خشکی چشم چیست؟ علائم، علل و درمان

• نوشته شده توسط فاطمه مهربان
• 15 / 12 / 1400

خشکی چشم می‌تواند در هر سنی و در هر فردی رخ دهد. این مسئله به‌خصوص زمانی شایع است که سن بالاتری داشته باشید زیرا در سنین بالا، تولید اشک کاهش پیدا می‌کند. از سوی دیگر، خشکی چشم در زنان شایع‌تر از مردان است. علاوه بر این، این مسئله به‌ویژه در مناطقی مشاهده می‌شود که سوءتغذیه و کمبود ویتامین A وجود دارد. خشکی چشم می‌تواند یک یا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار دهد و از سوی دیگر، منجر به التهاب چشم شود. در ادامه با این موضوع بیشتر آشنا می‌شوید.

علل خشکی چشم چیست؟

چشم‌ها همیشه در حال تولید اشک هستند و این امر تنها محدود به زمان‌هایی که خمیازه می‌کشید یا احساساتی می‌شوید نیست. چشم‌هایی که سالم هستند به‌صورت مداوم با مایعی که به آن اشک گفته می‌شود، مرطوب نگه داشته می‌شوند. این امر به‌گونه‌ای طراحی شده است که حتی در بین پلک زدن نیز، تولید اشک ثابت بماند. تولید اشک مانع از خشکی چشم می‌شود و به شما امکان می‌دهد دید واضح‌تری داشته باشید.

در مقابل، اگر غدد اشکی چشم‌ها، اشک کمتری تولید کنند ممکن است لایه اشک همیشه وجود نداشته باشد. همچنین، اشک ممکن است به‌سرعت تجزیه شود و بر روی چشم، لکه‌های خشکی ایجاد شود. اشک حاوی آب، روغن‌ها، پروتئین، الکترولیت‌ها و موادی برای مبارزه با باکتری‌ها و عوامل مضر دیگر است و به شفاف ماندن سطح چشم کمک می‌کند و بینایی مناسب را فراهم می‌کند. خشکی چشم می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• عدم تعادل در ترکیب اشک که باعث می‌شود اشک خیلی سریع تبخیر شود
• تولید ناکافی اشک
• سایر علل ازجمله مشکلات پلک، برخی داروها و عوامل محیطی

عدم تعادل در ترکیب اشک

لایه اشک از سه لایه روغن، آب و مخاط تشکیل شده است. مشکلات در هر یک از این موارد می‌تواند باعث بروز علائم مرتبط با خشکی چشم شود. لایه بالایی که حاوی روغن است از لبه‌های پلک‌ها می‌آید. در این قسمت، غدد میبومی، لیپید یا چربی تولید می‌کنند. روغن باعث صافی سطح اشک می‌شود و سرعت تبخیر آن را کاهش می‌دهد. درصورتی‌که سطح روغن، ایراد داشته باشد، اشک به‌سرعت تبخیر می‌شود.

التهاب لبه پلک‌ها که به آن بلفاریت گفته می‌شود و همچنین، بیماری روزاسه و سایر اختلالات پوستی می‌توانند غدد میبومی را مسدود کنند و احتمال وقوع خشکی چشم را افزایش دهند. لایه میانی اشک که شامل آب و نمک است، ضخیم‌ترین لایه اشک محسوب می‌شود. این لایه توسط غدد اشکی تولید می‌شود. لایه میانی اشک باعث تمیز شدن چشم‌ها و از بین رفتن ذرات و مواد تحریک‌کننده می‌شود.

اگر لایه میانی اشک بیش‌ازاندازه نازک باشد، لایه‌های روغن و مخاط ممکن است با یکدیگر تماس پیدا کنند و درنتیجه ترشحات رشته‌ای ایجاد شود. این مسئله نشان‌دهنده خشکی چشم است. لایه داخلی چشم که حاوی مخاط است باعث می‌شود اشک به‌صورت یکنواخت بر روی چشم پخش شود که نقص در عملکرد این لایه می‌تواند منجر به ایجاد لکه‌های خشک بر روی قرنیه شود.

کاهش تولید اشک

تولید اشک پس از 40 سالگی، کاهش پیدا می‌کند. وقتی این کاهش به نقطه خاصی می‌رسد، چشم‌ها ممکن است دچار خشکی شوند و از سوی دیگر، به‌راحتی تحریک و ملتهب گردند. این مسئله به‌خصوص برای زنان و در سن یائسگی آن‌ها شایع‌تر است زیرا در این زمان، زنان تغییرات هورمونی را تجربه می‌کنند. علاوه بر این، کاهش تولید اشک با موارد زیر ارتباط دارد:

• بیماری‌های خود ایمنی مانند سندرم شوگرن، لوپوس، اسکلرودرمی یا روماتیسم مفصلی (RA)
• پرتودرمانی
• دیابت
• کمبود ویتامین A

جراحی‌های انکساری چشم، مانند کراتومیلوزیس درجا با کمک لیزر (لیزیک) نیز احتمال خشکی چشم را افزایش می‌دهند. بااین‌حال، علائم خشکی چشم در این شرایط معمولا موقتی است.

