شیمی درمانی و هر آنچه باید بدانید !
نوشته شده توسط سمانه نصیری
22 / 10 / 1400
Notice: Undefined index: color_titel in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2447
Notice: Undefined index: color_bt_text in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2450
Notice: Undefined index: color_bg_text in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2453
Notice: Undefined variable: class_align in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined variable: class_align_m in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined index: title in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined variable: class_align in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined variable: class_align_m in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined index: btname in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined index: color_titel in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2506
Notice: Undefined index: color_bg_text in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2512
Notice: Undefined index: color_bt_text in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2513
Notice: Undefined index: color_titel in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2447
Notice: Undefined index: color_bt_text in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2450
Notice: Undefined index: color_bg_text in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2453
Notice: Undefined variable: class_align in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined variable: class_align_m in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined index: title in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2484
Notice: Undefined variable: class_align in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined variable: class_align_m in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined index: btname in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2487
Notice: Undefined index: color_titel in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2506
Notice: Undefined index: color_bg_text in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2512
Notice: Undefined index: color_bt_text in /home/azonline/domains/azmayeshonline.com/public_html/wp-content/themes/azma/functions.php on line 2513
شیمی درمانی نوعی روش تهاجمی است که از داروهای شیمیایی برای متوقف کردن تقسیم و تکثیر سریع سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش اغلب در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند جراحی، پرتودرمانی یا هورمون درمانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته استفاده از درمان ترکیبی به مواردی از قبیل مرحله و نوع سرطان، وضعیت جسمانی بیمار، درمان‌های قبلی سرطان و محل سلول‌های سرطانی بستگی دارد. جالب است بدانیم، شیمی درمانی یک روش سیستماتیک است و تمامی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
شیمی درمانی روشی ثابت شده است زیرا به طور موثر به سلول‌های سرطانی حمله می‌کند، اما مانند سایر روش‌های درمانی، عوارض جانبی جدی را به همراه خواهد داشت که کیفیت زندگی بیمار را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند. بیمار درهنگام تصمیم‌گیری در مورد شیمی درمانی باید این عوارض جانبی را در مقابل احتمال درمان نشدن بسنجد. در صورت نیاز از خدمات آزمایش آنلاین از جمله ویزیت پزشک در منزل و مشاوره تلفنی پزشکی استفاده کنید.
فهرست مطالب
چرا از شیمی درمانی استفاده می‌شود؟
شیمی درمانی در درجه اول برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- تعداد کل سلول‌های سرطانی را در بدن کاهش می‌دهد.
- احتمال شیوع سرطان را کاهش می‌دهد.
- تومور را کوچک می‌کند.
- علائم فعلی را کاهش می‌دهد.
به عنوان مثال، اگر فرد تحت عمل جراحی برای از بین بردن یک تومور سرطانی مانند لامپکتومی که مربوط به سرطان پستان است قرار گرفته باشد، ممکن است متخصص، شیمی درمانی را برای اطمینان از نابود شدن همیشگی سلول‌های سرطانی توصیه کند.
شیمی درمانی همچنین برای آماده‌سازی بیمار برای سایر روش‌های درمانی استفاده می‌شود. برای مثال، از این روش درمانی برای کوچک کردن تومور استفاده شده، که در نهایت با استفاده از جراحی، تومور برداشته شود و یا بیمار را برای پرتودرمانی آماده کند.
این روش درمانی، فرد مبتلا به بیماری‌های مغز استخوان را برای درمان سلول‌های بنیادی مغز استخوان نیز آماده می‌کند، و همچنین امکان دارد برای اختلالات سیستم ایمنی بدن استفاده شود. به این صورت که، از دوزهای بسیار کمتر از آنهایی که برای درمان سرطان استفاده می‌شود، برای کمک به اختلالی که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سالم مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید حمله می‌کند، استفاده می‌شود. نیاز به یادآوری است، که شیمی درمانی در مراحل آخر سرطان فقط به تسکین درد بیمار کمک می‌کند.
