آیا راهی برای درمان قطعی ریزش مو هست؟
نوشته شده توسط سمانه نصیری
16 / 01 / 1400
به طور دقیق نمی‌توان ریزش مو را بیماری به حساب آورد؛ در بسیاری از مواقع، وجود بیماری دیگری در بدن، مانند تیروئید، کم خونی و حتی قارچ پوستی در سر، عوارض جانبی مانند ریزش مو ایجاد می‌کنند. البته زمانی که ژن‌ها عامل ایجاد کننده باشند، راه‌های طبیعی زیادی برای درمان ریزش مو وجود ندارد و باید به سراغ روش‌هایی مانند جراحی رفت. اگر شما نیز با این مشکل درگیر هستید، امیدواریم این مقاله بتواند اطلاعات جامعی از ریزش مو، علل ایجاد کننده و راه های درمان آن داشته باشد.
فهرست مطالب
تعریفی از ریزش مو
ریزش مو می‌تواند تنها پوست سر یا موهای کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد، اگرچه این مسئله در افراد مسن شایع‌تر است، اما ریزش مو در کودکان نیز می‌تواند اتفاق بیفتد. از دست دادن 50 تا 100 تار مو در روز طبیعی است. با وجود حدود 10 هزار تار موی سر، این ریزش اندک قابل‌توجه نیست. موهای جدید به‌طورمعمول جای موهای از دست رفته را می‌گیرند، اما این امر همیشه اتفاق نمی‌افتد. ریزش مو می‌تواند به تدریج در طی سال‌ها ایجاد شود یا به‌طور ناگهانی اتفاق بیفتد. ریزش مو می‌تواند دائمی یا موقتی باشد.
محاسبه میزان ریزش مو در یک روز غیرممکن است. اگر بعد از شستن موها یا شانه کردن آن‌ها متوجه کنده شدن میزان زیادی از مو شدید، ممکن است به این معنی باشد که موهای شما بیشتر از حد طبیعی می‌ریزد. همچنین ممکن است شاهد نازک شدن موها یا طاسی باشید. اگر متوجه شدید که بیش از حد معمول موهای خود را از دست می‌دهید، لازم است این مشکل را با پزشک در میان بگذارید. او می‌تواند علت اصلی ریزش مو را تشخیص دهد و درمان مناسب را پیشنهاد دهد.
انواع ریزش مو
ریزش مو انواع مختلفی دارد. این مسئله اغلب بر اساس زمانی که در طول چرخه رشد اتفاق می‌افتد، طبقه‌بندی می‌شود. بین شروع رشد مو و ریزش آن در آینده، سه مرحله وجود دارد:
- آناژن (anagen): این مرحله زمانی است که موها رشد می‌کنند، یعنی فولیکول مو، ساقه موی جدیدی تشکیل می‌دهد. بیشتر یا 90 درصد موهای پوست سر در مرحله رشد هستند و این مرحله 2 تا 6 سال طول می‌کشد.
- کاتاژن (catagen): این مرحله بعد از مرحله آناژن اتفاق می‌افتد و مرحله انتقال 1 تا 2 هفته‌ای بین آناژن و تلوژن است. کمتر از 1٪ از موهای سر در این مرحله رشد می‌کنند.
- تلوژن (telogen): مرحله استراحت مو است. در پایان این مرحله 3 تا 4 ماهه، مقداری از موها می‌ریزد. از دست دادن 100 مو در روز طبیعی است. با ریزش مو، موی جدیدی در همان فولیکول مو رشد کرده و چرخه رشد دوباره آغاز می‌شود.
بر اساس این مراحل، انواع ریزش مو عبارت‌اند از:
آلوپسی آندروژنتیک (androgenetic alopecia) ریزش موی ارثی است. در این نوع ریزش مو، مرحله آناژن کوتاه و کوتاه‌تر می‌شود. فولیکول‌های مو، جوانه می‌زنند که در ابن مرحله، نازک‌تر از حد طبیعی هستند. موها نازک و بسیار باریک می‌شوند و درنهایت فولیکول‌ها خشک می‌شوند.
آلوپسی آره آتا (alopecia areata) یا ریزش موی سکه‌ای نوعی ریزش مو است که در صورت حمله اشتباه سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو ایجاد می‌شود. این نوع ریزش مو زمانی شروع می‌شود که فولیکول‌های مو خیلی زود وارد مرحله استراحت (تلوژن) شوند.
