آیا کمردرد شما سیاتیک است؟ علائم، علل و راه های درمان درد سیاتیک
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
16 / 01 / 1401
درد سیاتیک که عموم افراد تنها از آن با عنوان سیاتیک نام می‌برند، درد ناشی از تحریک عصب سیاتیک است. هر مسئله‌ای که این عصب را تحریک کند می‌تواند دردی خفیف تا شدید را به دنبال داشته باشد. در اغلب موارد، اصطلاح سیاتیک با کمردرد عمومی اشتباه گرفته می‌شود اما درد سیاتیک تنها به کمر محدود نمی‌شود. طولانی‌ترین و عریض‌ترین عصب در بدن انسان، عصب سیاتیک است که از قسمت پایین کمر شروع می‌شود و درست در زیر زانو به انتها می‌رسد.
عصب سیاتیک، عضلات متعددی در ساق پا را کنترل می‌کند و حس پوست پا و بخش عمده‌ای از ساق پا را فراهم می‌کند. سیاتیک یک بیماری محسوب نمی‌شود، بلکه نشانه‌ای از مشکلی دیگر است که عصب سیاتیک را درگیر می‌کند. بعضی از متخصصان تخمین می‌زنند که 40 درصد از افراد حداقل یک بار در زندگی، سیاتیک را تجربه می‌کنند. در ادامه با این موضوع بیشتر آشنا می‌شوید.
فهرست مطالب
سیاتیک چه علائمی دارد؟
اگر دردی که تجربه می‌کنید از قسمت پایین کمر و از ناحیه باسن شروع می‌شود و به سمت اندام تحتانی ادامه پیدا می‌کند احتمالا این درد ناشی از سیاتیک است. سیاتیک درنتیجه آسیب به عصب سیاتیک رخ می‌دهد و به همین دلیل، علاوه بر درد، سایر علائم آسیب عصبی را نیز به دنبال دارد. علائم دیگر سیاتیک عبارت‌اند از:
- دردی که با حرکت کردن بدتر می‌شود
- بی‌حسی، سوزش یا ضعف در پاها در امتداد مسیر عصب سیاتیک که در موارد شدید می‌تواند منجر به از دست دادن حس یا حرکت شود
- احساس سوزن سوزن شدن ازجمله سوزن سوزن شدن دردناک پا یا انگشتان پا
- بی‌اختیاری، ناتوانی در کنترل مثانه یا روده که نشانه‌ای نادر از سندرم دم اسبی است و نیاز به توجه فوری و اورژانسی دارد
درصورتی‌که این علائم را تجربه می‌کنید، مهم است که برای تشخیص و درمان با پزشک مشورت کنید. در غیر این صورت ممکن است علائم شما تشدید پیدا کنند و در زندگی روزمره شما تداخل ایجاد کنند. شما می‌توانید برای صحبت با پزشک از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره پزشکی تلفنی آزمایش آنلاین استفاده کنید.
علل سیاتیک چیست؟
سیاتیک می‌تواند توسط چندین بیماری که ستون فقرات را درگیر می‌کنند و می‌توانند بر روی اعصابی که در امتداد پشت قرار دارند تاثیر بگذارند ایجاد شود. علاوه بر این، سیاتیک ممکن است در اثر آسیب مانند سقوط کردن یا تومورهای عصبی نخاعی یا سیاتیک ایجاد شود. در ادامه با علل رایج سیاتیک آشنا می‌شوید.
فتق دیسک
مهره‌ها یا استخوان‌های ستون فقرات توسط دیسک‌هایی که از غضروف ساخته شده‌اند مجزا می‌شوند. غضروف با ماده‌ای شفاف و غلیظ پر شده است که در هنگام حرکت شما، انعطاف‌پذیری و قابلیت ضربه‌گیر بودن را فراهم می‌کند. وقتی لایه اول غضروف پاره می‌شود فتق دیسک رخ می‌دهد. در این شرایط، ماده داخل غضروف ممکن است بیرون آمده یا به‌طورکلی بیرون بریزد. این مسئله باعث می‌شود عصب سیاتیک تحت‌فشار قرار بگیرد و درنتیجه اندام تحتانی دچار درد و بی‌حسی شوند.