شیمی درمانی چه کاری انجام می‌دهد؟
داروهای شیمی درمانی می‌توانند:
- از تقسیم و تکثیر سلول‌ها جلوگیری کنند.
- منبع غذایی سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهند (آنزیم‌ها و هورمون‌های مورد نیاز برای رشد).
- باعث آپوپتوز یا “خودکشی” سلول‌های سرطانی می‌شوند.
برخی از روش‌های درمانی نوظهور با هدف جلوگیری از رشد رگ‌های خونی جدید که تأمین کننده تومور هستند، آنها را به منظور گرسنگی کشیدن سلول‌های سرطانی مورد هدف قرار می‌دهند. البته با این حال، برخی دانشمندان نگران هستند که این استراتژی ممکن است، رشد و گسترش سرطان را در برخی موارد تشویق کند.
عوارض شیمی درمانی
شیمی درمانی بسته به نوع و میزان درمان میتواند عوارض جانبی ایجاد کند، که از خفیف تا شدید متغیر هستند. حتی گاهی ممکن است برخی از افراد بدون اثرات جانبی باشند. سلول‌های خون، مو، پوست و پوشش دستگاه روده اغلب تحت تأثیر شیمی درمانی قرار می‌گیرند. با توجه به تحت تاثیر قرار گرفتن این سلول‌های این بخش‌ها، عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از:
- کبودی آسان و خونریزی بیش از حد
- اسهال
- دهان خشک
- زخم‌های دهان
- خستگی
- تب
- ریزش مو
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش وزن
- درد ناشی از آسیب عصبی
- عفونت
- کم خونی
- یبوست
- نوروپاتی (در نتیجه آسیب به اعصاب خارج مغز و نخاع ایجاد می‌شود.)
- ورم لنفاوی
- مشکلات حافظه
- مشکلات تمرکز
- تغییرات پوستی
- تغییرات ناخن
- بیخوابی
- تغییرات جنسی
- تغییرات در سیستم باروری
پزشک با کمک داروها، نکات مربوط به سبک زندگی و موارد دیگر میتواند به بیمار در مدیریت این عوارض کمک کند. خوشبختانه، بیشتر عوارض جانبی شیمی درمانی با پایان یافتن دوره درمان فروکش می‌کنند. اما خطر اثرات طولانی مدت نیز وجود دارد که ممکن است بسته به نوع شیمی درمانی مورد استفاده، حتی سال‌ها پس از درمان باقی بمانند یا به مرور ایجاد شوند. این اثرات میتواند آسیب به موارد زیر باشد:
- قلب
- کلیه‌ها
- ریه‌ها
- اعصاب
- اندام‌های تولید مثل
همچنین احتمال ابتلا به سرطان جدید در نتیجه شیمی درمانی وجود دارد. قبل از شروع درمان، بیمار باید در مورد خطرات احتمالی و تمامی نکاتی که باید مطلع باشد با پزشک خود صحبت کند.
شیمی درمانی چگونه انجام می‌شود؟
بیمار و پزشک با همکاری یکدیگر می‌توانند تمام متغیرها را در نظر بگیرید و بهترین روش درمانی را تعیین کنند. شیمی درمانی معمولاً به صورت قرص یا مستقیماً از طریق تزریق (تزریق داخل وریدی) صورت می‌گیرد. علاوه بر این دو حالت، شیمی درمانی نیز ممکن است به چندین روش دیگر انجام شود. روش‌های مختلف انتقال دارو در شیمی درمانی شامل موارد زیر است:
- بسته به محل تومور، شیمی درمانی میتواند مستقیماً به تومور منتقل شود. اگر بیمار برای برداشتن تومور تحت عمل جراحی قرار بگیرد، پزشک قادر به کاشت دیسک‌های آزاد کننده دارو که به مرور داروها را در بدن آزاد می‌کند، است.
