انواع غربالگری بارداری
نوشته شده توسط مهدی یاری
15 / 06 / 1400
در دوران بارداری باید به موارد زیادی فکر کرد. برخی از این افکار ممکن است کمی ترسناک باشند. اگر احساس می‌کنید با ذکر انواع غرابالگری بارداری قبل از تولد نبض شما سریعتر از حد معمول می‌شود، تنها نیستید اما لازم است این نکته را به خاطر بسپارید که دانش و آگاهی پزشکان قدرت است. پزشک شما متحد مهمی است. اگر در مورد آزمایشات یا نتایج نگرانی دارید، آنها آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.
فهرست مطالب
انواع غربالگری بارداری
آزمایش غربالگری یک اصطلاح کلی است که شامل انواع آزمایشاتی است که پزشک شما توصیه می‌کند یا ممکن است در دوران بارداری لازم باشد آنها را انجام دهید. برخی از انواع غربالگری بارداری برای تعیین اینکه آیا احتمال دارد نوزاد دارای شرایط خاص بهداشتی یا ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون باشد، انجام می‌شود.
به احتمال زیاد، پزشک شما این آزمایشات غربالگری را در اولین ملاقات قبل از زایمان ذکر کرده است، زیرا اکثر انواع غربالگری بارداری در سه ماهه اول و دوم انجام می‌شوند. این نوع آزمایش غربالگری تنها می‌تواند خطر یا احتمال وجود شرایط خاصی را برای شما تشخیص دهد. غربالگری‌های بارداری معمولاً غیر تهاجمی و اختیاری هستند، اگرچه انجام آنها توسط اکثر پزشکان و متخصصان توصیه می‌شود.
هنگامی که نتایج مثبت است، آزمایش‌های تشخیصی بیشتر (برخی ممکن است تهاجمی‌تر باشند) می‌تواند پاسخ‌های قطعی تری برای شما و پزشک ارائه دهد. سایر آزمایشات غربالگری قبل از تولد، روش‌های معمول هستند که به دنبال مشکلات مربوط به سلامتی هستند که ممکن است بر شما، بارداری یا نوزاد شما تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، آزمایش تحمل گلوکز است که دیابت بارداری را بررسی می‌کند و قابل کنترل است.
معمولاً به افراد بارداری که خطر بیشتری برای بچه‌دار شدن با شرایط خاص دارند، آزمایش‌های غربالگری اضافه‌ای ارائه می‌شود. به عنوان مثال، اگر در مناطقی زندگی کرده‌اید که سل رایج است، پزشک ممکن است آزمایش پوستی سل (TB) را تجویز کند.
چه زمانی انواع غربالگری بارداری انجام می‌شود؟
آزمایشات غربالگری سه ماهه اول می‌تواند 10 هفته بعد از گذشت بارداری آغاز شود. اینها معمولاً شامل آزمایش خون و سونوگرافی است. آنها اعداد نرمال آزمایش غربالگری اول و رشد کلی نوزاد شما را آزمایش می‌کنند و بررسی می‌کنند که آیا نوزاد شما در معرض بیماری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون است یا خیر. آنها همچنین نوزاد شما را از نظر ناهنجاری‌های قلبی، فیبروز کیستیک و سایر نگرانی‌های رشدی بررسی می‌کنند.
این تعداد از آزمایشات ممکن است بسیار سنگین به نظر برسد، اما چیزی که برای بسیاری از افراد هیجان انگیزتر است این است که این آزمایش‌های غربالگری اولیه می‌تواند جنسیت نوزاد شما را نیز تعیین کند. به طور خاص، آزمایش خونی که می‌تواند به شما بگوید فرزند شما درختر یا پسر است، آزمایش غیرتهاجمی پیش از تولد (NIPT) است.
آزمایش غیرتهاجمی NIPT به صورت آزمایش خون ساده انجام می‌شود و انجام آن در مطب پزشکان در دسترس نیست و بسته به سن و سایر عوامل خطر ممکن است ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما آن را ارائه ندهد. اما اگر به این گزینه علاقه دارید، حتماً از پزشک خود اطلاعات لازم را جویا شوید!
