کار در آزمایشگاه
نوشته شده توسط مدیر سایت
08 / 04 / 1398
کار در آزمایشگاه مستلزم دانش و تجربه كافي در رابطه با روش هاي آزمايش و كار با وسايل و نجهيزات آزمايشگاهي ، روش هاي استاندارد آزمايش ها و… اصول اندازه گيري ، اعتباربخشي، كاليبراسيون و روش هاي تعيين صحت و دقت آزمايشها، است. اغلب روشهاي آزمايشگاهي بر اساس دستورالعمل هاي استانداردي است كه مورد تاييد سازمان هاي معتبر بين المللي مي باشند.
علوم آزمایشگاهی یکی از شاخه های علوم پزشکی است و بیشتر با آنالیز آزمایشگاهی خون، مایعات و بافت‌های بدن انسان با هدف تشخیص بیماری، پیگیری درمان و حفظ سلامت افراد جامعه سر و کار دارد. کارشناس آزمایشگاه به انجام انواع آزمایشات تخصصی مولکولی، سلولی، بافت شناسی، قارچ شناسی و غیره به منظور تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری ها می پردازد. کارشناس آزمایشگاهی که در مراکز تحقیقاتی مشغول به کار می شود، به تهیه و بررسی نمونه های آزمایشگاهی مختلف برای یافتن بیماری ها و راه های درمان و پیشگیری از آن ها می پردازد. رشته علوم آزمایشگاهی به موازات پیشرفت علوم پزشکی و گسترش دامنه روش های تشخیصی تجهیزات آزمایشگاهی نیز بسیار پیشرفت کرده بطوری که امروزه شاغلین این رشته از دستگاه های الکترونیکی و اتوماتیک بسیار دقیق و حساس برای انجام آزمایشات مختلف بهره می گیرند. افراد با کار در آزمایشگاه، اطلاعات و نتایج به دست آمده از این آزمایشات پزشک را در تشخیص بیماری روند درمان و حفظ سلامت جامعه یاری می دهد.
وظایف و مهارت کارشناس آزمایشگاه
کارشناس آزمایشگاه با توجه به محل کار خود، وظایف متفاوتی را برعهده می گیرد. به طور کلی کار در آزمایشگاه میتواند شامل مسؤول بخش های مختلف یک آزمایشگاه تشخیص طبی مانند بخش نمونه برداری، بیوشیمی، هورمون‌شناسی، ایمونولوژی و… و یا سایر بخش های آزمایشگاه های غیر پزشکی مانند برخی بخش‌های آزمایشگاه های صنایع غذایی، دارویی و یا صنعتی و کارخانه ای باشد که چند نمونه از وظایف افراد در آزمایشگاه ها را بیان می کنیم:
- گرفتن و جمع آوری نمونه های آزمایشگاهی
- انجام آزمایشات مختلف و تکرار مجدد آن در صورت نیاز
- استفاده از تجهیزات اتوماتیک و کامپیوتری در انجام آزمایشات مختلف
- ثبت نتایج آزمایشات و اعلام آنها به افراد مربوطه (پزشکان، متخصصان صنایع غذایی و دارویی و…)
- اطمینان یافتن از درستی و بهداشتی بودن کلیه تجهیزات
- نظارت برمیزان مواد مورد نیاز موجود و سفارش دهی در صورت لزوم
مهارت و دانش مورد نیاز نیز برای کار در آزمایشگاه شامل موارد زیر است:
- علاقه مندی به کارهای عملی
- توانایی برنامه ریزی کارها
- توانایی مدیریت و سازماندهی (برای مسئول فنی و مدیر آزمایشگاه)
- ذهن پویا و تحلیلی
- دقت و توجه به جزئیات
- توانایی انجام به موقع کارها
- توانایی کار در شرایط آزمایشگاه (باید توانایی تحمل کار روی انواع نمونه های آزمایشگاهی مثل خون، ادرار و … را داشته باشد)
- مهارت کار با کامپیوتر
- مهارت های ارتباطی خوب
- توانایی کار فردی و تیمی
همچنین این افراد باید به نگرانی های بیماران توجه خاص داشته، خوب گوش کرده و توصیه های حساب شده کنند و از محیط های کاری منظم استقبال کرده و به خوبی به مسئولیت های خود عمل می کند.