- برخی از سرطان‌های پوست با کرم‌های شیمی درمانی قابل درمان هستند.
- شیمی درمانی میتواند از طریق درمان موضعی یا انتقال مستقیم دارو به قسمت‌های خاصی از بدن مانند شکم، قفسه سینه، سیستم عصبی مرکزی یا مثانه از طریق مجرای ادرار انجام شود.
- برخی از انواع شیمی درمانی را می‌توان از طریق دهان و از طریق قرص مصرف کرد.
- داروهای مایع شیمی درمانی را می‌توان یه صورت همزمان تزریق کرد، یا در جایی که برای هر تزریق وارد می‌شود، پورت گذاشته شود. روش تزریق با پورت فقط در اولین تزریق با اندکی درد همراه است. پورت همچنین بسته به سطح فعالیت بیمار در منطقه خاصی از بدن نصب می‌شود.
- روش انتقال دارو در شیمی درمانی بستگی به محل و نوع درمان دارد. به عنوان مثال، اگر از کرم یا قرص استفاده شود، بیمار در منزل به تنهایی قادر به استفاده از داروهای خود است. اما سایر اقدامات معمولاً در بیمارستان یا مراکز درمان سرطان انجام می‌شوند.
- برنامه شیمی درمانی بیمار، برنامه ثابتی نیست. به بیان ساده‌تر با هر مراجعه به پزشک و بررسی‌های لازم، برنامه درمانی جدیدی تنظیم و در نظر گرفته می‌شود. اگر بدن بیمار به خوبی از پس درمان برآید، اغلب برنامه تغییر می‌کند یا بسته به میزان واکنش سلول‌های سرطانی در برابر درمان، میزان آنها کم یا زیاد می‌شود.
چگونه قبل از شیمی درمانی آماده شویم؟
از آنجایی که شیمی درمانی یک درمان جدی و تهاجمی است و برای درمان یک بیماری جدی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مهم است که بیمار قبل از شروع درمان، آمادگی لازم را داشته باشد. پزشک و کارکنان بیمارستان به وی کمک می‌کنند مشکلات احتمالی مرتبط با درمان را پیش بینی کند. قبل از شروع درمان، یک سری آزمایشات از بیمار گرفته می‌شود تا در تشخیص بهتر به پزشک کمک کند، که آیا بیمار از نظر شیمی درمانی به اندازه کافی سالم است یا خیر. همچنین به تعیین نوع شیمی درمانی نیز کمک می‌کنند. این آزمایشات شامل معاینه قلب و آزمایش خون برای تعیین سلامت کبد است. پزشک همچنین ممکن است توصیه کند، بیمار قبل از شروع درمان به دندانپزشک مراجعه کند. زیرا شیمی درمانی بر توانایی بدن برای بهبودی تأثیر می‌گذارد، به این ترتیب، هرگونه عفونت در لثه یا دندان به طور بالقوه میتواند در بدن بیمار گسترش یابد و توانایی بدن را برای بهبودی تا حدودی کاهش دهد.
قبل از شروع درمان، پزشک ممکن است پورتی در داخل قسمت وریدی (IV) که تحت شیمی درمانی است، نصب کند. پورت وسیله‌ای است که در بدن بیمار به اصطلاح کاشته می‌شود، که محل جایگذاری آن معمولاً در قفسه سینه نزدیک شانه است. کاشت پورت امکان دسترسی راحت به رگ‌های بیمار را فراهم می‌کند و بیمار درد کمتری را متحمل می‌شود. برای انجام آزمایش خون و آزمایش چکاپ پزشکی در منزل کلیک کنید.
انواع داروهای شیمی درمانی
انواع مختلفی از داروهای شیمی درمانی وجود دارد که برای درمان انواع مختلف سرطان استفاده می‌شوند. برخی از داروهای شیمی درمانی مورد استفاده در ادامه ذکر شده است. بیمار برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شیمی درمانی یا سایر روش‌های درمانی باید با پزشک خود مشورت کند.
