رفلاکس مجرای ادراری چیست؟

• نوشته شده توسط فاطمه مهربان
• 22 / 12 / 1400

برگشت یا رفلاکس مجرای ادراری (ves-ih-koe-yoo-REE-tur-ul) جریان غیر طبیعی ادرار از مثانه به سمت لوله‌هایی (حالب) است که کلیه‌های شما را به مثانه متصل می‌کند. به طور معمول، ادرار از کلیه‌ها از طریق حالب‌ها به سمت مثانه جریان می‌یابد. بنابراین، این بداین معناست که قرار نیست دوباره جریان پیدا کند. اما ریفلاکس مجرای ادراری منجر به برگشت ادرار می‌شود.

ریفلاکس مجرای ادراری معمولاً در نوزادان و کودکان تشخیص داده می‌شود. این اختلال خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری را افزایش می‌دهد که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب کلیه شود. کودکان ممکن است با ریفلاکس مجرای ادراری متولد شوند و در همین حالت رشد کنند. هدف از درمان، که شامل استفاده از دارو یا جراحی است، پیشگیری از آسیب کلیه است.

هیدرونفروز یکی دیگر از انواع این عارضه است که به معنی تورم یک یا هر دو کلیه است. تورم کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که ادرار نمی‌تواند از کلیه خارج شود و در نتیجه در کلیه تجمع می‌یابد. این می‌تواند از انسداد لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها (حالب ها) تخلیه می‌کنند یا به دلیل نقص آناتومیکی که اجازه نمی‌دهد ادرار به درستی تخلیه شود، رخ دهد. هیدرونفروز در هر سنی ممکن است رخ دهد. هیدرونفروز در کودکان ممکن است در دوران نوزادی یا گاهی در سونوگرافی قبل از تولد نوزاد تشخیص داده شود. هیدرونفروز همیشه علائمی ایجاد نمی‌کند.

علائم ریفلاکس مجرای ادراری

عفونت‌های دستگاه ادراری معمولاً در افراد مبتلا به ریفلاکس ادرار به وجود می‌آید. عفونت دستگاه ادراری (UTI) همیشه علائم و نشانه‌های قابل توجهی ایجاد نمی‌کند، اگرچه اکثر مردم برخی از آنها را دارند. این علائم و نشانه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• نیاز به دفع مکرر مقدار کمی ادرار

• ادرار تیره
• تب
• درد در پهلو یا شکم

تشخیص عفونت ادراری در کودکان که ممکن است فقط علائم و نشانه‌های غیر اختصاصی داشته باشند، ممکن است دشوار باشد. علائم و نشانه‌ها در نوزادان مبتلا به UTI ممکن است شامل موارد زیر نیز باشد:

• یک تب غیر قابل توضیح
• کمبود اشتها
• تحریک پذیری

همانطور که کودک شما بزرگتر می‌شود، ریفلاکس مجرای ادراری درمان نشده می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• شب ادراری
• یبوست یا از دست دادن کنترل بر حرکات روده
• فشار خون بالا
• پروتئین در ادرار

یکی دیگر از نشانه‌های ریفلاکس مجرای ادراری که ممکن است قبل از تولد با سونوگرافی تشخیص داده شود، تورم کلیه‌ها یا ساختارهای جمع کننده ادرار یک یا هر دو کلیه (هیدرونفروز) در جنین است که به دلیل ذخیره ادرار در کلیه‌ها ایجاد می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک شما هر یک از علائم یا علائم عفونت ادراری مانند موارد اشاره شده در زیر را دارد حتما به مشاوره پزشکی خود مراجعه نمایید:

• میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• درد شکم یا پهلو

در صورتی که فرزندتان هر یک از موارد زیر را تجربه می‌کند، با ویزیت پزشک در منزل خود در مورد تب تماس بگیرید:

• کمتر از 3 ماه سن دارد و دمای رکتوم آن 100.4 فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر است.
• 3 ماه یا بیشتر است و تب 100.4 فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر دارد و به نظر بیمار است.
• همچنین بد غذا می‌خورد یا تغییرات قابل توجهی در خلق و خو داشته است

