آزمایش اپشتین بار ویروس | EBV

چرا و چه موقع آزمایش انجام می شود؟

• تشخیص مونونوکلئوز عفونی، ارزیابی خطر ابتلا به EBV، افتراق بین عفونت با EBV و بیماریهای دیگری با علایم مشابه.
• وجود علایم مشکوک به مونونوکلئوز عفونی و منفی شدن نتیجه ی تست مونو (Mono test)
• بروز علایم شبه زكام و مشکوک به عفونت ویروسی در زنان باردار: در این موارد معمولا آنتی بادی های EBV و CMV، توکسوپلاسما (Toxoplasmosis) و سایر آزمایشات پانل تورچ (TORCH)به منظور تشخیص افتراقی بین EBV و سایر بیماری هایی که علایم مشابه دارند، انجام می شوند.
• افراد بدون علایم که در معرض این ویروس قرار گرفته اند.
• افراد مستعد ابتلا به این بیماری ( افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف) که در معرض ویروس قرار گرفته‌اند.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) برای تشخیص عفونت با EBV انجام این آزمایشات را توصیه می کند:

برای تشخیص عفونت اخير با ویروس EBV:

• Viral capsid antigen (VCA)-IgM
• VCA-IgG
• Dearly antigen (EA-D)

برای تشخیص عفونت قبلی با ویروس  EBV

• VCA-IgG
• Epstein Barr nuclear antigen (EBNA)

نمونه مناسب

خون سیاهرگی (سرم)

آمادگی برای انجام آزمایش

رعایت شرایط خاصی لازم نیست.

هدف از انجام آزمایش

هدف از انجام این تست، اندازه گیری آنتی بادی های تولید شده علیه ویروس ابشتاین بار (EBV) به منظور تشخیص عفونت اخیر یا سابق با این ویروس است. ویروس ابشتاین بار (EBV) به خانواده هرپس تعلق دارد و از طریق بزاق دهان از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. بر اساس بیانیه های CDC، در کشور آمریکا نزدیک به ۹۵ درصد از افراد تا سن ۴۰ سالگی در معرض عفونت با این ویروس قرار دارند. پس از آلودگی اولیه با ویروس EBV دورهی کمون بیماری آغاز می شود که چندین هفته طول می کشد. پس از آن عفونت حاد اولیه ایجاد می شود. پس از بهبودی عفونت اولیه، ویروس EBV برای بقیه ی عمر به صورت نهفته در بدن باقی خواهد ماند. در دوره نهفته، ویروس به طور متناوب فعال میشود؛ اما فقط در صورتی علایم جدی ایجاد خواهد کرد که سیستم ایمنی بدن شخص ضعیف شده باشد.

علایم عفونت اولیه با ویروس EBV در کودکان معمولا خفیف بوده و گاهی نیز کاملا بدون علامت است؛ اما زمانی که «عفونت اولیه» تا دوره بزرگسالی به تعویق بیفتد، در ۵۰-۳۵ درصد از افرادی که در بزرگسالی برای اولین بار با ویروس آلوده می شوند، علایم بیماری «مونونوکلئوز عفونی» ظاهر خواهد شد. مبتلایان معمولا برای مدت یک تا دو ماه پیش از رفع عفونت اولیه، دارای علایم خواهند بود.

بیماری با توجه به علایم بالینی و یافته های آزمایشگاهی شامل CBC (آزمایش کامل خون) و تست مونو (Mono test) یا آنتی بادی هتروفیل تشخیص داده می‌شود. در بعضی از افراد آلوده به این ویروس، نتیجه تست مونو، منفی خواهد بود که این حالت بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود.

تشخیص و افتراق EBV از سایر بیماریها اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال طحال بزرگ اگر که به علت ابتلا به بیماری مونونوکلئوز عفونی باشد، بیشتر در معرض خطر پارگی (Rupture) قرار دارد. فرد مبتلا به مونونوکلئوز عفونی باید به مدت چندین ماه پس از بهبودی از انجام ورزش هایی که خطر وارد شدن ضربه به بدن وجود دارد، اجتناب نماید.

