کوررنگی چشم چیست و چرا ایجاد می شود؟

نوشته شده توسط سمانه نصیری
06 / 11 / 1399

بیماری کوررنگی اصولا پایه و اساس ژنتیکی دارد، اما هیچ متخصصی نتوانسته با قطعیت نقش محیط را انکار کند. در واقع، یک بیماری اختلال ارثی است که در آن فرد قادر به تشخیص یک یا برخی رنگها نخواهد بود. سلول‌های مخروطی چشم در افراد کوررنگ، فاقد رنگ‌دانه‌هایی هستند که موجب دیدن رنگ‌ها می‌شوند. به همین دلیل این افراد برخی رنگ‌ها را به شکل طیفی از رنگ‌های خاکستری و سیاه می‌بینند. کوررنگی انواع مختلفی دارد که شایع‌ترین آن‌ها عدم توانایی در تشخیص رنگ سبز و قرمز از یکدیگر است.

فهرست مطالب

علائم کوررنگی چشم

داشتن مشکل در تشخیص اینکه جسمی قرمز است یا سبز، یا آبی است یا زرد اصلی‌ترین علامت کوررنگی است. بر خلاف تصور عامه، دید افراد کور رنگ به ندرت خاکستری است. کوررنگی در سال ۱۷۹۴ توسط شیمی‌دان بریتانیایی، جان دالتون، که خود به آن مبتلا بود کشف شد. با این حال علت آن تنها با پیشرفت علم ژنتیک در قرن بیستم مشخص شد. این اختلال به افتخار دالتون، دالتونیسم نیز نامیده می‌شود، هرچند نام علمی آن Dyschromatopsia است.

کور رنگی یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب است که در مردان بیشتر دیده شده و تقریباً همیشه از مادر به پسر به ارث می‌رسد. کور رنگی ممکن است بر اثر بیماری‌های عصب بینایی یا شبکیه نیز رخ دهد. در این موارد، فقط چشمی که مشکل دارد دچار کور رنگی می‌شود و بیماری در طول زمان تشدید می‌شود.

تست و تشخیص کوررنگی

تشخیص کوررنگی اغلب با استفاده از چارت‌های رنگی بنام “صفحات آزمون ایشیهارا انجام می‌شود. در این صفحات اعدادی متشکل از نقطه‌های رنگی در زمینه‌ای متشکل از نقاطی به رنگ دیگر قرار گرفته‌اند که تشخیص آن‌ها برای افراد کوررنگ مشکل است. در صورتی‌که مشکلی در دید رنگی بیمار تشخیص داده شود از تست‌های دقیق تر استفاده می‌شود.

درمان کوررنگی

اغلب گفته می‌شود که کور رنگی هیچ درمانی ندارد. تشخیص زودرس کوررنگی می‌تواند مانع بروز مشکلات آموزشی در کودکان شود. از طرفی هم ژن‌درماني، موثرترين شيوه براي درمان كوررنگي است. محققان به تازگي روش درماني جديدي براي درمان يكي از نادرترين انواع كوررنگي كشف كرده‌اند. آنها مدعي هستند كه ‍ژن درماني بهترين شيوه براي کوررنگی “achromatopsia” است كه از نادرترين نوع اين بيماري است. جهش 100 ژن متفاوت ” CNGA3″ عامل كور رنگي كامل در انسان مي‌شود. روش‌هاي كنوني براي كنترل بيماري شامل استفاده از لنزهاي قرمز براي كاهش حساسيت به نور و بهبود بينايي چشم‌ها است.

سه رنگ بینی ناهنجار در کوررنگی

کوررنگی و رنگ ها

این اختلال یکی از مدل‌های شایع کوررنگی است که هر سه نوع سلول مخروطی فعالیت می‌کنند، ولی تحریک پذیری آنها تغییر کرده است.

نادرست بینی رنگ سرخ (Protanomaly): در این اختلال سلول‌ها رنگ قرمز را درست پردازش نمی‌کنند.
نادرست بینی رنگ سبز (Deuteranomaly): در این اختلال درست مانند مورد قبل، به علت نزدیک بودن طیف سبز و قرمز، فرد رنگ سبز را درست نمی‌بیند.
نادرست بینی رنگ آبی (Tritanomaly): برخلاف باقی موارد، نادرست بینی رنگ آبی وابسته به جنس نیست و تعداد زنان و مردان مبتلا به آن یکسان است. فرد حساسیت‌اش نسبت به رنگ آبی کاهش پیدا می‌کند.

بسیاری از کسانی که دارای کور رنگی هستند، از مشکل خود آگاهی ندارند. چون یاد گرفته اند که رنگ ها را از روی درخشانی و روشنی خاص هر یک نامگذاری کنند. مثلا کسی که دارای کوری رنگ قرمز و سبز است، قرمز برایش مشابه خاکستری سیر است. پس هر چیز سرخی را خاکستری تیره می بیند. ولی یاد گرفته است آن را قرمز بگوید. همچنین کسی که کوری رنگ سبز دارد، پیراهن قهوه ای که دارای روشنی معینی است را سبز می‌گوید. اگر در تشخیص رنگ های زرد، آبی، قرمز و سبز دچار مشکل هستید و اغلب اوقات دیگران شما را راهنمایی میکنند که رنگ تشخیصی شما اشتباه است، به احتمال خیلی زیاد شما مبتلا به نوع اختلال هستید.

افراد کوررنگ از نظر قدرت بینایی هیچ مشکلی ندارند و فقط آن ها نمی توانند بعضی از رنگ های خاص را تشخیص دهند. کوررنگی هنگامی رخ می دهد که سلول های حساس به نور در شبکیه چشم قادر به پاسخگویی مناسب با تغییرات طول موج نور نیستند و افراد نمی توانند رنگ ها را به خوبی تشخیص دهند. گیرنده های نوری شبکیه از اجزایی به نام میله و مخروط تشکیل شده است که تعداد میله ها بسیار زیادتر است و نسبت به نور هم حساس ترند، اما توان درک رنگ ها را ندارند. تقریبا ۶-۷ میلیون مخروط موجود در شبکیه وظیفه شناسایی رنگ ها را دارند.
این گیرنده های نوری در ناحیه مرکزی شبکیه به نام ماکولا متمرکز شده اند. اشکال گوناگون وراثت نابینایی معمولا مربوط به نقص در انواع خاصی از مخروط ها و یا عدم وجود بعضی از آن ها هستند.

دلایل دیگر کوررنگی

مراقب مصرف برخی داروها باشید، به عنوان مثال، با بررسی روی داروی ضد تشنج تیگابین، نشان داده شد که افراد مصرف کننده به مرور زمان توانایی درک رنگ ها را از دست می دهند. البته این علائم دائمی نیستند.

سندرم کالمن: این بیماری ارثی که ناشی ار نارسایی غده هیپوفیز است، می‌تواند مشکلات جنسی زیادی را پدید آورد و کوررنگی نیز یکی از علائم این اختلال است.

تست رنگ سودوایزوکروماتیک HRR

تست رنگ سودوایزوکروماتیک (HRR) (HRR Pseudoisochromatic Color Test) آزمون مهمی است برای تشخیص کوررنگی قرمز ـ سبز است که در آن از صفحه‌های رنگی برای تشخیص کوررنگی استفاده می‌شود.

مقالات مرتبط