گال (Scabies) یا جرب، بیماری مسری است و به راحتی از طریق تماس بدنی نزدیک از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. این ویژگی باعث میشود که احتمال شیوع آن در محیطهایی مانند خانه، مهدکودک، مدرسه، خانه سالمندان یا زندان افزایش یابد. با این حال، گال میتواند هر فردی را در هر سنی و با هر وضعیت اقتصادی اجتماعی تحت تاثیر قرار دهد. اگر به گال مبتلا شوید باید شما و هرکسی که ارتباط نزدیکی با شما داشته است، همه همزمان تحت درمان قرار بگیرید. در ادامه با بیماری گال و درمان آن بیشتر آشنا میشوید.
فهرست مطالب
بیماری گال یک بیماری پوستی است که توسط حشرهای به نام هیره خارشی (Sarcoptes scabiei) ایجاد میشود. اگر تحت درمان قرار نگیرید، این کنههای بسیار ریز که تنها با میکروسکوپ میتوان آنها را دید میتوانند ماهها بر روی پوست شما زندگی کنند. آنها روی پوست تولیدمثل میکنند و سپس در آن فرو میروند و تخمگذاری میکنند. این مسئله باعث ایجاد بثورات خارشدار و قرمز روی پوست میشود.
در هر لحظه، تقریبا 130 میلیون مورد بیماری گال گزارش میشود. اگرچه این یک بیماری بسیار مسری است و به راحتی از طریق تماس مستقیم پوست میتواند از یک فرد به فرد دیگر منتقل شود، اما یک بیماری آمیزشی نیست. آلودگی به این حشرات میتواند از طریق لباس یا ملحفههای آلوده نیز اتفاق بیفتد و لزوما نیازی به تماس صمیمانه نیست.
اگرچه بیماری گال میتواند آزاردهنده باشد، اما معمولا با درمان از بین میرود. درمان این بیماری، اغلب شامل داروهایی است که این حشرات و تخمهای آن را از بین میبرند. از آنجاکه گال بسیار مسری است، پزشکان معمولا کل افرادی که با فرد آلوده تماس داشتهاند را تحت درمان قرار میدهند. تشخیص گزش گال و بثورات قرمز متفاوت آن میتواند به شما کمک کند که سریعتر تحت درمان قرار بگیرید.
شروع علائم گال بسته به اینکه قبلا در معرض کنه گال قرار گرفته باشید یا خیر، متفاوت است. بعدازاینکه اولین بار به این حشره آلوده میشویدف ممکن است دو تا شش هفته طول بکشد تا علائم شما ایجاد شوند. این بازه زمانی در آلودگیهای بعدی بهطور قابلتوجهی کوتاهتر میشود، زیرا سیستم ایمنی بدن سریعتر و معمولا طی یک تا چهار روز به آلودگی واکنش نشان میدهد. علائم بیماری گال عبارتاند از:
خارش: این خارشها معمولا شبها بدتر است و میتواند شدید شود. خارش یکی از علائم شایع گال است.
بثورات: هنگامیکه کنه به داخل پوست فرو میرود، تودههای سوراخ یا خطوطی در پوست ایجاد میشود که بیشتر در چینهای پوستی دیده میشوند و شبیه کهیر، گزش، جوش یا لکههای پوستهپوسته هستند. ممکن است تاول نیز مشاهده شود.
زخمها: این زخمها درنتیجه خراشهایی به وجود میآید که بر روی پوست خود ایجاد میکنید. زخمهای باز میتوانند منجر به زردزخم یا امپتيگو (impetigo) شوند که معمولا این مسئله در اثر عفونت ثانویه با استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) ایجاد میشود.
پوستههای ضخیم: گالهای پوستهدار که به آن گالهای نروژی نیز گفته میشود نوعی گال شدید است که در آن صدها تا هزاران کنه و تخم آن در پوستههای جداشده از پوست وجود دارند و باعث علائم شدید پوستی میشوند.