تلوژن افلوویوم (Telogen effluvium) دلایل زیادی دارد. در این نوع ریزش مو، تعداد زیادی از موها وارد مرحله استراحت (تلوژن) می‌شوند که این مسئله باعث ریزش و نازک شدن موها می‌شود. معمولا بیش از 50٪ از موها تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند و ممکن است ریزش مو تا 3 ماه پس از واقعه‌ای که باعث آن شده است ادامه پیدا کند. برخی از دلایل این نوع ریزش مو عبارت‌اند از: استرس، تغذیه نامناسب، عوارض جانبی داروها و تغییر در سطح هورمون‌ها.
دو نوع ریزش مو که به چرخه رشد مو مربوط نیست، تریکوتیلومانیا (trichotillomania) و ریزش موی کششی است.
- تریکوتیلومانیا اختلالی وسواسی است که در آن فرد موها را از پوست سر، مژه‌ها یا ابروها می‌کند. قبل از کندن موها معمولا تنش فرد در حال افزایش است و فرد پس‌ازآن احساس آرامش می‌کند.
- ریزش موی کششی شامل ریزش مو در اطراف لبه خط مو است و به ویژه در اطراف صورت و پیشانی قابل‌توجه است. این به دلیل مدل موی شما ایجاد می‌شود. برخی از مدل‌های مو می‌توانند موها را خیلی محکم بکشند. به‌عنوان‌مثال، گره‌های تنگ مو یا مدل دم اسبی می‌توانند باعث ریزش مو شوند.
چه عواملی باعث ریزش مو می‌شوند؟
پس‌ازاینکه به متخصص پوست و مو مراجعه می‌کنید او سعی می‌کند علت اصلی ریزش مو را تشخیص دهد. شایع‌ترین علت ریزش مو، طاسی ارثی با الگوی مردانه یا زنانه است. اگر سابقه طاسی در خانواده دارید، ممکن است دچار این نوع ریزش مو شوید. برخی از هورمون‌های جنسی نیز می‌توانند ریزش موی ارثی را تحریک کنند که این مسئله ممکن است از اوایل بلوغ شروع شود.
در برخی موارد، ریزش مو ممکن است با یک توقف ساده در چرخه رشد مو رخ دهد. بیماری‌های عمده، جراحی‌ها یا حوادث آسیب‌زا می‌توانند باعث ریزش مو شوند. با این حال، در این موارد موهای شما معمولا بدون درمان دوباره شروع به رشد می‌کنند. تغییرات هورمونی نیز می‌تواند باعث ریزش موی موقتی شود که برخی نمونه‌های آن عبارت‌اند از:
- بارداری
- زایمان
- قطع مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری
- یائسگی
بیماری‌هایی که می‌توانند باعث ریزش مو شوند عبارت‌اند از:
- بیماری تیروئید
- آلوپسی آره آتا: بیماری خود ایمنی که به فولیکول‌های مو حمله می‌کند
- عفونت‌های پوست سر مانند کرم حلقوی
- بیماری‌هایی که باعث ایجاد زخم می‌شوند، مانند لیکن پلان (lichen planus) و برخی از انواع لوپوس. این بیماری‌ها می‌توانند با ایجاد زخم باعث ریزش دائمی مو شوند
ریزش مو همچنین می‌تواند به دلیل مصرف داروهای درمانی برای بیماری‌های زیر رخ دهد:
- سرطان
- فشارخون بالا
- آرتروز
- افسردگی
- مشکلات قلبی
شوک جسمی یا عاطفی نیز ممکن است باعث ریزش محسوس مو شود. نمونه‌هایی از این نوع شوک‌ها عبارت‌اند از:
- مرگ یکی از عزیزان
- کاهش شدید وزن
- تب شدید
افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا یا اختلال کندن موی وسواسی نیاز شدیدی به کندن موهایشان معمولا از سر، ابروها یا مژه‌ها دارند. ریزش مو در اثر کشش می‌تواند به دلیل مدلی باشد که موهای خود را می‌بندید، زیرا با محکم کشیدن مو به فولیکول‌ها فشار وارد می‌شود. رژیم غذایی فاقد پروتئین، آهن و سایر مواد مغذی نیز می‌تواند منجر به کم‌پشتی موها شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
اگر از ریزش مداوم موی خود یا فرزندتان ناراحت هستید و می‌خواهید این مسئله را درمان کنید لازم است به پزشک مراجعه کنید. در زنانی که دچار ریزش موی فیبروزدهنده هستند برای جلوگیری از طاسی قابل‌توجه دائمی، مراجعه به پزشک و درمان زودهنگام الزامی است. ریزش موی فیبروز، بیماری آلوپسی‌ای است که به طور عمده بعد از یائسگی به وجود می‌آید. همچنین اگر هنگام شانه زدن یا شستن موهای خود یا فرزندتان متوجه ریزش موی ناگهانی یا تکه‌تکه یا بیش از حد معمول شدید به پزشک مراجعه کنید. ریزش ناگهانی مو می‌تواند یک بیماری زمینه‌ای را نشان دهد که نیاز به درمان دارد.
