آزمایش هموگلوبين گليکوزيله ( HbA1c)
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
29 / 06 / 1400
آزمایش A1C یا همان آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله برای تعیین میزان قند خون موجود در خون انجام می‌شود. پزشکان بر اساس این آزمایش می‌توانند میزان قند خون سه ماهه اخیر را بررسی کنند. این آزمایش برای افرادی که مبتلا به دیابت هستند بسیار مفید است. زیرا افراد دیابتی در طول روز ممکن است به دلایل مختلف قند خون بالا یا پائینی داشته باشند که هیچ علت خاصی ندارد. پزشکان برای بررسی کلی وضعیت قند خون افراد دیابتی با استفاده از آزمایش A1C می‌توانند مقدار متوسط قند خون 3 ماهه را مورد بررسی قرار دهند.
به طور کلی آزمایش قند خون روشی است برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام دیابت و نوعی غربالگری دیابت محسوب می‌شود. به عنوان مثال اگر فردی یک بار در طول روز قند خون بالایی داشته باشد اما در باقی روز میزان قند خون طبیعی باشد، نمی‌توان گفت که فرد در خطر ابتلا به دیابت است. هنگامی که نوسانات تغییر قند خون در طور روز زیاد باشد باید هوشیار بود.
آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله که به عنوان A1c نیز شناخته می‌شود، میزان متوسط قند خون شما را در 2 تا 3 ماه گذشته نشان می‌دهد. همچنین به آن HbA1c، آزمایش هموگلوبین گلیکوزیزه و گلیکوهموگلوبین گفته می‌شود. آزمایش هموگلوبين گليکوزيله ( HbA1c) شباهت زیادی به میانگین ضربه زدن بازیکنان بیسبال دارد. یک بازی واحد به شما نمی‌گوید که یک بازیکن در حرفه خود چگونه عمل می‌کند. بنابراین، نتایج آزمایشی که تنها مربوط که به یک روز هستند نیز تصویر کاملی از نحوه عملکرد درمان به شما ارائه نمی‌دهد.
افرادی که مبتلا به دیابت هستند به طور منظم به این آزمایش نیاز دارند تا متوجه شوند میزان قند خون آنها در محدوده مطلوب است یا خیر. این آزمایش همچنین به شما می‌تواند بگوید که آیا نیاز به تنظیم داروهای دیابت دارید یا خیر. از آزمایش هموگلوبين گليکوزيله ( HbA1c) برای تشخیص دیابت نیز استفاده می‌شود.
هموگلوبین چیست؟
هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شود. این پرتئین رنگ قرمز به خون می‌دهد و وظیفه آن حمل اکسیژن به سراسر بدن شما است.
آزمایش هموگلوبين گليکوزيله ( HbA1c) چگونه عمل می‌کند؟
قند موجود در خون شما گلوکز نامیده می‌شود. هنگامی که گلوکز در خون شما تجمع می‌یابد، به هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز شما متصل می‌شود. آزمایش A1c میزان قند خون را اندازه‌گیری می‌کند. گلبول‌های قرمز خون حدود 3 ماه زندگی می‌کنند، بنابراین این آزمایش سطح متوسط گلوکز خون شما را در 3 ماه گذشته نشان می‌دهد.
اگر سطح گلوکز شما در هفته‌های اخیر بالا بوده است، نتیجه به دست آمده از آزمایش هموگلوبين گليکوزيله ( HbA1c) سطوح بالاتری را در بدن شما نشان خواهد داد.
چه زمان به آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله نیاز داریم؟
در صورتیکه در زمان ویزیت پزشک در منزل علائم ابتلا به دیابت در فردی تشخیص داده شود پزشک برای انجام بررسی‌های بیشتر انجام آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله را الزامی می‌داند. این آزمایش مشخص می‌کند که فرد در چه مرحله‌ای از ابتلا به دیابت قرار دارد و نوع دیابت نیز قابل تشخیص است. بنابراین با تشخیص زود هنگام می‌توان از پیشرفت بیماری و بروز عوارض شدید آن جلوگیری کرد و دیابت را تحت کنترل قرار داد. به طور کلی در شرایط زیر انجام آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله الزامی است:
- در صورت مشاهده علائم شروع دیابت انجام این آزمایش هر سال الزامی است.
- اگر فردی به دیابت نوع دو مبتلا باشد و نیازی به تزریق انسولین ندارد بایستی برای کنترل وضعیت دیابت خود سالی دو مرتبه آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله انجام دهد.