تنگی کانال نخاعی
مشخصه تنگی کانال نخاعی، باریک شدن غیرطبیعی کانال نخاع در قسمت تحتانی یا پایین کمری ستون فقرات است که این مسئله باعث می‌شود نخاع و ریشه‌های عصب سیاتیک تحت‌فشار قرار بگیرند.
لیزخوردگی مهره‌ها
لیزخوردگی مهره‌ها یا اسپوندیلولیستزیس یکی از بیماری‌های مرتبط با اختلال دژنراتیو دیسک است. وقتی یک استخوان یا مهره ستون فقرات بر روی استخوان یا مهره‌ای دیگر از ستون فقرات به سمت جلو امتداد پیدا می‌کند می‌تواند باعث شود که اعصاب عصب سیاتیک تحت‌فشار قرار گیرند.
سندرم پیریفورمیس
این سندرم، یک اختلال عصبی عضلانی نادر است که در آن، عضله پیریفورمیس به‌صورت غیرارادی انقباض پیدا می‌کند یا سفت می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث سیاتیک شود. عضله پیریفورمیس، عضله‌ای است که قسمت پایین ستون فقرات را به استخوان ران اتصال می‌دهد. وقتی این عضله سفت می‌شود می‌تواند عصب سیاتیک را تحت‌فشار قرار دهد و به‌این‌ترتیب، موجب سیاتیک شود. در صورت نشستن به مدت طولانی، سقوط یا تجربه تصادف خودرو، سندرم پیریفورمیس می‌تواند تشدید شود.
عوامل خطر سیاتیک چیست؟
برخی رفتارها و عوامل خاص می‌توانند خطر ابتلای شما به سیاتیک را افزایش دهند که رایج‌ترین عوامل از میان آن‌ها در ادامه مطرح شده‌اند:
- با افزایش سن، احتمال فرسوده یا خراب شدن بخش‌های بدن افزایش پیدا می‌کند.
- بعضی از مشاغل به‌خصوص مشاغلی که شامل بلند کردن اجسام سنگین، نشستن طولانی‌مدت و حرکات چرخشی هستند، می‌توانند به کمر فشار زیادی وارد کنند.
- ابتلا به بیماری دیابت (DM) می‌تواند احتمال آسیب عصبی را افزایش دهد.
- سیگار کشیدن می‌تواند باعث پاره شدن لایه بیرونی دیسک ستون فقرات شود.
- چاقی می‌تواند با افزایش احتمال ابتلا به سیاتیک همراه باشد.
سیاتیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
علائم سیاتیک در هر فردی متفاوت است و به علت این مسئله بستگی دارد. برای تشخیص سیاتیک مهم است که با پزشک صحبت کنید. شما می‌توانید در این شرایط از خدمات ویزیت پزشک در منزل استفاده کنید و به‌این‌ترتیب، به‌سرعت و به‌راحتی تحت معاینه پزشک قرار بگیرید. پزشک در ابتدا سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. او در مورد جراحت‌های اخیر، ناحیه بروز درد و چگونگی درد از شما سوال می‌کند. همچنین، پزشک در این مورد که چه چیزهایی درد شما را بدتر یا بهتر می‌کنند و همچنین، زمان بروز درد از شما سوال می‌کند.
در مرحله بعد، پزشک با استفاده از معاینه بدنی، قدرت و رفلکس عضلات شما را بررسی می‌کند. همچنین از شما می‌خواهد برخی از تمرینات و ورزش‌های کششی را انجام دهید تا مشخص شود چه فعالیت‌هایی می‌توانند درد شما را تشدید کنند. مجموعه بعدی آزمایش‌ها برای کسانی است که بیش از یک ماه درد سیاتیک را تجربه می‌کنند یا به بیماری‌های مزمنی مانند سرطان مبتلا هستند.