علل ریفلاکس مجرای ادراری

سیستم ادراری شما شامل کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادرار است. همه در دفع مواد زائد از بدن شما از طریق ادرار نقش دارند. لوله‌هایی که حالب نامیده می‌شوند، ادرار را از کلیه‌ها به سمت مثانه می‌برند و در آنجا ذخیره می‌شود تا از طریق لوله دیگری (مجرای ادرار) در طول ادرار از بدن خارج شود. ریفلاکس مجرای ادراری منجر به عدم تخلیه طبیعی ادرار می‌شود. ریفلاکس مجرای ادراری می‌تواند در دو نوع اولیه و ثانویه ایجاد شود:

• رفلاکس ادراری اولیه: کودکان مبتلا به رفلاکس ادراری اولیه با نقصی در دریچه به دنیا می‌آیند که به طور معمول از برگشت ادرار از مثانه به حالب‌ها جلوگیری می‌کند. رفلاکس مثانه اولیه نوع شایع‌تر است. همانطور که کودک شما رشد می‌کند، حالب‌ها بلند و صاف می‌شوند، که ممکن است عملکرد دریچه را بهبود بخشد و در نهایت رفلاکس را اصلاح کند. این نوع ریفلاکس مجرای ادراری معمولاً در خانواده‌ها دیده می‌شود، که نشان می‌دهد ممکن است ژنتیکی باشد، اما علت دقیق نقص ناشناخته است.
• رفلاکس ثانویه ادراری: علت این نوع رفلاکس اغلب ناشی از عدم تخلیه صحیح مثانه است که به دلیل انسداد یا نارسایی ماهیچه مثانه یا آسیب به اعصابی است که تخلیه طبیعی مثانه را کنترل می کنند.

عوامل خطر ریفلاکس مجرای ادراری

ریفلاکس مجرای ادراری ممکن است تمامی افراد و یا کودکان را تحت تاثیر قرار دهد اما با این حال، برخی از عوامل وجود دارند که خطر ابتلا به ریفلاکس ادراری را در برخی از افراد افزایش می‌دهد. این عوامل خطر ریفلاکس مجرای ادراری عبارتند از:

• اختلال عملکرد مثانه و روده (BBD): کودکان مبتلا به BBD ادرار و مدفوع خود را نگه می‌دارند و عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری را تجربه می‌کنند که می‌تواند به ریفلاکس مجاری ادراری منجر شود.
• نژاد: به نظر می‌رسد که کودکان سفید پوست در معرض خطر بیشتری برای رفلاکس مجرای ادراری هستند.
• جنسیت: به طور کلی، خطر ابتلا به این بیماری در دختران بسیار بیشتر از پسران است. استثنائی برای رفلاکس مجرای ادراری وجود دارد که در بدو تولد کودک به آن مبتلا است، که در پسران شایع تر است.
• سن: نوزادان و کودکان تا 2 سال بیشتر از کودکان بزرگتر به ریفلاکس مجرای ادراری مبتلا می‌شوند.
• سابقه خانوادگی: ریفلاکس مجرای ادراری اولیه معمولاً در خانواده‌ها ایجاد می‌شود. کودکانی که والدینشان به این عارضه مبتلا بوده‌اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن قرار دارند. خواهر و برادرهای کودکانی که به این عارضه مبتلا هستند نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند، بنابراین مشاوره پزشکی ممکن است غربالگری برای خواهر و برادر کودک مبتلا به ریفلاکس اولیه ادراری را توصیه کند.

عوارض ابتلا به ریفلاکس مجاری ادراری

آسیب کلیوی نگرانی اصلی ریفلاکس مجرای ادراری است. هر چه ریفلاکس شدیدتر باشد، احتمال بروز عوارض جدی‌تر است. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اسکار کلیه: UTI درمان نشده می‌تواند منجر به زخم شود که آسیب دائمی به بافت کلیه است. جای زخم گسترده ممکن است منجر به فشار خون بالا و نارسایی کلیه شود.
• فشار خون بالا: از آنجایی که کلیه‌ها مواد زائد را از جریان خون خارج می‌کنند، آسیب به کلیه‌ها و در نتیجه تجمع مواد زائد می‌تواند فشار خون شما را افزایش دهد.
• نارسایی کلیه: جای زخم می‌تواند باعث از دست دادن عملکرد در قسمت فیلتر کننده کلیه شود. این ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود که می‌تواند به سرعت رخ دهد (نارسایی حاد کلیه) یا ممکن است در طول زمان ایجاد شود (بیماری مزمن کلیه).