شایعترین محل آلودگی به بیماری گال پوستی در بزرگسالان و کودکان بزرگتر شامل موارد زیر است:
نوزادان و کودکان خردسال در سایر نواحی بدن آلودگی به گال را تجربه میکنند که این نواحی عبارتاند از:
در بعضی مواقع، کودکان میتوانند با آلودگی گستردهای روبرو شوند و بیماری گال پوستی بیشتر نواحی بدن آنها را در بربگیرد. نوزادانی که مبتلا به گال هستند علائم تحریکپذیری، مشکلات خواب و مشکلات غذا خوردن را نشان میدهند.
فقط یک نوع کنه وجود دارد که باعث آلودگی به گال میشود و به آن هیره خارشی گفته میشود. با این حال، این کنهها میتوانند چندین نوع آلودگی ایجاد کنند که در ادامه با این انواع آشنا میشوید.
گال معمولی: این نوع شایعترین نوع بیماری گال است و باعث خارش دست، مچ دست و سایر نقاط مشترک میشود. با این حال، پوست سر یا صورت را آلوده نمیکند.
گال گرهای: این نوع گال ممکن است به صورت خارش دار، برآمدگیها یا برجستگیهایی به خصوص در نواحی تناسلی، زیر بغل یا کشاله ران ایجاد شود. بیماری گال در ناحیه تناسلی میتواند باعث خارش شدید ناحیه تناسلی همراه با برجستگی های ریز و جوشمانند بر روی آلت تناسلی و بیضهها شود.
گال نروژی: برخی از افراد مبتلا به گال ممکن است به نوع دیگری از گال هم مبتلا شوند که به آن گال نروژی یا گال پوستهدار گفته میشود. این نوع گال نسبت به انواع دیگر، شدیدتر و بسیار مسری است. افرادی که دارای گال نروژی هستند، بر روی بدنشان، پوسته ضخیمی از پوست ایجاد میشود که در این پوسته هزاران کنه و تخم کنه وجود دارد. در اغلب کسانی که به این نوع گال مبتلا میشوند، پوستههای گسترده، خاکستری و ضخیم مشاهده میشود که این پوستهها در اثر لمس، تکهتکه میشوند.
گال پوستهدار معمولا در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مشاهده میشود، ازجمله، افراد مبتلا به HIV یا ایدز، افرادی که از استروئیدها یا داروهای خاص استفاده میکنند یا افرادی که تحت شیمیدرمانی هستند. کنههای گال میتوانند به راحتی بر سیستم ایمنی بدن غلبه کنند و با سرعت بیشتری تکثیر پیدا کنند. گال نروژی به همان روش گسترش گال معمولی، گسترش مییابد.
همانطور که مطرح شد گال یک بیماری پوستی است که در اثر آلودگی به حشرهای به نام هیره خارشی ایجاد میشود. کنه ماده پس از ایجاد سوراخ در زیر پوست، تخمهای خود را در سوراخی که ایجاد کرده قرار میدهد. نوزادهای حشره پس از بیرون آمدن از طریق تماس فیزیکی نزدیک به سطح پوست منتقل میشوند و در سراسر بدن یا به بدن میزبان دیگری گسترش مییابند.
انسانها تنها گونههایی نیستند که به کنهها آلوده میشوند. سگها و گربهها نیز میتوانند به این حشرات آلوده شوند. با این حال، هرگونه، انواع مختلفی از کنهها را میزبانی میکند. اگرچه ممکن است انسان در اثر تماس با کنههای حیوانات، یک واکنش پوستی خفیف و گذرا را تجربه کند، عفونت کامل انسان با کنههای حیوانی نادر است.
