اگر پتاسیم خون پایین باشد؛ عوارض ، علت ، درمان
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
22 / 08 / 1400
پتاسیم یک ماده مغذی ضروری است که بدن برای بسیاری از عملکردها ازجمله حفظ ضربان قلب به آن نیاز دارد. به وضعیت کمبود شدید پتاسیم، هیپوکالمی گفته می‌شود و این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که سطح پتاسیم شما به کمتر از 6/3 میلی‌مول در لیتر برسد. زمانی که سطح پتاسیم کمتر از 5/2 میلی‌مول در لیتر باشد هیپوکالمی شدید که تهدیدکننده زندگی است اتفاق می‌افتد. در این مقاله با علائم احتمالی کمبود پتاسیم آشنا می‌شوید و همچنین از عوارض، علت و درمان این وضعیت آگاه می‌شوید.
فهرست مطالب
علائم و عوارض کمبود پتاسیم خون چیست؟
سطح پتاسیم در حفظ عملکرد خوب عضلات، اعصاب و قلب بسیار مهم است. پتاسیم برای سلامت گوارش و سلامت استخوان‌ها نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. کمبود پتاسیم می‌تواند علائم و عوارض متعددی را ایجاد کند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.
یبوست
پتاسیم نقش مهمی در انتقال پیام از مغز به عضلات و تنظیم انقباضات ماهیچه‌ای دارد. سطح پایین پتاسیم می‌تواند ماهیچه‌های روده را تحت تاثیر قرار دهد که این مسئله می‌تواند عبور غذا و مواد زائد را کند سازد. چنین تاثیری بر روی روده می‌تواند منجر به یبوست و نفخ شود.
ضعف عضلانی
سطح پایین پتاسیم می‌تواند بر سایر ماهیچه‌های بدن ازجمله عضلات بازوها و پاها تاثیر بگذارد. این مسئله می‌تواند منجر به ضعف عمومی بدن و گرفتگی عضلات شود. ما کمی پتاسیم را در هنگام تعریق از دست می‌دهیم. به همین دلیل است که تعریق شدید ناشی از فعالیت بدنی سنگین یا ماندن در هوای گرم در اغلب موارد منجر به ضعف بدن یا گرفتگی عضلات می‌شود.
خستگی بدون دلیل
پتاسیم یک ماده مغذی ضروری برای بدن است که در تمام سلول‌ها و بافت‌های بدن یافت می‌شود. وقتی سطح پتاسیم بدن کاهش پیدا می‌کند این مسئله می‌تواند بر بسیاری از عملکردهای بدن به‌شدت تاثیر بگذارد و درنهایت، منجر به سطح پایین انرژی و خستگی جسمی و روانی شود.
فشارخون بالا
سطح پایین پتاسیم می‌تواند باعث افزایش فشارخون شود. این مسئله به‌خصوص در افرادی اتفاق می‌افتد که نمک یا سدیم زیادی مصرف می‌کنند. پتاسیم نقش بسیار مهمی در آرامش رگ‌های خونی دارد و به همین دلیل به کاهش فشارخون نیز کمک می‌کند. از سوی دیگر، پتاسیم به تعادل سطح سدیم در بدن کمک می‌کند. رژیم غذایی سرشار از سدیم یکی از دلایل رایج فشارخون بالاست. به همین دلیل، پزشکان توصیه می‌کنند که مصرف نمک کاهش پیدا کند و دریافت پتاسیم افزایش پیدا کند.
پرادراری
همانطور که می‌دانید وظیفه کلیه‌ها حذف مواد زائد و تنظیم سطح مایعات و الکترولیت‌ها مانند سدیم و پتاسیم در خون است. کلیه‌ها این کار را با دفع مواد زائد و الکترولیت‌های اضافی از بدن از طریق ادرار انجام می‌دهند. هیپوکالمی متوسط تا شدید می‌تواند موجب اختلال در توانایی کلیه‌ها برای متعادل ساختن سطح مایعات و الکترولیت‌ها در جریان خون شود که این مسئله ممکن است منجر به پرادراری یا افزایش ادرار شود.
فلج عضلانی
افرادی که به هیپوکالمی شدید دچار می‌شوند ممکن است فلج عضلانی را تجربه کنند. وقتی سطح پتاسیم در بدن بسیار پایین است ماهیچه‌ها نمی‌توانند به‌خوبی منقبض شوند و ممکن است به‌کلی عملکرد خود را از دست بدهند.
