شمارش کامل سلول های خون
یکی از تستهای آزمایشگاهی رایج در انسان و حیوانات، شمارش کامل خون یا همان CBC است، که جهت تشخیص و ارزیابی بسیاری از بیماریها مثل کمخونیها، عفونتها و ... مورد استفاده قرار میگیرد. این تست معمولاً شامل تعیین تعداد، نوع، شکل و اندازهی سلولهای خونی است.
سلولهای موجود در جریان گردش خون به طور کلی به سه نوع تقسیم میشوند که شامل سلولهای سفید خون (لکوسیت)، سلولهای قرمز خون (اریتروسیت)، و پلاکتها (ترومبوسیت) هستند. در بسیاری از بیماریها ممکن است تغییراتی در تعداد، شکل و یا اندازهی این سلولها رخ دهد، بنا بر این شمارش کامل خون میتواند در تشخیص بیماریها بسیار راهگشا باشد.
قند ناشتا
اين ماده، منبع اصلي تأمين انرژي در تمام موجودات زنده است. براي اندازه گيري قند خون فرد حتما بايد ناشتا باشد، يعني بعد از مدت کوتاهي گرسنگي قند خون اندازه گيري شده است. اين مدت حدود 10 تا 12 ساعت مي باشد. اگر سطح قند خون فردي بعد از 12 ساعت ناشتا بيشتر از 105 ميلي گرم در دسي ليتر باشد، نشان دهنده استعداد ابتلاء وي به ديابت و طي ده سال آينده است. ميزان نرمال قند خون بين حداقل 70-65 و حداکثر 110-100 در محدوده بالا مي باشد، البته افزايش خفيف قند خون ممکن است در اثر دريافت اخير فرد باشد، اما اگر در آزمايشات مکرر ميزان آن تغييري نکرد، فرد نياز به توصيه هاي رژيمي براي پيشگيري از ابتلا به ديابت در آينده دارد.
سدیمانتاسیون گلبول های قرمز خون
در مواردی مانند بارداری،مشکلات قلب ، کم خونی و دیابت میتوانند باعث شوند
که نتیجه آزمایش مخفی شود و تست ESR دقیق نباشد.بنابر این پزشک در برخی موارد به تشخیص خود این موارد را لحاظ خواهد نمود و تفسیر مناسبی را از نتیجه آزمایش بدست خواهد آورد.امروزه درصورتی که پزشک مشکوک به وجود بیماری هایی مانند آرتریت روماتویید ، پلی میالژیا روماتیکا و یا آرتریت سلول ژانت باشد،این تست را تجویز خواهد کرد
اوره
اوره ماده زائد حاصل از سوخت و ساز پروتئین ها است که در کبد تولید و از راه کلیه ها دفع می شود. در نتیجه، هرگاه مقدار مصرف (سوخت و ساز) پروتئین افزایش یابد
(مثلاً در اثر پرخوری گوشت و یا خونریزی گوارشی) یا فعالیت کلیه ها دچار اختلال شود و یا خون غلیظ گردد
(مثلاً در پی اسهال طولانی و شدید) مقدار آن افزایش مییابد. لذا از این ازمایش عمدتا برای بررسی وضعیت اب بدن و تا حدی فعالیت کلیه ها استفادهمی شود
کراتینین
کراتین در عضلات یافت می شود سطح کراتینین در خون اطلاعاتی را در مورد عملکرد کلیه ها به ما میدهد کراتینین یکی از مواردی است که به صورت نرمال توسط کلیه ها از جریان خون فیلتر شده و به ادرار سرازیر میشوند پس سطح کراتینین خون شاخص خوبی برای بررسی عملکرد کلیه ها می باشد.
