اگزمای پوستی چیست و راه های درمانی آن
نوشته شده توسط سمانه نصیری
29 / 11 / 1399
اگزما (Eczema) یا درماتیت (Dermatitis) به التهاب یا آماس پوست گفته می‌شود و منجر به خارش، قرمزی، تورم، پوسته‌ریزی و دیگر نشانه‌های التهابی در پوست یا سایر اندام‌ها شود. این شرایط ناخواسته و ناراحت کننده به ویژه اگر در ناحیه پوست صورت ایجاد شده باشد، با تاثیراتی که روی زیبایی دارد، ناراحت‌کننده‌تر است. اما اگزما تا حد زیادی قابل کنترل و درمان است و ما در این مقاله تلاش می‌کنیم، علاوه بر تعریف دقیقی از اگزما و علائم و دلایل ایجاد کننده آن، راه‌های درمانی آن را هم بررسی کنیم.
فهرست مطالب
علائم اگزما
علائم و نشانه‌های درماتیت آتوپیک (اگزما) در افراد مختلف متفاوت و شامل موارد زیر است:
- پوست خشک
- خارش که ممکن است به ویژه در شب شدید باشد
- تکه‌های قرمز تا قهوه‌ای مایل به خاکستری مخصوصا روی دست‌ها، پاها، مچ پا، گردن، سینه، پلک‌ها، داخل خم آرنج و زانوها، در نوزادا، صورت و پوست سر
- برجستگی‌های کوچک و بزرگ که ممکن است هنگام خراشیدن آبکی و پوسته پوسته شود.
- پوست ضخیم، ترک خورده، پوسته پوسته شده
درماتیت آتوپیک اغلب قبل از 5 سالگی شروع می‌شود و ممکن است در بزرگسالی ادامه پیدا کند. برای بعضی از افراد، به طور دوره‌ای شعله ور می‌شود و بعد از مدتی حتی برای چند سال بهبودی حاصل می‌کند.
تشخیص اگزما
هیچ آزمایشی برای شناسایی درماتیت آتوپیک (اگزما) الزامی و اختصاصی نیست. پزشک با بررسی پوست و تاریخچه پزشکی، احتمالاً تشخیص لازم را خواهد داد. او ممکن است از پچ تست یا آزمایش‌های دیگر برای رد بیماری‌های پوستی یا شناسایی شرایط همراه با اگزما استفاده کند. اما اگر گمان می‌کنید غذای خاصی باعث بثورات فرزند شما شده است، در مورد شناسایی آلرژی‌های احتمالی غذایی به پزشک مراجعه کنید.
انواع اگزما
- التهاب تماسی پوست یا درماتیت تماسی (Contact dermatitis)
- درماتیت آتوپیک بدون علت (Atopic dermatitis)
- درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis) که تورم و قرمزی پوست سر و صورت همراه با شوره زیاد ایجاد می‌کند.
- درماتیت نومولار (Nummular dermatitis)
- درماتیت اکسفولیاتیوژنرالیزه (اریترودرمی)
- درماتیت ناشی از استاز (ماندن خون در رگ‌ها)
- درماتیت موضعی ناشی از خارش (Diaper dermatitis)
- درماتیت دور دهانی یا درماتیت پری‌اورال (Perioral/Periorificial dermatitis)
- پومفولیکس (Pompholyx)
معمولاً در مواردی که عامل خارجی مسبب التهاب وجود داشته باشد، از کلمه درماتیت و در مواردی که عامل خارجی وجود نداشته و به اصطلاح بیماری آندوژن باشد از کلمه اگزما استفاده می‌شود.
براساس شدت و دوره بیماری، ضایعات التهابی اگزمایی را به سه گروه اصلی می‌توان تقسیم کرد:
- التهاب اگزمایی حاد؛ این نوع التهاب با ضایعات قرمز روشن و متورم همراه با دانه‌های آبدار و با خارش شدید مشخص می‌شود. خاراندن باعث ایجاد خارش، ترشح سرم از دانه‌ها، تشکیل دلمه و افزایش احتمال عفونت ثانویه می‌شود.
- التهاب اگزمایی تحت حاد؛ این حالت با ضایعات پوسته‌دار قرمز با خراش و نمای فلسی شکل پوست و با خارش خفیف تا متوسط و بدون دانه‌های آبدار مشخص می‌شود. بیماری‌های درماتیت آتوپیک، درماتیت کهنه بچه، اگزمای دور دهان، اگزمای نوک پستان مادران شیرده و … با این نوع التهاب ظاهر می‌شود.
- التهاب اگزمایی مزمن؛ این حالت با افزایش ضخامت پوست، تشدید خطوط پوستی، خراش و ترک‌های پوستی و خارش متوسط تا شدید مشخص می‌شود. بیماری‌هایی که می‌توانند با این حالت تظاهر کنند عبارت است از: پای خشک و ترک‌دار، اگزمای نوک انگشتان.
اگزما و پسوریازیس هر دو باعث ایجاد قسمت‌های قرمز روی پوست می‌شوند؛ بااین‌حال، اگزما قسمت‌های قرمزی دارد که همچنین به قهوه‌ای یا خاکستری متمایل است. پوست همچنین ممکن است در تاول‌های کوچکی که از مایع پرشده، پوشانده شده باشد.
خشکی پوستتان را بررسی کنید. اگزما اغلب باعث خشکی پوست می‌شود. پوست شما ممکن است وقتی‌که آن را می‌خارانید، پوسته‌پوسته شود. در موارد شدید، پوست ممکن است به علت خشکی ترک بخورد.
درمان اگزما
- اولین قدم درمان این است که پوست دیگر در تماس با ماده حساسیت‌زا یا محرک قرار نگیرد.
- آنتی هیستامین‌ها و کورتیکواستروئیدها در درمان التهاب و رفع علائم بسیار مفیدند.
- استفاده از لباس‌های نخی یکی از راه‌های درمان اگزما است.
- برای کم کردن التهاب باید از خاراندن و مالش آن خودداری کرد.
- دوری از گرما و تعرق زیاد نیز در جلوگیری از ازدیاد سطح اگزما موثر است.
پماد اگزمای دست
- وازلین برای اگزما: وازلین می‌تواند اولین و در دسترس‌ترین پماد برای درمان اگزمای دست باشد. وازلین خواص درمانی زیادی دارد و در درمان اگزما نیز موثر است.
- پماد هیدروکورتیزون برای اگزما: هیدروکورتیزون برای اگزما از جمله پمادهای مرطوب‌کننده و ضدالتهاب برای درمان بعضی از عارضه‌های پوستی مانند اگزما، درماتیت و خارش پوست است. علاوه بر این، هیدروکورتیزون برای درمان عفونت‌های پوستی مانند عفونت پای ورزشکاران نیز کاربرد دارد.
این پماد را یک الی دوبار در روز برای درمان اگزمای دست استفاده کنید. توجه کنید که کودکان و کسانی که پوست حساسی دارند، ممکن است به این پماد آلرژی نشان بدهند که در این صورت مصرف آن را باید قطع کنید.
عوارض: سوزش، قرمزی، خشکی، ایجاد جوش، رشد غیر معمول مو، برآمدگی مو یا التهاب فولیکول، نازک شدن پوست، تغییر رنگ پوست و علائم کشیدگی پوست از عوارض این دارو است.
3. پماد ویتامین آ د برای اگزما: پماد آ د (Vitamin A+D) حاوی ویتامین آ و دی است که باعث حفظ رطوبت طبیعی پوست می‌شود.
در نتیجه پوست‌های خشک و اگزمای دست را تسکین می‌دهد. جالب است بدانید در صورت استفاده صحیح از این پماد، هیچ عوارضی برای شما نخواهد داشت.
4. پماد بتامتازون: بتامتازون از پمادهایی است که می‌تواند برای درمان یا بهبود برخی مشکلات پوستی از جمله اگزمای دست مورد استفاده قرار گیرد. دقت کنید که پماد بتامتازون نمی‌تواند به عنوان راه حل و درمان اگزما باشد اما در تسکین علائم کمک کننده است. برای مصرف بتامتازون، بزرگسالان یک الی سه مرتبه در روز و کودکان یک مرتبه در روز می‌توانند استفاده کنند.
مشاغلی که ممکن است باعث اگزما بشوند
اگزمای دست با تماس با مواد شیمیایی بدتر می‌شود. مشاغل زیر سبب ایجاد و بدتر شدن این حالت می‌شود:
- تمیزکاری
- آرایشگاه زنانه
- پرستاران و کادر درمانی
- خشکشویی
غذاهایی که اگزما را بهبود می‌دهند
- ماهی‌های آزاد مقدار زیادی امگا ۳ دارند که برای نرمی و انعطاف‌پذیری پوست توصیه می‌شوند.
- غذاهای کوئرستین‌دار که پایه گیاهی دارند و از آنتی‌اکسیدان‌ها و آنتی‌هیستامین‌های قوی به شمار می‌روند. مانند سیب، گیلاس، بلوبری، اسفناج و بروکلی؛
- غذاهای پروبیوتیک‌دار باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شوند. کفیر، کلم ترش، نان پخته‌شده با خمیرترش و پنیرهای نرم مثل گودا از این غذاها هستند.
- بهتر است افراد مواد غذایی مانند تخم‌مرغ، لبنیات و سویا را کمتر مصرف کنند. چراکه ممکن است اگزما را تشدید کنند.
آیا اگزما مسری است؟
اگزما به دلیل حساسیت به چند ماده ممکن است در بدن ایجاد شود و برخی مواد شوینده یا غذایی آن را تشدید می‌کند. این بیماری به‌هیچ‌عنوان از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کند، مگر اینکه به دلیل خارش بیش از اندازه عفونتی در پوست فرد مبتلابه اگزما ایجاد شود و سپس میکروب‌ها وارد زخم شوند و آن زمان احتمال انتقال عفونت وجود خواهد داشت.
اگر اگزما با باکتری اورئوس یا ویروس‌های تبخالی همراه باشد، احتمال سرایت اگزما وجود خواهد داشت. بنابراین در این حالت نمی‌شود به‌صورت قطعی اظهار کرد که اگزما واگیردار نیست (بااینکه ازلحاظ علمی مطلبی برای صدق آن وجود ندارد). پس باید افراد مبتلابه اگزما از مواد حساسیت‌زا دوری کنند و همیشه دست و پای خود را چرب نگه دارند تا خشکی پوست باعث خارش و خونریزی نشود و دستورات پزشک را به‌درستی انجام دهند.
