شدیدترین کم‌خونی‌ها چه علائمی در بانوان دارند؟
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
07 / 02 / 1401
کم خونی وضعیتی است که با نداشتن میزان کافی گلبول‌های قرمز سالم تعریف می‌شود. به این معنی که اندام‌ها و سایر بافت‌های شما مقدار طبیعی و کافی اکسیژن را دریافت نمی‌کنند. این مهم به نظر می‌رسد و مطمئناً می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی شود. همچنین در صورت عدم درمان، به مراتب شدیدتر و بدتر خواهد شد. علائم کم خونی شدید در بانوان بسته به وسعت بیماری و همچنین نوع کم خونی متفاوت است.
بسیاری از زنان مبتلا به کم خونی خفیف اغلب هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارند. یا اگر داشته باشند، ممکن است برخی از آنها را به بیماری‌ها و یا شرایط پزشکی زمینه‌ای دیگری نسبت دهند. مثلا خستگی یکی ازعلائم رایج کم خونی است که معمولا نادیده گرفته می‌شود و با تشدید یا شدید شدن کم خونی، می‌تواند منجر به بروز طیف وسیعی از علائم جدی مانند سرگیجه یا تنگی نفس شود. این مقاله به بررسی بسیاری از علائم و نشانه‌های کم خونی شدید در بانوان از جمله مواردی که فقط با انواع خاصی از کم خونی رخ می‌دهند و عوارض احتمالی آنها می‌پردازد.
فهرست مطالب
علائم کم خونی شدید در بانوان کدامند؟
کم خونی به این معنی است که گلبول‌های قرمز خون یا پروتئین هموگلوبین در آن سلول‌هایی که برای حمل اکسیژن در سراسر بدن شما مورد نیاز هستند، افت می‌کند. با بدتر شدن کم خونی، علائم و نشانه‌های آن نیز به تدریج افزایش می‌یابند. برای تشخیص کم خونی تنها کافیست یک آزمایش خون انجام دهید و برای اینکار نیازی به ترک منزل نیست. با ما تماس بگیرید و بعد از رزرو زمان و مکان موردنظر خود، آزمایش را با کمک متخصصین ما انجام دهید. علائمی که در زمان کم خونی شایع در بانوان مشاهده می‌شوند عبارتند از:
مشکلات تنفسی، سرگیجه و سردرد
وقتی سالم هستید، اکسیژن فراوان به قلب، ماهیچه‌ها و اندام‌ها منتقل می‌شود. با کم خونی، ریه‌ها بیش از حد فعالیت می‌کنند تا اکسیژن بیشتری وارد بدن شود و همین امر باعث بروز مشکلات تنفسی می‌شوند. سطوح پایین هموگلوبین از رسیدن اکسیژن کافی به مغز جلوگیری می‌کند. رگ‌های خونی متورم می‌شوند، فشار خون کاهش می‌یابد و می‌تواند منجر به سردرد، مشکلات عصبی و سرگیجه شود. ب بیان کلی و ساده‌تر، فعالیت‌های کوچک می‌تواند باعث تنگی نفس یا غش شود.
کم خونی، ریه‌ها را به منظور جبران اکسیژنی که اعمال نمی‌شود، مجبور به انجام فعالیت بیش از حد می‌کند و همین امر در نهایت باعث بروز مشکلات تنفسی می‌شود.
درد قفسه سینه و تپش قلب
ضربان قلب سریع و تپش قلب همراه با احساس اضطراب (به دلیل ضعف سیستم عصبی سمپاتیک) ممکن است با کمبود اکسیژن در خون مرتبط باشد. ضربان قلب سریع به طور مداوم برای قلب شما یا برای باقی اندام های شما خوب نیست. هنگامی که سطح اکسیژن در خون کم است، قلب برای جبران آن بسیار سخت تلاش می‌کند. این کار فشار زیادی بر قلب وارد می‌کند که ممکن است باعث تپش سریع، نامنظم و درد آن شود. کم خونی درمان نشده در بانوان می‌تواند مشکلات قلبی عروقی زمینه‌ای را تشدید کند. موارد شدید می‌تواند منجر به بزرگ شدن قلب، سوفل قلبی (Heart murmur) یا حتی نارسایی قلبی شود.
