هورمونی زنان را در منزل انجام دهید و نتیجه را به پزشک اطلاع دهید تا در صورت نیاز درمان‌های لازم انجام شود.
- دلایل روحی: پس از تولد نوزاد زندگی مادر دچار تغییراتی می‌شود که ممکن است باعث احساس خستگی و افسردگی وی شود. به عنوان مثال کاهش میزان خواب در طول شبانه روز یکی از مهمترین دلایل تغییر خلق و خوی مادران پس از زایمان است. همچنین ترس از اینکه توانایی مراقبت از نوزاد را دارد یا نه موجب می‌شود تا مادر کمی عصبی و زود رنج شود. عدم توانایی در کنترل زمان و رسیدگی به امور منزل نیز علت دیگری است که پس از زایمان مادر را عصبی می‌کند. مادران در این شرایط احساس می‌کنند که نمی‌توانند به کارهای منزل و فرزندشان برسند. این احساس بد و اختلالات خواب به مرور زمان موجب بروز افسردگی پس از بارداری در مادران می‌شود.
دلایلی که احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان را بیشتر می‌کنند عبارتند از:
- داشتن سابقه افسردگی در زندگی یا در زایمان‌های قبل
- ابتلای مادر به اختلال دو قطبی
- سابقه خانوادگی ابتلا به افسردگی پس از زایمان در اقوام نزدیک
- بارداری سخت و تجربه شرایط سخت در طول بارداری
- از دست دادن شغل به دلیل بارداری
- مشکلات خانوادگی و زناشویی
- حمایت ضعیف اطرافیان در روزهای اول پس از زایمان
- مشکلات اقتصادی
- مشکلات جسمی و سلامت نوزاد
- بارداری ناخواسته و بودن آمادگی قبلی
روش درمان افسردگی پس از بارداری
در مورد افسردگی‌های خفیف مانند اندوه ناشی از حضور نوزاد معمولا حال روحی مادر با استراحت و کمک خانواده و همسر بهبود می‌یابد. مادر باید با دوستان و نزدیکان خود ارتباط و تعامل بیشتری داشته باشد و از دیگران کمک بخواهد تا بتواند به کارهای شخصی خود برسد.
اما در مورد افسردگی پس از زایمان با توجه به شدت افسردگی دو روش روان درمانی و استفاده از داروهای ضد افسردگی وجود دارد. در روش روان درمانی مادر می‌تواند با صحبت کردن درباره نگرانی‌ها و مشکلات ناشی از تولد نوزاد احساس بهتری داشته باشد و روان درمانگر نیز برای بهبود حال مادر پیشنهاداتی را ارائه می‌دهد که مادر با انجام آنها می‌تواند افسردگی خود را درمان کند. به خاطر داشته باشید که کمک نزدیکان و خانواده در این روش درمانی بسیار موثر خواهد بود.
روش دوم استفاده از داروهای ضد افسردگی است. این روش در مادرانی که نوزاد را با شیر مادر تغذیه می‌کنند باید با احتیاط بیشتری انجام شود. این روش برای بیمارانی تجویز می‌شود که افسردگی بسیار شدید دارند و بدون دارو نمی‌توان میزان افسردگی را در فرد کنترل کرد. در صورتیکه افسردگی در مادر درمان نشود ممکن است در آینده به شکل بسیار حادتر در فرد بروز کند. پیش از اقدام برای درمان حتما از مشاوره روانشناسی تلفنی استفاده نمائید و با پزشکان متخصص مشورت نمائید.
بهترین راه برای درمان افسردگی پس از زایمان
تغییر سبک زندگی و بهبود کیفیت روابط و شیوه زندگی می‌تواند در بهبود حال مادران پس از بارداری نقش بسیار موثری داشته باشد. چند توصیه بسیار ساده برای بهبود حال روحی مادر عبارتند از:
- انجام ورزش روزانه و پیاده روی همراه با نوزاد، استفاده از غذای مقوی و سالم، مصرف میوه و سبزیجات تازه را در برنامه روزانه خود فراموش نکنید. استراحت کافی داشته باشید و از کمک دیگران برای نگهداری نوزاد استقبال کنید.
- توقع نداشته باشید که به تنهایی بتوانید تمام کارهای خانه و نوزاد را انجام دهید. خانه‌ای که در آن نوزادی تازه متولد شده است نمی‌تواند همیشه تمیز و مرتب باشد و باید این را قبول کنید که نیازی نیست خودتان را خسته کنید و مدام نگران به هم ریخته بودن خانه تان باشید.
- گاهی از همسر یا دوستتان بخواهید تا ساعتی را در کنار نوزادتان بماند و شما کمی به امور شخصی خودتان بپردازید. حمام کنید، ورزش کنید، به آرایشگاه بروید.
- از جمع دوستان و خانواده فرار نکنید. کودکتان را بهانه نکنید و سعی کنید در جمع حضور داشته باشید و با دیگران صحبت کنید.
- از دیگران بخواهید تا شما را برای نگهداری از نوزاد راهنمایی کنند. از افراد با تجربه کمک بخواهید و از آنها بخواهید تا در برخی از موارد مانند بیرون رفتن یا غذا دادن به کودک شما را همراهی کنند. تجربیات افراد بسیار مفید و کمک کننده خواهند بود. از آنها استقبال کنید.
افسردگی پس از زایمان پدران
برخی از پدران به دلیل تغییر شرایط زندگی و مختل شدن تعادل خواب و امور منزل دچار افسردگی می‌شوند و علائم آنها دقیقا شبیه به علائم افسردگی در مادران است. این علائم معمولا در ماه‌های اول پس از تولد نوزاد بروز می‌کند. احساس خستگی، درماندگی، اضطراب و ناراحتی از تغییر روال زندگی از علائم افسردگی در پدران میباشد. درمان افسردگی پس از زایمان در پدران نیز مشابه درمان افسردگی در مادران است. بهبود حال روحی پدر و مادر در مراقبت بهتر از نوزاد و زندگی شادتر و بهتر نقش بسیار موثری دارد.
افسردگی پس از بارداری در بسیاری از مادران رخ می‌دهد اما به دلیل عدم آگاهی و عدم توجه به حالات روحی مادر این بیماری نادیده گرفته می‌شود و موجب بدتر شدن حال روحی مادر می‌شود. بدین ترتیب مادر همیشه عصبی و تند خو خواهد بود و کیفیت زندگی تحت تاثیر روحیات و خلق و خوی پدر و مادر کاهش خواهد یافت. کمک گرفتن از روانشناسان آزمایش آنلاین و استفاده از مشاوره تلفنی روانشناسی می‌تواند برای مادرانی که امکان بیرون رفتن از منزل را ندارند بسیار مفید و موثر باشد. با آگاهی از علائم افسردگی و درمان آن زندگی شاد و سلامتی را تجربه نمائید.