آزمایش‌های عصب‌شناختی به پزشک امکان می‌دهند که نحوه هدایت تکانه‌های عصبی توسط عصب سیاتیک را بررسی کنند و تشخیص دهند که آیا نابهنجاری‌ای در این زمینه وجود دارد یا خیر. این آزمایش‌ها می‌توانند تعیین کنند که ناحیه درگیر چه ناحیه‌ای است و میزان کند شدن هدایت تکانه‌های عصبی چقدر است.
از سوی دیگر، پزشک با استفاده از آزمایش‌های تصویربرداری، ستون فقرات شما را بررسی می‌کند و به‌این‌ترتیب، علت سیاتیک را تعیین می‌کند. تست‌های تصویربرداری‌ای که بیشترین کاربرد را برای تشخیص سیاتیک و تعیین علت آن دارند شامل اشعه ایکس، MRI و CT اسکن ستون فقرات می‌شوند. اشعه ایکس معمولی نمی‌تواند آسیب عصب سیاتیک را نشان دهد اما می‌تواند مشخص کند که آیا نابهنجاری‌های استخوانی به عصب سیاتیک فشار وارد می‌کنند یا باعث فتق دیسک می‌شوند یا خیر.
در MRI با استفاده از امواج رادیویی و آهن‌ربا، تصاویر دقیقی از پشت شما تهیه می‌شود. از سوی دیگر، در CT اسکن برای تهیه تصاویر دقیق از بدن از اشعه استفاده می‌شود. علاوه بر این، پزشک ممکن است برای تشخیص، CT میلوگرام را توصیه کند. در این روش، رنگ خاصی به ستون فقرات تزریق می‌شود تا از این طریق تصاویر واضح‌تری از نخاع و اعصاب فراهم شود.
سیاتیک چگونه درمان می‌شود؟
درمان سیاتیک بسته به حاد یا مزمن بودن آن متفاوت است. از سوی دیگر، استفاده از برخی ورزش‌های کششی می‌تواند به کاهش درد ناشی از سیاتیک کمک کند. در ادامه با روش‌های درمان سیاتیک بیشتر آشنا می‌شوید.
روش‌های درمان سیاتیک حاد
بیشتر موارد سیاتیک حاد می‌توانند با استفاده از برخی اقدامات خودمراقبتی بهبود پیدا کنند. از میان این اقدام‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن
- ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی یا ورزش‌هایی شامل حرکات کششی سبک
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای کاهش درد
از سوی دیگر، لازم است بدانید همه مسکن‌ها برای همه افراد مناسب نیستند. بنابراین، مهم است که در این مورد مشاوره پزشکی دریافت کنید.
روش‌های درمان سیاتیک مزمن
درمان سیاتیک مزمن معمولا شامل استفاده از روش‌های خودمراقبتی و روش‌های درمان پزشکی است:
- فیزیوتراپی
- درمان شناختی رفتاری (CBT) به‌منظور مدیریت درد مزمن به‌وسیله آموزش افراد در جهت واکنش متفاوت نشان دادن به درد
- مسکن‌ها
اگر علائم سیاتیک پس از انجام این درمان‌ها بهبود پیدا نکنند یا بدتر شوند، پزشک ممکن است جراحی را به شما توصیه کند. روش‌های جراحی برای درمان سیاتیک عبارت‌اند از:
- لامینکتومی: عریض کردن نخاع در بخش پایین کمر برای کاهش فشار بر روی اعصاب
- دیسککتومی (تخلیه دیسک): برداشتن جزئی از فتق دیسک یا کل آن
بسته به علت سیاتیک، پزشک جراح خطرات و مزایای روش‌های جراحی را ارزیابی می‌کند و سپس می‌تواند روش مناسب را به شما پیشنهاد دهد.
ورزش‌های کششی برای سیاتیک
استفاده از برخی ورزش‌های کششی می‌تواند درد سیاتیک را کاهش دهد که در ادامه با این ورزش‌ها آشنا می‌شوید.
کشش لگن به پهلو
- بر روی سمت راست بدن دراز بکشید و کمی زانوهای خود را خم کنید.
- یک بالش را در زیر سر خود قرار دهید.