برخی از داروهایی که به طور معمول در شیمی درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از:
- اسید فولینیک 5FU (پارک روزول) و اسید فولینیک 5FU
داروی شیمی درمانی اسید فولینیک به منظور افزایش فعالیت FU5 استفاده می‌شود. این دارو در درمان سرطان روده بزرگ تجویز می‌شود.
- ABVD (آدریامایسین، بلومایسین، وینبلاستین و داکاربازین)
برای درمان بیماری لنفوم هوکچین (نوعی سرطان خون است که یا رشد غیر طبیعی سلول‌ها در دستگاه لنفاوی همراه است) تجویز می‌شود.
- AC-P
ترکیبی از دوکسوروبیسین و سیکلوفوفامید و به دنبال آن پاکلیتاکسل است، و برای درمان سرطان پستان استفاده می‌شود.
- AC
برای درمان سرطان پستان تجویز می‌شود.
- AD
ترکیبی از دوکسوروبیسین (آدریامایسین) و دگزامتازون که برای درمان مولتیپل میلوما (سرطانی است که نوعی از سلول‌های سفید به نام پلاسما را درگیر می‌کند و باعث جمع شدن سلول‌های سرطانی در مغز استخوان می‌شود) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- BEACOPP
ترکیبی از بلئومایسین، اتوپوزید، دوکسوروبیسین (آدریامایسین) سیکلوفوفامید، وین کریستین (Oncovin)، پردنیزولون و پروکاربازین است و برای درمان لنفوم هوچکین استفاده می‌شود.
مواد غذایی پیشنهادی در طول شیمی درمانی
یکی از بارزترین عوارضی که شیمی درمانی برجای می‌گذارد، تغییر مزه دهان و خشکی دهان است که غذا خورد را برای بیمار تبدیل به فعالیتی طاقت فرسا می‌کند. علاوه بر این، مهم است که در طول درمان سرطان، بیمار یک رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشد تا بدن وی از عملکردی بهینه برخوردار باشد. غذاهایی که دارای طعم ملایم و موارد مغذی هستند، بهترین گزینه‌اند. برخی از این مواد غذایی عبارت‌اند از:
- وتمیل (بلغور جو دوسر) : بلغور جو دوسر مواد مغذی بی‌شماری را فراهم می‌کند که می‌توانند در هنگام شیمی درمانی به بدن بیمار کمک کنند. زیرا دارای مقادیر زیادی کربوهیدرات، پروتئین و آنتی اکسیدان و همچنین چربی‌های سالم است. همچنین به دلیل داشتن بتا گلوکان (نوعی فیبر محلول که باکتری‌های خوب موجود در بدن را تغذیه می‌کند) به تنظیم روده کمک می‌کند.
- تخم‌مرغ : خستگی یکی دیگر از عارض جانبی شایع شیمی درمانی است. تخم مرغ‌ها به دلیل تأمین زیاد پروتئین و چربی، با خستگی مقابله می‌کنند. تقریبا 6 گرم پروتئین و 4 گرم چربی در یک تخم مرغ متوسط وجود دارد.
- بادام و سایر مغزها : استفاده از میان وعده در طی دوره درمان بسایر مفید است. آجیل و مغز مانند بادام و بادام هندی نه تنها به راحتی قابل استفاده‌اند، بلکه دارای مقادیر زیادی پروتئین، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و مواد معدنی است.
- دانه کدوتنبل : دانه کدوتنبل مانند آجیل برای میان وعده عالی است. این دانه‌ها غنی از چربی، پروتئین و آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین E هستند که می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند.
دریافت خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره پزشکی تلفنی آزمایش آنلاین به شما کمک می‌کند از وضعیت سلامتی خود هر چه سریع‌تر آگاه شوید و اقدامات ضروری را در اسرع وقت انجام دهید.
