وقتی باردار هستید کلمه «آزمایش» ممکن است نگران‌کننده به نظر برسد. اطمینان داشته باشید که در این زمینه تنها نیستید. بااین‌حال، داشتن آگاهی در مورد آزمایش‌های زمان بارداری می‌تواند برای شما بسیار کمک‌کننده باشد. یکی از این آزمایش‌ها، آزمایش آمنیوسنتز است که در برخی مواقع توسط پزشک توصیه می‌شود اما این آزمایش چیست؟ چه کاربردهایی دارد و با چه خطراتی همراه است؟ برای آگاهی از پاسخ این سوالات در ادامه با ما همراه باشید.
آمنیوسنتز روشی است که از طریق آن پزشک مقدار کمی مایع آمنیوتیک را از رحم خارج می‌کند. مایع آمنیوتیک، مایعی است که جنین را در رحم احاطه کرده است. این مایع دارای برخی از سلول‌های جنین است و می‌تواند به تشخیص ابتلای کودک به ناهنجارهای ژنتیکی کمک کند. این نوع آزمایش آمنیوسنتز معمولا در سه‌ماهه دوم بارداری، معمولا بعد از هفته 15 انجام می‌شود.
از سوی دیگر، آمنیوسنتز می‌تواند به پزشک کمک کند که تشخیص دهد آیا ریه‌های کودک به اندازه کافی رشد کرده است یا خیر. این امر تعیین می‌کند که کودک می‌تواند در خارج از رحم زنده بماند یا نه. از این نوع آزمایش آمنیوسنتز در اواخر بارداری استفاده می‌شود. پزشک برای برداشتن مایع آمنیوتیک از یک سوزن بلند و نازک استفاده می‌کند.
نتایج آزمایش آمنیوسنتز می‌تواند به شما کمک کند که در مورد بارداری بهتر تصمیم بگیرید. همچنین، اگر در سه‌ماهه سوم بارداری انجام شود می‌تواند به شما نشان دهد که آیا فرزندتان به اندازه کافی رشد کرده است یا خیر. از سوی دیگر، نیاز به زایمان زودهنگام برای جلوگیری از عوارض بارداری را نیز نشان می‌دهد.
ممکن است پزشک به دلیل نتایج غیرطبیعی آزمایشات غربالگری دوران بارداری، آزمایش آمنیوسنتز را توصیه کند. این آزمایش می‌تواند در تشخیص یا رد هرگونه ناهنجاری‌های نشان داده‌شده در آزمایشات غربالگری بارداری به پزشک کمک کند. همچنین، اگر در گذشته فرزندی مبتلا به نقص لوله عصبی داشته‌اید آمنیوسنتز می‌تواند نشان دهد که آیا فرزند متولدنشده شما نیز به این نقص مبتلاست یا خیر.
اگر سن شما 35 سال یا بیشتر است خطر ابتلای نوزادتان به ناهنجاری‌های کروموزومی ازجمله سندرم داون بیشتر است. آمنیوسنتز می‌تواند این ناهنجاری‌ها را تشخیص دهد. همچنین، اگر شما یا همسرتان ناقل یک اختلال ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک باشید، آمنیوسنتز می‌تواند تشخیص دهد که آیا فرزند متولدنشده شما نیز به این اختلال مبتلاست یا خیر.
گاهی اوقات، عوارض بارداری ممکن است باعث شود که مجبور شوید زودتر زایمان کنید. آمنیوسنتز بلوغ می‌تواند تعیین کند که آیا ریه‌های فرزندتان به اندازه کافی رشد کرده است یا نه و آیا او می‌تواند در خارج از رحم زنده بماند یا خیر. از سوی دیگر، اگر پزشک مشکوک به این مسئله باشد که فرزندتان مبتلا به عفونت یا کم‌خونی است یا احتمال دهد که دچار عفونت رحم باشید آزمایش آمنیوسنتز را تجویز می‌کند. همچنین، در مواقع لزوم، پزشک برای کاهش مایع آمنیوتیک داخل رحم از آمنیوسنتز استفاده می‌کند.
این آزمایش به‌صورت سرپایی انجام می‌شود و بنابراین، برای انجام آن نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارید. پزشک ابتدا یک سونوگرافی انجام می‌دهد تا محل دقیق نوزاد در رحم را مشخص کند. سونوگرافی یک آزمایش غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصویری از نوزاد متولد نشده را فراهم می‌کند. برای این آزمایش، لازم است مثانه شما پر باشد. به همین دلیل، سعی کنید قبل از آن مایعات زیادی بنوشید.