دست‌ها و پاهای سرد
زنان مبتلا به کم خونی شدید اغلب دست و پاهای سرد را حتی در هوای گرم به دلیل گردش خون ضعیف تجربه می‌کنند. در این حالت، خون کمتری به اندام‌ها می‌رسد و باعث می‌شود احساس سرما کنند. اگر در دست و پاهای خود احساس سرما می‌کنید (حتی در گرما)، وقت آن رسیده تا با ما تماس بگیرید و یک آزمایش خون را درخواست کنید تا علت سردی دست و پاها را مشخص کنید و هرچه زودتر در سدد درمان و کنترل آن برآیید.
گرفتگی و گزگز در اندام‌ها
عضلات ساق پا برای انجام فعالیت و عملکرد خود به مقدار زیادی خون و اکسیژن نیاز دارند. کمبود اکسیژن باعث می‌شود آنها اضافه کاری کنند و باعث خستگی، ضعف، گرفتگی عضلات شدید و سندرم پای بی قرار (RLS) شود که ممکن است به بی خوابی منجر شود. بانوان مبتلا به کم خونی شدید ممکن است احساس خزیدن یا خارش در پاها داشته باشند که می‌تواند در شب بدتر شود.
خستگی
به آسانی خسته شدن و بیدار شدن با خستگی حتی پس از یک خواب خوب شبانه، از علائم شایع و بالقوه جدی کم خونی شدید در بانوان هستند. این به دلیل کاهش و در معرض خطر قرار گرفتن گلبول‌های قرمز خون است که به طور طبیعی نمی‌توانند سطوح مورد نیاز اکسیژن را به اندام‌ها برسانند. این مورد باعث ایجاد خستگی غیر طبیعی، بی حالی و ضعف می‌شود.
کم کاری تیروئید
کم خونی اغلب نشانه اولیه کم کاری تیروئید است. احساس خستگی همراه با افزایش وزن و کاهش دمای بدن، همگی می‌تواند نشانه‌های کم کاری تیروئید باشد که در کنار کم‌خونی ناشی از فقر آهن رخ می‌دهد. برای تشخیص علت اصلی این علائم می‌توانید آزمایش تیروئید را نیز انجام دهید. ویزیت پزشک در منزل ما به راحتی این آزمایش را در محل موردنظر شما انجام داده و نتایج را به صورت آنلاین به شما اطلاع می‌دهد. همچنین در صورت نیاز شما می‌توانید درمورد جواب تست خود با مشاوره پزشکی تلفنی صحبت کنید.
کمبود آهن و ویتامین B-12
بدون مصرف کافی آهن یا ویتامین B-12، بدن نمی‌تواند پروتئین کافی به نام هموگلوبین را که برای عملکرد گلبول‌های قرمز خون بسیار مهم است، تولید کند. هموگلوبین سرشار از آهن است که به خون رنگ قرمز می‌دهد. هموگلوبین همچنین اجازه می‌دهد تا اکسیژن به سلول‌ها متصل شود تا آنها بتوانند آن را در جریان خون در سراسر بدن حمل کنند. وقتی آهن یا ویتامین B-12 کافی وجود نداشته باشد، برخی از قسمت‌های بدن اکسیژن لازم را دریافت نمی‌کنند. کمبود آهن در مردان و زنان منجر به بروز علائمی که اشاره شد و همچنین کم خونی می‌شود. اگر هر یک از این موارد را تجربه می‌کنید، حتما باید در اسرع وقت یک آزمایش خون انجام دهید زیرا کم خونی شدید عوارض جبران ناپذیری خواهد داشت. برای رزور آزمایش خون خود با ما تماس بگیرید.
