علائم ، علل و درمان گلودرد
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
13 / 09 / 1400
گلودرد درد، خراشیدگی یا تحریک گلو است که اغلب با قورت دادن هرگونه مواد غذایی بدتر می‌شود. شایع ترین علت گلودرد (فارنژیت) یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا است. گلودرد ناشی از ویروس خود به خود برطرف می‌شود.
گلودرد استرپتوکوکی (عفونت استرپتوکوکی)، نوعی از گلودرد ناشی از باکتری است که کمتر رایج بوده و نیاز به درمان با آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عوارض دارد. سایر علل گلودرد که کمتر شایع هستند، ممکن است به درمان پیچیده تری نیاز داشته باشد. در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر با مشاوره تلفنی پزشکی تماس برقرار نمایید و یا با ویزیت پزشک در منزل از بروز جدی تر بیماری و تشدید آن جلوگیری نمایید.
فهرست مطالب
علائم گلودرد
علائم گلودرد بسته به علت آن می‌تواند متفاوت باشد. علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد یا احساس خارش در گلو
- دردی که با بلع یا صحبت بدتر می‌شود
- مشکل در بلع
- غدد دردناک و متورم در گردن یا فک
- لوزه‌های متورم و قرمز
- لکه‌های سفید یا چرک روی لوزه‌ها
- صدای خفه یا گرفته شده
عفونت‌هایی که باعث گلودرد می‌شوند ممکن است به علائم و نشانه‌های دیگری منجر شوند، از جمله:
- تب
- سرفه کردن
- آبریزش بینی
- عطسه کردن
- بدن درد
- سردرد
- حالت تهوع یا استفراغ
پیشنهاد میکنیم علائم عفونت در کودکان و همچنین بیماری های شایع در کودکان را بشناسید و در صورت نیاز با مشاوران پزشکی آزمایش آنلاین تماس بگیرید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
آکادمی اطفال توصیه می‌کند که اگر گلودرد کودک شما با اولین نوشیدنی در صبح برطرف نشد، کودک خود را نزد پزشک ببرید. اگر کودک شما علائم و نشانه‌های شدیدی مانند موارد زیر را نیر تجربه می‌کند، لازم است فورا به پزشک مراجعه نمایید:
- دشواری در تنفس
- مشکل در بلع
- آب دهان غیرمعمول، که ممکن است نشان دهنده ناتوانی در بلع باشد
طبق گفته آکادمی گوش و حلق و بینی آمریکا، اگر بالغ هستید، اگر گلودرد و هر یک از مشکلات مرتبط زیر را دارید، به پزشک خود مراجعه کنید:
- گلودردی که شدید باشد یا بیش از یک هفته طول بکشد
- مشکل در بلع
- دشواری در تنفس
- مشکل باز کردن دهان
- درد مفاصل
- گوش درد
- راش
- تب بالاتر از 101 فارنهایت (38.3 درجه سانتیگراد)
- خون در بزاق یا خلط
- گلودردهای مکرر
- وجود توده‌ای در گردنت
- گرفتگی صدا که بیش از دو هفته طول می‌کشد
- تورم در گردن یا صورت
علل ایجاد گلودرد
ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شوند نیز بیشتر باعث گلودرد می‌شوند. در موارد کمتر، عفونت‌های باکتریایی باعث گلودرد می‌شوند.
عفونت‌های ویروسی
بیماری‌های ویروسی که باعث گلودرد می‌شوند عبارتند از:
- سرماخوردگی
- آنفولانزا
- مونو (مونونوکلئوز)
- سرخک
- ابله مرغان
- بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19)
- خروسک، یک بیماری رایج در دوران کودکی که با سرفه‌های شدید مشخص می‌شود
عفونت‌های باکتریایی
بسیاری از عفونت‌های باکتریایی می‌توانند باعث گلودرد شوند. شایع ترین آنها استرپتوکوک پیوژنز (استرپتوکوک گروه A) است که باعث گلودرد استرپتوکوکی می‌شود. سایر علل گلودرد عبارتند از:
- آلرژی: آلرژی به پوست حیوانات خانگی، کپک‌ها، گرد و غبار و گرده گل می‌تواند باعث گلودرد شود. این مشکل ممکن است با آبریزش بینی پیچیده شود، که می‌تواند گلو را تحریک و ملتهب کند.
- خشکی هوا: هوای خشک داخل خانه باعث می‌شود گلوی شما خشن و خراشیده شود. تنفس از طریق دهان (اغلب به دلیل احتقان مزمن بینی) همچنین می‌تواند باعث خشکی و گلو درد شود.
- تحریک کننده‌ها: آلودگی هوای بیرون و آلودگی داخل خانه مانند دود تنباکو یا مواد شیمیایی می‌تواند باعث گلودرد مزمن شود. جویدن تنباکو، نوشیدن الکل و خوردن غذاهای تند نیز می‌تواند گلو شما را تحریک کند.
- فشار عضلانی: شما می‌توانید با فریاد زدن، صحبت کردن با صدای بلند یا صحبت کردن برای مدت طولانی بدون استراحت، ماهیچه‌های گلو را تحت فشار قرار دهید.
- بیماری ریفلاکس معده (GERD): این یک اختلال سیستم گوارشی است که در آن اسیدهای معده در لوله غذا (مری) برگشت می‌کنند.
سایر علائم یا نشانه‌ها ممکن است شامل سوزش سر دل، گرفتگی صدا، برگشت محتویات معده و احساس توده در گلو باشد.
عفونت HIV، گلودرد و سایر علائم شبه آنفولانزا گاهی زود پس از آلوده شدن فردی به HIV ظاهر می‌شود. همچنین، فردی که به HIV مثبت مبتلا هستند، ممکن است به دلیل عفونت قارچی به نام برفک دهان یا به دلیل عفونت ویروسی به نام سیتومگالوویروس (CMV)، گلودرد مزمن یا مکرر داشته باشد که در افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند جدی باشد.
تومورهای سرطانی گلو، زبان یا جعبه صدا (حنجره) می‌توانند باعث گلودرد شوند. سایر علائم یا نشانه‌ها ممکن است شامل گرفتگی صدا، مشکل در بلع، تنفس پر سر و صدا، توده در گردن و خون در بزاق یا خلط باشد.
به ندرت، یک ناحیه عفونی از بافت (آبسه) در گلو که نای را می پوشاند (اپی گلوتیت) می‌تواند منجر به ایجاد گلودرد شود. هر دو می‌توانند راه هوایی را مسدود کنند و یک مورد اورژانس پزشکی ایجاد کنند.
چه عواملی احتمال بروز گلودرد را افزایش می‌دهد؟
اگرچه هرکسی ممکن است دچار گلودرد شود، برخی عوامل شما را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهند، از جمله:
- سن: کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض ابتلا به گلودرد هستند. کودکان 3 تا 15 ساله نیز بیشتر به گلودرد استرپتوکوکی، شایع ترین عفونت باکتریایی مرتبط با گلودرد، مبتلا می‌شوند.
- قرار گرفتن در معرض دود: تنباکو و سیگار کشیدن می‌تواند گلو را تحریک کند. استفاده از محصولات تنباکو همچنین خطر ابتلا به سرطان‌های دهان، گلو و جعبه صدا را افزایش می‌دهد.
- آلرژی: آلرژی‌های فصلی یا واکنش‌های آلرژیک مداوم به گرد و غبار، کپک‌ها یا موی حیوانات خانگی احتمال ابتلا به گلودرد را افزایش می‌دهد.
- قرار گرفتن در معرض محرک‌های شیمیایی: ذرات موجود در هوا ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی و مواد شیمیایی رایج خانگی می‌توانند باعث تحریک گلو شوند.
- عفونت سینوسی مزمن یا مکرر: تخلیه بینی می‌تواند گلو را تحریک کند یا عفونت را گسترش دهد.
- عفونت: عفونت‌های ویروسی و باکتریایی به راحتی در هر جایی که افراد جمع می‌شوند، چه در مراکز نگهداری از کودکان، کلاس‌های درس، ادارات و… پخش می‌شوند.
- ضعف ایمنی: اگر مقاومت بدن شما کم باشد به طور کلی بیشتر مستعد ابتلا به عفونت هستید. علل شایع کاهش ایمنی عبارتند از HIV، دیابت، درمان با استروئیدها یا داروهای شیمی درمانی، استرس، خستگی و رژیم غذایی نامناسب.
راه‌های جلوگیری از ابتلا به گلودرد
بهترین راه برای پیشگیری از گلودرد دوری از میکروب‌های ایجاد کننده آن و رعایت بهداشت است. این نکات را دنبال کنید و به فرزندتان بیاموزید که این کار را انجام دهد تا از ابتلا به گلودرد جلوگیری کنید:
- دست‌های خود را به طور کامل و مکرر حداقل به مدت 20 ثانیه بشویید، به خصوص بعد از استفاده از توالت، قبل و بعد از غذا خوردن و بعد از عطسه یا سرفه.
- از دست زدن به صورت خود بپرهیزید. از تماس با چشمان، دماغ یا دهان خویش خود داری نمائید.
- از استفاده مشترک از غذا، لیوان یا ظروف خودداری کنید.
- در دستمال کاغذی سرفه یا عطسه کنید و آن را دور بیندازید و سپس دستان خود را بشویید. در صورت لزوم، در آرنج خود عطسه کنید.
- هنگامی که آب و صابون در دسترس نیست، از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی به عنوان جایگزینی برای شستن دست‌ها استفاده کنید.
- از دست زدن به تلفن‌های عمومی یا آب خوری با دهان خودداری کنید.
- تلفن‌ها، دستگیره‌های در، کلیدهای چراغ، ریموت‌ها و کیبوردهای کامپیوتر را به طور مرتب تمیز و ضدعفونی کنید. هنگام سفر، تلفن‌ها، کلیدهای چراغ و ریموت را در اتاق هتل خود تمیز کنید.
- از تماس نزدیک با افرادی که بیمار هستند یا دارای علائم هستند خودداری کنید.
راه‌های تشخیص گلودرد
پزشک شما یا فرزندتان ممکن است علائم و سابقه پزشکی را بررسی کند. او ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد که شامل موارد زیر است:
- استفاده از ابزاری که دارای چراغی است که مسیر را برای نگاه کردن به گلو و احتمالاً گوش‌ها و مجرای بینی روشن و آسان می‌کند.
- به آرامی گردن را احساس کنید تا غدد متورم (غدد لنفاوی) را بررسی کنید
- گوش دادن به تنفس خود یا فرزندتان با گوشی پزشکی
- سواب گلو
در بسیاری از موارد، پزشکان از یک آزمایش ساده برای تشخیص باکتری استرپتوکوک، عامل گلودرد استرپتوکوکی استفاده می‌کنند. پزشک برای گرفتن نمونه‌ای از ترشحات، یک سواب استریل را روی پشت گلو می‌مالد و نمونه را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد. بسیاری از کلینیک‌ها مجهز به آزمایشگاهی هستند که قادر است در عرض چند دقیقه نتیجه آزمایش آنتی ژن سریع را دریافت کند. با این حال، آزمایش دوم که اغلب قابل اعتمادتر است، به نام کشت گلو، گاهی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود که نتایج را در عرض 24 تا 48 ساعت آماده می‌کند.
تست‌های آنتی ژن سریع آنقدر حساس نیستند، اگرچه می‌توانند باکتری استرپتوکوک را به سرعت تشخیص دهند. به همین دلیل، اگر آزمایش آنتی ژن منفی شد، پزشک ممکن است کشت گلو را برای آزمایش گلودرد استرپتوکوکی به آزمایشگاه بفرستد.
در برخی موارد، پزشکان ممکن است از آزمایش مولکولی برای تشخیص باکتری استرپتوکوک استفاده کنند. در این آزمایش، پزشک یک سواب استریل را روی بافت پشت گلو می‌کشد تا نمونه‌ای از ترشحات را بگیرد. نمونه در آزمایشگاه آزمایش می‌شود. ممکن است پزشک شما یا فرزندتان در عرض چند دقیقه نتایج دقیقی را در دست داشته باشد.
چگونه گلودرد درمان می‌شود؟
گلودرد ناشی از عفونت ویروسی معمولاً پنج تا هفت روز طول می‌کشد و اغلب نیازی به درمان پزشکی ندارد. آنتی بیوتیک‌ها به درمان عفونت ویروسی کمک نمی‌کنند. برای کاهش درد و تب، بسیاری از مردم به استامینوفن (تیلنول، سایرین) یا سایر مسکن‌های خفیف روی می‌آورند.
برای کاهش علائم، داروهای مسکن بدون نسخه را که برای نوزادان یا کودکان طراحی شده است، مانند استامینوفن یا ایبوپروفن، با توجه به دستور پزشک در نظر بگیرید.
هرگز به کودکان یا نوجوانان آسپرین ندهید زیرا با سندرم ری مرتبط است، یک بیماری نادر اما بالقوه تهدید کننده زندگی که باعث تورم در کبد و مغز می‌شود.
درمان عفونت‌های باکتریایی
اگر گلودرد شما یا فرزندتان ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک یا متخصص اطفال آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. شما یا فرزندتان باید دوره کامل آنتی بیوتیک را طبق تجویز مصرف کنید، حتی اگر علائم از بین رفته باشند. عدم مصرف تمام داروها طبق دستور ممکن است منجر به تشدید عفونت یا گسترش آن به سایر قسمت‌های بدن شود.
تکمیل نکردن دوره کامل آنتی بیوتیک‌ها برای درمان گلودرد استرپتوکوکی می‌تواند خطر ابتلا به تب روماتیسمی یا التهاب جدی کلیه را در کودک افزایش دهد. با پزشک متخصص خود در مورد آنچه که در صورت فراموش کردن یک نوبت از آنتی بیوتیک‌ها باید انجام دهید، صحبت کنید.
سایر راه‌های درمانی
اگر گلودرد علامت بیماری غیر از عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، بسته به تشخیص، احتمالاً درمان‌های دیگری در نظر گرفته می‌شود. در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر با مشاوره تلفنی پزشکی تماس برقرار نمایید و یا با ویزیت پزشک در منزل از بروز جدی تر بیماری و تشدید آن جلوگیری نمایید.
درمان‌های خانگی گلودرد
صرف نظر از علت گلودرد، این راهکارهای مراقبت در منزل می‌تواند به شما در کاهش علائم خود یا فرزندتان کمک کند:
- استراحت کنید: به میزان کافی بخوابید و به صدای خود استراحت دهید.
- مایعات بنوشید: مایعات گلو را مرطوب نگه می‌دارند و از کم آبی بدن جلوگیری می‌کنند. از کافئین و الکل خودداری کنید، زیرا می‌توانند آب بدن شما را کم کنند.
- غذاها و نوشیدنی‌های آرام بخش را امتحان کنید: مایعات گرم مانند آبگوشت، چای بدون کافئین یا آب گرم با عسل و غذاهای سرد مانند یخ می‌توانند گلودرد را تسکین دهند. به کودکان کمتر از 1 سال عسل ندهید.
- با آب نمک غرغره کنید: غرغره آب نمک 1/4 تا 1/2 قاشق چای خوری (1250 تا 2500 میلی گرم) نمک خوراکی و 4 تا 8 اونس (120 تا 240 میلی لیتر) آب گرم می‌تواند به تسکین گلودرد کمک کند. کودکان بزرگتر از 6 سال و بزرگسالان می‌توانند محلول را غرغره کنند و سپس آن را بیرون بریزند.
- هوا را مرطوب کنید: از یک مرطوب کننده هوای خنک برای از بین بردن هوای خشک استفاده کنید که ممکن است باعث تحریک بیشتر گلودرد شود، حتماً مرطوب کننده را مرتب تمیز کنید تا کپک یا باکتری رشد نکند. یا چند دقیقه در یک حمام بخار بنشینید.
- پاستیل یا آب نبات سفت را در نظر بگیرید. هر دو می‌توانند گلودرد را تسکین دهند، اما به دلیل خطر خفگی، آنها را به کودکان 4 ساله و کمتر ندهید.
- از عوامل تحریک کننده اجتناب کنید. خانه خود را از دود سیگار و محصولات پاک کننده‌ای که می‌توانند گلو را تحریک کنند، دور نگه دارید.
