عفونت لثه ؛ از پیشگیری تا درمان

نوشته شده توسط فاطمه مهربان
29 / 09 / 1400

عفونت لثه یک عفونت مضر در دهان است که باعث آسیب و التهاب در لثه و فک می‌شود. عفونت‌های لثه معمولاً به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان در طول زمان به وجود می‌آیند، زیرا این امر می‌تواند به باکتری‌ها اجازه دهد بین لثه و دندان‌ها قرار بگیرند و در آنجا آزادانه رشد کنند. با این حال، چندین عامل دیگر در عفونت لثه و بیماری لثه نقش دارند.

همکاری با دندانپزشک برای پیشگیری یا درمان عفونت لثه برای جلوگیری از عوارض بسیار حائز اهمیت است. هر کسی که مشکوک به عفونت لثه است باید به دندانپزشک خود مراجعه کند. این مقاله در خصوص علت لثه از پیشگیری تا درمان و علل را مورد بحث قرار می‌دهد و توضیح می‌دهد که چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد.

فهرست مطالب

انواع عفونت لثه

عفونت لثه که اغلب با التهاب همراه است، معمولاً به دلیل رشد بیش از حد پلاک دندانی ایجاد می‌شود. علاوه بر رعایت بهداشت نامناسب دندان، عوامل متعددی می‌تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد، مانند:

برخی داروها، از قبیل فنی توئین، سیکلوسپورین، مسدود کننده‌های کانال کلسیم و پیشگیری از داروهای ضد بارداری خوراکی یا تزریقی (این داروها می‌توانند باعث التهاب لثه یا بدتر شدن آن شوند، زیرا امکان دارد منجر به رشد بیش از حد بافت لثه شوند و پلاک را به سختی از بین ببرند)
کمبود شدید ویتامین C (این مورد در ایالات متحده نادر است)
تغییرات هورمونی، از جمله در دوران بارداری و یائسگی
سرطان خون
فلزات سنگین مانند نیکل که در برخی از جواهرات یافت می‌شود
قرار گرفتن در معرض بیسموت، که در برخی از لوازم آرایش یافت می‌شود

به گفته مشاوره پزشکی، برخی از انواع عفونت‌ لثه که باعث التهاب لثه می‌شوند نیز وجود دارند که با رشد بیش از حد پلاک ارتباطی ندارند. اینها عبارتند از:

برخی از عفونت‌های ویروسی یا قارچی، مانند برفک
یک دندان نهفته یا دندانی که به طور کامل بیرون نیامده است (اگر این اتفاق بیفتد، لثه روی دندان می‌تواند باقی مانده‌ها را به دام بیندازد و باعث التهاب لثه شود)

علل ایجاد عفونت لثه

مشاوره پزشکی تلفنی اینگونه اظهار می‌کند که عفونت لثه تجمع باکتری در بافت اطراف دندان است. دهان پر از انواع مختلف باکتری است. اقدامات بهداشتی روزانه، از جمله مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، به کنترل سطح باکتری‌ها، حفظ سلامت دهان، دندان ها و لثه ها و جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند.

بدون انجام این موارد بسیار مهم، باکتری‌ها لایه‌ای را در اطراف دندان تشکیل می‌دهند که پلاک نامیده می‌شود. اگر فردی پلاک را پاک نکند، ممکن است دندان سفت شده و به جرم دندان تبدیل شود که برداشتن آن بسیار سخت است.

تجمع این پلاک‌ها به مرور زمان تمیز کردن دندان‌ها را دشوارتر می‌کند و همین امر باعث می‌شود باکتری ها به ناحیه اطراف دندان‌ها و لثه‌ها نفوذ کنند. تجمع باکتری در زیر خط لثه می‌تواند به راحتی ناحیه‌ای را به سمت عفونی شدن سوق دهد.

این اقدامات مربوط به بهداشت دهان و دندان است که به سلامت دندان کمک می‌کند تا این باکتری را برای جلوگیری از عفونت پاک کند. بنابراین، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به طور مستقیم به پوسیدگی دندان و بیماری‌های دهان کمک می کند.

مؤسسه ملی تحقیقات دندانپزشکی و منبع معتبر جمجمه-صورتی یادآوری می‌کند که به طور کلی، سیگار کشیدن یکی دیگر از مهم ترین عامل خطر برای بیماری لثه است. علاوه بر این، سیگار کشیدن ممکن است درمان‌ها را کمتر موثر کند.