تشخیص ریفلاکس مجرای ادراری

بدیهیست که تشخیص هر بیماری به درمان موفقیت آمیز و زودهنگام آن کمک می‌کند. یه خصوص بیماری‌هایی مانند ریفلاکس مجرای ادراری که عوارض جدی ایجاد می‌کند. در تشخیص این عارضه مشاوره پزشکی آزمایش ادرار را تجویز می‌کند که می‌تواند نشان دهد که آیا کودک شما عفونت ادراری دارد یا خیر. آزمایشات دیگری ممکن است لازم باشد، از جمله:

• سونوگرافی کلیه و مثانه: در این روش تصویربرداری از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از کلیه و مثانه استفاده می‌شود. سونوگرافی می‌تواند ناهنجاری‌های ساختاری را تشخیص دهد. همین فناوری که اغلب در دوران بارداری برای نظارت بر رشد جنین استفاده می‌شود، ممکن است کلیه‌های متورم نوزاد را نیز نشان دهد، که نشانه‌ای از ریفلاکس اولیه مجرای ادراری است.
• اشعه ایکس تخصصی سیستم ادراری: در این آزمایش از اشعه ایکس مثانه در مثانه پر و زمانی که در حال تخلیه است برای تشخیص ناهنجاری‌ها استفاده می‌شود. یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) از طریق مجرای ادرار و داخل مثانه وارد می‌شود در حالی که کودک شما به پشت روی میز اشعه ایکس دراز می‌کشد. پس از تزریق رنگ کنتراست از طریق کاتتر به مثانه، مثانه کودک شما در موقعیت‌های مختلف اشعه ایکس می‌شود. سپس کاتتر برداشته می‌شود تا کودک شما بتواند ادرار کند و عکس‌های اشعه ایکس بیشتری از مثانه و مجرای ادرار در حین ادرار گرفته می‌شود تا مشخص شود که آیا دستگاه ادراری به درستی کار می‌کند یا خیر. خطرات مرتبط با این آزمایش شامل ناراحتی ناشی از کاتتر یا داشتن مثانه پر و احتمال عفونت جدید دستگاه ادراری است.
• اسکن هسته‌ای: این آزمایش از یک ردیاب به نام رادیوایزوتوپ استفاده می‌کند. اسکنر ردیاب را تشخیص داده و نشان می‌دهد که آیا دستگاه ادراری به درستی کار می‌کند یا خیر. خطرات شامل ناراحتی ناشی از کاتتر و ناراحتی در هنگام ادرار است.

درجه بندی شرایط

پس از آزمایش، ویزیت پزشک در منزل درجه ریفلاکس را ارزیابی می‌کنند. در خفیف ترین موارد، ادرار فقط به حالب (درجه I) برمی‌گردد. شدیدترین موارد شامل تورم شدید کلیه (هیدرونفروز) و پیچ خوردگی حالب (درجه V) است.

درمان ریفلاکس مجرای ادراری

گزینه‌های درمانی ریفلاکس مجرای ادراری به شدت عارضه بستگی دارد. کودکان مبتلا به موارد خفیف ریفلاکس ادراری اولیه ممکن است در نهایت از این اختلال پیشی بگیرند. در این مورد، ویزیت پزشک در منزل ممکن است موارد اشاره شده در ادامه را توصیه کند. برای رفلاکس مجرای ادراری شدیدتر، گزینه‌های درمانی عبارتند از:

داروها

عفونت‌های ادراری نیاز به درمان سریع با آنتی بیوتیک دارند تا از انتقال عفونت به کلیه‌ها جلوگیری شود. برای پیشگیری از عفونت ادراری، مشاوره پزشکی تلفنی ممکن است آنتی بیوتیک‌ها را با دوز کمتری نسبت به درمان عفونت تجویز کنند.

کودکی که تحت درمان دارویی قرار می‌گیرد باید تا زمانی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کند تحت نظر باشد. این شامل معاینات فیزیکی دوره‌ای و آزمایش‌های ادرار برای تشخیص عفونت‌های پیشرو (عفونت‌های ادراری که علی‌رغم درمان آنتی‌بیوتیکی رخ می‌دهد) و اسکن‌های رادیوگرافیک گاه به گاه از مثانه و کلیه‌ها برای تعیین اینکه آیا ریفلاکس مجرای ادراری کودک شما بیش از حد رشد کرده است یا خیر.