پس از سونوگرافی، پزشک ممکن است بر ناحیه‌ای از شکم شما داروی بی‌حس‌کننده اعمال کند. سپس او با استفاده از نتایج سونوگرافی می‌تواند سوزن را وارد رحم کند و مایع آمنیوتیک را خارج کند. این بخش از آزمایش معمولا حدود دو دقیقه به طول می‌انجامد. نتایج آزمایش‌های ژنتیکی بر روی مایع آمنیوتیک معمولا بعد از چند روز در اختیار شما قرار داده می‌شود. نتایج آزمایش برای تعیین بلوغ ریه‌های نوزاد معمولا ظرف چند ساعت اعلام می‌شود.
مایع آمنیوتیک در آزمایشگاه مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد و برای این کار، DNA جنین ازنظر وجود ناهنجاری‌های ژنتیکی موردبررسی قرار می‌گیرد. این مایع حاوی بافت جنین، ازجمله سلول‌های پوست و مواد زائد جنین است. به همین دلیل، می‌توان از آن برای بررسی این موضوع که آیا جنین به‌طور طبیعی رشد می‌کند یا در معرض خطر ابتلا به بیماری جدی یا ناهنجاری قرار دارد استفاده کرد. هر سلول جنین دربرگیرنده مجموعه کاملی از DNA یا اطلاعات ژنتیکی است. به همین دلیل، می‌تواند در تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی بسیار کمک‌کننده باشد.
آمنیوسنتز معمولا بین هفته 16 تا 20 که در سه‌ماهه دوم بارداری است توصیه می‌شود. اگرچه این آزمایش می‌تواند عوارضی را نیز به همراه داشته باشد اما به‌ندرت عوارض شدیدتر رخ می‌دهند. درصورتی‌که این عمل در سه‌ماهه دوم بارداری انجام شود خطر سقط جنین تا 3/0 درصد است اما اگر آزمایش، قبل از هفته 15 بارداری انجام شود خطر سقط جنین کمی بیشتر است. عوارض آزمایش آمنیوسنتز عبارت‌اند از:
در موارد نادر، آمنیوسنتز ممکن است موجب ورود برخی از سلول‌های خونی نوزاد به جریان خون شما شود. این مسئله بسیار مهم است زیرا نوعی پروتئین به نام عامل Rh وجود دارد. اگر این پروتئین را داشته باشید، خون شما Rh مثبت است اما اگر این پروتئین را نداشته باشید خون شما Rh منفی است. احتمال دارد که Rh شما و فرزندتان با یکدیگر متفاوت باشد.
اگر اینگونه باشد و خون شما با خون جنین مخلوط شود، بدنتان ممکن است به‌گونه‌ای واکنش نشان دهد که انگار به خون جنین حساسیت دارد. در این شرایط، پزشک دارویی به نام RhoGAM را برای شما تجویز می‌کند. این دارو اجازه نمی‌دهد که بدنتان برای حمله به سلول‌های خونی جنین آنتی‌بادی بسازد.
آمنیوسنتز یک آزمایش بسیار دقیق است. بر طبق سیستم بهداشتی دارتموث-هیچکاک:
در موارد نادر، ممکن است نمونه نتواند نتایج قابل‌تشخیص یا قطعی را ارائه دهد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است لازم باشد دوباره آزمایش آمنیوسنتز بدهید.
اگر نتایج آزمایش آمنیوسنتز طبیعی باشد نشان می‌دهد که به احتمال زیاد فرزندتان به ناهنجاری ژنتیکی یا کروموزومی مبتلا نیست. اگر آزمایش آمنیوسنتز برای بررسی بلوغ جنین استفاده شده باشد نتایج طبیعی به این معناست که به احتمال زیاد فرزندتان می‌تواند در خارج از رحم زنده بماند.
نتایج غیرطبیعی آزمایش نشان می‌دهد که فرزندتان به یک ناهنجاری ژنتیکی یا کروموزومی مبتلاست اما این نتیجه قطعی نیست و ممکن است پزشک آزمایش‌های دیگری را نیز توصیه کند. اگر در مورد نتایج آزمایش دچار شک و تردید شده‌اید حتما سوالات خود را با پزشک در میان بگذارید. پزشک می‌تواند در مورد مراحل و اقدامات بعدی نیز شما را راهنمایی کند.
درنهایت، آزمایش آمنیوسنتز آزمایشی است که از طریق آن می‌توان اختلالات ژنتیکی یا ناهنجاری‌های مادرزادی جنین را تشخیص داد. این آزمایش مانند سایر آزمایش‌های بارداری دیگر، روشی تهاجمی است و به همین دلیل با خطراتی همراه است. بااین‌حال، در مواردی که احتمال ابتلای جنین به ناهنجاری ژنتیکی یا مادرزادی مطرح است انجام این آزمایش اهمیت زیادی دارد. اگر در مورد خطرات، دقت و نتایج آمنیوسنتز سوالاتی دارید حتما آن‌ها را با پزشک خود در میان بگذارید.