اسید اوریک
اسید اوریک توسط کلیه ها از بدن به صورت ادرار دفع می شود. مقدار اندکی نیز در مدفوع دفع می شود. اگر تولید اسید اوریک افزایش یابد یا کلیه ها نتوانند آن را دفع کنند، مقدار اسید اوریک در خون افزایش می یابد. مقادیر بالا ی اسید اوریک می تواند منجر به ایجاد کریستال های سخت در مفاصل شود. به این حالت نقرس گفته می شود که در صورت عدم درمان عوارضی بر جای می گذارد. همچنین اسید اوریک بالا باعث ساخت سنگ های کلیوی یا نارسایی کلیوی می شود.
کلسترول
ماده چرب و زرد رنگي است که در خون جريان دارد و افزايش سطح آن با افزايش ريسک بيماري هاي قلبي رابطه مستقيم دارد.وجود کلسترول براي بدن حياتي است، زيرا اعمال مهمي در بدن انجام مي دهد، مثلا براي عملکرد فيبرهاي عصبي، تشکيل نمک هاي صفراوي، حفظ ساختمان غشاء سلول ها و به عنوان پيش ساز هورمون هاي جنسي در بدن کاربرد دارد. ميزان بالاي آن در آزمايش نشان دهنده افزايش مصرف قند و کربوهيدرات و چربي در رژيم است و سطوح پايين آن نشان دهنده چربي کم در رژيم، سوء تغذيه و .... مي باشد. تقريبا 40 درصد کلسترول از منابع غذايي تأمين مي گردد ( بقيه توسط خود بدن ساخته مي شود)
تری گلیسرید
تري گليسيريد در واقع دسته اي از چربي هاي بدن هستند که به عنوان سوخت و تامين انرژي براي متابوليسم بدن به کار مي روند. افزايش سطح آنها در خون معمولا نشانه دريافت زياد کربوهيدارت است و کاهش آن در هيپرتيروئيدي، سوءتغذيه سوءجذب مشاهده مي شود و در مقايسه با کلسترول، ارتباط ضعيف تري با بيماري هاي قلبي دارد. سطح آن به دريافت اخير غذايي بسيار حساس است (خوردن غذاي سبک قبل از آزمايش و حتي الامکان مصرف آن عصر روز قبل به طوري که 12 ساعت ناشتا رعايت شود، يکي از همين دلايل است).
کلسترول خوب
HDL به کلسترول خوب معروف است، زيرا وظيفه آن برداشت کلسترول اضافي از ديواره رگ ها و انتقال آن به کبد براي دفع کلسترول مي باشد. ميزان کم HDL در آزمايش، نشان دهنده دريافت رژيم غني از کربوهيدرات تصفيه شده است. ميزان HDL حدود 20 در صد کل کلسترول است. در بعضي از آزمايشات نسبت chol /HDL نيز آورده مي شود که بهتر است کمتر از 5 باشد. مناسب ترين ميزان آن در مردان بزرگسال بيشتر از 40 و در زنان بزرگسال بيشتر از 50 است. هر چقدر اين مقادير بيشتر باشند، از نظر سلامتي مناسب تر است. در واقع نسبت LDL/HDL ارزش تشخيصي زيادي دارد و بهتر است اين نسبت کمتر از 3 باشد. در افرادي که در آنها اين نسبت بين 6-3 قرار دارد، جزو گروه ريسک متوسط هستند و اگر اين نسبت بيشتر از 6 باشد ، در گروه پر خطر براي ابتلا به بيماري هاي قلبي قرار مي گيرند.
کلسترول بد
به نام « کلسترول بد» هم خوانده مي شود و در واقع براي بدن ضروري است.چون کلسترول ساخته شده در کبد را براي نيازهاي ساختماني سلول حمل مي نمايد، اما مقادير اضافي آن در ديواره رگ ها و بافت ها رسوب مي کند. توصيه پزشکان کاهش سطح LDL به کمتر از 130 ميلي گرم در دسي ليتر است که البته در افرادي که دچار بيماري هاي قلبي هستند، بهتر است حتي به کمتر از 100 ميلي گرم در دسي ليتر هم برسد.