مشکلات پلک، داروها و عوامل محیطی

هر بار که پلک می‌زنیم، پلک‌های ما لایه نازکی از اشک را بر روی کل سطح چشم پخش می‌کنند. بیشتر افراد در هر دقیقه، حدود پنج بار پلک می‌زنند. در این میان، مشکلات پلک می‌تواند پخش شدن اشک بر روی سطح چشم را مختل کند. مشکلات پلک شامل اکتروپیون (برگشتن لبه پلک به بیرون) و آنتروپیون (برگشتن لبه پلک به داخل) می‌شود. التهاب لبه پلک‌ها (بلفاریت) نیز می‌تواند مانند استفاده از لنزهای تماسی باعث خشکی چشم شود. علاوه بر این، داروهایی که ممکن است باعث خشکی چشم شوند عبارت‌اند از:

• برخی از داروهای ادرارآور
• بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
• آنتی‌هیستامین‌ها
• ضداحتقان‌ها
• برخی از قرص‌های خواب
• قرص‌های ضدبارداری
• برخی از داروهای ضدافسردگی
• برخی از داروهای آکنه، به‌خصوص داروهای ایزوترتینوئین
• مورفین و سایر مسکن‌های مبتنی بر مواد افیونی
• عوامل اقلیمی ازجمله آب‌وهوای خشک، نور خورشید و باد

برخی از عوامل خطر نیز شامل ارتفاع زیاد، دود و استفاده از لنزهای تماسی است. استفاده از مانیتور کامپیوتر، مطالعه یا رانندگی با وسیله نقلیه نیز می‌تواند باعث خشکی چشم شود، زیرا در این شرایط لازم است تمرکز کنید و به همین دلیل، سرعت پلک زدن کاهش پیدا می‌کند و خشکی چشم اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر، برخی بیماری‌ها ازجمله زونا، فلج بل و عفونت HIV نیز می‌توانند باعث خشکی چشم شوند.

علائم خشکی چشم چیست؟

وقتی به خشکی چشم دچار هستید ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنید که برخی از این علائم عبارت‌اند از:

• احساس گزگز یا سوزش و احساس خشکی و درد در چشم
• احساسی مثل وجود شن در چشم
• وجود مخاط رشته‌ای در داخل یا اطراف چشم
• حساسیت چشم به دود یا باد
• قرمزی چشم
• مشکل در باز نگه داشتن چشم‌ها
• خستگی چشم پس از مطالعه، حتی برای مدت کوتاه
• تاری دید به‌ویژه در اواخر روز
• حساسیت به نور
• احساس ناراحتی در هنگام استفاده از لنزهای تماسی
• ریزش اشک
• دوبینی
• چسبیدگی پلک‌ها به یکدیگر در هنگام بیدار شدن از خواب

برخی از افراد در شرایط ابتلا به خشکی چشم، دردی شدید را احساس می‌کنند که این مسئله می‌تواند منجر به ناامیدی، اضطراب و اختلال در عملکرد روزمره آن‌ها شود. عوارض خشکی چشم می‌تواند شامل تشدید قرمزی چشم و حساسیت به نور و همچنین، افزایش درد چشم‌ها و بدتر شدن مشکل در بینایی شود. بنابراین، اگر علائم خشکی چشم را تجربه می‌کنید، از مشورت با پزشک غافل نشوید. در این شرایط می‌توانید از خدمات ویزیت پزشک در منزل آزمایش آنلاین نیز استفاده کنید.