مشکلات تنفسی
هیپوکالمی شدید می‌تواند در تنفس نیز مشکل ایجاد کند. برای تنفس نیاز به استفاده از چندین ماهیچه به‌خصوص دیافراگم داریم. اگر سطح پتاسیم به‌شدت پایین بیاید ممکن است عضلات به‌خوبی کار نکنند. درنتیجه، کشیدن نفس عمیق دشوار می‌شود یا احساس تنگی نفس اتفاق می‌افتد.
ضربان نامنظم قلب
یکی دیگر از نشانه‌های هیپوکالمی شدید، ضربان نامنظم قلب است. پتاسیم نقش بسیار مهمی در تنظیم انقباضات همه ماهیچه‌ها ازجمله عضله قلب دارد. سطح بسیار پایین پتاسیم می‌تواند باعث ضربان نامنظم قلب ازجمله برادی‌کاردی سینوسی، تاکی‌کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی شود. اگر فردی به این شرایط دچار شود و تحت درمان قرار نگیرد ممکن است جان او به خطر بیفتد. پزشکان با استفاده از تست نوار قلب می‌توانند ضربان نامنظم قلب را تشخیص دهند. شما می‌توانید با دریافت خدمات آزمایش در محل مجموعه آزمایش آنلاین از وضعیت سلامت قلب خود آگاه شوید.
علل کمبود پتاسیم چیست؟
سطح پایین پتاسیم خون معمولا به دلیل رژیم غذایی ضعیف ایجاد نمی‌شود. شایع‌ترین دلیل کاهش سطح پتاسیم، از دست دادن پتاسیم از دستگاه گوارش و کلیه است. از دست دادن پتاسیم از دستگاه گوارش می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- استفراغ
- اسهال
- جراحی ایلئوستومی: در برخی از بیمارانی که جراحی ایلئوستمومی انجام داده‌اند، خروجی مدفوع می‌تواند حاوی مقادیر بسیار زیادی پتاسیم باشد.
- آدنوم ویلوس که نوعی پولیپ روده است.
- مصرف ملین
علل از دست دادن پتاسیم از کلیه شامل موارد زیر می‌شود:
- داروهای ادرارآور
- افزایش سطح کورتیکواستروئید به دلیل مصرف داروهایی مانند پردنیزون یا بیماری‌هایی مانند سندرم کوشینگ
- افزایش سطح آلدوسترون. آلدوسترون هورمونی است که می‌تواند در اثر تنگی شریان کلیوی یا تومورهای غدد فوق کلیوی افزایش یابد.
- اسیدوز توبولار کلیوی
- سطح پایین منیزیم در بدن
کمبود پتاسیم می‌تواند در اثر مصرف داروهای زیر نیز اتفاق بیفتد:
- آمینوگلیکوزیدها ازجمله جنتامایسین و توبرامایسین
- آمفوتریسین B
- پردنیزون
چه زمانی مراجعه به پزشک الزامی است؟
اگر علائم هیپوکالمی را تجربه می‌کنید لازم است به پزشک مراجعه کنید. هیپوکالمی در افرادی که به بیماری التهابی روده (IBD) یا بیماری‌های دستگاه گوارش که منجر به اسهال یا استفراغ مداوم و شدید می‌شوند رایج‌تر است. از سوی دیگر، برخی داروها مانند ملین‌ها و ادرارآورها نیز می‌توانند با خطر کاهش پتاسیم همراه باشند. اگر علائم شدید کمبود پتاسیم مانند فلج عضلانی، مشکلات تنفسی و ضربان نامنظم قلب را تجربه می‌کنید لازم است به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید.
اگر علائم کمبود پتاسیم را تجربه می‌کنید لازم است در این مورد با پزشک صحبت کنید. مجموعه آزمایش آنلاین این امکان را برای شما فراهم کرده است که چه از طریق خدمات ویزیت پزشک در منزل و چه از طریق خدمات مشاوره پزشکی تلفنی، به‌راحتی و به‌سرعت با پزشک در مورد شرایط سلامتی خود مشورت کنید و در صورت نیاز، آزمایش‌های لازم را نیز انجام دهید.
کمبود پتاسیم خون چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک می‌تواند برای تعیین سطح پتاسیم خون از یک آزمایش خون ساده استفاده کند. این آزمایش شامل گرفتن کمی خون از رگ دست یا بازوست. از سوی دیگر، برای تعیین علت کمبود پتاسیم، پزشک سابقه پزشکی شما و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند. پزشک ممکن است انجام آزمایش‌های دیگری را نیز به شما توصیه کند که این آزمایش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آزمایش خون بیشتر برای بررسی سطح الکترولیت‌های دیگر خون ازجمله فسفر، کلسیم و منیزیم
- آزمایش ادرار برای بررسی میزان دفع پتاسیم از بدن
علاوه بر این، بسته به علائمی که تجربه می‌کنید و همچنین سابقه پزشکی‌تان، ممکن است آزمایش‌های دیگری نیز توصیه شود.