انواع غربالگری بارداری که در سه ماهه دوم صورت می‌گیرند، ممکن است بین 14 تا 18 هفته رخ دهد. آنها می‌توانند شامل آزمایش خون شوند، که در آن شما را در معرض خطر داشتن فرزند با سندرم داون یا نقص لوله عصبی قرار می‌دهد. سونوگرافی که به تکنسین‌ها یا پزشکان اجازه می‌دهد تا آناتومی نوزاد را با دقت بررسی کنند، معمولاً بین هفته‌های 18 تا 22 انجام می‌شود.
اگر هر یک از این آزمایش‌های غربالگری و تفسیر اعداد نرمال آزمایش غربالگری نتایج غیرطبیعی را نشان داد، ممکن است شما از سایر پانل‌های پیگیری یا آزمایش‌های تشخیصی استفاده کنید که اطلاعات بیشتری در مورد نوزاد شما به پزشک شما می‌دهد.
انواع غربالگری بارداری؛ سه ماهه اول
- سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از نوزاد در رحم استفاده می‌کند. از این آزمایش برای تعیین اندازه و موقعیت نوزاد، تأیید فاصله شما و یافتن هرگونه ناهنجاری احتمالی در ساختار استخوان‌ها و اندام‌های در حال رشد نوزاد استفاده می‌شود.
سونوگرافی ویژه‌ای که سونوگرافی شفافیت نوکال نامیده می‌شود، بین هفته‌های 11 تا 14 بارداری انجام می‌شود. این سونوگرافی تجمع مایع در پشت گردن نوزاد شما را بررسی می‌کند. وقتی مقدار مایعات بیشتر از حد معمول باشد، این بدان معناست که خطر سندرم داون بیشتر است. (اما قطعی نیست.)
- آزمایش خون اولیه
در طول سه ماهه اول، پزشک شما می‌تواند دو نوع آزمایش خون به نام آزمایش غربالگری متوالی و غربالگری یکپارچه را سفارش دهد. این آزمایش‌ها برای اندازه گیری برخی از مواد در خون شما استفاده می‌شوند، یعنی پروتئین پلاسما A مرتبط با بارداری و هورمونی به نام گنادوتروپین کوریونی انسانی. سطوح غیر طبیعی هر دو به این معنی است که خطر ناهنجاری کروموزومی بیشتر است.
در اولین ویزیت قبل از زایمان، ممکن است خون شما آزمایش شود تا مشخص شود آیا شما در برابر سرخجه ایمن شده‌اید یا خیر. سیفلیس، هپاتیت B و HIV نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند. خون شما نیز احتمالاً برای کم خونی بررسی می‌شود.
آزمایش خون نیز برای بررسی گروه خونی و فاکتور Rh مورد استفاده قرار می‌گیرد که تعیین کننده سازگاری Rh شما با نوزاد در حال رشد است. شما ممکن است Rh مثبت یا Rh منفی باشید. اکثر افراد دارای Rh مثبت هستند. اما اگر شما Rh منفی باشید، بدن شما آنتی بادی‌هایی تولید می‌کند که بر هر حاملگی بعدی تأثیر می‌گذارد.
هنگامی که ناسازگاری Rh وجود داشته باشد، به اکثر زنان در هفته 28 و چند روز پس از زایمان، گلوبولین ایمنی Rh تزریق می‌شود. ناسازگاری در صورتی رخ می‌دهد که زن Rh منفی و نوزادش Rh مثبت باشد. اگر زن Rh منفی و نوزادش مثبت باشد، به تزریق نیاز دارد. اگر نوزاد Rh منفی باشد، تزریق لازم نیست. لازم است به خاطر بسپارید که هیچ روش غیرتهاجمی برای تعیین گروه خونی نوزاد تا بعد از تولد وجود ندارد.
