سکته مغزی به دلیل کاهش یا انسداد جریان خون مغز رخ میدهد. فردی که دچار سکته مغزی شده است نیاز به درمان فوری دارد. سکته مغزی پنجمین علت اصلی مرگ و میر در برخی از کشورها است. در واقع، نزدیک به 800000 نفر سالانه سکته مغزی میکنند. این معادل تقریباً یک نفر در هر 40 ثانیه است.
سکته مغزی اغلب ممکن است کشنده باشد. این مقاله به توضیح انواع سکته مغزی، علت وقوع سکته مغزی و نحوه درمان آن میپردازد. همچنین اقداماتی را که فرد میتواند برای پیشگیری از آنها انجام دهد را بررسی میکند.
فهرست مطالب
پنج نوع سکته مغزی وجود دارد که جریان خون به مغز را متوقف یا قطع میکنند. این انواع عبارتند از:
به کلمه F-A-S-T فکر کنید تا به شما کمک کند علائم سکته مغزی را تشخیص دهید و بدانید چه زمانی باید برای خود یا شخص دیگری با مشاوره پزشکی یا اورزانس تماس بگیرید:
سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق میافتد که رگ خونی که به مغز شما خون میدهد توسط یک لخته خون مسدود میشود. اکثر سکتهها از این نوع هستند.
علائم بستگی به این دارد که کدام بخش از مغز شما تحت تأثیر قرار گرفته است. آنها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
همانطور که مشاوره تلفنی پزشکی میگوید، یک ماده چرب به نام پلاک در شریانهای شما جمع میشود و آنها را باریک میکند. این فرآیند آترواسکلروز نامیده میشود و جریان خون را کند میکند. وقتی خون جمع میشود، قادر به جمع شدن است که اغلب ایجاد لخته را به دنبال دارد. در نهایت شریان شما مسدود میشود. علاوه بر آترواسکلروز، موارد دیگری که میتوانند احتمال ابتلا به سکته مغزی ایسکمیک را افزایش دهند عبارتند از:
دو نوع اصلی سکته مغزی ایسکمیک وجود دارد:
سکتههای ترومبوتیک: آنها توسط لخته خونی ایجاد میشوند که در شریانی که خون را به مغز شما میرساند، تشکیل میشود.
سکتههای آمبولیک: آنها زمانی اتفاق میافتند که لخته در جای دیگری از بدن شما تشکیل میشود و از طریق رگهای خونی به مغز شما میرود. آنجا گیر میکنند و جریان خون شما را متوقف خواهند کرد.
در صورتی که هر یک از موارد زیر را شامل میشوید، ممکن است احتمال بروز سکته مغزی افزایش یابد:
ویزیت پزشک در منزل بدین صورت اظهار میکند که گاهی اوقات ممکن است دچار عوارض شوید. سکته مغزی به سلولهای مغز شما آسیب میرساند. هر چه آسیب بیشتر باشد، ممکن است مشکلات بیشتری داشته باشید. به همین دلیل است که دریافت کمک پزشکی در اسرع وقت بسیار مهم است زیرا زمان محدودی برای درمان سکته مغزی حاد وجود دارد. اگر درمان نشوید، ممکن است با مشکلاتی مانند موارد اشاره شده در زیر مواجه شوید:
سکته مغزی ایسکمیک همچنین به عنوان “سکته کوچک” یا TIA (حمله ایسکمیک گذرا) شناخته میشود. این یک انسداد موقت در جریان خون به مغز شما است. علائم معمولاً فقط چند دقیقه طول میکشد یا ممکن است در 24 ساعت از بین بروند.
علائم ممکن است شبیه به سکته مغزی ایسکمیک باشد. ممکن است داشته باشید:
TIA هنگامی اتفاق میافتد که عروقی که خون را به مغز شما میآورند باریک میشوند. آنها همچنین ممکن است از یک لخته ایجاد شوند. مواردی که میتواند احتمال بروز این نوع از سکته مغزی در شما افزایش دهند عبارتند از:
TIA گاهی اوقات می تواند یک علامت هشدار دهنده باشد که به زودی دچار سکته ایسکمیک خواهید شد. اگر شما یا کسی که میشناسید علائمی مانند سکته مغزی داشتید، این موارد را دست کم نگیرید و هرچه سریعتر با مشاوره پزشکی تلفنی و یا اورژانس تماس بگیرید.
این نوع از سکته زمانی اتفاق میافتد که خونریزی در مغز به سلولهای مجاور آسیب میرساند.
شایع ترین علل عبارتند از:
دو نوع سکته هموراژیک وجود دارد. نوع سکته هموراژیک بر اساس محل وقوع خونریزی متغیر است.
علائم سکته مغزی هموراژیک معمولاً به تدریج طی چند دقیقه یا چند ساعت افزایش مییابد، اگرچه خونریزی زیر عنکبوتیه ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شود. ممکن است متوجه موارد زیر شوید:
در صورتی که موارد زیر را تجربه میکنید، ممکن است احتمال بروز سکته مغزی هموراژیک در شما افزایش یابد:
سکته مغزی هموراژیک ممکن است عوارضی مانند موارد زیر ایجاد کند:
این نوع در ساقه مغز شما اتفاق میافتد. ممکن است هر دو طرف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. اگر این اتفاق بیفتد شما در حالت “قفل” قرار میگیرید که نمیتوانید صحبت کنید یا نواحی زیر گردن خود را حرکت کنید.
تشخیص اینکه چه زمانی فردی دچار سکته مغزی شده است اغلب ممکن است سخت باشد. آنها ممکن است برخی علائم را بدون علامت مشخصه ضعف در یک طرف بدن داشته باشند. علائم سکته مغزی شامل موارد زیر است:
علل عبارتند از:
عوامل خطر عبارتند از:
از آنجایی که سکتههای ایسکمیک و هموراژیک علل و اثرات متفاوتی بر بدن دارند، هر دو نیاز به درمانهای مختلفی نیز دارند. تشخیص سریع به منظور کاهش آسیب مغزی و توانمندسازی پزشک برای درمان سکته مغزی با استفاده از روشی مناسب برای نوع سکنه مغزی مهم است. بخشهای زیر گزینههای درمانی سکته مغزی ایسکمیک و سکته مغزی هموراژیک و همچنین برخی نکات کلی توانبخشی برای هر دو نوع را پوشش میدهد.
سکته مغزی ایسکمیک به دلیل انسداد یا باریک شدن عروق رخ میدهد. تمرکز درمان بر بازگرداندن جریان کافی خون به مغز است. درمان با مصرف داروهایی شروع میشود که لختهها را میشکنند و از تشکیل لختههای دیگر جلوگیری میکنند. پزشک ممکن است داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین یا تزریق فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (TPA) را تجویز کند. TPA در حل کردن لخته ها بسیار موثر است. با این حال، تزریق باید ظرف 4.5 ساعت پس از شروع علائم سکته انجام شود.
اقدامات اورژانسی شامل تزریق TPA به طور مستقیم در شریان مغز یا استفاده از کاتتر برای برداشتن فیزیکی لخته است. تحقیقات در مورد مزایای این روش ها ادامه دارد. روش های دیگری نیز وجود دارد که جراحان میتوانند برای کاهش خطر سکته مغزی یا TIA انجام دهند. برای مثال، اندارترکتومی کاروتید شامل باز کردن شریان کاروتید و برداشتن پلاکهایی است که امکان دارد بشکنند و به مغز بروند.
گزینه دیگر آنژیوپلاستی است. این روش بدین صورت است که جراح یک بالون کوچک را در داخل یک شریان باریک با استفاده از یک کاتتر باد میکند. پس از آن، آنها یک لوله توری یا یک استنت را در دهانه قرار میدهند. این کار از تنگ شدن مجدد شریان جلوگیری میکند.
نشت خون به مغز میتواند باعث سکته مغزی هموراژیک شود. درمان بر کنترل خونریزی و کاهش فشار روی مغز متمرکز است. درمان اغلب با مصرف داروهایی آغاز میشود که فشار را در مغز کاهش میدهند و فشار خون کلی را کنترل میکنند و همچنین از تشنج و هرگونه انقباض ناگهانی رگهای خونی جلوگیری میکنند.
اگر فردی از داروهای ضد انعقاد رقیق کننده خون یا داروهای ضد پلاکت مانند وارفارین یا کلوپیدوگرل استفاده کند، میتواند داروهایی برای مقابله با اثرات رقیق کنندههای خون دریافت کند. جراحان قادر هستند برخی از مشکلات رگهای خونی را که منجر به سکتههای هموراژیک شده یا امکان دارد منجر شوند، ترمیم کنند.
هنگامی که یک آنوریسم یا برآمدگی در رگ خونی که ممکن است ترکیده شود، باعث سکته هموراژیک میشود، جراح میتواند گیرههای کوچکی را در پایه آنوریسم قرار دهد یا آن را با سیم پیچهای جداشدنی پر کند تا جریان خون را متوقف کرده و آنوریسم را کوچک کند. اگر خونریزی به دلیل AVM رخ دهد، جراح میتواند آن را حذف کند. AVM ها اتصالات بین شریانها و سیاهرگها هستند که میتوانند در معرض خطر خونریزی باشند.
سکته مغزی یک رویداد بالقوه تغییر زندگی است که میتواند اثرات فیزیکی و عاطفی پایداری داشته باشد. بهبودی موفقیتآمیز پس از سکته مغزی اغلب شامل درمانها و سیستمهای حمایتی خاصی است، از جمله:
گفتار درمانی: این کار به مشکلات تولید یا درک گفتار کمک میکند. تمرین، تمدد اعصاب و تغییر سبک ارتباطی همگی میتوانند برقراری ارتباط را آسان تر کنند.
فیزیوتراپی: این میتواند به فرد کمک کند تا حرکت و هماهنگی را دوباره بیاموزد. مهم است که فعال بمانید، حتی اگر این کار در ابتدا دشوار باشد.
کاردرمانی: این میتواند به فرد کمک کند توانایی خود را برای انجام فعالیتهای روزانه مانند حمام کردن، آشپزی، لباس پوشیدن، خوردن، خواندن و نوشتن بهبود بخشد.
گروههای حمایتی: پیوستن به یک گروه حمایتی میتواند به فرد کمک کند تا با مشکلات رایج سلامت روانی که ممکن است پس از سکته مغزی رخ دهد، مانند افسردگی، کنار بیاید. بسیاری به اشتراک گذاشتن تجربیات مشترک و تبادل اطلاعات مفید میدانند.
حمایت دوستان و خانواده: دوستان نزدیک و اقوام باید سعی کنند پس از سکته مغزی، حمایت عملی و راحتی ارائه دهند. اینکه دوستان و خانواده بدانند چه کاری میتوانند برای کمک انجام دهند بسیار مهم است.
توانبخشی بخش مهم و مداوم درمان سکته مغزی است. با کمک مناسب و حمایت عزیزان، بسته به شدت سکته مغزی، معمولاً بازیابی کیفیت زندگی عادی امکان پذیر است.
بهترین راه برای جلوگیری از سکته، رسیدگی به علل زمینهای است. افراد میتوانند با ایجاد تغییرات در سبک زندگی به این مهم دست یابند مانند:
داشتن یک رژیم غذایی مغذی به معنای مصرف مقدار زیادی از موارد زیر است:
مطمئن شوید که مقدار گوشت قرمز و فرآوری شده در رژیم غذایی و همچنین کلسترول و چربیهای اشباع شده را محدود کنید. همچنین، مصرف متوسط نمک برای حمایت از سطح فشار خون سالم. سایر اقداماتی که فرد میتواند برای کمک به کاهش خطر سکته مغزی انجام دهد عبارتند از:
علاوه بر ایجاد این تغییرات در شیوه زندگی، مصرف داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت نیز میتواند خطر ابتلا به سکته مغزی دیگر را کاهش دهد. انجام جراحی شریان قلب، شریان کاروتید یا آنوریسم مغزی نیز میتواند خطر سکتههای مغزی اضافی را کاهش دهد، همانطور که برخی از گزینههای جراحی دیگر هنوز تحت بررسی هستند.