سایر عوامل خطر که ممکن است منجر به افزایش عفونت لثه شوند عبارتند از:

دیابت
تغییرات هورمونی در زنان، مانند تغییرات در دوران بارداری
ژنتیک
فشار
دندان‌های کج
داروهایی که باعث خشکی دهان یا کاهش جریان بزاق می‌شوند
نقص ایمنی

در برخی موارد، دستگاه‌های خوراکی نیز ممکن است در ایجاد خطر نقش داشته باشند. به عنوان مثال، پروتزهای مصنوعی یا بریج‌هایی که به درستی جا نمی‌شوند می توانند مشکل ساز باشند، همانطور که پرکردگی‌های دندانی معیوب هستند.

علائم عفونت لثه

ویزیت پزشک در منزل توضیح می‌دهد که علائم عفونت لثه بسته به اینکه چقدر پیشرفته است و همچنین محل آن ممکن است متفاوت باشد. عفونت لثه نشانه‌ای از سلامت کلی ضعیف دهان و بیماری لثه است.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) اشاره می‌کند که ژنژیویت مرحله اولیه بیماری لثه است. ژنژیویت اصطلاح پزشکی برای التهاب لثه است. اگرچه در این مرحله از نظر فنی یک عفونت نیست، اما التهاب لثه ممکن است منجر به عفونت یا بیماری پریودنتال پیشرفته‌تر به نام پریودنتیت شود.

ژنژیویت به طور معمول باعث ایجاد لثه‌های قرمز و پف کرده‌ای می شود که ممکن است به راحتی خونریزی کنند، مانند زمانی که فرد دندان‌های خود را مسواک می‌زند. برخی از افراد ممکن است در ابتدا متوجه این موضوع نشوند. با این حال، اگر التهاب در منطقه به عفونت تبدیل شود، علائم ممکن است آشکارتر شوند. سایر علائم عفونت لثه یا بیماری لثه عبارتند از:

درد هنگام جویدن
خونریزی ساده بعد از مسواک زدن
دیدن رنگ صورتی در خمیر دندان (هنگام تف کردن)
دندان‌های حساس
لق شدن دندان‌ها
بوی بد دهان که از بین نمی‌رود
عقب رفتن لثه
ترشح چرک در دهان
تغییر در نحوه گاز گرفتن فرد یا نحوه قرار گرفتن دندان‌هایش هنگام جویدن
تغییرات در فیتینگ پروتز پارسیل

عفونت‌ها ممکن است منجر به تشکیل یک پاکت چرکی به نام آبسه شود که نیاز به درمان فوری دارد. برای آگاهی بیشتر از این مورد می‌توانید با مشاوره تلفنی پزشکی تماس بگیرید. فرد مبتلا به آبسه ممکن است تورم دردناک و ترشح چرک در دهان را تجربه کند.

عفونت‌های درمان نشده ممکن است منجر به بروز عوارضی نیز شود. به عنوان مثال، بافت عفونی ممکن است ریشه دندان مجاور را در معرض خطر قرار دهد که می‌تواند منجر به از دست دادن کامل دندان شود.

علاوه بر این، عفونت‌های بافت لثه آلوده ممکن است به فک یا استخوان اطراف گسترش یابد و به طور بالقوه به بافت آسیب برساند. این باکتری همچنین امکان دارد وارد جریان خون شود و باعث ایجاد مشکلاتی در سایر قسمت‌های بدن شود.

در صورتی که فرد تحت درمان قرار نگیرد، بیماری پریودنتال ممکن است با سایر مشکلات بدن مرتبط باشد. بسیاری از مطالعات ارتباط بین بیماری پریودنتال و سایر مشکلات سلامتی را بررسی کرده اند، سایر مشکلات بدنی عبارتند از:

دیابت
بیماری‌های قلبی عروقی
مسائل مربوط به بارداری
بیماری‌های تنفسی، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
سرطان

بیماری پریودنتال ممکن است عوامل خطر این مسائل را افزایش دهد یا این مسائل ممکن است در بین افراد مبتلا به بیماری پریودنتال شایع تر باشد. اگرچه این رابطه لزوماً نشان نمی‌دهد که یک مورد بهداشتی یا هرگونه عارضه‌ای باعث بروز دیگری می‌شود.