خشکی چشم چگونه درمان می‌شود؟

پزشک قبل از درمان خشکی چشم، چشم‌های شما را معاینه می‌کند و در مورد علائم، سابقه پزشکی، داروهایی که مصرف می‌کنید و همچنین شرایط شخصی‌ای که دارید از شما سوال می‌کند. از سوی دیگر، پزشک با استفاده از آزمایش‌ها، میزان اشک پشت پلک، عملکرد صحیح لایه اشک و میزان تبخیر آن را بررسی می‌کند. هدف از درمان خشکی چشم این است که چشم‌ها به‌خوبی روان نگه داشته شوند. بااین‌حال، رویکرد پزشک به این مسئله بستگی به علت زمینه‌ای خشکی چشم دارد. برای روان نگه داشتن چشم، سه راه وجود دارد که این راه‌ها عبارت‌اند از:

• استفاده از اشک طبیعی در بیشترین حالت ممکن
• استفاده از اشک مصنوعی یا قطره چشم
• کاهش تخلیه اشک

اگر مشکل خشکی چشم از یک بیماری چشمی یا سیستمیک مانند عفونت چشم یا پسوریازیس ناشی شده باشد، برای درمان این مسئله ابتدا لازم است بیماری زمینه‌ای تحت درمان قرار گیرد. یکی از داروهای مورداستفاده برای خشکی چشم، قطره چشمی سیکلوسپورین است که این دارو التهاب سطح چشم را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر، تولید اشک را افزایش می‌دهد. افرادی که سابقه عفونت چشمی یا سابقه عفونت ویروسی هرپسی چشم را دارند نباید از این دارو استفاده کنند.

اگر به بلفاریت مبتلا باشید، لازم است ناحیه آسیب‌دیده را به‌صورت منظم با یک شامپوی بچه رقیق‌شده، تمیز کنید. همچنین، ممکن است پزشک برای استفاده در شب برای شما قطره یا پماد آنتی‌بیوتیکی تجویز کند. همچنین، در برخی مواقع، پزشک آنتی‌بیوتیک خوراکی مانند تتراسایکلین یا داکسی سایکلین را تجویز می‌کند. علاوه بر این، اگر علائم حتی پس از استفاده مکرر از قطره‌های چشمی، شدید بمانند ممکن است پزشک قطره‌های استروئیدی را تجویز کند.

جراحی

مشکلات پلک زدن ازجمله پلک زدن ناقص ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. این جراحی توسط پزشک جراح اکولوپلاستی انجام می‌شود. از سوی دیگر، در موارد خشکی شدیدتر چشم، ممکن است مجاری اشک که اشک‌ها تخلیه می‌کنند توسط پزشک به‌صورت جزئی یا به‌صورت کامل مسدود شوند تا از این طریق اشک‌های چشم حفظ شوند. در این شرایط، ممکن است شمع‌های سیلیکونی در مجاری قرار داده شوند. این روش کمک می‌کند که اشک طبیعی و مصنوعی برای مدت‌زمان طولانی‌تری بر روی چشم باقی بماند.

جراح ممکن است برای کوچک کردن بافت‌های ناحیه تخلیه اشک از کوتر حرارتی استفاده کند. علاوه بر این، لنز اسکلرال بوستون یک لنز تماسی است که می‌تواند از خشکی چشم پیشگیری کند. این لنز بر روی قسمت سفید چشم (صلبیه) قرار می‌گیرد و لایه‌ای پر از مایع را بر روی قرنیه ایجاد می‌کند.

از سوی دیگر، برای موارد شدید و مداوم خشکی چشم ممکن است از پیوند غدد بزاقی استفاده شود. این درمان به‌ویژه برای مواردی در نظر گرفته می‌شود که سایر درمان‌ها برای آن‌ها موثر نیست. در این روش، برخی از غدد بزاقی از لب پایین برداشته می‌شوند و پیوند زده می‌شوند یا ممکن است در کنار چشم قرار داده شوند. بزاق تولیدشده توسط این غدد می‌تواند جایگزین اشک شود.

درمان‌های خانگی خشکی چشم چیست؟

استفاده از برخی روش‌های خانگی می‌تواند در درمان خشکی چشم موثر باشد. در ادامه با این روش‌ها آشنا می‌شوید.

استفاده از اشک طبیعی

برای اینکه بتوانید حداکثر استفاده را از اشک طبیعی خود داشته باشید، نکات زیر را رعایت کنید:

• برای محافظت از چشم خود در برابر باد و هوای گرم از عینک احاطه‌کننده استفاده کنید.
• در هنگام استفاده از کامپیوتر یا تماشای تلویزیون سعی کنید به‌صورت آگاهانه بیشتر پلک بزنید.
• از سیگار کشیدن و مکان‌هایی مملو از دود سیگار اجتناب کنید.
• دمای اتاق را در سطح متوسط نگه دارید.
• با استفاده از دستگاه بخور، هوای خانه را مرطوب نگه دارید.

اشک مصنوعی و قطره چشم

اشک‌های مصنوعی و قطره‌های چشم بدون نسخه می‌توانند به خشکی خفیف چشم کمک کنند. پزشک در هنگام ارائه خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره تلفنی پزشکی آزمایش آنلاین می‌تواند به شما در انتخاب اشک مصنوعی یا قطره چشم مناسب کمک کند. قطره‌های چشم بدون نگهدارنده را می‌توان به‌دفعات استفاده کرد اما قطره‌های چشم دارای نگهدارنده را معمولا حداکثر می‌توان روزانه چهار بار استفاده کرد.

