بیماری گریوز
نوشته شده توسط سمانه نصیری
04 / 12 / 1399
بیماری خودایمن وضعیتی است که در آن، سیستم ایمنی بدن سلولهای سالم را به عنوان مهاجم بیگانه اشتباه میگیرد و به آنها حمله میکند و بیماری گریوز هم یکی از آنهاست؛ بیماری که منجر به پرکاری تیروئید میشود. اگر در ادامه این مقاله همراه ما باشید، اطلاعات کاملتری از این بیماری را خواهید یافت.
فهرست مطالب
بیماری گریوز چیست؟
بیماری گریوز در ابتدا با نام گواتر اگزوفتالمیک (exophthalmic goiter) شناخته میشد، اما اکنون به نام سر رابرت گریوز (Sir Robert Graves)، پزشک ایرلندی که اولین بار این بیماری را در سال 1835 توصیف کرد، خوانده میشود. این بیماری یکی از انواع شایع بیماریهای خود ایمن است و آمارها نشان میدهد از هر 200 نفر، یک نفر به این بیماری مبتلا میشوند و نسبت ابتلای زنان به مردان در آن، نسبتا بیشتر است. در این بیماری، غده تیروئید هورمونهای بیش از حد طبیعی تولید میکند و منجر به پرکاری تیروئید فرد میشود. در بیماری گریوز، سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی تولید میکند که به عنوان ایمونوگلوبولینهای محرک تیروئید شناخته میشوند. این آنتیبادیها به سلولهای سالم تیروئید متصل میشوند و منجر به تولید بیش از حد هورمونهای تیروئیدی میشوند.
هورمون تیروئید میتواند در بسیاری از ابعاد ازجمله عملکرد سیستم عصبی، رشد مغز، دمای بدن و سایر عناصر مهم، بدن را تحت تاثیر قرار دهد. در صورتی که به این بیماری مبتلا شوید و تحت درمان قرار نگیرید، پرکاری تیروئید ممکن است منجر به کاهش وزن، اضطراب، لرزش، تحریکپذیری، افسردگی و خستگی ذهنی یا جسمی در فرد شود.
علائم بیماری گریوز چیست؟
علائم بیماری گریوز و پرکاری تیروئید به یکدیگر شبیهاند و موارد زیر را شامل میشوند:
- لرزش دست
- کاهش وزن
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- عدم تحمل گرما
- خستگی
- عصبی بودن
- تحریکپذیری
- ضعف عضلانی
- گواتر (تورم در غده تیروئید)
- حرکات روده مکرر
- مشکل در خوابیدن
همچنین یکی از علائم نادر ابتلا به گریوز، ضخیم و قرمز شدن پوست اطراف استخوانهاست که در چنین حالتی به آن، درموپاتی گریوز (Graves’ dermopathy) گفته میشود. حالت دیگری از این بیماری، با نام افتالموپاتی گریوز (Graves’ ophthalmopathy) شناخته میشود: شوید. در این حالت، چشمها بزرگتر از حالت عادی دیده میشوند و از حفره چشمی بیرون میزنند. مطالعات نشان میدهد که 30% از افرادی که به بیماری گریوز مبتلا میشوند، مورد خفیفی از افتالموپاتی گریوز را تجربه میکنند و تا 5% افراد هم، دچار افتالموپاتی شدید گریوز میشوند.
چه کسانی در معرض خطر بیماری گریوز قرار دارند؟
اگرچه محققان مطرح میکنند که افراد میتوانند توانایی ساخت آنتیبادی علیه سلولهای سالم خود را به ارث ببرند، اما هنوز راهی برای تشخیص علت بیماری گریوز پیدا نشده است. البته محققان بر این باورند که برخی عوامل میتوانند افراد را در معرض خطر ابتلا به بیماری گریوز قرار دهند. این عوامل عبارتاند از:
- وراثت
- استرس
- سن
- جنسیت
این بیماری معمولا در افراد زیر 40 سال دیده میشود. همچنین در صورت ابتلای اعضای خانواده به بیماری گریوز، خطر ابتلای افراد به این بیماری به میزان قابلتوجهی افزایش مییابد. همچنین، زنان هفت تا هشت برابر بیشتر از مردان به بیماری گریوز مبتلا میشوند. داشتن یک بیماری خودایمن دیگر هم خطر ابتلا به بیماری گریوز را افزایش میدهد. آرتریت روماتوئید، دیابت نوع یک و بیماری کرون نمونههایی از این بیماریهای خودایمنی هستند.
بیماری گریوز چه عوارضی دارد؟
- مسائل مربوط به بارداری: عوارض احتمالی بیماری گریوز در دوران بارداری، سقطجنین، زایمان زودرس، اختلال عملکرد تیروئید جنین، رشد ضعیف جنین، نارسایی قلب مادر و پره اکلامپسی است. پره اکلامپسی بیماری در بارداری است که منجر به فشارخون بالا و سایر علائم و نشانههای جدی در مادر میشود.
- اختلالات قلبی: در صورت عدم درمان، بیماری گریوز میتواند منجر به اختلالات ریتمیک قلب، تغییر در ساختار و عملکرد عضلات قلب و عدم توانایی قلب در پمپاژ خون کافی به بدن شود (نارسایی قلبی).
- طوفان تیروئیدی: یک عارضه نادر اما تهدیدکننده بیماری گریوز طوفان تیروئیدی است که به آن بحران تیروتوکسیک (thyrotoxic crisis) هم گفته میشود. وقتی پرکاری شدید تیروئید درمان نشود یا به صورت کافی درمان نشود، احتمال رخ دادن این مسئله بیشتر است.
- افزایش ناگهانی و شدید هورمونهای تیروئید میتواند اثرات زیادی ازجمله تب، تعریق، استفراغ، اسهال، هذیان، ضعف شدید، تشنج، ضربان قلب نامنظم، زردی پوست و چشم (زردی)، فشارخون بالا و کما ایجاد کند. طوفان تیروئیدی هم به مراقبت فوری نیاز دارد.
- شکننده شدن استخوانها: قدرت استخوانها تا حدی به مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آنها بستگی دارد. هورمون تیروئید بیش از حد در توانایی بدن برای جذب کلسیم در استخوانها اختلال ایجاد میکند و در نتیجه، پرکاری تیروئید درماننشده میتواند منجر به ضعف و شکنندگی استخوانها (پوکی استخوان) شود.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنید؟
برخی از بیماریها میتوانند منجر به علائم و نشانههای مرتبط با بیماری گریوز شوند. در صورت مشاهده هرگونه مشکل احتمالی مربوط به بیماری گریوز، برای تشخیص سریع و دقیق به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر علائم و نشانههای مربوط به مشکلات قلبی، مانند ضربان قلب سریع یا نامنظم را تجربه میکنید یا دچار افت بینایی میشوید، به اورژانس مراجعه کنید.
بیماری گریوز چگونه تشخیص داده میشود؟
در صورتی که پزشک به ابتلای شما به بیماری گریوز مشکوک باشد، ممکن است انجام برخی آزمایشها را توصیه کند. اگر کسی در خانواده شما به بیماری گریوز مبتلا است، پزشک میتواند تشخیص را بر اساس سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی انجام دهد. با این حال، این تشخیص باز هم باید با آزمایشهای خون تیروئید تایید شود. در این حالت لازم است به متخصص غدد درونریز مراجعه کنید. برخی از آزمایشهای مورداستفاده برای تشخیص بیماری گریوز عبارتاند از:
- آزمایش خون
- سونوگرافی تیروئید
- تست جذب ید رادیواکتیو
- تست هورمون تحریککننده تیروئید (TSH)
- آزمایش ایمونوگلوبولین تحریککننده تیروئید (TSI)
ترکیب نتایج این آزمایشها به پزشک در تشخیص بیماری گریوز کمک میکند.