انزیم های کبدی
این آنزیم ها بطور معمول داخل سلول های کبدی قرار دارند زمانی که کبد دچار آسیب می شود
سلول های کبدی آنزیم ها را وارد جریان خون می کنند، بالارفتن سطح آنزیم ها در خون نشانه آسیب کبدی است. (AST-SGOT) بطور طبیعی در انواع مختلف بافت ها از قبیل کبد، قلب، ماهیچه، کلیه و مغز قرار دارد. این آنزیم در زمان آسیب به هر کدام از این بافت ها وارد خون می شود. برای مثال میزان غلظت سرمی آن در هنگام حمله های قلبی و مشکلات ماهیچه ای افزایش می یابد.
قسمت عمده ی (ALT-SGPT) برعکس AST بطور طبیعی آن در کبد یافت می شود. اگر چه نمی توان گفت که این آنزیم منحصراً در کبد قرار دارد اما کبد جایی است که در برگیرنده بیشترین غلظت این آنزیم است. این آنزیم در نتیجه آسیب کبدی وارد خون می گردد، بنابراین نسبتاً از این آنزیم بعنوان شناساگر ویژه موقعیت کبدی استفاده می شود.
کلسیم
تست تشخیصی پیشنهادی برای بیماریهای های سنگ کلیه ، بیماریهای استخوانی و بیماری های عصبی است و در واقع بررسی شرایط استخوانها ، قلب ، اعصاب و كلیه و دندانها . همچنین زمانی كه علائم قابل توجهی از افزایش ویا كاهش غلظت کلسیم دیده میشود این آزمایش درخواست میگردد
اهن
در یک فرد سالم و بالغ آهن مورد نیاز از طریق مواد غذایی که مصرف می کند، تامین می شود.
آقایان میزان ذخیره آهن در بدنشان برای سال ها کافی است، حتی اگر آهن مصرف نکنند. در برخی موارد، آقایان به علت نوع رژیم غذایی دچار کم خونی فقر آهن می شوندو خانم ها میزان ذخیره اهن در بدنشان را مکرر باید کنترل کنند.
هورمون های تیروئیدی
غده ی تیروئید، یُد موجود در غذا را جذب کردههورمون های تیروئید برای رشد نرمال مغز و دستگاه عصبی به خصوص در سه سال اول زندگی ضروری هستند و در صورت عملکرد نامناسب آن ها ممکن است عقب ماندگی ذهنی بروز کند. بچه ها در سنین بالاتر برای رشد مناسب و بزرگسالان برای متابولیسم منظم و تنظیم سوخت و ساز بدن به هورمون های تیروئیدی نیازمند هستند.
پروستات
علت بررسی PSA در اقایان
غربالگری در مردان برای سرطان پروستات و یا برای بررسی بزرگ شدن خوش خیم پروستات (BPH) و التهاب پروستات.
اگر میزان PSA بالا باشد و علایم سرطان پروستات را داشته باشید ممکن است نیاز به انجام نمونه برداری باشد.
بررسی سرطان پروستات در طول درمان. اگر میزان PSA افزایش یابد می تواند نشان دهنده گسترش سرطان باشد.
PSA معمولا در افرادی که پروستات آن ها در عمل جراحی خارج شده است ، وجود ندارد.
افزایش میزان PSA در کسانی که پروستاتشان خارج شده می تواند نشان دهنده عود سرطان باشد.
انالیز ادرار
آنالیز ادرار یا آزمایش ادرار که سادهترین نوع آزمایش است معمولا برای عفونتهای دستگاه ادرار (کلیهها، حالب و مثانه)، تعیین وجود قند و ادرار در بیماران دیابتی، وجود سنگ کلیه، فشار خون بالا و بعضی بیماریهای کلیوی و کبدی خاص انجام میشود. در بسیاری از بررسیهای روتین هم آنالیز ادرار برای تعیین سلامت عمومی بدن درخواست میشود.
T4 (هورمون تیروئیدی)
غده تیروئید با استفاده از ید موجود در مواد غذایی دو هورمون می سازد:
تیروکسین ( T4)
تری یدوتیرونین (T3)
اغلب برای بررسی روند درمان پرکاری تیروئید انجام می شوند.