هموگلوبین اجازه می‌دهد تا اکسیژن به سلول‌ها متصل شود تا آنها بتوانند آن را در جریان خون در سراسر بدن حمل کنند. کمبود این ویتامین از جمله عوارض کم خونی شدید است.
رنگ پریدگی و ناخن‌های غیرمعمول
پوست بزرگترین عضو بدن انسان است. یک پوست سالم دارای درخشندگی است که به دلیل مویرگ‌های زیر پوست است که رنگ صورتی به شما می‌دهد. با کم خونی، آن مویرگ‌ها گلبول‌های قرمز خون را از دست می‌دهند یا عملکرد ناکارآمدی دارند و رنگ صورتی طبیعی را ندارند. پوست حتی ممکن است رنگ زردی به خود بگیرد.
بنابراین رنگ پریدگی پوست یکی از علائم شایع کم خونی شدید در بانوان است. این می‌تواند در تمام بدن یا محدود به یک ناحیه مانند صورت، لثه‌ها یا داخل لب‌ها یا پلک‌های پایین باشد. به همین ترتیب، ناخن‌هایی که کاملاً سفید، زرد یا نازک هستند ممکن است نشان‌دهنده کم خونی باشند. علائم دیگر می‌تواند شامل ناهنجاری‌هایی مانند انحنای ناخن به سمت بالا یا داخل، برآمدگی و شکنندگی باشد. پزشک علائم شما را ارزیابی خواهد کرد و احتمالاً آزمایشاتی از قبیل آزمایش خون را تجویز خواهد کرد.
سندرم پیکا
کم خونی را می‌توان با پیکا نیز مشخص کرد که میل شدید به مواد غیرمعمول و غیر مغذی مانند یخ و جوش شیرین است. پیکا حتی می‌تواند باعث میل به اقلام غیر خوراکی مانند خاک، تکه‌های سفال، کاغذ و گچ شود! محتمل ترین توضیح برای پیکا این است که بدن در تلاش است تا کمبود آهن خود را به هر طریقی جبران کند.
مشکلات تمرکز
اکسیژن رسانی ناکافی اندام‌های داخلی باعث کاهش سطح انرژی فیزیکی و ذهنی می‌شود. این باعث حواس پرتی و ناتوانی در تمرکز حتی روی کارهای ساده می‌شود.
علائم انواع خاص کم خونی شدید در بانوان
همچنین علائم نوع خاصی از کم خونی مانند کم خونی ناشی از فقر آهن و یا بسیاری از انواع نادر کم خونی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
کم خونی ناشی از کمبود آهن
کم خونی ناشی از فقر آهن شایع ترین شکل کم خونی است. بدن شما برای ساخت گلبول‌های قرمز سالم به آهن نیاز دارد و کمبود آن می‌تواند به دلیل از دست دادن خون، نخوردن غذاهای غنی از آهن کافی، یا شرایطی که بر جذب آهن از غذاها تأثیر می‌گذارد، رخ دهد. برخی از علائم اضافی که معمولا فقط در کم خونی ناشی از فقر آهن رخ می‌دهد عبارتند از:
- دست و پاهای سرد
- ناخن‌های شکننده
- پیکا یا میل به خوردن مواد غیر خوراکی مانند کاغذ، خاک رس و تراشه های رنگ
کم خونی خطرناک ناشی از کمبود ویتامین
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نتواند به اندازه کافی گلبول‌های قرمز سالم بسازد که به دلیل سطوح پایین برخی از ویتامین‌ها است. شکل نادری از کم خونی ناشی از کمبود ویتامین به نام کم خونی پرنیشیوز نتیجه ناتوانی در جذب ویتامین B12 است.