عمل جراحي

جراحی برای رفلاکس مجرای ادراری، نقص دریچه بین مثانه و هر حالب آسیب دیده را ترمیم می‌کند. نقص در دریچه مانع از بسته شدن آن می‌شود و از برگشت ادرار به عقب جلوگیری می‌کند. روش‌های ترمیم جراحی عبارتند از:

• جراحی باز: این جراحی که با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می‌شود، نیاز به ایجاد برشی در قسمت تحتانی شکم دارد که جراح از طریق آن مشکل را ترمیم می‌کند. این نوع جراحی معمولاً به چند روز بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد و در طی آن یک کاتتر برای تخلیه مثانه کودک در محل قرار می‌گیرد. رفلاکس مجرای ادراری ممکن است در تعداد کمی از کودکان باقی بماند، اما به طور کلی بدون نیاز به مداخله بیشتر خود به خود برطرف می‌شود.

ویزیت پزشک در منزل

ثبت درخواست

• جراحی لاپاراسکوپی به کمک رباتیک: مشابه جراحی باز است. این روش شامل ترمیم دریچه بین حالب و مثانه است، اما با استفاده از برش‌های کوچک انجام می‌شود. مزایا شامل برش‌های کوچکتر و احتمالاً اسپاسم مثانه کمتر نسبت به جراحی باز است. اما، یافته‌های اولیه نشان می‌دهد که جراحی لاپاراسکوپی به کمک رباتیک ممکن است به اندازه جراحی باز دارای میزان موفقیت نباشد. این روش همچنین با زمان عمل طولانی تر، اما بستری کوتاه مدت تر در بیمارستان همراه است.
• جراحی آندوسکوپی: در این روش، پزشک یک لوله روشن (سیستوسکوپ) را از طریق مجرای ادرار وارد می‌کند تا داخل مثانه کودک شما را ببیند و سپس یک عامل حجیم کننده را در اطراف دهانه حالب آسیب دیده تزریق می‌کند تا توانایی دریچه را برای بسته شدن صحیح تقویت کند. این روش در مقایسه با جراحی باز کم تهاجمی است و خطرات کمتری را به همراه دارد، اگرچه ممکن است به آن اندازه مؤثر نباشد. این روش همچنین نیاز به بیهوشی عمومی دارد، اما به طور کلی می‌تواند به عنوان جراحی سرپایی انجام شود.

از آنجایی که اختلال عملکرد روده و مثانه می‌تواند تأثیر قابل توجهی در برخی از بیماران مبتلا به عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری با یا بدون رفلاکس داشته باشد، متخصصین و مشاوره پزشکی تیم ما یک برنامه توانبخشی و بیوفیدبک کف لگن پیشرفته برای کمک به درمان این شرایط دارد.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

عفونت‌های دستگاه ادراری که در ریفلاکس مجرای ادراری بسیار رایج هستند، می‌توانند دردناک باشند. اما تا زمانی که آنتی بیوتیک‌ها عفونت را از بین ببرند، می‌توانید اقداماتی را برای کاهش ناراحتی فرزندتان انجام دهید. آنها عبارتند از:

• کودک خود را به نوشیدن مایعات به ویژه آب تشویق کنید. نوشیدن آب ادرار را رقیق می‌کند و ممکن است به دفع باکتری‌ها کمک کند.
• یک پد گرمکن یا یک پتو یا حوله گرم تهیه کنید. گرما می‌تواند به کاهش احساس فشار یا درد کمک کند. اگر پد گرمکن ندارید، یک حوله یا پتو را برای چند دقیقه در جایی قرار دهید تا گرم شود. مطمئن شوید که حوله یا پتو فقط گرم است نه داغ و سپس آن را روی شکم فرزندتان قرار دهید.
• اگر اختلال عملکرد مثانه و روده (BBD) به رفلاکس مجرای ادراری کودک شما منجر شده است، عادات سالم توالت رفتن را تشویق کنید. اجتناب از یبوست و تخلیه مثانه هر دو ساعت در هنگام بیداری ممکن است کمک کند.

مقالات مرتبط
• 

  باتری سمعک کملیون

  23 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک دی جی هیر

  21 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک رناتا

  21 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک آیسل تک

  18 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک انرجایزر

  18 / 08 / 1401

لیست چکاپ های مرتبط
• 

  آزمایش عفونت ادراری در مردان و زنان

  20 / 11 / 1399
• 

  آزمایش سلامت پوست و مو

  14 / 11 / 1399
• 

  آزمایشات پیش از ازدواج مردان و زنان

  13 / 11 / 1399
• 

  آزمایش انعقاد خون

  13 / 11 / 1399
• 

  آزمایش ژنتیک مردان

  13 / 11 / 1399