- در صورتیکه فردی به دیابت نوع دو مبتلا است و انسولین دریافت می‌کند، 4 مرتبه در سال باید آزمایش قند خون انجام دهد.
- در صورت ابتلا به دیابت نوع یک آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله سالی 4 مرتبه باید انجام شود.
- در صورت تغییر در روش درمان یا مقدار یا نوع دارو انجام آزمایش توسط پزشک توصیه خواهد شد.
آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله به شما چه می‌گوید؟
این آزمایش مقدار قند موجود در خون که به هموگلوبین وصل است را اندازه گیری می‌کند. پزشک متخصص با استفاده از نتیجه این آزمایش می‌تواند مقدار متوسط قند خون را تشخیص دهد. همچنین این آزمایش به شما می‌گوید که مبتلا به دیابت هستید یا خیر و اینکه خطر ابتلا به دیابت چه میزان است و در چه مرحله‌ای از ابتلا قرار دارید.
شرایط انجام آزمایش
برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست و آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله در هر شرایطی و هر زمان از روز قابل انجام است.
نحوه انجام آزمایش
ابتدا تکنسین آزمایشگاه یک باند لاستیکی به دور بازو می‌بندد.
محل انجام آزمایش با استفاده از پنبه آغشته به الکل ضد عفونی می‌شود.
پس از پیدا شدن رگ خونگیری انجام می‌شود.
لوله آزمایش به سرنگ وصل می‌شود و مقدار خون مورد نیاز برای آزمایش جمع آوری می‌شود.
در زمان جمع آوری خون باند لاستیکی را باز می‌کنند تا جریان خون سریعتر شود و نمونه سریعتر درون لوله جمع آوری شود.
قرار دادن پنبه بر روی محل خونگیری و بیرون کشیدن سوزن، باید پنبه باید محکم بر روی محل خونگیری نگه داشته شود تا از کبود شدن دست جلوگیری شود.
تفسیر آزمایش
| مقدار نرمال برای کودکان و نوجوانان | |
|
سن |
میزان A1C |
| کودکان کمتر از 6 سال | کمتر از 8.5 درصد |
| کودکان سنین 6 تا 12 سال | کمتر از 8 درصد |
| نوجوانان سنین 13 تا 19 سال | کمتر از 7.5 درصد |
|
مقدار نرمال برای افراد بزرگسال |
|
| نرمال | کمتر از 5.7 درصد |
| احتمال ابتلا به دیابت | بین 5.7 تا 6.4 درصد |
| مبتلا به دیابت | 6.5 درصد و بالاتر |
بالا بودن نتیجه آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله به چه معناست؟
بالا بودن مقدار A1C به نشانه ابتلا به دیابت و عدم انجام درمان است که خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. عوارض ناشی از عدم درمان دیابت و بالا بودن مقدار A1C عبارتند از:
- ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق از جمله سکته قلبی
- بروز انواع بیماری‌های کلیوی
- آسیب‌های عصبی
- آسیب به چشم و کاهش شدید بینایی
- بی حس شدن پا و گز گز کردن آن به دلیل آسیب‌های عصبی
- کند شدن بهبود یافتن زخم و عفونت کردن زخم
علائم بالا بودن قند خون
بروز برخی از علائم نشانه ابتلا به دیابت است و باید جدی گرفته شو. این علائم عبارتند از:
- فرد بیش از حد احساس گرسنگی و تشنگی دارد و معمولا این افراد اضافه وزن زیادی دارند.
- مقدار ادرار در این افراد زیاد است، به طوری که در طول شب چند بار برای استفاده از سرویس بهداشتی از خواب برمی‌خیزند.
- احساس خستگی مزمن، کمبود انرژی و خواب آلودگی در این افراد به طور مداوم مشاهده می‌شود.
- مشکلات بینایی و دیدن هاله در زمان نگاه کردن به نور شدید نیز از جمله علائم ابتلا به دیابت است و هشداری جدی محسوب می‌شود.
علل بالا رفتن قند خون
- مصرف داروهای مخصوص درمان دیابت
- مصرف بیش از اندازه کربوهیدات
- عدم فعالیت کافی و بی تحرکی
- عوارض برخی از اعمال جراحی
- ابتلا به برخی بیماری‌های عفونی و عوارض مصرف برخی از داروها
انجام آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله با آزمایش آنلاین
برای انجام آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله و بررسی وضعیت ابتلا به دیابت می‌توانید در سایت آزمایش آنلاین درخواست خود را ثبت کنید و بدون نیاز به مراجعه به مراکز بهداشتی توسط متخصصین مجرب و حرفه‌ای آزمایش خون را در منزل انجام دهید. آزمایش قند خون در منزل این امکان را به شما می‌دهد که بدون نیاز به حضور در خیابان‌های شلوغ و پر ترافیک آزمایش‌های مورد نیاز را انجام دهید.
