افتادگی روده چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
23 / 01 / 1401
افتادگی روده (رکتوم) زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از پایین‌ترین بخش روده بزرگ (رکتوم) به خارج از دهانه عضلانی انتهای دستگاه گوارش (مقعد) می‌لغزد. در حالی که افتادگی روده ممکن است باعث ناراحتی شود، به ندرت یک مورد اورژانسی محسوب می‌شود.
افتادگی روده گاهی اوقات با نرم کننده‌های مدفوع، شیاف‌ها و سایر داروها قابل درمان است. اما معمولاً برای درمان افتادگی رکتوم به جراحی نیاز است. در این مطلب با علائم افتادگی روده، تشخیص، درمان، عوامل خطر و عوارض این عارضه آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب
انواع افتادگی روده کدامند؟
سه نوع افتادگی روده وجود دارد که عبارتند از:
- خارجی: همچنین به عنوان پرولاپس کامل شناخته می‌شود. در این نوع از افتادگی تمام ضخامت دیواره راست روده از طریق مقعد خارج می‌شود.
- مخاطی: فقط پوشش مخاطی از طریق مقعد بیرون می‌آید.
- داخلی: همچنین به عنوان پرولاپس ناقص شناخته می‌شود، رکتوم روی خود جمع می‌شود اما از طریق مقعد بیرون نمی‌آید.
علائم و عوارض افتادگی روده کدامند؟
در ابتدا، فرد ممکن است به صورت ناگهانی متوجه شود که یک توده یا تورم از مقعد وی بیرون آمده است. در ابتدا، فرد ممکن است بتواند افتادگی که ایجاد شده است را به داخل فشار دهد، یا ممکن است روده به طور طبیعی به داخل مقعد بازگردد. در غیر این صورت، با گذشت زمان، روده بیرون افتاده شده احتمالاً برای همیشه بیرون می‌زند و فرد نمی‌تواند آن را به عقب براند.
با گذشت زمان، افتادگی روده ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد سرفه، عطسه یا ورزش می‌کند و یا ایستاده است. برخی از افراد مبتلا به افتادگی روده ممکن است این احساس را شبیه نشستن روی توپ توصیف کنند. برخی از افراد ممکن است پرولاپس داخلی رکتوم (افتادگی داخلی روده) را نیز تجربه کنند، که در این حالت روده بیرون نمی‌زند. در این حالت، فرد ممکن است احساس حرکت ناقص روده یا فشار در رکتوم را تجربه کند. سایر علائم افتادگی روده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در کنترل حرکات روده، که در حدود 50 تا 75 درصد موارد رخ می‌دهد
- یبوست، حدود 25 تا 50 درصد از افرادی که افتادگی روده دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- خون قرمز روشن از رکتوم خارج می‌شود
- فشار و ناراحتی مقعدی
- ترشحات مخاطی
عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پرولاپس خفه شده: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بخشی از رکتوم به دام افتاده و جریان خون را قطع می‌کند و باعث مرگ بافت می‌شود. ممکن است فرد دچار قانقاریا شود و این بخش از رکتوم بمیرد و از بین برود. این اغلب دردناک است و نیاز به جراحی دارد.
- سندرم زخم رکتوم منفرد: در افتادگی مخاطی وجود دارد، زخم‌ها می‌توانند در قسمتی از راست روده که بیرون زده است ایجاد شود. این عارضه اغلب نیاز به جراحی دارد.
- افتادگی مکرر: افرادی که برای افتادگی روده تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند ممکن است در آینده دچار پرولاپس دیگری شوند. شواهد نشان می‌دهد که این امر در 30 درصد موارد رخ می‌دهد. در نتیجه، مشاوره پزشکی ممکن است به فرد توصیه کند که پس از جراحی، سبک زندگی خود را با رعایتی نکاتی مانند گرفتن یک رژیم غذایی با فیبر بالا و اتخاذ رویکردی پیشگیرانه برای هیدراتاسیون، اصلاح کند.