گال بسیار مسری است و از طریق تماس مستقیم پوست با پوست یا استفاده از حوله، ملحفه یا مبلمان آلوده به کنهها شیوع پیدا میکند. از سوی دیگر، برخی از افرادی که بیشتر در معرض آلودگی به گال قرار دارند عبارتاند از:
هرکسی میتواند به گال مبتلا شود و این مسئله در هر نژاد، جنسیت و وضعیت اقتصادی اجتماعیای رخ میدهد. آلوده شدن به هیره خارشی هیچ ارتباطی با سطح بهداشت شخصی شما یا میزان استحمام و دوش گرفتن شما ندارد. این کنه، تنها به دنبال پوستی است که در آن تخمگذاری کند. افرادی که در محیطهای شلوغ و همراه با تماس نزدیک مانند خوابگاههای دانشجویی زندگی میکنند نیز ممکن است دچار گال شوند زیرا آلودگی به کنه بسیار مسری است و میتواند از طریق سطوح آلوده مانند مبلمان به بدن شما منتقل شود.
همچنین، کودکان نوپا و خردسال نیز بیشتر در معرض ابتلا به بیماری گال قرار دارند زیرا تماس نزدیک در مهدکودکها راهی برای گسترش آلودگی است. از سوی دیگر، بزرگسالان مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر احتمال دارد که دچار بیماری گال پوستی شوند.
پزشک احتمالا با معاینه فیزیکی و بررسی ناحیه آسیبدیده پوست میتواند ابتلای شما به بیماری گال را تشخیص دهد. در برخی موارد، پزشک ممکن است با برداشتن کنه از پوست با سوزن، تشخیص را تایید کند. اگر کنه به راحتی پیدا نشود، پزشک قسمتی از پوست شما را میتراشد تا نمونه بافتی را به دست آورد. سپس این نمونه در زیر میکروسکوپ موردبررسی قرار میگیرد تا وجود کنههای گال یا تخمهای آنها تایید شود.
استفاده از تست جوهر گال (Burrow Ink Test) میتواند در تشخیص مسیرهای سوراخشده در پوست شما که توسط کنهها ایجاد شدهاند کمککننده باشد. برای انجام این آزمایش، پزشک میتواند یک قطره جوهر را بر روی ناحیهای از پوست که به نظر میرسد آلوده باشد، میاندازد و سپس جوهر را پاک میکند. هر جوهری که در حفرهها فرو برود با چشم غیرمسلح میتوان آن را دید و این مسئله نشان میدهد که شما به کنه گال آلوده شدهاید.
درمان بیماری گال معمولا شامل خلاص شدن از آلودگی به کنهها با استفاده از پمادها، کرمها و لوسیونهایی است که میتوانند مستقیما بر روی پوست قرار گیرند. داروهای خوراکی نیز ممکن است تجویز شوند. پزشک احتمالا به شما توصیه خواهد کرد که پماد را شبها و زمانی که کنهها فعال هستند، بر روی پوست خود بمالید. ممکن است لازم باشد تمام پوست خود از گردن به پایین را آغشته به پماد کنید. صبح روز بعد نیز میتوانید دارو را از روی پوست خود پاک کنید.
