پرکاری تیروئید یک از بیماری های غده تیروئید است. این غده به شکل پروانه در جلوی گردن قرار دارد و دو هورمون T3 T4 ترشح می کند که هردوی این هورمون ها انرژی را در بدن کنترل کرده و تنظیم متابولیسم بدن را برعده دارند. پرکاری زمانی ظهور می کند که یکی از این هورمون ها و یا هر دو سطحشان بالا برود. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود، زودتر درمان شده و از ایجاد علائم دیگر بیماری جلوگیری می شود.
گریوز یکی از بیماری های خودایمنی است که بر اثر پرکاری تیروئید ممکن است بروز کند. زنان بیشتر از مردان و همچنین افرادی که سابقه خانوادگی دارند بیشتر دچار این بیماری می شوند. در این بیماری آنتی بادی های تحریکی تیروئید باعث ترشح بیش از حد هورمون ها می شوند.
براساس آزمایشهای خونی و علائم بالینی این بیماری تشخیص داده میشود. علائمی که افراد مبتلا به پرکاری تیروئید درگیر هستند نظیر تپش قلب، تعریق زیاد، اضطراب، کاهش وزن و تغییرات اخلاق، اسهال های مکرر، خستگی شدید، ورم پاها، غلظت خون، عجول بودن، ضخیم و تیره شدن پوست، ریزش مو، دیر به خواب رفتن و یبوست های سخت وکم شدن خون پریودی در خانم ها می باشد. البته در آقایان مشکل ناتوانی جنسی ممکن است بروز کند و در خانم ها اختلالات قاعدگی بروز خواهد کرد. در برخی موارد به دلیل شدید بودن آن احتمال ایجاد اختلالات عضلانی، تنگی نفس و مشکلات قلبی وجود خواهد داشت. ممکن است در افراد سالخورده علائمی چون ضعف، کاهش وزن و بی قراری به وجود آید.
اگر ظاهر فرد تغییر کند، چشم ها حالت بیرون زدگی به خود بگیرند یا ملتهب و دردناک شوند، باید برای بررسی های بهتر و بیشتر به پزشک مراجعه نمود. گاهی تیروئید بسیار بزرگ شده که به راحتی قابل لمس است و پزشک معمولاً بعد از مشاهده نمودن علائم بالینی برای فرد آزمایش خون تجویز می کند تا سطح هورمون های T3 T4 و TSH مشخص گردد. این هورمون ها از هیپوفیز ترشح می شوند. اگر سطح این هورمون ها زیاد شوند، باعث کاهش یافتن TSH براساس فیدبک منفی می شوند. در پرکاری تیروئید سطح TSH پایین و سطح دو هورمون دیگر T3 T4 بالاست. در پرکاری تیروئید که بسیار شدید نیست، علائمی چندانی بروز نمی کند و فقط سطح TSH پایین است.
در پرکاری تیروئید همچنان که قبلاً ذکر شد به دلیل بزرگی غده تیروئید، پزشکان انجام سونوگرافی را برای تشخیص گره ها در آن الزامی می دانند. برای درمان بیماری باید از یک رژیم غذایی صحیح و همچنین روغن هایی نظیر گل بنفشه برای ماساژ استفاده شود.
سه روش درمان دیگر برای این بیماری وجود دارد:
بسته به شرایط بیمار یکی از روش ها انتخاب می گردد. البته در ابتدا خوردن دارو تجویز می شود که علائمی از جمله درد مفصل، خارش یا در برخی مواقع با کاهش گلبول سفید همراه است. ممکن است تا چند سال اول پزشک به خوردن داروها تأکید داشته باشد و اگر بعد از چند سال بیمار جوابی نگرفت از دو روش دیگر به درمان بیماری می پردازد. باید به این نکته توجه داشت که استفاده از ید رادیواکتیو برای زنان حامله و شیرده ممنوع است و اگر از ید رادیو اکتیو برای درمان خانم ها استفاده شود، خانم نباید تا شش ماه باردار گردد.
برای تشخیص بیماری پرکاری تیروئید ممکن است پزشک آزمایش های دیگری را نیز تجویز کند:
آزمایش کلسترول خون
اگر سطح کلسترول خون پایین باشد، نشان دهنده متابولیسم یا سوخت و ساز زیاد بدن است که باعث از بین رفتن سریع کلسترول می گردد.
آزمایش T3 T4 و T4 آزاد
میزان هر دو هورمون T3 T4 مورد ارزیابی قرار می گیرد.
آزمایش هورمون محرک تیروئید
TSH هورمون محرک تیروئید در هیپوفیز ترشح می گردد و بعد از تحریک تیروئید باعث ترشح هورمون ها می شود. در حالت عادی TSH مقدارش کم است و هورمون ها در سطح بالایی قرار دارند. اگر TSH غیر طبیعی باشد می توان به علائم اولیه پرکاری تیروئید رسید.
آزمایش تری گلیسیرید
این آزمایش نشان می دهد اگر سطح تری گلیسیرید فرد پایین باشد، پس میزان سوخت و ساز بدن بالاست.
آزمایش جذب و اسکن تیروئید
برای نشان دادن قسمت های مختلف تیروئید و فعالیت آن ها انجام می گیرد تا پر کاری یا کم کاری تیروئید مشخص گردد.
سونوگرافی
یا انجام سونوگرافی، پزشکان به اندازه کل تیروئید و وجود داشتن یا نداشتن هر توده دیگر پی می برند و حتی مایع یا جامد بودن توده قابل تشخیص است.
سی تی اسکن یا ام آر آی
در این آزمایش ها تومور هیپوفیز که باعث ورم شده را تشخیص می دهند.