همچنین، لازم است بدانید که قطره چشم نباید برای رفع قرمزی چشم استفاده شود. از سوی دیگر، استفاده از قطره‌های چشم قبل از انجام فعالیت‌های تشدیدکننده خشکی چشم می‌تواند راهکاری مفید باشد. پمادهای چشم معمولا برای استفاده در شب مناسب‌تر هستند زیرا این پمادها ممکن است دید شما را تار کنند. درصورتی‌که در مورد خرید اشک مصنوعی و قطره چشم سوالاتی دارید می‌توانید برای مشورت با پزشک از مشاوره پزشکی تلفنی آزمایش آنلاین استفاده کنید.

تمیز کردن و ماساژ دادن پلک‌ها

سایر راهکارهای بهبود خشکی چشم عبارت‌اند از:

• تمیز کردن آرام پلک‌ها با یک تکه پنبه آغشته به آب گرم می‌تواند احتمال ملتهب شدن پلک‌ها را کاهش دهد.
• پلک را به‌آرامی و به‌صورت حرکت دایره‌ای با انگشت تمیز ماساژ دهید. با این کار به حذف مخاط از غدد پلک کمک می‌کنید.

نکات تغذیه‌ای

برخی مطالعات نشان می‌دهند که اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 می‌توانند به کاهش بروز خشکی چشم کمک کنند. منابع غذایی برای این اسیدهای چرب شامل ماهی چرب، روغن کانولا، گردو، روغن کتان، دانه کتان آسیاب شده، روغن شاهدانه، دانه شاهدانه، روغن‌زیتون، دانه کدوتنبل و سویا می‌شود. بااین‌حال، هنوز مطالعات موثر بودن اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 را در خشکی اولیه چشم تایید نکرده‌اند.

ویزیت پزشک در منزل

ثبت درخواست

عوارض خشکی چشم چیست؟

بیشتر افرادی که به خشکی خفیف چشم دچار هستند مشکل یا عارضه طولانی‌مدتی را تجربه نمی‌کنند اما علائم شدید این مسئله می‌تواند منجر به التهاب چشم، عفونت چشم و آسیب به سطح قرنیه شود. آسیب به سطح قرنیه می‌تواند باعث زخم دردناک آن شود و بر بینایی شما نیز تاثیر بگذارد. برخی از افرادی که به خشکی چشم مبتلا هستند معمولا نیازی به دریافت درمان ندارند اما اگر این مسئله شدید، طولانی یا عودکننده باشد دریافت مشاوره پزشکی لازم است.

در برخی مواقع، افراد مبتلا به خشکی چشم به دلیل تولید بیش‌ازاندازه اشک، دچار آبریزش دائمی از چشم‌هایشان می‌شوند. این به این دلیل است که چشم در واکنش به تحریک، اشک بیشتری تولید می‌کند تا کثیفی‌ها را از بین ببرد. درنتیجه ممکن است آبریزش چشم اتفاق بیفتد.

درنهایت، اگر به خشکی چشم دچار هستید، چشم‌های شما به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کنند یا لایه طبیعی اشک بر روی چشم‌های شما حفظ نمی‌شود. این مسئله می‌تواند باعث ابتلای چشم‌های شما به عفونت‌های باکتریایی و همچنین، التهاب چشم‌ها و ایجاد زخم در قرنیه‌ها شود. بنابراین، مهم است که در صورت مشاهده علائم خشکی چشم در این مورد با پزشک صحبت کنید. شما می‌توانید در این شرایط از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره تلفنی پزشکی آزمایش آنلاین استفاده کنید و به‌این‌ترتیب، به‌سرعت و به‌راحتی، شرایطی که تجربه می‌کنید را با پزشک متخصص در میان بگذارید.

مقالات مرتبط
• 

  باتری سمعک کملیون

  23 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک دی جی هیر

  21 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک رناتا

  21 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک آیسل تک

  18 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک انرجایزر

  18 / 08 / 1401

لیست چکاپ های مرتبط
• 

  آزمایش عفونت ادراری در مردان و زنان

  20 / 11 / 1399
• 

  آزمایش سلامت پوست و مو

  14 / 11 / 1399
• 

  آزمایشات پیش از ازدواج مردان و زنان

  13 / 11 / 1399
• 

  آزمایش انعقاد خون

  13 / 11 / 1399
• 

  آزمایش ژنتیک مردان

  13 / 11 / 1399