مقررات و ایمنی در کار در آزمایشگاه
براي كسب نتايج صحيح، استفاده بهينه از زمان، مواد و وسايل، جلوگيري از حوادث و آلودگي محيط و حفظ شرايط ايمني در آزمايشگاه، داشتن اطلاعات و رعايت دستورالعمل ها، مقررات و استانداردها در انجام كارهاي آزمايشگاهي بسيار اهميت دارد. هر آزمايشگاه بايد بر اساس اصول ايمني خاص مربوط به خود ساخته شده باشد و داراي تاسيسات و تجهيزات ايمني لازم باشد. همچنين بايد داراي دستورالعمل ها، مقررات و استانداردهاي ايمني باشد و مهم ترين نكات مربوط به ايمني فردي را در محل مناسبي نصب نمايد. اين دستورالعمل ها كه شرايط كار در آزمايشگاه و موارد ايمني آزمايشگاه را در بر دارند، معمولا از رهنمود هاي ارائه شده توسط ارگان ها و سازمان هاي معتبر بين المللي پيروي مي نمايند. اين دستورالعمل ها تحت عنوان روش هاي اجرائي استاندارد (Procedures Operation Standard) ناميده مي شوند. در اين دستورالعمل علاوه بر استانداردهاي ارائه شده در رابطه با تماس با مواد شيميائي، تدابير حفاظت در برابر مواد شيميائي و رهنمودهایي در رابطه با تجهيزات محافظت فردي نيز ارائه شده است. دركارهاي آزمايشگاهي استفاده از مواد شيميایي اجتناب ناپذير مي باشد. استفاده از مواد شيميایي نيازمند آن است كه محقق اطلاعات مناسبي از خصوصيات مواد شيميائي داشته باشد. اداره ايمني و سلامت شغلي لازم دانسته است كه توليد كنندگان مواد شيميائي اين اطلاعات را تحت عنوان برگه اطلاعات ايمني مواد يا (MSDS) ارائه دهند که شامل اطلاعات پايه درباره مواد يا فرآورده هاي شيميائي است. همچنين اطلاعات پيرامون هويت و خصوصيات، پتانسيل آسيب زائي، جگونگي حمل و نقل و نگهداري، نحوه استفاده ايمن و چگونگي برخورد در مواقع اضطراري و اصول صحيح دفع ايمن را در بردارد.
مقررات کار در آزمایشگاه بر روی نمونه زنده
رعايت نكات ايمني، بهداشتي و اخلاقي در هنگام كار با نمونه هاي زنده بسيار ضروري مي باشد. لذا ضمن رعايت اصول و مقررات لازم در اين گونه آزمايشگاه ها، محقق بايد آگاهي كامل در رابطه با كار در اينگونه ازمايشگاهها را داشته باشد. مهم ترين محورهایي كه محقق در كار با نمونه هاي حيواني بايد از آنها آگاهي داشته باشد موارد ذيل است:
راهنماي مراقبت و استفاده از حيوانات در آزمايشگاه هاي تحقيقاتي، نظارت و مراقبت استفاده از حيوانات، دستورالعمل هاي استفاده از بيهوش كننده هاي استنشاقي براي حيوانات، ايمني در هنگام كار بر روي حيوانات آزمايشگاهي، اطلاع از بيماري هاي مشترك بين انسان وحيوانات آزمايشگاهي، اطلاع از جراحي روي حيوانات، اطلاع از نكات اخلاقي در مراقبت و استفاده از حيوانات.
در رابطه با كار بر روي نمونه هاي انساني لازم است محقق مفاد بيانيه هلسينكي را مورد توجه قرار دهد. اين بيانيه اصول اخلاق در پژوهش هاي پزشكي مي باشد كه نمونه مورد آزمون انسان مي باشد.
هنگام وقوع هر حادثه ای نخستین هدف باید حفظ سلامتی فرد یا افراد مصدوم باشد.کمک های اولیه و اختصاصی پزشکی را باید در نظر گرفت واز حرکت دادن شخص مصدوم تا جای ممکن جلوگیری کرد. در صورت وجود و پراکندگی ذرات معلق در فضا لازم است منطقه آلوده ترک شود و تا زمان فرو نشستن ذرات روی زمین و سترون کردن محل از رفتن به آنجا خودداری شود. از قرار دادن مواد شیمیایی که احتمال واکنش بین مواد فرار آن ها وجود دارد، خودداری شود. در نگهداری موادی که دارای بخارات سمی یا قابل اشتعال هستند دقت کامل به عمل آید.