- نمونه برداری از پرزهای جفتی
نمونه گیری از پرزهای کوریونی (CVS) یک آزمایش غربالگری تهاجمی است که شامل برداشتن یک تکه کوچک از بافت جفت است. پزشک ممکن است این آزمایش را به دنبال نتایج غیرطبیعی ناشی از یک آزمایش غیر تهاجمی دیگر پیشنهاد کند. معمولاً بین هفته‌های 10 تا 12 انجام می‌شود و برای آزمایش ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون و شرایط ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک استفاده می‌شود. دو نوع CVS وجود دارد. یک نوع آزمایش از طریق شکم، که به آن آزمایش ترانس شکمی گفته می‌شود، و یک نوع از طریق دهانه رحم، که به آن آزمایش ترانس سرویکال می‌گویند.
این آزمایش ممکن است عوارض جانبی مانند گرفتگی یا لکه بینی را به همراه داشته باشد. همچنین خطر کمی برای سقط جنین وجود دارد. این یک آزمایش اختیاری است. اگر نخواهید مجبور نیستید آن را انجام دهید.
انواع غربالگری بارداری؛ سه ماهه دوم
- سونوگرافی
در سه ماهه دوم بارداری، سونوگرافی دقیق تر که اغلب آناتومی جنین نامیده می‌شود، برای ارزیابی دقیق نوزاد از سر تا پا برای بررسی هر گونه مشکل رشدی استفاده می‌شود. در حالی که سونوگرافی سه ماهه دوم نمی‌تواند تمام مشکلات احتمالی نوزاد را منتفی کند، مشاهده جزئیات مورد نیاز از جمله مردمک چشم کودک برای پزشک حاکی از سلامت کامل جسمانی وی است و همچنین مشاهده انگشتان کوچک دست و پای نوزاد برای والدین بسیار مفرح و سرگرم‌کننده است.
- آزمایش خون
آزمایش خون یکی از بخش‌های ثابت انواع غربالگری بارداری است. این آزمایش در سه ماهه دوم نیز انجام می‌شود و می‌تواند به پزشک شما در مورد افزایش خطر حمل نوزاد مبتلا به سندرم داون، نقص لوله عصبی و ناهنجاری‌های دیواره شکم کمک کند. این آزمایش خون چهار پروتئین جنین را نیز اندازه‌گیری می‌کند.
اگر مراقبت‌های دوران بارداری را برای دریافت غربالگری یکپارچه سرم یا غربالگری یکپارچه متوالی بسیار دیر شروع کنید، معمولاً یک غربالگری چهارگانه انجام می‌شود. در این غربالگری احتمال تشخیص سندرم داون و سایر موارد نسبت به آزمایش غربالگری متوالی یا غربالگری یکپارچه پایین‌تر است.
- غربالگری گلوکز
آزمایش غربالگری گلوکز، دیابت بارداری را بررسی می‌کند، وضعیتی که می‌تواند در دوران بارداری ایجاد شود. دیابت دوران بارداری معمولاً موقتی است و پس از زایمان برطرف می‌شود. این آزمایش غربالگری گلوکز برای همه تقریباً استاندارد است. این بدان معناست که چه شما در معرض خطر بالا باشید یا نه لازم است این غربالگری انجام شود. توجه داشته باشید که حتی اگر قبل از بارداری دیابت نداشته‌اید، ممکن است به دیابت بارداری مبتلا شوید.
دیابت بارداری می‌تواند نیاز بالقوه شما را برای زایمان سزارین افزایش دهد زیرا نوزادان مادرانی که مبتلا به دیابت بارداری هستند، معمولاً از نظر جسمی بزرگتر هستند و این امر زایمان طبیعی را دشوار می‌کند. همچنین ممکن است نوزاد شما در روزهای بعد از زایمان قند خون پایینی داشته باشد.
برخی از پزشکان این آزمایش را با قسمت اول و کوتاه غربالگری گلوکز شروع می‌کنند. مرحله‌ای که شما محلول شیرینی می‌خورید، خون شما حدود یک ساعت بعد گرفته می‌شود و سپس سطح قند خون شما بررسی می‌شود.
