PrL (PEG)
نوشته شده توسط سمانه نصیری
06 / 12 / 1399
پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز، غده کوچکی که در قاعده مغز قرار دارد، تولید می‌شود. نقش اصلی این هورمون تحریک و حفظ تولید شیر مادر محسوب می‌شود. بررسی سطح پرولاکتین در زمان وجود مشکلات ناباروری در مردان و زنان و هیپوگنادیسم مردانه (عدم تولید کافی تستوسترون) مفید است. علاوه بر بارداری و شیردهی، شایع‌ترین علت افزایش پرولاکتین در خون، تومور خوش‌خیم غده هیپوفیز است. در این شرایط، بررسی ماکروپرولاکتین‌ها نیز اهمیت دارد.
ماکروپرولاکتین، یک مولکول پرولاکتین است که به‌صورت ناهنجاری بزرگ است. این مولکول زمانی شکل می‌گیرد که مولکول‌های متعدد پرولاکتین به یکدیگر متصل شوند یا پرولاکتین به یک آنتی‌بادی متصل گردد. شکل ماکروپرولاکتین باعث جلوگیری از حذف طبیعی پرولاکتین می‌شود و درنتیجه سطح قابل‌اندازه‌گیری پرولاکتین‌ها در خون افزایش می‌یابد. ماکروپرولاکتین‌ها معمولا غیرفعال هستند و تنها موجب نتیجه مثبت کاذب آزمایش می‌شوند. به همین دلیل لازم است وجود یا عدم وجود آن بررسی شود. برای این کار از روش PEG استفاده می‌شود که در ادامه با پرولاکتین PrL (PEG) بیشتر آشنا می‌شوید.
چه عللی در عدم تعادل پرولاکتین نقش دارند؟
قبل از پرداختن به پرولاکتین PrL (PEG) لازم است بدانید عدم تعادل پرولاکتین ناشی از چه عواملی است. تنها عملکرد فیزیولوژیکی پرولاکتین، تحریک تولید شیر مادر است. در عموم افراد، غلظت پرولاکتین در خون در واکنش به محرک‌های فیزیولوژیکی ازجمله تحریک نوک سینه، رابطه جنسی، خواب، ورزش و افت قند خون افزایش می‌یابد.
برخی داروها نیز ممکن است موجب بالا رفتن پرولاکتین در خون شوند که ازجمله آن‌ها می‌توان به فنوتیازین، متوکلوپرامید، ریسپریدون، بازدارنده‌های باز جذب سروتونین، استروژن‌ها و وراپامیل اشاره کرد. علل پاتولوژیک افزایش پرولاکتین در خون عبارت‌اند از:
- تومور غیر سرطانی در غده هیپوفیز
- بیماری‌های هیپوتالاموس
- کم‌کاری اولیه تیروئید
- فشرده شدن ساقه هیپوفیز
- ضایعات دیواره قفسه سینه
- نارسایی کلیه
- تومورهای خارج از رحم
علاوه بر این عوامل، افزایش غلظت پرولاکتین در خون می‌تواند ناشی از ماکروپرولاکتین نیز باشد. در این وضعیت، بیمار علامتی نشان نمی‌دهد اما اگر غلظت بالای پرولاکتین خون به دلیل ماکروپرولاکتین‌ها شناسایی نشود می‌تواند منجر به تشخیص نادرست و عدم مراقبت از صحیح از بیمار شود. به همین دلیل در این شرایط از آزمایش پرولاکتین PrL (PEG) برای تشخیص ماکروپرولاکتین‌ها استفاده می‌شود.
چرا آزمایش ماکرو پرولاکتین PrL (PEG) انجام می‌شود؟
دلایل انجام آزمایش پرولاکتین PrL (PEG) در مردان و زنان متفاوت است که در ادامه با این دلایل آشنا می‌شوید.
- زنان
زنانی که علائم پرولاکتینوما یا تومور غیر سرطانی در غده هیپوفیز را تجربه می‌کنند ممکن است نیاز به آزمایش پرولاکتین PrL (PEG) نیاز داشته باشند. علائم پرولاکتینوما در زنان عبارت‌اند از:
- سردردهای بدون دلیل
- مشکلات بینایی
- گالاکتوره یا تراوش شیر از سینه در زمانی غیر از شیردهی طبیعی
- درد یا ناراحتی در هنگام رابطه جنسی
- رشد غیرطبیعی موهای بدن یا صورت
- آکنه غیرطبیعی
این آزمایش معمولا برای افرادی که به پرولاکتینوما دچار هستند انجام می‌شود تا اثربخشی درمان آن‌ها بررسی شود. از سوی دیگر، در صورت وجود مشکلات باروری یا قاعدگی‌های نامنظم نیز این آزمایش انجام می‌شود. علاوه بر این، آزمایش پرولاکتین برای بررسی وجود سایر مشکلات غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس نیز قابل انجام است.
- مردان
اگر مردان نیز علائم پرولاکتینوما را نشان دهند لازم است آزمایش پرولاکتین بدهند. علائم این بیماری در مردان عبارت‌اند از:
- سردردهای بی‌دلیل
- مشکلات بینایی
- کاهش میل جنسی یا مشکلات باروری
- اختلال در نعوظ
- کاهش غیرطبیعی موهای بدن و صورت
این آزمایش ممکن است در موارد زیر استفاده شود:
- بررسی اختلال بیضه یا اختلال نعوظ
- رد کردن مشکلات هیپوفیز یا هیپوتالاموس
آزمایش PrL (PEG) چگونه انجام می‌شود؟
این آزمایش درست مانند آزمایش خون است و انجام نمونه‌گیری برای آن تنها چند دقیقه طول می‌کشد. آمادگی خاصی برای این آزمایش لازم نیست. بااین‌حال، توصیه می‌شود که 12 ساعت قبل از انجام آزمایش مولتی‌ویتامین یا مکمل‌هایی که شامل بیوتین (ویتامین B7) هستند را مصرف نکنید. نمونه‌گیری معمولا صبح‌ها و سه تا چهار ساعت پس از بیدار شدن از خواب انجام می‌شود.
