حالت تهوع بارداری
نوشته شده توسط مهدی یاری
05 / 04 / 1400
حالت تهوع که به عنوان تهوع صبحگاهی (morning sickness) نیز شناخته می‌شود یکی از شایع‌ترین علائم باردرای است. بدین صورت که بارداری اغلب با حالت تهوع و استفراغ گاه به گاه مشخص می‌شود. با وجود نام این حالت (morning sickness)، تهوع بارداری ممکن است در هر زمان از طول روز حال مادر را دگرگون کند.
حالت تهوع بارداری معمولاً در چهار ماه اول بارداری اتفاق می‌افتد و اغلب اولین علامت بارداری یک زن است. روش‌های مختلفی برای کاهش حالت تهوع بارداری وجود دارد و عوارض آن نادر است.
برخی از زنان ممکن است اثر روبرو شدن با بوهای خاص یا در اثر مصرف برخی از غذاها حالت تهوع بارداری را تجربه کنند. گاهی نیز ممکن است در حالت عادی حالت تهوع داشته باشند اما برخورد با انواع خاصی از غذاها یا بوها حالت تهوع را تشدید کند. غذا و بوی خاص تهوع آور برای زنان باردار متفاوت است.
فهرست مطالب
علل بروز حالت تهوع باردرای
شدت بروز حالت تهوع بارداری در زنان متفاوت است. افزایش سطح هورمون در طی هفته‌های اول بارداری از جمله مهمترین دلایل است. کاهش قند خون یکی دیگر از دلایل عمده تهوع بارداری ست. عوامل دیگری که باعث بدتر شدن حالت تهوع باردرای می‌شود عبارت‌اند از:
- داشتن دوقلو یا سه قلو
- خستگی مفرط
- استرس عاطفی
- مسافرت مکرر
حالت تهوع بارداری میان زنان بارداری کاملا متفاوت است. به عنوان مثال، برخی از زنان در بارداری‌های اول خود حالت تهوع شدیدی را تجربه می‌کنند، اما در بارداری‌های آینده ممکن است بسیار خفیف باشد. سایر مواردی که ممکن است منجر به بروز حالت تهوع باردرای شوند به شرح زیر می‌باشند:
- ژنتیک
برخی از تحقیقات نشان داده است که اگر مادر یا خواهر زن باردار دچار بیماری تهوع بارداری باشند، احتمال بروز این حالت برای مادر نیز ایجاد شود. البته این حالت برای تمامی زنان باردار (حداقل یکبار) پیش آمده است.
- آب و هوای گرم
برخی از خانم‌ها دریافتند که احساس گرما باعث افزایش احساس حالت تهوع بارداری می‌شود. اما این مورد نیز مانند سایر مشکلات و عوارض در تمامی زنان باردار متفاوت است و برخی از زنان ممکن است هیچگونه حالت تهوعی را تجربه نکنند.
- استرس، فشار عاطفی
استرس و فشار عاطفی می‌تواند ناراحتی دستگاه گوارش را تحریک کند. بنابراین تعجب آور نیست که حالت تهوع بارداری به ویژه زمانی که تحت فشار قرار می‌گیرید، بدتر شود. این بدان معنی نیست که اگر “حالت تهوع” را در ذهن خود داشته باشید نیز ممن است بروز دهد. بلکه فشار و استرس تمامی بدن را در بر می‌گیرد و همین امر باعث تشدید حالت تهوع بارداری می‌شود.
- خستگی
خستگی جسمی یا روحی می‌تواند حالت تهوع بارداری را تحریک کند.
- مغز حساس
بعضی از مغزها حساس‌تر از مغز دیگران هستند و به راحتی تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این بدان معناست که این دسته از افراد که مغز حساس‌تری دارند به هورمون‌ها و سایر عوامل تحریک‌پذیری بارداری سریعتر پاسخ می‌دهند.
اگر معده حساسی دارید (به عنوان مثال هنگامی که در اتومبیل هستید دچار حالت تهوع می‌شوید)، احتمال دارد تهوع و استفراغ شدیدتری در بارداری داشته باشید. سابقه میگرن همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به حالت تهوع بارداری (به ویژه هایپرمیسیس گراویداروم) را در شما ایجاد کند.