زنان بارداری که علایم بیماریهای عفونی را نشان می‌دهند، حتما باید تحت بررسی قرار گیرند و عامل ایجاد علایم و بیماری زمینه‌ای در آنان مشخص شود؛ زیرا بعضی از عفونت ها روی جنین تأثیر گذاشته و سلامت جنین را تهدید می کنند. ویروس سیتومگالوویروس (CMV)، هرپس (herpes simplex) و توکسوپلاسما (toxoplasmosis) از جمله عفونت هایی هستند که برای سلامت جنین تهدید جدی به حساب می آیند، اما آلوده شدن به ویروس EBV در دوره ی بارداری بر روی جنین تأثير جدی نمی گذارد.

افتراق مونونوکلئوز عفونی از گلودرد باکتریایی (Strep throat) نیز مهم است، زیرا هر دوی آنها می توانند با علایم مشابهی ظاهر شوند، اما بیماران مبتلا به گلودرد میکروبی باید آنتی بیوتیک دریافت کنند. علایم بیماری مونونوکلئوز عفونی عبارتند از:

• علایم شبه زكام
• خستگی، تب، گلو درد، بزرگ شدن غدد لنفي
• بزرگ شدن طحال یا کبد
• مشکل تنفس به دلیل تورم گلو و گلو درد میکروبی (strep throat)
• شایع ترین عارضه ی این بیماری پارگی طحال است.
• علایم دیگری که به ندرت ظاهر می شوند عبارتند از زردی، بثورات پوستی، پانکراتیت (التهاب حاد پانکراس)، تشنج و آنسفالیت.
• EBV ممکن است با پیدایش بعضی از سرطان ها، از جمله لنفوم بورکیت (Burkitt ‘ s lymphoma) و کارسینوم نازوفارنکس (nasopharyngeal carcinoma) ارتباط داشته باشد.

تفسیر نتیجه آزمایش

سیستم ایمنی بدن در واکنش به آنتی ژنهای EBV، آنتی بادی تولید می کند؛ که شامل آنتی بادی‌های IgM و IgG علیه کپسید ویروس  (VCA)، آنتی بادی های IgG عليه  (EA-D) و آنتی بادی علیه آنتی ژن هسته (EBNA) می‌باشند. در طول مدت عفونت اولیه با  EBV، هر یک از این آنتی بادی ها به طور مجزا و با الگوی زمانی خاصی در بیمار ظاهر می شوند.

• VCA-IgM: اولین آنتی بادی است که در خون ظاهر و پس از گذشت ۶-۴ هفته محو می‌شود. مثبت شدن تست VCA – IgM احتمال وجود عفونت در زمان حال یا «عفونت اخیر» با ویروس EBV را نشان می‌دهد. در صورت وجود علایم مشکوک به عفونت مونونوکلئوز عفونی و مثبت شدن نتیجه ی این تست، احتمال وجود بیماری (حتی در صورت منفی شدن نتیجه ی تست مونو) بسیار بالا خواهد بود.
• VCA-IgG: سطح این آنتی بادی در هفته ۴-۲ پس از آلودگی به ویروس به اوج خود می رسد، پس از آن مختصری کاهش می یابد و پس از تثبیت شدن در یک حد خاص، برای بقیه عمر در بدن باقی خواهد ماند.
• EA-D-IgG: این آنتی بادی در فاز حاد عفونت در خون ظاهر می شود و پس از گذشت مدت کوتاهی، از جریان خون محو می شود. تقریبا در ۲۰ درصد از موارد، سطح EA-D ممکن است برای مدت چندین سال پس از بهبودی همچنان بالا بماند. مثبت شدن تست های  VCA-IgG و EA-D احتمال وجود عفونت جدید «عفونت اخیر» با ویروس EBV را به صورت تقریبا قطعی نشان می‌دهد.
• EBNA: این آنتی بادی پس از سپری شدن «فاز حاد عفونت» ظاهر میشود. EBNA معمولا ۴-۲ ماه پس از عفونت اولیه در خون ظاهر شده و برای بقیه عمر در بدن باقی می ماند. انجام مجموعه این آزمایشات به تشخیص آلودگی با ویروس EBV و همچنین جدید بودن عفونت کمک می کند.
• منفی شدن VCA – IgM و مثبت شدن بقیه آنتی بادی ها از جمله EBNA نشان دهنده عفونت با ویروس EBV در گذشته «عفونت سابق» است.
• منفی شدن VCA – IgG در بیماران بدون علایم نشان دهنده عدم عفونت قبلی با ویروس EBV است؛ این افراد مصونیت نداشته و می توانند مستعد ابتلا به عفونت باشند.