تشخیص عفونت لثه

برای تعیین اینکه آیا پریودنتیت دارید و شدت آن چقدر است، دندانپزشک ممکن است:

تاریخچه پزشکی شما را مرور کنید تا عواملی را که می‌تواند در علائم شما نقش داشته باشد، مانند سیگار کشیدن یا مصرف برخی از داروهای خاص که باعث خشکی دهان می شوند، شناسایی کنید.
دهان شما را معاینه کند تا به دنبال تجمع پلاک و تارتار باشید و خونریزی آسان را بررسی کنید.
عمق پاکت شیار بین لثه و دندان را با قرار دادن یک پروب دندانی در کنار دندان شما در زیر خط لثه، معمولاً در چندین محل در سراسر دهان اندازه گیری کند در یک دهان سالم، عمق پاکت معمولا بین 1 تا 3 میلی متر است. عمق بیشتر از 4 میلی متر ممکن است نشان دهنده پریودنتیت باشد. جیب‌های عمیق تر از 5 میلی متر را نمی‌توان به خوبی تمیز کرد.
برای بررسی از دست دادن استخوان در مناطقی که دندانپزشک شما عمق پاکت‌های عمیق تری را مشاهده می‌کند، از اشعه ایکس دندان استفاده می‌شود.

دندانپزشک شما ممکن است بر اساس شدت بیماری، پیچیدگی درمان، عوامل خطر و سلامت شما، مرحله و درجه‌ای را برای پریودنتیت تعیین کند.

چگونه عفونت لثه درمان می‌شود؟

درمان ممکن است توسط پریودنتیست، دندانپزشک یا یک متخصص بهداشت دندان انجام شود. هدف از درمان پریودنتیت تمیز کردن کامل پاکت‌های اطراف دندان و جلوگیری از آسیب به استخوان اطراف است. زمانی بهترین شانس را برای درمان موفقیت آمیز خواهید داشت که از یک روال روزانه مراقبت دهان و دندان استفاده کنید، شرایط بهداشتی را که ممکن است بر سلامت دندان‌ها تأثیر بگذارد را مدیریت کرده و مصرف دخانیات را متوقف کنید.

درمان‌های غیر جراحی

اگر پریودنتیت پیشرفته نباشد، درمان ممکن است شامل روش‌های کمتر تهاجمی باشد، از جمله:

جرم گیری: جرم گیری تارتار و باکتری‌ها را از سطوح دندان و زیر لثه شما پاک می‌کند. ممکن است با استفاده از ابزار، لیزر یا دستگاه اولتراسونیک برای این کار انجام شود.

بررسی ریشه: روت پلنینگ سطوح ریشه را صاف می‌کند، از تجمع بیشتر تارتار و باکتری ها جلوگیری می‌کند و محصولات جانبی باکتریایی را که به افزایش التهاب منجر می‌شوند و بهبود یا اتصال مجدد لثه به سطوح دندان را به تاخیر می‌اندازد، حذف می‌کند.

آنتی بیوتیک‌ها: آنتی بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی می‌توانند به کنترل عفونت باکتریایی کمک کنند. آنتی‌بیوتیک‌های موضعی می‌توانند شامل دهانشویه‌های آنتی‌بیوتیک یا قرار دادن ژل‌های حاوی آنتی‌بیوتیک در فضای بین دندان‌ها و لثه‌ها یا داخل جیب‌ها پس از تمیز کردن عمیق باشند. با این حال، آنتی بیوتیک‌های خوراکی ممکن است برای از بین بردن کامل باکتری‌های عامل عفونت ضروری باشند. قبل از استفاده از هرگونه آنتی بیوتیک حتما با مشاوره پزشکی خود مشورت کنید.

درمان‌های جراحی

اگر پریودنتیت ناشی از عفونت لثه، پیشرفته شده باشد، درمان ممکن است به جراحی دندان نیاز داشته باشد، جراحی‌هایی از قبیل:

جراحی فلپ (جراحی کاهش پاکت): پریودنتیست شما برش‌های کوچکی در لثه شما ایجاد می‌کند تا بخشی از بافت لثه را بتوان به عقب برد و ریشه‌ها را برای پوسته‌گیری مؤثرتر و صاف کردن ریشه‌ها در معرض دید قرار داد. از آنجایی که پریودنتیت اغلب باعث از دست دادن استخوان می‌شود، ممکن است قبل از اینکه بافت لثه در جای خود بخیه شود، استخوان زیرین اصلاح شود. پس از بهبودی، تمیز کردن این نواحی و حفظ بافت لثه سالم آسان‌تر است.
پیوند بافت نرم: وقتی بافت لثه را از دست می‌دهید، خط لثه شما عقب می‌نشیند. ممکن است لازم باشد برخی از بافت نرم آسیب دیده را تقویت کنید. این کار معمولاً با برداشتن مقدار کمی از بافت از سقف دهان (کام) یا استفاده از بافت از منبع اهداکننده دیگر و چسباندن آن به محل آسیب دیده انجام می‌شود. این می‌تواند به کاهش تحلیل بیشتر لثه کمک کند، ریشه‌های در معرض دید را بپوشاند و ظاهری دلپذیرتر به دندان‌های شما بدهد.
پیوند استخوان: این روش زمانی انجام می‌شود که پریودنتیت استخوان اطراف ریشه دندان شما را از بین برده باشد. پیوند ممکن است از قطعات کوچکی از استخوان شما تشکیل شده باشد، یا ممکن است استخوان مصنوعی یا اهدایی باشد. پیوند استخوان با نگه داشتن دندان در جای خود از از دست دادن دندان جلوگیری می‌کند. همچنین به عنوان بستری برای رشد مجدد استخوان طبیعی عمل می کند.
بازسازی بافت هدایت شده: انجام این مورد اجازه می‌دهد تا استخوانی که توسط باکتری‌ها از بین رفته است رشد کند. در یک رویکرد، دندانپزشک شما یک تکه پارچه سازگار ویژه را بین استخوان موجود و دندان شما قرار می‌دهد. این ماده از ورود بافت‌های ناخواسته به ناحیه بهبودی جلوگیری می‌کند و به جای آن به استخوان اجازه رشد مجدد می‌دهد.
پروتئین‌های محرک بافت: تکنیک دیگر شامل استفاده از ژل مخصوص روی ریشه دندان بیمار است. این ژل حاوی همان پروتئین‌های موجود در مینای دندان است و رشد استخوان و بافت سالم را تحریک می‌کند.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

این اقدامات را برای کاهش یا پیشگیری از پریودنتیت ناشی از عفونت لثه امتحان کنید:

دندان های خود را دو بار در روز یا بهتر است بعد از هر وعده غذایی یا میان وعده مسواک بزنید.
از یک مسواک نرم استفاده کنید و حداقل هر سه ماه یکبار آن را تعویض کنید.
استفاده از مسواک برقی را در نظر بگیرید که ممکن است در از بین بردن پلاک و جرم موثرتر باشد.
روزانه نخ دندان بکشید.
در صورت توصیه دندانپزشک از دهانشویه برای کمک به کاهش پلاک بین دندانی استفاده کنید.
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را با یک پاک کننده بین دندانی، مانند پیک دندان، مسواک بین دندانی یا چوب دندانی که مخصوص تمیز کردن بین دندان‌ها طراحی شده است، تکمیل کنید.
طبق برنامه‌ای که دندانپزشک شما توصیه می‌کند، به طور منظم تمیز کردن دندان‌ها را به صورت حرفه‌ای انجام دهید.
سیگار نکشید و تنباکو نجوید.

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

از برنامه توصیه شده دندانپزشک خود برای معاینات منظم پیروی کنید. اگر متوجه علائم پریودنتیت شدید، در اسرع وقت با دندانپزشک خود ملاقات کنید. هر چه زودتر به دنبال مراقبت باشید، شانس شما برای معکوس کردن آسیب پریودنتیت بیشتر است.

عواملی که احتمال ابتلا به عفونت لثه را افزایش می‌دهند

عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به پریودنتیت ناشی از عفونت لثه را افزایش دهند عبارتند از:

التهاب لثه
عادات بد بهداشت دهان و دندان
سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو
تغییرات هورمونی، مانند تغییرات مربوط به بارداری یا یائسگی
استفاده تفریحی از مواد مخدر، مانند کشیدن ماری جوانا یا سیگار کشیدن
چاقی
تغذیه ناکافی، از جمله کمبود ویتامین C
ژنتیک
داروهای خاصی که باعث خشکی دهان یا تغییر لثه می شوند
شرایطی که باعث کاهش ایمنی می‌شوند، مانند سرطان خون، HIV/AIDS و درمان سرطان
برخی بیماری‌ها مانند دیابت، آرتریت روماتوئید و بیماری کرون

عوارض عفونت لثه کدامند؟

پریودنتیت ناشی از عفونت لثه می‌تواند باعث از دست دادن دندان شود. باکتری مسئول پریودنتیت قادر است از طریق بافت لثه وارد جریان خون شما شود و احتمالاً سایر قسمت‌های بدن شما را نیز تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، پریودنتیت با بیماری‌های تنفسی، آرتریت روماتوئید، بیماری عروق کرونر و مشکلات کنترل قند خون در دیابت مرتبط است.

مقالات مرتبط