عوارض احتمالی حالت تهوع بارداری
حالت تهوع و استفراغ به راحتی باعث از دست دادن اشتها می‌شود. بسیاری از زنان باردار نگرانند که این امر به نوزادان آنها آسیب برساند. اما لازم است بدانید که حالت تهوع باردرای خفیف مضر نیست. زنانی که تهوع صبحگاهی را بیش از 3 تا 4 ماه در طول دوره بارداری خود تجربه می‌کنند، باید با پزشک خود صحبت کنند. همچنین اگر در دوران بارداری اضافه وزن ندارند، باید به دنبال کمک باشند زیرا حالت تهوع بارداری که مداوم باشد و کاهش اشتها را به دنبال داشته باشد، باید با پزشک مشورت کرد.
تهوع باردرای معمولاً آنقدر شدید نیست که مانع رشد و نمو جنین شود. برای برخی از زنان باردار حالت تهوع باعث استفراغ شدید و کاهش وزن می‌شود. اما باز هم منجر به جلوگیری از رشد جنین نمی‌شود.
همچنین عارضه‌ای به نام هیپرامزیس گراویداروم (استفراغ‌های شدید حاملگی ) وجود دارد. این حالت باعث عدم تعادل الکترولیت‌ها و کاهش ناخواسته وزن می‌شود. در صورت عدم درمان، این وضعیت در نهایت ممکن است به جنین آسیب برساند. در صورت تجربه فوری این علائم باید فورا با پزشک تماس گرفته شود:
- کاهش ناگهانی وزن
- تب
- تکرر ادرار
- تیرگی ادرار
- سبکی سر یا سرگیجه
- ضربان قلب بالا
- حالت تهوع شدید در سه ماهه دوم
- وجود خون در استفراغ
- سردردهای مکرر
- درد شکم
- لکه بینی یا خونریزی
حملات شدید حالت تهوع بارداری به طور کلی به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد. برای درمان هیپرامزیس گراویداروم اغلب از تزریق مایعات داخل وریدی استفاده می‌شود زیرا استفراغ در بارداری آب بدن را به شدت کاهش می‌دهد.
درمان حالت تهوع بارداری
پزشک برای درمان این حالت ممکن است مکمل‌ها یا داروهایی برای تسکین حالت تهوع و کمک به مادر در حفظ مواد غذایی و مایعات تجویز کند. داروهایی که پزشک ممکن است تجویز کند شامل موارد زیر است:
- آنتی هیستامین: برای کمک به حالت تهوع و استفراغ مکرر
- فنوتیازین: برای کمک به کاهش حالت تهوع و استفراغ
- متوکلوپرامید: برای کمک به معده در انتقال مواد غذایی به روده‌ها و کمک به حالت تهوع و استفراغ
- آنتی اسیدها: برای جذب اسید معده و جلوگیری از ریفلاکس اسید معده
بدون صحبت قبلی با پزشک باید از مصرف خودسرانه این داروها خودداری کرد. برخی افراد دریافتند که داروهای جایگزین نیز ممکن است به رفع حالت تهوع بارداری آنها کمک کند. اما در هر صورت لازم است قبل از استفاده از هرگونه دارو در دوره بارداری با پزشک مشورت کنید. برخی دیگر از داروها و مکمل‌های جایگزین عبارت‌اند از:
- مکمل‌های ویتامین B-6
- ویتامین‌های پریناتال
- محصولات زنجبیلدار از جمله گیاه زنجبیل، چای زنجبیل و قطره‌های زنجبیل
- طب سوزنی
- هیپنوتیزم
آزمایشات مربوط به حالت تهوع بارداری
پزشک بر اساس علائم مادر ممکن است آزمایشاتی را برای اطمینان از سلامت مادر و نوزاد تجویز کند. این آزمایشات شامل:
- آزمایشات ادرار
آزمایش ادرار می‌تواند کمبود آب بدن مادر را تشخیص دهد.
- آزمایشات خون
پزشک شما ممکن است آزمایش‌های کلی مربوط به خون را تجویز کند که شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون CBC
- پانل متابولیک جامع
- پانل متابولیک جامع (Chem-20)، برای اندازه‌گیری الکترولیت‌ها در خون این آزمایشات تعیین می‌کند که آیا بدن مادر مشکلاتی از قبیل موارد زیر را دارد یا خیر:
- کم آب
- کمبود ویتامین‌های خاص
- کم خونی
- سوء تغذیه
- سونوگرافی
سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از جنین تولید می‌کند. سپس پزشک با استفاده از این تصاویر و صداها رشد کودک طبیعی کودک را بررسی می‌کند.