بیماری گریوز چگونه درمان میشود؟
سه گزینه درمانی برای بیماری گریوز در دسترس است که در ادامه به آنها پرداختهایم. پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد از یکی از این روشها یا ترکیبی از این روشها استفاده کنید:
- داروهای ضد تیروئید: ممکن است پزشک داروهای ضد تیروئید مانند پروپیل تیوراسیل (propylthiouracil) یا متیمازول (thiamazole) تجویز کند. همچنین ممکن است برای کمک به کاهش اثرات علائم تا شروع درمانهای دیگر، مسدودکنندههای بتا هم تجویز کند.
- ید درمانی رادیواکتیو: ید درمانی رادیواکتیو یکی از رایجترین روشهای درمان بیماری گریوز است. این روش درمانی به مصرف دوز ید 131 رادیواکتیو نیاز دارد. در این روش لازم است مقدار کمی از قرص رادیواکتیو را قورت دهید. پزشک در مورد هرگونه اقدامات احتیاطی که باید با این روش درمانی انجام دهید به شما توصیههایی خواهد کرد.
- جراحی تیروئید: اگرچه جراحی تیروئید یک گزینه درمانی برای بیماری گریوز است، اما کمتر استفاده میشود. اگر روشهای دیگر به خوبی موثر نباشند یا به ابتلا به سرطان تیروئید مشکوک باشید، پزشک ممکن است جراحی را به شما توصیه کند. هرچند، ابتلا به سرطان تیروئید در شرایط ابتلا به بیماری گریوز نادر است.
در صورت بارداری و عدم استفاده از داروهای ضد تیروئید، ممکن است جراحی تیروئید نیز به شما توصیه شود. در این حالت به دلیل خطر سقط، جراحی تا سهماهه دوم انجام نمیشود. در صورت لزوم جراحی، پزشک کل غده تیروئید رابا جراحی برمیدارد (تیروئیدکتومی کامل) تا خطر بازگشت پرکاری تیروئید از بین ببرد. همچنین اگر تحت جراحی تیروئید قرار بگیرید، به درمان مستمر با هورمون تیروئید نیاز دارید. بنابراین، لازم است برای درمان بیماری خود با پزشک در مورد مزایا و خطرات هر کدام از روشهای درمانی صحبت کنید.
رژیم غذایی در شرایط ابتلا به بیماری گریوز چگونه است؟
طبق گفته موسسه ملی دیابت و بیماریهای گوارشی و کلیوی ایالاتمتحده آمریکا (NIDDK)، بیماری گریوز میتواند باعث حساسیت به ید شود. ید در جلبکهای دریایی مانند انواع جلبکهای قرمز و خوراکی وجود دارد. مصرف غذاهای غنی از ید یا مصرف مکملهای ید ممکن است علائم بیماری گریوز را بدتر کند. البته لازم است، هرگونه تغییر در رژیم غذایی را در ابتدا با پزشک در میان بگذارید. NIDDK همچنین توصیه میکند قبل از مصرف مکمل مولتیویتامین یا استفاده از داروی سرفه با پزشک صحبت کنید، زیرا این داروها میتوانند ید داشته باشند.
همانطور که مطرح شد بیماری گریوز میتواند علائمی شبیه به بیماری پرکاری تیروئید ایجاد کند. برخی از علائم این بیماری عبارت است از خستگی، لرزش دست، افزایش وزن و افسردگی. با درمان صحیح، این بیماری معمولا به خوبی بهبود پیدا میکند. اگر این بیماری درمان نشود میتواند موجب عوارضی جدی شود. بنابراین، در صورتی که مشکوک به ابتلا به بیماری گریوز هستید لازم است به پزشک مراجعه کنید.