اگر سطح قند خون بالا باشد، پزشک شما یک آزمایش تحمل گلوکز طولانی‌تر برنامه‌ریزی می‌کند، حالتی که قبل از انجام غربالگری گلوکز باید روزه بگیرید، برای بررسی سطح قند خون ناشتا خون شما گرفته می‌شود. در ابتدا محلول قندی می‌نوشید، سپس سطح خون خود را هر سه ساعت یک بار در یک ساعت مشخص بررسی می‌کنید. برخی از پزشکان ترجیح می‌دهند فقط آزمایش تحمل گلوکز طولانی‌تری (آزمایشی که لازم است قبل از انجام آن روزه باشید) انجام دهند. در صورت مثبت بودن تست دیابت بارداری، خطر ابتلا به دیابت در 10 سال آینده بیشتر است، بنابراین باید بعد از بارداری مجدداً این آزمایش را انجام دهید.
- آمنیوسنتز
در طول آمنیوسنتز، مایع آمنیوتیک برای آزمایش از رحم شما توسط پزشک متخصص خارج می‌شود. مایع آمنیوتیک در دوران بارداری نوزاد را احاطه کرده است. این مایع شامل سلول‌های جنین با ساختار ژنتیکی مشابه نوزاد و مواد شیمیایی مختلف تولید شده توسط بدن نوزاد است.
آزمایش آمنیوسنتز برای تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون و اسپینا بیفیدا انجام می‌شود. آمنیوسنتز ژنتیکی معمولاً بعد از هفته 15 بارداری تجویز می‌شود. این آزمایش ممکن است در صورتی نظر گرفته شود که:
- یکی از آزمایش‌های انواع غربالگری بارداری قبل از تولد نتایج غیر طبیعی را نشان داد
- شما در دوران بارداری قبلی ناهنجاری کروموزومی داشته‌اید
- شما 35 سال یا بیشتر دارید
- شما سابقه خانوادگی یک اختلال ژنتیکی خاص را دارید
- شما یا همسرتان ناقل شناخته شده یک اختلال ژنتیکی هستید
انواع غربالگری بارداری؛ سه ماهه سوم
- غربالگری استرپتوکوک گروه B
استرپتوکوک گروهB (GBS) نوعی باکتری است که می‌تواند باعث ایجاد عفونت‌های جدی در زنان باردار و نوزادان شود. GBS اغلب در مناطق زیر در زنان سالم یافت می‌شود:
- دهان
- گلو
- قسمت پایین روده
- واژن
GBS در واژن به طور کلی صرف نظر از باردار بودن شما برای شما مضر نیست. با این حال، این می‌تواند برای نوزاد تازه متولد شده که از طریق واژن (زایمان طبیعی) متولد می‌شود و هنوز سیستم ایمنی قوی ندارد، مضر باشد. GBS می‌تواند باعث عفونت‌های جدی در نوزادانی شود که در هنگام تولد در معرض خطر قرار می‌گیرند.
نمونه‌ای با سواب از ناحیه واژن و راست روده در هفته 36 تا 37 برداشته شده و از آن برای غربالگری GBS استفاده می‌شود. در صورت مثبت بودن تست GBS، در حین زایمان آنتی بیوتیک دریافت خواهید کرد تا خطر ابتلا نوزاد به عفونت GBS کاهش یابد.
چه زمانی باید در مورد انواع غربالگری باردرای با پزشک خود صحبت کنیم؟
انواع غربالگری بارداری قبل از تولد می‌تواند منبع مهمی از اطلاعات برای افراد باردار باشد. در حالی که بسیاری از این آزمایش‌ها عادی هستند، برخی می‌توانند یک تصمیم شخصی‌تر داشته باشند.
اگر مطمئن نیستید که باید تحت غربالگری قرار بگیرید یا احساس اضطراب دارید، با پزشک خود در مورد نگرانی‌های خود صحبت کنید. همچنین می‌توانید برای ارجاع به مشاور ژنتیک درخواست دهید. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند خطرات و مزایا را با شما در میان بگذارد و به شما کمک کند تصمیم بگیرید که کدام غربالگری‌های دوران بارداری برای شما مناسب است.
