آزمایش PTT یا زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT ؛ همچنین به عنوان زمان فعال شدن ترومبوپلاستین جزئی (aPTT) شناخته میشود) یک آزمایش غربالگری است که به ارزیابی توانایی فرد در ایجاد مناسب لخته خون کمک میکند. تعداد ثانیههای لازم برای تشکیل لخته در نمونه خون پس از افزودن مواد (معرفها) اندازهگیری میشود. آزمایش PTT میزان و عملکرد برخی پروتئینها در خون را که عوامل انعقادی یا لخته شدن نامیده میشوند و بخش مهمی از تشکیل لخته خون هستند، ارزیابی میکند.
هنگامی که بافت (های) بدن یا دیواره عروق خونی آسیب میبینند، خونریزی رخ میدهد و فرایندی به نام هموستاز آغاز میشود. تکههای سلولی کوچک به نام پلاکت میچسبند و سپس در محل آسیب تجمع مییابند. در همان زمان، فرایندی به نام آبشار انعقاد آغاز میشود و عوامل انعقادی در یک فرآیند گام به گام فعال میشوند. از طریق واکنشهای آبشار، رشتههایی به نام فیبرین تشکیل میشوند و به یک شبکه متصل میشوند که به محل آسیب میچسبد و آن را تثبیت میکند. این یک لخته خون پایدار برای بستن صدمات رگهای خونی ایجاد میکند، که از دست دادن خون اضافی جلوگیری میکند و به مناطق آسیب دیده زمان میدهد تا التیام یابند.
هر قسمت از این فرآیند هموستاتیک باید به درستی عمل کند و به مقدار کافی برای تشکیل طبیعی لخته خون وجود داشته باشد. اگر مقدار یک یا چند عامل بسیار کم باشد، یا اگر عوامل نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، ممکن است یک لخته پایدار ایجاد نشود و خونریزی ادامه یابد.
با آزمایش PTT ، نتیجه شما با یک فاصله زمانی طبیعی (مرجع) برای زمان انعقاد مقایسه میشود. هنگامی که لخته شدن PTT شما بیش از حد معمول طول میکشد، PTT “طولانی” در نظر گرفته میشود.
هنگامی که از PTT برای بررسی خونریزی یا لخته شدن یا رد خونریزی یا بیماری لخته شدن (به عنوان مثال، ارزیابی قبل از عمل) استفاده میشود، اغلب همراه با زمان پروترومبین (PT) تجویز میشود. یک پزشک متخصص نتایج هر دو آزمایش را برای رد یا تائید و تعیین علت خونریزی یا اختلال لخته شدن ارزیابی میکند.
اکنون قابل درک است که آزمایشهای انعقادی مانند آزمایش PT و PTT بر اساس آنچه در محیط آزمایش به طور مصنوعی اتفاق میافتد (in vitro) است و بنابراین؛ لزوماً آنچه را که واقعاً در بدن (in vivo) اتفاق میافتد منعکس نمیکند. با این وجود، میتوان از آنها برای ارزیابی اجزای خاصی از سیستم هموستاز استفاده کرد. آزمایشهای PTT و PT هر کدام عوامل انعقادی را که بخشی از گروههای مختلف مسیرهای واکنش شیمیایی در آبشار هستند، به نام مسیرهای ذاتی، بیرونی و مشترک ارزیابی میکنند.
PTT در درجه اول برای بررسی خونریزی یا لخته شدن بیدلیل خون استفاده میشود. ممکن است به همراه زمان پروترومبین (PT/INR) برای ارزیابی فرایندی که بدن برای تشکیل لخته خون برای کمک به توقف خونریزی استفاده میکند، نیز از طرف پزشک تجویز شود. این آزمایشات معمولاً نقطه شروع برای بررسی خونریزی زیاد یا اختلالات انعقادی هستند.