محدوده طبیعی HbA1c در این آزمایش به چه صورت است؟
برای افراد بدون دیابت، محدوده طبیعی سطح هموگلوبین A1c بین 4 تا 5.6 درصد است. سطح هموگلوبین A1c بین 5.7 تا 6.4 درصد به این معنی است که شما پیش دیابت دارید و بیشتر در معرض ابتلا به دیابت در آینده قرار دارید. سطوح 6.5 یا بالاتر به معنای ابتلا به دیابت است.
تعیین هدف برای سطوح A1c
سطح هدف A1c برای افراد مبتلا به دیابت معمولاً کمتر از 7 است. هرچه میزان هموگلوبین A1c بیشتر باشد، خطر ابتلا به عوارض مربوط به دیابت نیز بیشتر می‌شود. افرادی که دیابت طولانی مدت را درمان کرده‌اند، ممکن است سطح بالای 8 داشته باشند. اگر دیابت دارید و سطح شما بالاتر از هدف موردنظر است، پزشک ممکن است برنامه درمانی شما را تغییر دهد تا سطح شما پایین بیاید. ترکیبی از رژیم غذایی، ورزش و دارو می‌تواند سطوح A1c را پایین بیاورد.
افراد مبتلا به دیابت باید هر 3 ماه یکبار آزمایش HbA1c را انجام دهند تا از قند خون خود در محدوده طبیعی موردنظر مطمئن شوند. اگر دیابت شما تحت کنترل خوبی است، ممکن است بتوانید آزمایش‌های خون خود را در فواصل زمانی طولانی‌تری انجام دهید. اما کارشناسان توصیه می کنند حداقل دو بار در سال چک کنید.
افراد مبتلا به بیماری‌های هموگلوبین مانند کم خونی ممکن است با این آزمایش نتایج گمراه کننده‌ای دریافت کنند. سایر مواردی که می‌توانند نتایج هموگلوبین A1c را تحت تاثیر قرار دهند شامل مکمل‌هایی مانند ویتامین C و E و سطح بالای کلسترول است. بیماری‌های کلیوی و کبدی نیز ممکن است بر روی آزمایش تأثیر بگذارند.
چند وقت یکبار به انجام آزمایش هموگلوبين گليکوزيله ( HbA1c) نیاز دارید؟
احتمالاً پزشک به محض تشخیص دیابت از شما می‌خواهد آزمایش A1c را انجام دهید. همچنین اگر پزشک تصور می‌کند که ممکن است به دیابت مبتلا شوید، آزمایش را برای شما تجویز خواهد کرد. این آزمایش سطح اولیه را تعیین می‌کند تا بتوانید ببینید چقدر قند خون خود را با موفقیت کنترل می‌کنید.
اینکه چند وقت یکبار بعد از آن به آزمایش نیاز خواهید داشت به موارد مختلفی بستگی دارد، مانند:
- نوع دیابت شما
- کنترل قند خون شما
- برنامه درمانی شما
اگر پیش دیابت دارید، احتمالاً سالی یک بار تحت آزمایش قرار می‌گیرید. این بدان معناست که احتمال زیادی برای ابتلا به دیابت وجود دارد.
اگر دیابت نوع 2 دارید، انسولین استفاده نمی‌کنید و قند خون شما معمولاً در محدوده موردنظر است، هر سال دو بار آزمایش می‌شوید.
اگر دیابت نوع 1 دارید، می‌توانید سه یا چهار بار در سال آزمایش هموگلوبين گليکوزيله ( HbA1c) را انجام دهید.
در صورت تغییر برنامه دیابت یا شروع داروی جدید، ممکن است بیشتر به این آزمایش نیاز داشته باشید. برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن (روزه گرفتن قبل از آزمایش) نیست. بلکه می‌توانید آن را در هر زمان از روز، قبل یا بعد از غذا انجام دهید.
افراد مبتلا به بیماری‌های هموگلوبین مانند کم خونی، ممکن است با این آزمایش نتایج گمراه کننده‌ای دریافت کنند. سایر مواردی که می‌توانند بر نتایج هموگلوبین A1c تأثیر بگذارند عبارتند از مکمل‌ها، مانند ویتامین C و E و سطح کلسترول بالا. بیماری‌های کلیوی و کبدی نیز ممکن است بر روی آزمایش تأثیر بگذارند.