جلوگیری از حالت تهوع بارداری
انجام مراحل زیر می‌تواند و رعایت تغذیه در بارداری به جلوگیری یا به حداقل رساندن حالت تهوع بارداری کمک کند:
- نوشیدن مقدار زیادی آب ( همچنین قبل و بعد از غذا آب بنوشید)
- چرت زدن
- برای از بین بردن رایحه‌هایی که باعث حالت تهوع می‌شوند، باید از تهویه در خانه و فضای کار استفاده کرد.
- پرهیز از مصرف غذاهای پرادویه
- مصرف وعده‌های غذایی کوچک
- پرهیز از مصرف غذاهای چرب
- مصرف ویتامین در شب‌ها
- دوری از دود سیگار
- جلوگیری از استعمال دخانیات
اگر هیچ یک از این اقدامات پیشگیرانه موثر واقع نشد، یا اگر بیش از 3 تا 4 ماه بارداری خود دچار حالت تهوع بارداری شدید، حتما باید با پزشک خود صحبت کنید. همچنین، حتماً قبل از شروع هر دارویی یا داروهای جایگزین دیگر با پزشک خود صحبت کنید تا در مورد این موارد با وی مشورت کنید.
چه زمانی حالت تهوع بارداری اوج می‌گیرد؟
حالت تهوع بارداری ناخوشایند است، اما به طور کلی خطرناک نیست. در بیشتر افراد باردار بعد از سه ماهه اول از بین می‌رود. به طور معمول در حدود هفته 6 بارداری آغاز می‌شود و در ماه سوم یا چهارم فروکش می‌کند. اوج دقیق حالت تهوع بارداری برای هر فرد متفاوت است، اما به طور کلی حدود هفته 9 برطرف خواهد شد.
برخی از مطالعات جدید سعی در ارزیابی زمان تهوع و استفراغ معمول در دوران بارداری را دارند. گزارشات به دست آمده از یک مطالعه در سال 2021 وضعیت 256 زن را بررسی کرد و دریافت که ممکن است زودتر از آنچه تصور می‌شد، حالت تهوع بارداری را تجربه کنند.
آیا حالت تهوع در دوران بارداری نشانه خوبی است؟
حالت تهوع در دوران بارداری ممکن است نشانه خوبی باشد. مطالعات نشان داده است، زنان باردار که حالت تهوع و استفراغ دارند، نسبت به زنانی که این علائم را ندارند، در سه ماهه اول بارداری خطر سقط جنین کمتری آنها را تهدید می‌کند. ممکن اسن برایتان سوال پیش بیاید که چرا؟ ارتباط حالت تهوع بارداری و کاهش احتمال سقط جنین چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، این احتمال وجود دارد که حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری نشان می‌دهد که مادر در حال تجربه افزایش میزان هورمون‌های مورد نیاز برای یک بارداری سالم هستید.
تحقیقات نشان می‌دهد که حالت تهوع و استفراغ ممکن است به دلیل اثرات گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) باشد. زنان باردار اندکی پس از اتصال تخمک بارور شده به پوشش رحم، تولید HCG را آغاز می‌کنند. زنان مبتلا به بیماری هیپرامزیس گراویداروم سطح HCG بالاتر از سایر زنان باردار دارند. علاوه بر این، زنانی که چند قلو باردار هستند (که بیشتر احتمال دارد حالت تهوع بارداری را تجربه کنند)، سطح HCG بیشتری نیز دارند. به همین ترتیب، استروژن، هورمون دیگری که در دوران بارداری افزایش می‌یابد، با افزایش شدت تهوع و استفراغ در دوران بارداری همراه است.
از سوی دیگر این مورد را نیز باید در نظر داشت که سطح بالای هورمون بارداری به طور مداوم با حالت تهوع و استفراغ ارتباط ندارد. همچنین ممکن است حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری نشانه‌هایی از وجود بافت زنده جفت باشد. با این حال به یاد داشته باشید که کمبود حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری جای نگرانی ندارد. برخی از زنان با وجود سالم بودن بارداری، هرگز حالت تهوع بارداری را تجربه نکرده‌اند.