کم خونی خطرناک اغلب به دلیل یک وضعیت خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌هایی که معده را می‌پوشانند و پروتئین مورد نیاز برای حرکت و جذب B12 را می‌سازند، حمله می‌کند. علائم کم خونی خطرناک عبارتند از:
- احساس سوزن سوزن شدن که به آن پارستزی نیز می‌گویند
- ضعف عضلانی
- آتاکسی: ناتوانی در هماهنگی و کنترل ارادی حرکات ماهیچه‌ای که می‌تواند بر حرکت چشم، گفتار و بلع تأثیر بگذارد.
- مشکلات دستگاه گوارش مانند نفخ، حالت تهوع و از دست دادن اشتها
- بزرگ شدن کبد
علائم کم خونی شدید خطرناک نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گیجی
- افسردگی
- مشکلات حافظه یا زوال عقل
کم خونی همولیتیک
کم خونی همولیتیک زمانی است که گلبول‌های قرمز خون سریعتر از ساخته شدنشان از بین می‌روند. این شکل نادر از کم خونی می‌تواند ناشی از شرایط خونی ارثی مانند کم خونی داسی شکل یا یک واکنش ایمنی باشد که منجر به حمله اشتباه سیستم ایمنی به گلبول‌های قرمز یا بافت‌های سالم می‌شود. علائم کم خونی همولیتیک در بانوان عبارتند از:
- درد بالای شکم
- ادرار قهوه‌ای یا قرمز رنگ
- لرز
کم‌خونی آپلاستیک
کم خونی آپلاستیک زمانی است که اندام‌های خون ساز شما مانند مغز استخوان تولید گلبول‌های قرمز کافی را متوقف می‌کنند. کم خونی آپلاستیک نیز علائم و نشانه‌های متمایز و غیر معمول خود را دارد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر توصیه می‌شود نمونه گیری مغز استخوان را با صلاح دید پزشک انجام دهید تا علت اصلی مشخص شود. این موارد می‌توانند از خفیف تا بسیار جدی متغیر باشند. آنها عبارتند از:
- عفونت‌های مکرر
- به راحتی خونریزی کردن
- تب
- لکه‌های ریز و دایره‌ای قرمز رنگ روی پوست ناشی از خونریزی از رگ‌های خونی کوچک (پتشی)
- خونریزی بینی
- خون در مدفوع
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- حالت تهوع
- بثورات پوستی
عوارض ابتلا به کم خونی شدید در بانوان
گلبول‌های قرمز نقش مهمی در تامین اکسیژن در سراسر بدن شما ایفا می‌کنند، بنابراین وقتی سطح آنها کاهش می‌یابد، می‌تواند منجر به طیف وسیعی از عوارض شود، به خصوص اگر کم خونی شدید شود. کم خونی همچنین می‌تواند سایر شرایط پزشکی زمینه‌ای را بدتر کند و اثربخشی درمان را برای آنها کاهش دهد.
مشکلات قلبی
در کم خونی شدید در بانوان، قلب برای جبران کمبود گلبول‌های قرمز غنی از هموگلوبین باید سخت تر از حد معمول کار کند. برای اطمینان از اینکه خون پر از اکسیژن در بدن حرکت می‌کند، سخت تر پمپاژ می‌کند.
این کار اضافی می‌تواند به قلب شما فشار وارد کند و منجر به بروز عوارضی مانند سوفل قلب، هیپرتروفی قلب (افزایش اندازه عضله قلب) و نارسایی قلبی شود. برای جلوگیری از این عارضه که ناشی از کم خونی شدید در بانوان است، حتما چکاپ زنان را انجام دهید تا حتی در صورت بروز هر گونه بیماری، قادر به تشخیص و کنترل زودهنگام آن باشید. برای رزرو این چکاپ با ما تماس بگیرید.
مسائل مربوط به بارداری
علاوه بر این، کم خونی در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه دوم و سوم غیر معمول نیست. با این حال، اگر شدید باشد و به خوبی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به تولد نوزادی با وزن کم یا زایمان زودرس شود. همچنین می‌تواند خطر کم خونی کودک شما را در دوران نوزادی افزایش دهد. علاوه بر این، کم خونی می‌تواند شما را در معرض خطر از دست دادن خون در طول زایمان قرار دهد. سونوگرافی و آزمایش خون برای جلوگیری از بروز هر عوارضی به شما پیشنهاد می‌شوند.