چرا به آزمایش HbA1c نیاز دارم؟
مراکز کنترل بیماری (CDC) توصیه می‌کند که بزرگسالان بالای 45 سال برای غربالگری دیابت و پیش دیابت آزمایش شوند. اگر نتایج آزمایش شما طبیعی باشد، باید آزمایش را هر 3 سال یکبار تکرار کنید. اگر نتایج شما نشان می‌دهد که پیش دیابت دارید، باید هر 1 الی 2 سال یکبار آزمایش شوید. شما همچنین باید با پزشک خود در مورد اقدامات لازم برای کاهش خطر ابتلا به دیابت (Diabetes) صحبت کنید. اگر سن شما زیر 45 سال است، ممکن است در صورت داشتن عوامل خطر خاصی به این آزمایش نیاز داشته باشید. این عوامل خطر شامل موارد زیر هستند:
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- فشار خون بالا
- سابقه بیماری قلبی
- عدم تحرک بدنی
آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله به طور معمول باید هر 3 سال یکبار انجام شود و در صورتی که نتایج شما نشان می‌دهد که مبتلا به پیش دیابت هستید، زودتر از این بازده زمانی باید آزمایش شوید. اگر علائم دیابت دارید، ممکن است به آزمایش HbA1c نیاز داشته باشید. این علائم شامل:
- افزایش احساس تشنگی
- افزایش ادرار (تکرر ادرار)
- تاری دید
- خستگی
در طول آزمایش HbA1c چه اتفاقی می‌افتد؟
یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک نمونه خونی را از رگ بازوی شما می‌گیرد. پس از قرار دادن سوزن، مقدار کمی خون در لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می‌شود. وقتی سوزن داخل یا بیرون کشیده می‌شود، ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.
آیا برای آماده شدن برای آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله باید کاری انجام دهم؟
برای آزمایش HbA1c نیازی به آمادگی خاصی ندارید.
آیا عوارضی برای آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله وجود دارد؟
خطر و عوارض بسیار کمی برای انجام آزمایش خون وجود دارد. ممکن است در نقطه‌ای که سوزن در آن قرار داده شده است احساس درد یا کبودی کنید، اما اکثر علائم به سرعت از بین می‌روند.
نتایج آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله به چه معنا هستند؟
نتایج HbA1c به صورت درصد داده شده است. نتایج معمولی در زیر آمده است.
- نرمال: HbA1c زیر 5.7
- پیش دیابت: HbA1c بین 5.7 تا 6.4 درصد
- دیابت: HbA1c 6.5 یا بالاتر
نتایج شما ممکن است معنای متفاوتی داشته باشد. اگر در مورد نتایج خود س سوالی دارید، با ارائه دهنده خدمات درمانی خود صحبت کنید. اگر دیابت دارید، انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند سطح HbA1c خود را زیر 7 درصد نگه دارید. بسته به سلامت کلی، سن، وزن و عوامل دیگر، ممکن است ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی توصیه‌های دیگری برای شما داشته باشد.
آزمایش HbA1c برای دیابت بارداری، نوعی دیابت که فقط زنان باردار را درگیر می‌کند، یا برای تشخیص دیابت در کودکان استفاده نمی‌شود. همچنین، اگر مبتلا به کم خونی یا نوع دیگری از اختلالات خونی هستید، آزمایش HbA1c ممکن است برای تشخیص دیابت دقت کمتری داشته باشد. اگر شما یکی از این اختلالات را دارید و در معرض ابتلا به دیابت هستید، پزشک ممکن است آزمایش‌های متفاوتی را توصیه کند.
سوالات متداول
- آیا میزان قند خون در کودکان نیز ممکن است بالا برود؟
بله، در کودکان و نوجوانان نیز خطر ابتلا به دیابت وجود دارد.
- کنترل قند خون به طور معمول چند بار در سال مورد نیاز است؟
در شرایط نرمال انجام آزمایش قند خون به همراه چکاپ یک مرتبه در سال توصیه می‌شود.
- آیا ممکن است نتیجه آزمایش اشتباه باشد؟
بله، در صورت وجود کلسترول خون بالا و کم خونی و مصرف برخی از مکمل‌های حاوی ویتامین C و E و ابتلا به بیماری‌های کلیوی موجب بروز اشتباه در نتیجه آزمایش خواهد شد. به همین دلیل در صورت وجود هر یک از موارد زیر به کارشناسان ما اطلاع دهید.
