آزمایش کتون چیست و چه ارتباطی با دیابت دارد
نوشته شده توسط سمانه نصیری
30 / 01 / 1400
آزمایش کتون می‌تواند به شما در مورد ابتلا به یک عارضه جدی دیابت مانند کتواسیدوز دیابتی (DKA) هشدار دهد. بالا رفتن سطح این ماده در خون می‌تواند به معنی قند خون بسیار بالا باشد. تعداد زیاد کتون می‌تواند باعث ایجاد DKA شود که این مسئله یک فوریت پزشکی است. در ادامه با آزمایش کتون بیشتر آشنا می‌شوید.
فهرست مطالب
کتون‌ها دقیقا چه هستند؟
قبل از پرداختن به موضوع آزمایش کتون، لازم است بدانید کتون چیست. چه به دیابت مبتلا باشید چه به آن مبتلا نباشید در بدن خود کتون دارید. کتون‌ها مواد شیمیایی ساخته‌شده در کبد شما هستند. هنگامی‌که هورمون انسولین کافی در بدن ندارید تا قند (گلوکز) را به انرژی تبدیل کند، بدن کتون‌ها را تولید می‌کند. شما به منبع دیگری نیاز دارید، بنابراین بدن شما به جای آن از چربی استفاده می‌کند.
کبد شما این چربی را به نوعی اسید به نام کتون تبدیل می‌کند و به جریان خون می‌فرستد. سپس عضلات و سایر بافت‌های شما می‌توانند از آن برای سوخت استفاده کنند. اگر به دیابت مبتلا نباشید این فرایند برای شما مشکلی ایجاد نمی‌کند اما هنگامی‌که به دیابت مبتلا هستید ممکن است کنترل امور از دست برود و مقدار زیادی کتون در خونتان جمع شود. اگر سطح آن بیش از حد بالا برود می‌تواند زندگی شما را به خطر بیندازد.
چه کسی به آزمایش کتون نیاز دارد؟
اگر به دیابت نوع یک مبتلا باشید به این آزمایش نیاز دارید. در این نوع دیابت، سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های لوزالمعده شما که انسولین می‌سازند حمله می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد. بدون این سلول‌ها، قند خون شما افزایش می‌یابد. افراد مبتلا به دیابت نوع دو نیز ممکن است بالا رفتن کتون را تجربه کنند اما این مسئله به اندازه دیابت نوع یک شایع نیست. آزمایش کتون می‌تواند به شما نشان دهد که چه زمانی سطح کتون شما بالا می‌رود بنابراین می‌توانید قبل از بالا رفتن آن، این مسئله را درمان کنید.
چه زمانی لازم است آزمایش کتون را انجام دهید؟
پزشک احتمالا به شما خواهد گفت که در موارد زیر کتون خود را اندازه‌گیری کنید:
- قند خون شما برای دو روز متوالی بالاتر از 250 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
- شما بیمار هستید یا زخمی شده‌اید.
- می‌خواهید ورزش کنید و سطح قند خون شما بیش از 250 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
- باردار هستید.
همچنین اگر علائم کتواسیدوز دیابتی که در ادامه مطرح شده است را تجربه کردید لازم است آزمایش کتون را انجام دهید.
- تشنگی
- خشکی دهان
- تکرر ادرار
- خستگی
- قرمزی یا خشکی پوست
- حالت تهوع، استفراغ، درد معده
- مشکل در تنفس
- گیجی
- بوی میوه‌ای تنفس
اگر سطح قند خون شما زیاد است یا بیمار هستید، لازم است سطح کتون را هر 4 تا 6 ساعت بررسی کنید. در دوران بارداری هرروز صبح قبل از صبحانه خوردن این آزمایش را انجام دهید. در آزمایش کتون از نمونه ادرار یا خون استفاده می‌شود. لازم است با پزشک خود در این مورد صحبت کنید که کدام‌یک برای شما مناسب‌تر است.
آزمایش ادرار کتون چیست؟
کیت این آزمایش را می‌توانید با داشتن نسخه پزشک از داروخانه تهیه کنید و آن را در خانه انجام دهید. همچنین در مطب نیز می‌توانید از این آزمایش استفاده کنید. برای انجام آزمایش کتون از طریق ادرار، در یک ظرف تمیز ادرار کنید و سپس موارد زیر را انجام دهید:
1. نوار آزمایش را در داخل نمونه قرار دهید (می‌توانید نوار را زیر جریان ادرار خود نگه دارید).
2. نوار را به‌آرامی تکان دهید.
3. نوار تغییر رنگ خواهد داد. راهنمای آزمایش برای شما توضیح داده است که این مرحله چه مدت طول می‌کشد.
4. رنگ نوار را با نمودار همراه با کیت تست خود بررسی کنید. نتیجه آن سطح کتون بدنتان را به شما نشان می‌دهد.
آزمایش خون کتون چیست؟
این آزمایش را هم می‌توان در خانه و هم در مطب انجام داد. برای گرفتن نمونه خون، پزشک یک سوزن نازک را در رگ بازوی شما قرار می‌دهد تا خون را بیرون بکشد یا از نوک انگشت شما خون می‌گیرد. برای انجام این تست در خانه لازم است مراحل زیر را انجام دهید:
- یک نوار تست را از داخل جعبه بردارید و آن را به متر وارد کنید.
- دست خود را با آب و صابون بشویید و سپس آن را خشک کنید.
- انگشت خود را با استفاده از قلم لنست ببرید.
- یک قطره خون را در داخل سوراخ روی نوار قرار دهید.
- نتیجه‌ای که بر روی متر نشان داده شده است را بررسی کنید.