علل، عوامل خطر، و شرایط مرتبط با افتادگی روده
افتادگی روده دارای چندین عامل خطر و علل مرتبط است. این درحالیست که پزشکان به طور کامل درک نمی‌کنند که چرا برخی افراد به آن مبتلا می‌شوند. عواملی که احتمال بروز افتادگی روده در برخی از افراد را افزایش می‌دهد، اغلب شامل ضعیف شدن ماهیچه‌هایی است که از راست روده حمایت می‌کنند و محرک‌های احتمالی مختلفی دارد، از جمله:
- بارداری
- یبوست یا ایجاد فشار مزمن
- اسهال که حدود 15 درصد از افراد را مبتلا می‌کند
- شرایطی که بر لگن یا دستگاه گوارش تحتانی تأثیر می‌گذارد
برخی از بیماری‌های عصبی نیز بر اعصاب مرتبط با افتادگی رکتوم تأثیر می‌گذارند:
- اسکلروز چندگانه
- بیماری دیسک کمر
- تومورهای ستون فقرات
- آسیب به کمر یا لگن
افتادگی رکتوم در بزرگسالان شایع‌تر از کودکان است. به‌ویژه در زنان 50 ساله یا بالاتر که شش برابر مردان در معرض ابتلا هستند. اکثر زنانی که افتادگی روده دارند در دهه 60 زندگی خود هستند، در حالی که بیشتر مردان 40 سال یا کمتر هستند. در زنان مسن تر، افتادگی روده اغلب همزمان با افتادگی مثانه یا اندام‌های زنانه رخ می‌دهد. این افتادگی ترکیبی ممکن است به دلیل ضعف عمومی در عضلات کف لگن رخ دهد. اگر هر یک از موارد اشاره شده در بالا را دارید، حتما با مشاوره پزشکی تلفنی صحبت کنید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
اگر چه افتادگی روده اغلب یک مشکل پزشکی اورژانسی نیست، اما می‌تواند ناراحت کننده باشد، باعث خجالت شود و تأثیر نامطلوب قابل توجهی بر سلامت روحی و جسمی فرد داشته باشد. بنابراین، برای هر کسی که متوجه هر گونه علائم یا علائم افتادگی رکتوم شده است ضروری است که در اسرع وقت با مشاوره پزشکی خود صحبت کنند.
هر چه فرد درمان پرولاپس رکتوم را بیشتر به تعویق بیاندازد، احتمال مشکلات دائمی مانند بی اختیاری و آسیب عصبی بیشتر می‌شود. اگر به دلیل مشکل ایجاد شده قادر به مراجعه به مطب پزشک نیستید، از ویزیت پزشک در منزل کمک بگیرید.
چه چیزی باعث افتادگی روده می‌شود؟
افتادگی روده امکان دارد در نتیجه بسیاری از شرایط رخ دهد، از جمله:
- یبوست مزمن (طولانی مدت) یا اسهال مزمن
- سابقه طولانی مدت زور زدن در حین اجابت مزاج
- سن بالا: ماهیچه‌ها و رباط های راست روده و مقعد به طور طبیعی با افزایش سن ضعیف می‌شوند. سایر ساختارهای مجاور در ناحیه لگن نیز با افزایش سن شل می‌شوند که به ضعف عمومی در آن ناحیه از بدن می‌افزاید.
- ضعیف شدن اسفنکتر مقعد: این عضله خاصی است که ترشح مدفوع از راست روده را کنترل می‌کند.
- آسیب قبلی به ناحیه مقعد یا لگن
- آسیب به اعصاب: اگر اعصابی که توانایی انقباض عضلات راست روده و مقعد را کنترل می‌کنند، آسیب ببینند، افتادگی روده می‌تواند ایجاد شود. آسیب عصبی ممکن است در اثر بارداری، زایمان سخت طبیعی، فلج اسفنکتر مقعد، آسیب ستون فقرات، آسیب کمر، جراحی کمر و یا سایر جراحی‌های ناحیه لگن ایجاد شود.
- سایر بیماری‌ها، شرایط و عفونت‌ها: افتادگی روده امکان دارد ناشی از دیابت، فیبروزکیستیک، بیماری مزمن انسدادی ریه، هیسترکتومی و عفونت‌های روده‌ای ناشی از انگل‌ها (مانند کرم‌ها و کرم‌های شلاقی) و بیماری‌های ناشی از تغذیه نامناسب یا مشکل در هضم غذ باشد.
تفاوت افتادگی روده و هموروئید چیست؟
افراد ممکن است افتادگی روده را با هموروئید اشتباه بگیرند. هر دو بیماری آخرین بخش روده را تحت تأثیر قرار می‌دهند و علائم مشابهی دارند. با این حال، در حالی که افتادگی روده دیواره رکتوم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بواسیر (هموروئید) بر رگ‌های خونی در کانال مقعد تاثیر می‌گذارد. این دو بیماری نیاز به درمان متفاوتی دارند، بنابراین تشخیص صحیح مهم است و در صورت تجربه علائم بهتر است ویزیت پزشک در منزل را خبر کنید.
افتادگی روده چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ابتدا مشاوره پزشکی سابقه پزشکی شما را می‌گیرد و معاینه رکتوم را انجام می‌دهد. ممکن است از شما خواسته شود هنگام نشستن، زور بزنید و حرکت واقعی روده در هنگام اجابت مزاج را تقلید کنید. دیدن افتادگی به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص را تأیید کرده و درمان را برنامه ریزی کند.