ریزش مو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ریزش مداوم مو اغلب نشان‌دهنده یک مشکل اساسی در سلامتی است. پزشک یا متخصص پوست می‌تواند بر اساس معاینه بدنی و سابقه سلامتی شما علت ریزش مو را تشخیص دهد. در برخی موارد، تغییرات ساده غذایی می‌تواند کمک کند. همچنین ممکن است پزشک داروهای تجویزشده شما را تغییر دهد.
اگر متخصص پوست به بیماری خود ایمنی یا پوستی مشکوک باشد، ممکن است از پوست سر شما نمونه‌برداری کند. نمونه‌برداری شامل برداشتن دقیق قسمت کوچکی از پوست برای آزمایش در آزمایشگاه است. به یاد داشته باشید که رشد مو یک فرآیند پیچیده است و تعیین علت دقیق ریزش مو ممکن است زمان‌بر باشد.
ریزش مو چگونه درمان می‌شود؟
بر اساس علت ریزش موی درمان صورت می‌گیرد که در مرحله اول این درمان شامل داروست و در مراحل بعد جراحی اتفاق می‌افتد.
دارو
داروها احتمالا اولین دوره درمانی برای ریزش مو هستند. داروهای بدون نسخه معمولا شامل کرم‌ها و ژل‌های موضعی هستند که آن‌ها را مستقیما روی پوست سر می‌گذارید. رایج‌ترین آن‌ها، محصولات حاوی ماده‌ای به نام ماینوکسیدیل (minoxidil) هستند. پزشک ممکن است ماینوکسیدیل را به همراه سایر درمان‌های ریزش مو توصیه کند. از عوارض جانبی ماینوکسیدیل می‌توان به تحریک پوست سر و رشد مو در مناطق مجاور، مانند پیشانی یا صورت اشاره کرد.
داروهای تجویزی توسط پزشک نیز ممکن است ریزش مو را درمان کنند. پزشکان داروی خوراکی فیناستراید (finasteride) را برای طاسی با الگوی مردانه تجویز می‌کنند. شما این دارو را روزانه مصرف می‌کنید تا ریزش مو کند شود. برخی از مردان هنگام مصرف فیناستراید رشد موهای جدیدی را تجربه می‌کنند. از عوارض جانبی نادر فیناستراید می‌توان به کاهش میل جنسی و اختلال در عملکرد جنسی اشاره کرد. همچنین، بر طبق برخی مطالعات، ممکن است بین استفاده از فیناستراید و نوع جدی‌تر سرطان پروستات ارتباط وجود داشته باشد.
همچنین دکتر کورتیکواستروئیدهایی (corticosteroids) مانند پردنیزون (prednisone) را برای درمان ریزش مو تجویز می‌کند. افراد مبتلا به آلوپسی آره آتا می‌توانند از این روش برای کاهش التهاب و سرکوب سیستم ایمنی بدن استفاده کنند. عوارض جانبی احتمالی عبارت‌اند از:
- آب سیاه که مجموعه‌ای از بیماری‌های چشم است که می‌تواند منجر به آسیب عصب بینایی و از دست دادن بینایی شود
- احتباس مایعات و تورم در پایین پاها
- فشارخون بالا
- آب‌مروارید
- قند خون بالا
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از کورتیکواستروئید ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های زیر قرار دهد:
- عفونت‌ها
- از دست دادن کلسیم از استخوان‌ها که ممکن است منجر به پوکی استخوان شود
- پوست نازک و کبودی آسان
- گلو درد
- گرفتگی صدا
2. جراحی‌ها
بعضی اوقات، داروها برای جلوگیری از ریزش مو کافی نیستند که در این زمان از روش‌های جراحی برای درمان طاسی استفاده می‌شود. در ادامه با این جراحی‌ها آشنا می‌شوید.