اطمینان حاصل کنید که دستورالعملهای پزشک را به صورت دقیق انجام میدهید. ممکن است لازم باشد درمان موضعی را تا هفت روز ادامه دهید. برخی از داروهای رایج که برای درمان گال استفاده میشود عبارتاند از:
همچنین، پزشک ممکن است داروهایی را نیز برای تسکین علائم آزاردهنده گال تجویز کند که این داروها عبارتاند از:
ممکن است برای گال شدید یا گسترده، درمان تهاجمیتری لازم باشد. یک قرص خوراکی به نام ایورمکتین (ivermectin) میتواند به افرادی داده شود که:
در هفته اول درمان، ممکن است به نظر برسد که علائم شما در حال بدتر شدن است. با این حال، بعد از هفته اول، خارش کمتری مشاهده خواهید کرد و باید در هفته چهارم درمان کاملا بهبود پیدا کنید. پوستی که ظرف یک ماه بهبود نیافته است، ممکن است هنوز به کنههای گال آلوده باشد. لازم به یادآوری است که خارش پس از آلودگی میتواند تا یک ماه طول بکشد. اگر متوجه شدید که علائم پس از چهار هفته درمان هنوز ادامه دارد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
برخی از درمانهای سنتی گال میتوانند موجب عوارض جانبی ناخواسته مانند احساس سوزش در پوست، قرمزی، تورم و حتی بیحسی یا گزگز شوند. اگرچه این عوارض معمولا موقتی هستند، اما ممکن است ناراحتکننده باشند. درمانهای طبیعی متداول برای گال عبارتاند از:
برای جلوگیری از آلودگی مجدد و پخش کنههای گال، موارد زیر را انجام دهید:
کنههای گال میتوانند حداکثر تا دو ماه بر روی پوست شما زندگی کنند. با این حال، هنگامیکه از بدن شما خارج میشوند، معمولا طی سه تا چهار روز میمیرند. بعد از درمان گال، میتوانید انتظار داشته باشید که خارش و سوزش ناشی از بثورات تا چندین هفته پس از شروع درمان ادامه پیدا کند. به این دلیل که تخمها و مواد زائد کنه هنوز در پوست شما هستند، حتی اگر کنهها مرده باشند. همچنین تا زمانی که لایه جدیدی بر روی پوست شما شکل بگیرد ممکن است هنوز جوش و تحریک پوستی را تجربه کنید.
همانطور که مطرح شد بیماری گال، یک بیماری پوستی بهشدت واگیردار است که میتواند از طریق تماس بدنی یا تماس با وسایل شخص آلوده به حشره هیره خارشی به بدن شما انتقال یابد. خوشبختانه، این بیماری قابلدرمان است اما اگر به آن آلوده شوید علاوه بر شما، افرادی که با آنها تماس داشتهاید نیز باید تحت درمان قرار بگیرند. بنابراین، به محض مشاهده هرگونه علائمی لازم است به پزشک مراجعه کنید.
سلام من الان ی هفته اس ک بدنم جوشای ریز ابدار زده ک شبیه تاولن بزرگترم دارن میشن ولی داخلشون چرکی نیست ابکیه درست شبیه تاول خیلی میخاره بیشتر روی دستام هست وقتی زیر دوش اب گرم میگیرم بیشتر میخاره از صابون و پماد گالم استفاده کردم ولی تاثیری نداشت این دورو اطرافم خیلیا گرفتن از جاهای مختلف مث ی بیماری واگیر نیست بیشتر شبیه ی بیماری فصلی پوستیه میخوام بدونم مریضیم چیه؟
با سلام دوست عزیز
برای تشخیص و درمان موردی که فرمودین نیاز به ویزیت حضوری توسط پزشک هست.
بهترین درمان چیه؟چه پمادی چه تجویزی برای درمان سریعش خوبه تورو خدا فقط نگو باید ویزیت بشم اسم دارو بدین
سلام من و همسرم هر دو دچار این بیماری شدیم دکتر پماد پرمترین و قرص سیتریزین رو برامون تجویز کرد اما هیچ توضیحی بابت استفادش ندادن…ما همینطور استفاده میکردیم تا اینکه تو سایت ها خوندمو متوجه شدم هفته ای یبتر باید استفاده بشه….با اینحال خیلی بهتر شده بودم اما دوباره عود کرده…باید خونه رو سمپاشی کنم درسته؟همه چیزو میشستم اما متاسفانه مبل و فرش رو ضد عفونی نکردم.به نظرتون چیکار کنم؟دوباره درمانو شروع کنم؟
سلام من بيشاز يك ماهه كه گال گرفتم و تمامي نقاطي كه به آن اشاره كرديد رو دقيقا به گال مبتلا شدم
از پمادهاي پرمترين 5 دصد قرص سيترزين و حتي پماد ساختني كه دكتر داده استفاده كردم ولي هنوز گال از بين نرفته و هر روز جوش ها رو ميبينم
واقعا بد حسيه
چه كمكي ميتونيد بكنيد؟
ممنونم