- به‌آرامی پای چپ خود را به سمت قفسه سینه بیاورید و زانوی آن را به سمت زمین پایین بیاورید.
- آهسته پای چپ خود را صاف کنید تا لگن و زانو با ساق پای راست شما هم‌راستا شوند و پای خود را بر روی زمین قرار دهید.
- این کار را سه بار و برای هر سمت بدن انجام دهید.
کشش عضلات خم‌کننده مفصل ران
- روی زمین و به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. سپس، پاها را بر روی زمین قرار دهید.
- هر دو زانو را به سمت قفسه سینه بلند کنید.
- دستان خود را به دور زانوی پای راست خود ببندید و آن را به سمت قفسه سینه بکشید.
- پای چپ خود را بر روی زمین قرار دهید و آن را تا جایی که می‌توانید صاف کنید.
- به مدت پنج ثانیه در این موقعیت بمانید.
- به‌آرامی به وضعیت اولیه بازگردید و چهار ثانیه استراحت کنید.
- این ورزش را برای هر پا و سه بار تکرار کنید.
جمع کردن باسن
- بر روی زمین دراز بکشید و زیر شکم خود بالشی کوچک قرار دهید.
- باسن خود را محکم و به یکدیگر فشار دهید و به مدت پنج ثانیه نگه دارید.
- عضلات را شل کنید.
- این کار را سه بار انجام دهید.
چرخش لگن به پشت
- روی زمین و به پشت دراز بکشید، پاها را کنار هم قرار دهید، زانوها را خم کنید و پاها را صاف بر روی زمین بگذارید.
- به‌آرامی زانوهای خود را به سمت راست پایین بیاورید. آن‌ها را در کنار هم نگه دارید و درعین‌حال، شانه‌های خود را بر روی زمین نگه دارید.
- برای رساندن زانوهای خود به زمین، خود را تحت‌فشار قرار ندهید و از تلاش عضلانی استفاده نکنید.
- 15 ثانیه در این حالت بمانید.
- به وضعیت اولیه برگردید و استراحت کنید.
- این کار را سه تا شش بار و برای هر سمت بدن انجام دهید.
چگونه می‌توان از سیاتیک پیشگیری کرد؟
علاوه بر دریافت مشاوره پزشکی و استفاده از راهنمایی‌های پزشک، انجام اقدامات زیر می‌تواند به شما در پیشگیری از ابتلا به سیاتیک یا بروز مجدد علائم آن کمک کند:
- ورزش کنید. تقویت عضلات پشت و عضلات مرکزی برای حفظ سلامت کمر اهمیت بسیار زیادی دارد.
- وضعیت بدن خود را بررسی کنید. مطمئن شوید که پشتی صندلی از کمر شما حمایت می‌کند، وقتی نشسته‌اید، پاهای خود را بر روی زمین قرار دهید و از دسته‌های صندلی استفاده کنید.
- به نحوه حرکت خود توجه کنید. اجسام سنگین را با خم کردن زانوها و صاف نگه داشتن کمر به روش مناسب بلند کنید.
درنهایت، سیاتیک احساسی دردناک است که در شرایط تحریک عصب سیاتیک ایجاد می‌شود. اگر به سیاتیک مبتلا باشید ممکن است علاوه بر درد متوسط تا شدید، ضعف یا بی‌حسی کمر، باسن و پاها را نیز تجربه کنید. ورزش منظم، استفاده از کمپرس گرم و سرد، انجام تمرینات کششی و مصرف داروهای بدون نسخه می‌تواند به شما در مدیریت درد سیاتیک کمک کند. بااین‌حال، در موارد شدید، مشورت با پزشک و درمان پزشکی ازجمله مصرف داروهای استروئیدی و جراحی ضروری است. بنابراین، اگر دچار سیاتیک شده‌اید و این مسئله با اقدامات اولیه بهبود پیدا نمی‌کند مهم است در این مورد با پزشک صحبت کنید. شما می‌توانید به این منظور از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره تلفنی پزشکی آزمایش آنلاین استفاده کنید.