جراحی کاشت مو
جراحی کاشت مو شامل انتقال شاخه‌های کوچکی از پوست که هر کدام دارای چند عدد مو هستند به قسمت‌های طاس پوست سر شماست. این جراحی برای افرادی که طاسی ارثی دارند به خوبی موثر است زیرا آن‌ها به‌طورمعمول موهای بالای سر خود را از دست می‌دهند. ازآنجاکه این نوع ریزش مو پیش‌رونده است به‌مرورزمان به چندین عمل جراحی نیاز خواهید داشت.
کاهش منطقه طاسی
در جراحی کاهش منطقه طاسی، جراح بخشی از پوست سر شما را که فاقد مو است برمی‌دارد. سپس یک تکه از پوست سر شما که دارای مو است را در آن ناحیه قرار می‌دهد. گزینه دیگر جراحی فلپ (flap) است که در آن جراح قسمتی از پوست سر را که دارای موست بر روی تکه طاس شده می‌کشد. این نوعی از جراحی کاهش منطقه طاسی است.
گسترش بافت همچنین می‌تواند لکه‌های طاسی را بپوشاند. برای این کار به دو عمل جراحی نیاز است. در اولین جراحی، جراح منبسط کننده بافتی را در زیر بخشی از پوست سر شما که مو دارد و در کنار لکه طاسی قرار دارد قرار می‌دهد. پس از چندین هفته، منبسط کننده، قسمتی از پوست سر شما که دارای مو است را گسترش می‌دهد. در جراحی دوم، جراح، منبسط کننده را برمی‌دارد و ناحیه گسترش‌یافته پوست سر با مو را بر روی نقطه طاس می‌کشد. این روش‌های جراحی طاسی گران هستند و خطراتی را به همراه دارند. خطرات آن‌ها عبارت‌اند از:
- رشد موهای تکه‌ای
- خون‌ریزی
- جای زخم گسترده
- عفونت
همچنین، ممکن است پیوند شما انجام نشود که این مسئله به این معنی است که شما نیاز به تکرار جراحی دارید.
چگونه می‌توان از ریزش مو پیشگیری کرد؟
بیشتر موارد طاسی ناشی از ژنتیک است. این نوع ریزش مو قابل‌پیشگیری نیست. در دیگر موارد، نکاتی که در ادامه مطرح می‌شوند می‌توانند به پیشگیری از ریزش مو کمک کنند:
- با موهایتان با ملایمت رفتار کنید. وقتی در حال شستن یا برس کشیدن موهای خود به خصوص در زمان خیس بودن آن هستید از کشیدن موهای خود اجتناب کنید. هنگام شستشو و شانه کردن، استفاده از شانه با دندانه پهن ممکن است به جلوگیری از کشیده شدن مو کمک کند. از استفاده از روش‌های سخت مانند اتوی مو، فرکننده مو، روغن داغ و روش‌های دائمی فر و صاف کردن مو خودداری کنید. همچنین کشیدن مو با کش‌های لاستیکی، سنجاق سر و بافتن را محدود کنید.
- در مورد داروها و مکمل‌هایی که ممکن است باعث ریزش مو شوند از پزشک خود سوال کنید.
- از موهای خود در برابر نور خورشید و سایر منابع نور ماوراءبنفش محافظت کنید.
- سیگار نکشید. برخی مطالعات نشان داده‌اند که میان سیگار کشیدن و طاسی در مردان ارتباط وجود دارد.
- اگر تحت شیمی‌درمانی هستید، از پزشک خود در مورد کلاه سرد سوال کنید. این کلاه می‌تواند خطر ریزش مو در طی شیمی‌درمانی را کاهش دهد.
درنهایت همان‌طور که مطرح شد ریزش مو دلایل مختلفی دارد که در اکثر موارد ارثی است. با درمان تهاجمی می‌توانید ریزش مو را متوقف یا حتی معکوس کنید، به خصوص اگر این مسئله به دلیل یک بیماری پزشکی زمینه‌ای اتفاق افتاده باشد. درمان ریزش موی ارثی ممکن است دشوارتر باشد. با این حال، روش‌های خاصی مانند کاشت مو می‌توانند به کاهش طاسی کمک کنند. با پزشک خود صحبت کنید تا تمام گزینه‌ها برای کاهش اثرات ریزش مو را بررسی کنید.