نتایج آزمایش کتون به چه صورت است؟
آزمایش ادرار کتون به شما یکی از موارد زیر را نشان می‌دهد:
- بدون کتون
- ردیابی مقادیر کمی کتون
- سطح متوسطی از کتون‌ها
- مقادیر زیادی کتون
نتایج آزمایش خون کتون به صورت‌های زیر است:
- کمتر از 6/0 = طبیعی
- 6/0 تا 0/1 = کمی زیاد
- 0/1 تا 0/3 = تقریبا بالا
- بالاتر از 0/3 = خیلی زیاد
نتایج آزمایش کتون خود را در یک نمودار یا یک دفترچه یادداشت کنید. سپس می‌توانید با گذشت زمان سطح کتون خود را پیگیری کنید. سطح کمی زیاد کتون می‌تواند به معنای آن باشد که کتون‌ها در بدن شما در حال جمع شدن هستند. ممکن است شما یک تزریق انسولین را انجام نداده باشید. هرچه زودتر آن را انجام دهید و چند ساعت دیگر دوباره میزان کتون بدن خود را بررسی کنید. سطح متوسط تا زیاد کتون به معنای ابتلا به کتواسیدوز دیابتی است. اگر میزان کتون‌ها در بدنتان بسیار زیاد است، سریعا با پزشک خود تماس بگیرید یا سریعا به اورژانس مراجعه کنید.
بعدازاین چه اتفاقی می‌افتد؟
با پزشک خود تماس بگیرید تا ببینید آیا به انسولین بیشتری نیاز دارید یا خیر. او ممکن است از شما بخواهد که سریعا به اورژانس مراجعه کنید. همچنین مراحل زیر را برای پایین آوردن سطح کتون خود امتحان کنید:
- آب اضافی بنوشید تا کتون‌ها از بدنتان خارج شوند.
- هر 3 تا 4 ساعت قند خون خود را آزمایش کنید.
- اگر قند خون و کتون بالایی دارید ورزش نکنید.
سطح بالای کتون چگونه درمان می‌شود؟
اگر سطح کتون شما در آزمایش کتون بالا باشد و قادر به درمان آن در خانه نباشید یا اگر همچنان سطح کتون شما در حال بالا رفتن است لازم است تحت درمان پزشکی قرار بگیرید. درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
جایگزینی داخل وریدی مایعات (IV)
یکی از علائم DKA افزایش ادرار است که می‌تواند منجر به از دست دادن مایعات شود. آب‌رسانی با مایعات IV می‌تواند به رقیق شدن گلوکز اضافی در خون کمک کند.
تعویض الکترولیت
هنگامی‌که به DKA دچار می‌شوید سطح الکترولیت شما کاهش می‌یابد. نمونه‌هایی از الکترولیت‌ها شامل پتاسیم، سدیم و کلرید است. اگر فردی بیش از حد این الکترولیت‌ها را از دست بدهد، قلب و عضلات او نمی‌توانند عملکرد خوبی داشته باشند.
انسولین
در شرایط اضطراری، برای بهبود توانایی استفاده از گلوکز اضافی در خون برای تامین انرژی، به شما معمولا انسولین داده می‌شود. این امر به‌طورمعمول شامل آزمایش سطح گلوکز به صورت ساعتی است. وقتی کتون و سطح اسید خون شما به حالت عادی بازگشت، ممکن است دیگر به انسولین نیازی نباشد و شما انسولین درمانی طبیعی خود را از سر خواهید گرفت. DKA همچنین می‌تواند به دلیل یک بیماری زمینه‌ای مانند عفونت یا مشکلات شدید معده که باعث استفراغ می‌شود، ایجاد شود. در این موارد، پزشک ممکن است درمان‌هایی برای بیماری زمینه‌ای نیز تجویز کند.
چگونه می‌توان از بالا رفتن سطح کتون‌ها پیشگیری کرد؟
مدیریت دقیق دیابت عامل اصلی جلوگیری از افزایش سطح کتون در آزمایش کتون است. برای سالم نگه داشتن سطح قند خون و تولید حداقلی کتون، لازم است موارد زیر را انجام دهید:
- سطح قند خون خود را مرتبا بررسی کنید
پزشک به شما توصیه می‌کند که هر چند مرتبه باید سطح قند خون خود را بررسی کنید اما این میزان معمولا چهار تا شش بار در روز است. لازم است در موارد زیر قند خون خود را بیشتر بررسی کنید:
- سطح قند خون شما بالاتر می‌رود.
- علائم قند خون بالا یا پایین دارید.
- بیمار هستید.
- از یک برنامه غذایی سالم پیروی کنید
کنترل میزان مصرف کربوهیدرات و میزان انسولین برای کنترل دیابت حیاتی است. در صورت نیاز به مدیریت رژیم غذایی خود، حتما با متخصص تغذیه صحبت کنید.
درنهایت، همان‌طور که مطرح شد بدن در صورت عدم وجود انسولین کافی در خون، کتون تولید می‌کند. اگرچه بدن معمولا سطوح کتون را به‌طور طبیعی کنترل می‌کند، اما این امر اغلب برای فرد مبتلا به دیابت امکان‌پذیر نیست. اگر به دیابت مبتلا هستید لازم است بدانید انجام آزمایش کتون به صورت منظم در خانه آسان است و باید بخشی از کنترل دیابت باشد. تلاش برای حفظ قند خون در سطح سالم و آگاهی از علائم و عوامل خطر DKA می‌تواند به شما در حفظ سطح سالم کتون‌ها کمک کند.
شما می‌توانید برای بررسی‌های بیشتر از خدمت ویزیت پزشک در محل استفاده کنید و یا درخواست چکاپ کامل داشته باشید تا وضعیت بدنی شما به طور کامل چک شود.