درمان کمبود پتاسیم چیست؟
روش درمان کمبود پتاسیم بسته به علائم شما و میزان پایین بودن سطح پتاسیم متفاوت است. اگر کمبود پتاسیم شما خفیف باشد پزشک ممکن است موارد زیر را به شما توصیه کند:
- قطع یا کاهش دوز هر دارویی که موجب کمبود پتاسیم می‌شود.
- مصرف روزانه مکمل پتاسیم
- مصرف بیشتر غذاهای سرشار از پتاسیم مانند میوه و سبزیجات
- مصرف داروهایی که می‌توانند سطح پتاسیم را در بدن افزایش دهند مانند بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین
افرادی که به کمبود شدید پتاسیم دچار هستند نیاز به درمان فوری دارند و پزشک ممکن است برای آن‌ها تزریق پتاسیم را تجویز کند. بااین‌حال، پزشکان باید برای تجویز پتاسیم احتیاط زیادی داشته باشند زیرا پتاسیم بیش‌ازحد برای فرد می‌تواند منجر به افزایش بیش‌ازاندازه پتاسیم در بدن یا هیپرکالمی شود. هیپرکالمی شدید نیز می‌تواند منجر به مشکلات جدی عضلانی و قلبی شود.
منابع غذایی پتاسیم چیست؟
مصرف روزانه توصیه‌شده برای پتاسیم شامل مقادیر زیر است:
- 3400 میلی‌گرم برای مردان بالغ
- 2600 میلی‌گرم برای زنان بالغ
پتاسیم به‌طور طبیعی در طیف وسیعی از غذاها ازجمله میوه‌ها، سبزیجات، گوشت‌ها، محصولات لبنی، آجیل و غلات کامل وجود دارد. بدن حدود 85 تا 90 درصد پتاسیم موجود در منابع غذایی را جذب می‌کند. برخی از مواد غذایی سرشار از پتاسیم عبارت‌اند از:
- زردآلو خشک: 1101 میلی‌گرم در هر نصف فنجان
- عدس پخته‌شده: 731 میلی‌گرم در هر فنجان
- آلو خشک: 699 میلی‌گرم در هر نصف فنجان
- آب‌پرتقال: 496 میلی‌گرم در هر فنجان
- موز: 422 میلی‌گرم در یک موز متوسط
- شیر 1٪ چربی: 366 میلی‌گرم در هر فنجان
- اسفناج: 334 میلی‌گرم در هر دو فنجان
- ماست میوه‌ای بدون چربی: 330 میلی‌گرم در هر 170 گرم
- کلم بروکلی پخته و خردشده: 229 میلی‌گرم در هر نصف فنجان
- برنج قهوه‌ای پخته‌شده: 154 میلی‌گرم در هر فنجان
بهترین راه برای تامین پتاسیم موردنیاز بدن این است که رژیم غذایی متنوع و سالمی داشته باشید. اگر در این رابطه با سوالات یا ابهاماتی روبرو هستید می‌توانید سوالات خود را از طریق مشاوره پزشکی تلفنی مجموعه آزمایش آنلاین با پزشکان در میان بگذارید و راهنمایی‌های لازم را از متخصصان مجموعه دریافت کنید.
درنهایت، کمبود پتاسیم در شرایطی رخ می‌دهد که پتاسیم کافی از مواد غذایی دریافت نکنید. استفراغ یا اسهال شدید، IBD و مصرف برخی داروها نیز می‌توانند خطر کمبود پتاسیم را افزایش دهند. علائم این مسئله به شدت کمبود پتاسیم بستگی دارد و می‌تواند شامل یبوست، مشکلات عضلانی، خستگی و مشکلات قلبی شود. اگر این علائم را تجربه می‌کنید لازم است حتما تحت درمان قرار بگیرید. شما می‌توانید با استفاده از خدمات آزمایش آنلاین ازجمله آزمایش در محل، ویزیت پزشک در منزل و مشاوره تلفنی پزشکی از وضعیت سلامتی خود آگاه شوید و برای تشخیص و درمان کمبود پتاسیم اقدام کنید.
از پزشکان خواهش می کنم آزمایش ها رو با دقت بیشتری مطالعه کنند
خواهر نازنینم رو در سن ۳۲ سالگی بخاطر کمبود پتاسیم از دست دادم.
با وجودی که بارها و بارها به پزشک مراجعه کردیم و آزمایش های مختلفی انجام دادیم.