خون از رگ بازوی شما گرفته می‌شود و جز کمی درد یا سوزش در هنگام وارد شدن سوزن به بدن، عارضه خاص دیگری ندارد. لازم است بدانید برخی از قرص‌های جلوگیری از بارداری، داروهای فشارخون بالا و داروهای ضدافسردگی می‌توانند نتیجه آزمایش پرولاکتین PrL (PEG) را تحت تاثیر قرار دهند. به همین دلیل، مهم است که پزشک را در جریان داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید. مشکلات خواب، استرس بالا و ورزش شدید قبل از آزمایش نیز می‌تواند نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد.
آزمایش PrL (PEG) چه خطراتی دارد؟
این آزمایش عوارض بسیار کمی دارد. ممکن است بعد از خون‌گیری، کبودی کوچکی در ناحیه نمونه‌گیری ایجاد شود. بااین‌حال، پس از بیرون آمدن سوزن، چند دقیقه ناحیه نمونه‌گیری را فشار دهید تا کبودی کاهش پیدا کند. پس از انجام آزمایش ممکن است کمی احساس ضعف یا سرگیجه داشته باشید.
در موارد نادری ممکن است رگ بعد از آزمایش ملتهب شود. به این شرایط، فلبیت گفته می‌شود که برای رفع آن لازم است با چندین بار در روز بر روی ناحیه، کمپرس گرم قرار دهید. همچنین اگر دچار اختلال خونریزی دهنده باشید ممکن است پس از آزمایش با خونریزی روبرو شوید. از سوی دیگر، اگر از داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین یا وارفارین استفاده می‌کنید، حتما این موضوع را قبل از انجام آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید.
نتایج طبیعی آزمایش PrL (PEG) چیست؟
پزشک بر اساس عوامل مختلفی ازجمله سلامت شما، نتایج آزمایشتان را ارزیابی می‌کند. مقادیر پرولاکتین در آزمایشگاه‌های مختلف می‌تواند تا حدودی متفاوت باشد. بااین‌حال، نتایج طبیعی آزمایش پرولاکتین PrL (PEG) معمولا به‌صورت زیر است:
- پرولاکتین کل:
- مردان: 4 تا 2/15 mL/ng
- زنان: 8/4 تا 3/23 mL/ng
- پرولاکتین رسوبی یا پیچیده:
- مردان: 7/2 تا 1/13 mL/ng
- زنان: 4/3 تا 5/18 mL/ng
هنگامی‌که درصد پرولاکتین رسوبی یا پیچیده از پرولاکتین کل 60 درصد یا کمتر باشد، نتیجه ماکروپرولاکتین، منفی در نظر گرفته می‌شود. در مقابل، وقتی کسر پرولاکتین رسوبی یا پیچیده از پرولاکتین کل بالای 60 درصد باشد، نتیجه ماکروپرولاکتین مثبت در نظر گرفته می‌شود. اگر درصد پرولاکتین رسوبی بالاتر از حد مجاز باشد نشان‌دهنده هیپرپرولاکتینمی یا ترشح بیش‌ازحد پرولاکتین است.
بعد از دریافت نتایج آزمایش PrL (PEG) چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر نتیجه آزمایش شما خارج از محدوده طبیعی باشد این بدین معنی نیست که شما مشکلی دارید. گاهی اوقات، زمانی که شما در هنگام انجام آزمایش غذا خورده باشید یا استرستان بالا باشد ممکن است پرولاکتین شما بیشتر از حد طبیعی باشد. اگر سطح پرولاکتین بسیار بالا و تا 1000 برابر بالاتر از حد طبیعی باشد این می‌تواند نشانه‌ای از پرولاکتینوم باشد. در این شرایط، پزشک احتمالا از شما می‌خواهد که MRI انجام دهید.
از سوی دیگر، اگر سطح پرولاکتین کمتر از حد طبیعی باشد این مسئله می‌تواند به این معنی باشد که غده هیپوفیز شما با قدرت کامل کار نمی‌کند. سطح پایین پرولاکتین معمولا به درمان نیاز ندارد. اگر سطح پرولاکتین بالا باشد همیشه به درمان نیاز نیست. درمان بستگی به تشخیص دارد. اگر سطح پرولاکتین کمی بالا باشد یا علتی پیدا نشود پزشک ممکن است هیچ درمانی را توصیه نکند. در برخی موارد نیز پزشک ممکن است برای کاهش سطح پرولاکتین دارو تجویز کند.
درنهایت، آزمایش پرولاکتین PrL (PEG) آزمایشی است که از طریق آن سطح پرولاکتین و همچنین سطح ماکروپرولاکتین اندازه‌گیری می‌شود. از طریق این آزمایش می‌توان مشکلاتی مانند تومور غیر سرطانی در غده هیپوفیز، بیماری‌های هیپوتالاموس، کم‌کاری اولیه تیروئید و تومورهای خارج از رحم را تشخیص داد. اندازه‌گیری سطح ماکروپرولاکتین با استفاده از روش PEG موجب می‌شود که شما تشخیص مناسب را دریافت کنید و درنتیجه تحت درمان موثر قرار بگیرید.
