كورتيزول چيست؟

كورتيزول چيست؟

  • نوشته شده توسط مدیر سایت
  • 02 / 03 / 1399

كورتيزول يك هورمون استروئيدی مي باشد كه توسط غده فوق كليه ( آدرنال) توليد و ترشح مي شود. نقش اين هورمون جهت تنظيم سيستم ايمني بدن مي باشد و سطح گلوكز را در هنگام استرس افزايش مي دهد، به طوري كه بدن بتواند در برابر شرايط ايجاد شده توانايي مقابله را داشته باشد. اين هورمون در واقع هورمون استرس مي باشد و حضور يا عدم وجود آن مي تواند براي انسان عوارضی به همراه داشته باشد. می توان گفت اين هورمون اصولا يك هورمون هوشيار كننده مي باشد وموجب مي شود كه شما در برابر اضطراب و استرس واكنش نشان دهيد. ممكن است گاهی متوجه تند شدن تنفس يا  دچار تعرق زياد در شرايط دشوار بوده ايد، يا ضربان تند قلب خود را در بعضی مواقع حس كرده باشيد. هنگامی كه موقعيت استرس زا پايان مي يابد، مقدار كورتيزول نيز كاهش مي يابد. همچنين قبل از خواب مقدار ترشح اين هورمون كاهش می يابد تا بدن در وضعيت آرام قرار بگيرد و استراحت صورت بگيرد. در هنگام صبح و  موقع برخواستن از خواب مقدار اين هورمون  افزايش پيدا مي كند تا سطح هوشياري شما بالا برود. افرادي كه دچار كم خوابي و استرس بيش از حد هستند مقدار ترشح آدرنالين خونشان بيشتر است. بنابراين بايد سعي كنند از خوردن بعضي مواد خوراكي كه موجب افزايش  هورمون استرس مي شود پرهيز كنند.

كورتيزول و استرس

وقتي  كه مدام با استرس  مواجه باشيم:

فرقي نمي كند شما در چه موقعيتي دچار استرس شده ايد، ممكن است از نظر روحي و رواني تحت تاثير يك ماجراي  درام قرار گرفته باشيد، يا از نظر فيزيكي و مشخص مثلا ماجراي تعقيب و گريز را پشت سر گذاشته باشيد. در هر صورت هورمون كورتيزول  يا استرس كمك مي كند تا بتوانيد با هوشياري از اين موقعيت رهايي پيدا كنيد. بايد دانست اگر مدام با استرس مواجه باشيد، باعث بروز اختلالاتی در بدن مي شود و يا سطح ايمني بدن دچار اختلال شود از طرفي مقدار قند خون نيز دچار ناهنجاري شود. يكي ديگراز علائم اختلال هورمون كورتيزل چاقي و چربي هاي زائد ناحيه شكمي مي باشد. به اين ترتيب كه بعضي افراد در مواجه با موقعيت استرس زا احساس گرسنگي مي كنند و گاهي ممكن است بيشتر از مقداري كه نياز داشته باشند كالري دريافت كنند و همين امر موجب افزايش چربي ناحيه شكمي مي شود.

 

مديريت كنترل استرس:

  • تمركز بر افكار يا مديتيشن: امروزه دوره ها و كلاس هاي متعددی جهت كسب آرامش وجود دارد. يكی از اين دوره ها تمرينات يوگا و مديتيشن مي باشد. افرادي كه اين تمرينات را به طور مرتب انجام می دهند، مقدار فشار خون آن ها تنظيم مي شود و سطح كورتيزول شان به مقدار مناسبي كاهش پيدا می كند.
  • شنيدن آهنگ هاي آرامبخش: هنگامي كه با عوامل استرس زا مواجه هستيد شنيدن موسيقی هاي آرام مي تواند شرايط را برای شما ايده آل سازد. اگر مي خواهيد آرامش داشته باشيد با شنيدن يک آهنگ آرامش بخش اين شرايط را براي خود فراهم سازيد.
  • خواب كافي و مناسب: خواب كافی و هشت ساعته مي تواند تمام استرس های وارد شده در طول روز را از بين ببرد. حتی اگر در طول شب نتوانستيد خواب خوبي داشته باشيد در طول روز با يك خواب كوتاه مقدار كورتيزول را كاهش دهد.
  • نوشيدني هاي آرام بخش: خواص برخی گياهان آرام بخش از چشم هيچ كس پوشيده نيست. آرام بخش بودن دم نوش چاي سياه ، بهار نارنج و بيدمشك در هنگام استرس و ناراحتي مي تواند، به كاهش ترشح كورتيزول كمك كند.
  • ارتباط با افراد شاد : جهت مديريت هورمون استرس با دوستي معاشرت داشته باشيد كه شاداب باشد و بتواند با حرف هايش شما را از مشكلاتتان برهاند. بايد دانست خنده موجب كاهش هورمون استرس مي شود.
  • ماساژ درماني: افرادي كه تحت درمان ماساژ قرار گرفته اند مقدار كورتيزول خونشان به مقدار يك سوم كاهش پيدا كرده است. در طي اين جلسات با توليد هورمون هاي دوپامين و سروتونين ( هورمون هاي شادي ) باعث احساس سر خوشي و مسرت در افراد مي شود.
  • تقويت ارتباط معنوي با خالق: پرداختن به امور معنوي و مذهبي افراد را در مقابل فشار هاي روزانه مقاوم مي سازد و از ترشح بيش از حد كورتيزول مي كاهد. دعا و نيايش با پروردگار موجب مي شود سطح هورمون استرس كاهش پيدا كند. اگر جزو افرادي هستيد كه تمايل چنداني به امور مذهبي نداريد سعي كنيد از اثرات آن بهره مند شويد. قرار گرفتن در محيط هاي معنوي، شركت در فعاليت هاي خيريه و ديدار در طبيعت مي تواند به شما آرامش ببخشد.

كورتيزول و استرس اینفوگرافی كورتيزول و استرس اینفوگرافی2

نشانه هاي كورتيزول بالا:

  • فشار خون بالا
  • پوكي استخوان
  • خستگي
  • تحريك پذيري
  • مشكلات گوارشي
  • كاهش قدرت عضلاني
  • تغييرات خلق و خوي
  • مشكلات خواب
  • جمع شدن آب در پلك ها
  • افزايش گلوكز بالا در خون
  • وجود موهاي زائد در صورت
  • علائم كششي در شكم
  • چاقی در ناحيه شكم
  • تشكيل رسوبات چربي در گردن.

با مشاهده هركدام از اين علائم بايد به پزشک مراجعه كنيد و با توصيه پزشك تست خون را انجام دهيد. مقدار طبيعی اين هورمون از 5 تا 20 گرم در دسي ليتر می باشد و مي تواند بين 140 تا 550 نانو مول بر ليتر نشان داده شود. ارقام بيشتر از اين نشانه افزايش كورتيزول می باشد و پس از آن بايد جويای علت افزايش اين هورمون باشيد. پزشک با درمان مناسب  به شما جهت كاهش استرس ياري خواهد رساند.

 

 چند توصيه براي كاهش كورتيزول:

  • بدن را هيدراته نگه داريد. در واقع مقدار مشخصي آب در طول روز بنوشيد تا بدن بتواند عملكرد درستي داشته باشد.
  • از خوردن غذاهاي سنگين و زياد اجتناب كنيد
  • از نوشيدن كافئين ها بپرهيزيد كه شامل نوشابه، نوشيدني هاي انرژي زا، قهوه والكل مي باشد.
  • فعاليت بدني مناسب و مرتب ( در حد معمولي) انجام دهيد.
  • از غذاهاي فرآوري شده حاوي كربوهيدراتها ي تصفيه شده نظير( نان، كيك، پاستا و شيريني هاي صنعتی ) خود داري كنيد.
  • از غذاهاي طبيعي استفاده كنيد
  • با يك متخصص طب سنتي معتبر، درمورد استفاده از گياهان ضد استرس مشاوره داشته باشيد و جايگزين مناسب را در اين زمينه انتخاب كنيد.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *