آزمایش قند خون به عنوان یک تست برای بررسی سطح قند خون به کار برده می شود. عوامل مختلفی در تعیین مقدار قند خون دخیل هستند. در کل پزشک با بررسی وضعیت بیمار هنگام معاینه و انجام آزمایش قند خون می تواند تشخیص دهد که بیمار دچار مشکلات قند خون و یا دیابت است.
آزمایش قند خون روش های متفاوتی دارد که هر کدام از این روش ها برای هدف خاصی در نظرگرفته می شود و نظر به اینکه هدف از انجام آزمایش قند خون ناشتا چه چیزی است به 4 دسته تقسیم بندی می شوند: قند خون بدون مصرف صبحانه، قند خون دو ساعت پس از صرف غذا، آزمایش تحمل گلوکز، قندخون ساده
۱_قند خون بدون مصرف صبحانه(FBS )
برای تشخیص بیماری دیابت یا همان مرض قند از این نوع آزمایش استفاده می شود که در آن حدودا ۵ میلی متر از خون وریدی شخص مورد آزمایش قرار می گیرد .
شرایط انجام آزمایش قند خون:
تفسیر و برسی نتیجه ی آزمایش:
میلی گرم در دسی لیتر ( dl/mg)واحد اندازه گیری قند خون می باشد که بر اساس آن امکان ایجاد سه حالت وجود دارد:
70_110 =FBS میلی گرم در دسی لیتر( در کودکان این میزان۱۰۰-۶۰) :میزان طبیعی قند خون فرد را نشان می دهد که ناشی از سوخت و ساز مناسب بدن است.
اگر FBSبزرگتر و یا مساوی ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد غیرطبیعی و نشان از مرض قند می باشد که برای اطمینان بهتراست آزمایش تکرار شود .
در حالتی که FBSبین ۱۳۹ تا۱۱۱ باشد آزمایش مشکوک به مرض قند بوده و ۲ ساعت بعد از غذا آزمایش یا تست تحمل گلوکز برای اطمینان در این موارد انجام می شود .
نکته ی مورد اهمیت این است که صرفا در افراد با قند خون ناشتا بالای ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر با وجود اینکه در اکثر موارد تشخیص دیابت است اما برخی افراد به علت داشتن بیمارهای جدی مانند سکته ی قلبی و یا بیماری های مربوط به غدد مانند سندروم کوشینگ و آکرومگالی دارای قند خون بالا هستند نیازمند آزمایشات تکمیلی و تخصصی تر جهت تشخیصی می باشند که بهتر است در صورت مشاهده ی این موارد به متخصص غدد یا داخلی مراجعه کنند.
2.قند خون دو ساعت پس از غذا
موارد استفاده از آزمایش(hpp2) گوناگون است:
نکته
در مواردی مانند دوران بارداری آزمایش قند خون به فاصله ی ۳ ساعت (به جای دو ساعت) پس از صرف غذا انجام می شود.
شرایط و موارد لازم برای انجام آزمایش
مقدار ۵ میلی لیتر خون سیاهرگی پس از گذشت دو ساعت از مصرف غذای مناسب یا مقدار ۱۰۰ گرم کربوهیدرات برای انجام آزمایش گرفته و از بیماران خواسته می شود که صبحانه ی متوسطی( مانند کره، پنیر شیر و نان ) مصرف کنند، به طور معمول برای افزایش دقت در انجام آزمایش توصیه می شود بدون مصرف صبحانه به آزمایشگاه رفته درآنجا ۱۰۰ گرم عسل و یا ۷۵_۱۰۰گرم پودر گلوکز حل شده در آب و یا شیر به بیمار داده می شود که پس از خوردن آن مجددا دو ساعت بعد برای انجام نمونه گیری به آزمایشگاه مراجعه می کنند. میزان مصرف گلوکز وابسته به سن و اندام افراد متفاوت است که این مقدار را آزمایشگاه تشخیص می دهد. ورزش کردن و مصرف دخانیات قبل و در طی مدت آزمایش ممنوع می باشد ضمنا نباید طی مدت دو ساعت به جز آب چیز دیگری بخورید.
تفسیر نتیجه ی آزمایش
مقدار قند خون کمتر از ۱۴۵ میلی گرم در دسی لیتر در آزمایش ۲hpp نشان دهنده ی وضعیت طبیعی قندخون می باشد.
مقدار مساوی یا بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر نمایانگر وجود دیابت در فرد بوده، همچنین میزان قند خون بین ۲۰۰_۱۴۵ حالت مشکوک در آزمایش 2hpp بوده که نیازمند تست تحمل گلوکز برای اطمینان است .درسنین بالای ۵۰ سال مقدار 2hpp متفاوت با دیگر افراد است که باتوجه به جدول های خاصی برسی می شود .
موارد لازم در انجام آزمایش تست تحمل گلوکز
تفسیر نتیجه ی آزمایش
برای برسی نتیجه ی این آزمایش باید به پزشک مراجعه شود .
4.قند خون ساده (BS ):
در بیمارانی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند (مثلا افراد دارای عمل جراحی) یا بیمارانی که اورژانسی به علت بیماری جدی یا اختلالات عصبی مراجعه کرده اند این نوع آزمایش قند خون انجام می شود که نیازی به ناشتا بودن فرد ندارد.
آزمایش قند خون خانگی
از جمله مفید ترین ابزار تست های آزمایش خون هستند که به وسیله ی آن می توان در خانه، سفر و محل کار به راحتی قند خون را اندازه گیری کرد انجام این آزمایش توسط افراد سالم و بیمار بلامانع است.
روش های اندازه گیری قند خون در خانه دو نوع می باشد:
1.دستگاه گلوکز سنج
دستگاه سنجش گلوکز
دستگاه کوچکی در وزن و اندازه ی متفاوت که تا کنون ۲۵ مدل آن در دسترس قرار دارد. از لحاظ ویژگی ها
با یکدیگر تفاوت دارند. طرز کار با این دستگاه به این صورت است که پس از ریختن یک قطره خون در محل مخصوص عدد قندخون در دستگاه نمایش داده می شود .
نوار های قند در ادرار
نوار هایی پلاستیکی با ضخامت کم، دارای قسمت های رنگی کوچک که به قند موجود در ادرار حساس هستند. با قرار گرفتن قند ادرار در قسمت های رنگی تغییر رنگی ایجاد می شود که میزان قند خون را مشخص می کند این نوار ها از دقت بالایی برخوردار نیستند. در صورتی که قند خون بیشتر از ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد محدوده ی قند ادرار را نشان می دهد و احتمال خطا در آن ها وجود دارد.