با ارزیابی نتایج این دو آزمایش، پزشک متخصص میتواند سرنخهایی را در مورد وجود خونریزی یا اختلال لخته شدن بدست آورد. آزمایش PTT و PT تشخیصی نیستند اما معمولاً اطلاعاتی در مورد اینکه آیا ممکن است به آزمایشات بیشتری نیاز باشد یا خیر، ارائه میدهند. برخی از نمونههای استفاده از آزمایش PTT عبارتند از:
بر اساس شرح حال دقیق بیماران، آزمایشPTT و PT گاهی قبل از جراحی برنامه ریزی شده یا سایر روشهای تهاجمی به صورت انتخابی برای غربالگری گرایشهای احتمالی خونریزی انجام میشوند.
PTT ممکن است همراه با سایر آزمایشات مانند آزمایشPT دستور داده شود اگر موارد زیر را دارید:
آزمایشPTT همچنین ممکن است برای موارد زیر نیز دستور داده شود:
این آزمایش به شما میگوید چند ثانیه طول میکشد تا خون شما لخته شود. محدوده طبیعی سطح آزمایش PTTدر آزمایشگاههای مختلف متفاوت است، بنابراین با پزشک خود مشورت کنید تا به شما در درک معنای اعداد و ارقام خود کمک کند. معمولاً نتایج را در عرض چند ساعت یا یک روز دریافت میکنید، اما با این وجود بستگی به آزمایشگاه شما دارد.
میزان معمولی برای زمان نسبی ترومبوپلاستین، 60 تا 70 ثانیه است. همچنین یک آزمایش PTT (aPTT) فعال وجود دارد که همان زمان را اندازه میگیرد، اما آنها مادهای را به خون شما اضافه میکنند تا سریعتر لخته شود.
اگر آزمایش را به دلیل مصرف هپارین انجام میدهید، ممکن است نتایج آزمایش PTT شما بیشتر از 120 تا 140 ثانیه و aPTT شما 60 تا 80 ثانیه باشد.
PTT که طولانیتر از حد معمول است اغلب یه علت یکی از موارد زیر است:
شرایط زمینهای که باعث سطوح پایین عوامل لخته شدن میشود، مانند:
فاکتورهای ارثی که کمتر منجر به انعقاد خون میشوند:
سطوح طولانی مدت PTT همچنین ممکن است با انواع خاصی از سرطان خون، خونریزی زیاد در زنان باردار قبل یا بعد از زایمان یا سقط مکرر دیده شود.
نتایج PTT اغلب با نتایج PT در تعیین شرایطی که ممکن است وجود داشته باشد تفسیر میشود.
یک متخصص مراقبتهای بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک نمونه خونی را از رگ بازوی شما میگیرد. پس از قرار دادن سوزن، مقدار کمی خون در لوله آزمایش یا ویال جمع آوری میشود. وقتی سوزن داخل یا بیرون میرود ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول میکشد.
برای آماده شدن هیچ چیز خاصی لازم نیست انجام دهید. پزشک خود را در مورد هرگونه دارو، گیاهان، ویتامینها یا مکملهایی که مصرف میکنید، از جمله داروهای بدون نسخه، با نسخه یا داروهای غیرقانونی، مطلع کنید. بسیاری از داروهای رایج مانند رقیق کننده خون، آسپرین و آنتی هیستامینها ممکن است بر نتایج آزمایش PTT تأثیر بگذارند.
خطر بسیار کمی برای انجام این آزمایش خون وجود دارد. ممکن است در نقطهای که سوزن در آن قرار داده شدهاند احساس درد یا کبودی جزئی داشته باشید، اما اکثر علائم به سرعت از بین میروند.
بستگی به این دارد که پزشک شما به دنبال چه چیزی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی لخته شدن خون، ممکن است آزمایشهای دیگری که در ادامه آمدهاند نیز تجویز شوند:
سایر آزمایشاتی که ممکن است دریافت کنید عبارتند از:
در صورت درمان با هپارین، آزمایش تعداد پلاکتها