افسردگی
آسیب عصبی در برخی از انواع کم خونی‌های شدید در بانوان مانند کم خونی خطرناک می‌تواند منجر به افسردگی شود. زنانی که در دوران بارداری دچار کم خونی ناشی از فقر آهن هستند، خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان یا افسردگی که در عرض یک سال پس از زایمان رخ می‌دهد نیز افزایش می‌یابد. به منظور جلوگیری از بروز این کم خونی در دوره بارداری و سایر عوارضی که به همراه دارد، لازم است قبل از باردار شدن به صورت منظم چکاپ زنان را انجام دهید. برای رزرو این چکاپ تنها کافیست با ما تماس بگیرید تا در منزل و یا محل موردنظر شما انجام شود و پس از دریافت نتایج به صورت آنلاین، به منظور مشورت بیشتر با مشاوره پزشکی تلفنی ما صحبت کنید.
کم خونی منجر به افسردگی می‌شود. اگر کم خونی در دوره بارداری ایجاد شود، احتمال بروز افسردگی بعد از زایمان را افزایش می‌دهد.
سیستم ایمنی ضعیف شده
کم خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند باعث شود سیستم ایمنی بدن شما به خطر بیفتد و شما را در برابر عفونت‌ها آسیب پذیرتر کند و توانایی بدن برای مبارزه با آنها را کاهش دهد.
سندرم پاهای بی قرار
سندرم پای بیقرار که بیماری ویلیس-اکبوم نیز نامیده می‌شود، یکی از عوارض کم خونی ناشی از فقر آهن است. این وضعیت مربوط به سیستم عصبی است که میل مقاومت ناپذیری برای حرکت دادن پاها ایجاد می‌کند. این عارضه معمولاً در عصر و شب احساس می‌شود.
چه زمانی باید به یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی مراجعه کرد؟
اگر کم خونی شدید در بانوان برای شما تشخیص داده شد و علائمی مانند درد قفسه سینه، مشکل در تنفس، ضربان قلب سریع یا نامنظم را تشدید کردید، فوراً به بیمارستان بروید. در صورت امکان از شخص دیگری بخواهید که رانندگی کند. زیرا ممکن است مشکلات قلبی از جمله نارسایی قلبی را تجربه کنید. فراتر از آن، موارد زیر حکم تعیین وقت ملاقات با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی را می‌دهد:
- قبلاً به یک بیماری زمینه‌ای تشخیص داده شده‌اید که می‌تواند منجر به کم خونی شود (مانند بیماری کلیوی، HIV/AIDS، سرطان یا بیماری کرون) و متوجه علائم یا نشانه‌های کم خونی شده‌اید.
- شما سابقه خانوادگی کم خونی ارثی دارید (به انجام آزمایش خون و مشاوره ژنتیک قبل از بارداری توجه کنید)
- شما تعدادی از علائم کم خونی را تجربه می‌کنید. این می تواند نشانه یک بیماری جدی تر یا مزمن مانند سرطان یا خونریزی داخلی مزمن باشد
علائم کم خونی شدید در بانوان؛ جمع‌بندی
کم خونی می‌تواند یک بیماری جدی باشد و مهم است که دستورالعملها و توصیه های ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود را در مورد رژیم غذایی، دارو، ورزش، چکاپ های منظم و سایر انتخاب‌های سبک زندگی برای جلوگیری از بروز عوارض آن دنبال کنید. اگر کم خونی برای شما تشخیص داده شده است، اگر علائم جدیدی دارید، یا در حال افزایش قابل توجهی در علائم فعلی خود هستید، به پزشک خود اطلاع دهید.