بیلیروبین
این آزمایش برای بررسی عملکرد کبد استفاده میشود. جزئی از بررسی بالغین مبتلا به کم خونی و نوزادان مبتلا به یرقان است.
پروترومبین PT
زمان پروترومبین (PT) آزمایشی است که برای کمک به شناسایی و تشخیص یک اختلال خونریزی یا اختلال لخته بیش از حد، مورد استفاده قرار می گیردهنگامی که شما در حال مصرف وارفارین هستید یا زمانی که شما دچار خونریزی طولانی مدت غیر قابل توضیح و یا لخته های خونی نامناسب باشید، انجام تست PT برای شما از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
پتاسیم
علت بررسی پتاسیم خون:
بررسی درمان سطح خیلی کم یا زیاد پتاسیم
بررسی افرادی که فشار خون بالا دارند و ممکن است مشکل کلیه یا فوق کلیه داشته باشند.
بررسی درمان های سرطان و لیز سلول های سرطانی با افزایش الکترولیت
سدیم
تست سدیم چرا انجام میشود:
بررسی تعادل آب و سدیم بدن
یافتن علائم مربوط به سطح کم یا زیاد سدیم
بررسی پیشرفت بیماری های کلیوی و یا آدرنال
فسفر
علت بررسی فسفر خون
بررسی سطح فسفات در هنگام شک به بیماری کلیوی یا استخوانی
بررسی مشگلات غدد داخلی مثل غده پاراتیروئید
ویتامین D
معمولا ویتامین D همراه با کلسیم و فسفر اندازهگیری میشود و این سه در آزمایش خون مکمل یکدیگرند. در واقع، این ویتامین سطح کلسیم و فسفر موجود در بدن را تنظیم میکند.
کمبود ویتامین D در بدن سبب پوکی استخوان، کاهش جذب فسفر و کلسیم، راشیتیسم، آلزایمر، بزرگ شدن سر و جمجمه، بروز مشکلاتی در ستون فقرات، کاهش تراکم استخوان، شکستگیهای مکرر استخوانها، اختلالات هورمونی، عفونت، بیماری سرطان و دیابت، مشکلات دهان و دندان و تضعیف عملکرد سیستم ایمنی بدن میشود.
کشت ادرار
در کشت ادرار نوع عامل عفونی مسبب عفونت ادراری که معمولا باکتری است مشخص می شود. ادرار درون مثانه معمولا استریل است، و باکتری یا عامل عفونی دیگری مثل قارچ ندارد. ولی باکتری ها می توانند وارد مجرای ادراری شوند و عفونت بدهند
T3 (هورمون تیروئیدی)
تیروئید دو هورمون اصلی در جریان خون ترشح میکند. یکی از این هورمونها تیروکسین است که حاوی چهار اتم ید بوده و اغلب به آن T4 گفته میشود. این هورمون، به نوبه خود، به تری-یدوتیرونین (T3) تبدیل میشود، که حاوی سه اتم ید است. از بین این دو، این T3 است که از نظر بیولوژیکی فعال بوده و متابولیسم بدن را تنظیم میکند.
تعیین ظرفیت اهن (TIBC)
جهت بررسی توانایی بدن در انتقال آهن درون خون، جهت بررسی وجود کمخونی و جهت تأیید علت التهاب بعضی از اندامها و وجود علائمیاز بیماریهای مختلف این آزمایش درخواست میشود.
ترومبوپلاستین نسبی (فاکتور انعقادی خون )
آزمون زمان ترومبوپلاستین نسبی ( PTT ) کمک می کند تا پزشکان توانایی بدن برای لخته شدن خون را ارزیابی کنند. هر بار جایی از بدن خونریزی کند یک سری از واکنش های شناخته شده به عنوان ( آبشار انعقادی ) برای روند انعقادی بدن برای جلوگیری از ریزش خون استفاده می شوند.