سایر شرایط مانند بی اختیاری ادرار، افتادگی مثانه و افتادگی واژن یا رحم ممکن است همراه با افتادگی روده وجود داشته باشد. به دلیل انواع مشکلات احتمالی، اورولوژیست‌ها، متخصصان اوروژنیکولوژیست و سایر متخصصان اغلب با یکدیگر همکاری می‌کنند تا ارزیابی‌ها را به اشتراک بگذارند و تصمیمات درمانی مشترک را اتخاذ کنند. به این ترتیب می‌توان جراحی‌هایی برای ترمیم هر ترکیبی از این مشکلات را همزمان انجام داد.
مشاوره پزشکی می تواند از چندین آزمایش برای تشخیص افتادگی روده و سایر مشکلات کف لگن استفاده کنند و به تعیین بهترین درمان برای شما بپردازد. آزمایش‌هایی که برای ارزیابی و تصمیم‌گیری درمانی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- الکترومیوگرافی مقعدی (EMG): این آزمایش تعیین می‌کند که آیا آسیب عصبی دلیل درست کار نکردن اسفنکترهای مقعدی است یا خیر. همچنین هماهنگی بین راست روده و عضلات مقعد را بررسی می‌کند.
- مانومتری مقعدی: این تست قدرت عضلات اسفنکتر مقعد را بررسی می‌کند. یک لوله کوتاه و نازک که در مقعد و راست روده قرار می‌گیرد، برای اندازه گیری سفتی اسفنکتر استفاده می‌شود.
- سونوگرافی مقعد: این آزمایش به ارزیابی شکل و ساختار عضلات اسفنکتر مقعد و بافت اطراف آن کمک می‌کند. در این آزمایش، یک پروب کوچک به سمت مقعد و راست روده قرار داده می‌شود تا از اسفنکترها عکس بگیرد.
- تست نهفتگی حرکتی انتهایی عصب پودندال: این تست عملکرد اعصاب پودندال را که در کنترل روده نقش دارند، اندازه گیری می‌کند.
- پروکتوگرافی (به آن دفکوگرافی نیز می‌گویند): این آزمایش در بخش رادیولوژی انجام می‌شود. در این آزمایش، یک فیلم اشعه ایکس گرفته می‌شود که نشان می‌دهد رکتوم چقدر خوب کار می‌کند. این ویدئو نشان می‌دهد که رکتوم چقدر مدفوع را می‌تواند نگه دارد و چقدر مدفوع را آزاد می‌کند.
- کولونوسکوپی: این معاینه کولون یا روده بزرگ است. یک لوله منعطف با دوربین از طریق مقعد به سمت بالا تا جایی که روده بزرگ به روده کوچک می‌پیوندد، عبور می‌کند. این به ارائه سرنخ های بصری در مورد منبع مشکل کمک می‌کند.
- پروکتوسیگموئیدوسکوپی: این آزمایش به ویزیت پزشک در منزل اجازه می‌دهد تا پوشش قسمت پایینی روده بزرگ را مشاهده کند و هر گونه ناهنجاری مانند التهاب، تومور یا بافت اسکار را بررسی کند. برای انجام این آزمایش، یک لوله انعطاف پذیر با دوربینی که به انتهای آن متصل است، تا روده بزرگ سیگموئید وارد راست روده می‌شود.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این آزمایش در بخش رادیولوژی انجام می‌شود. گاهی اوقات برای ارزیابی اندام‌های لگن استفاده می‌شود.
افتادگی روده چگونه درمان می‌شود؟
در برخی موارد افتادگی بسیار جزئی و زودرس را می‌تواند در خانه با استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع و با فشار دادن بافت افتاده به داخل مقعد درمان کرد. با این حال، جراحی معمولا برای ترمیم افتادگی لازم است. چندین روش جراحی وجود دارد که انتخاب نوع جراحی به سن بیمار، سایر مشکلات سلامتی موجود، وسعت افتادگی، نتایج معاینه و آزمایشات دیگر و ترجیح و تجربه جراح با تکنیک‌های خاص بستگی دارد. درمان‌های دیگر شامل روش‌های مختلف برای یبوست، از جمله نرم‌کننده‌های مدفوع، شیاف و سایر داروها است.
افتادگی روده؛ جمع‌بندی
اکثر افراد پس از درمان افتادگی روده بهبودی کامل پیدا می‌کنند. با این حال، بهبودی مناسب بسیار مهم است و مدت زمان این امر به نوع درمان بستگی دارد. به طور معمول، افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، چند روز پس از عمل را در بیمارستان می‌گذرانند و بیشتر آنها ظرف چند ماه بهبودی کامل پیدا می‌کنند. پس از انجام عمل جراحی برای افتادگی رکتوم، افراد باید سعی کنند حداقل به مدت 6 ماه از وارد کردن فشار به خود و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنند، از یک رژیم غذایی مغذی و پر فیبر استفاده کنند و آب فراوان بنوشند و در صورت بروز دوباره علائم افتادگی روده از ویزیت پزشک در منزل کمک بگیرند.
