کم کاری تیروئید در کودکان چه علائمی دارد؟
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
25 / 02 / 1401
تیروئید غده مهمی است و مشکلات مربوط به این غده ممکن است بیشتر از آنچه که فکر می‌کنید شایع باشد. تحقیقات نشان داده است بیش از 12 درصد از جمعیت کودکان در کشورهای توسعه یافته در طول زندگی خود به بیماری‌های تیروئید به ویژه کم کاری مبتلا می‌شوند. این بیماری می‌تواند هر فردی را در هر سنی از جمله کودکان و نوزادان مبتلا کند. بنابراین، مهم است که چکاپ های مربوط به تیروئید را برای کودکان در سنین پایین در نظر بگیرید. اگر کم کاری تیروئید در خانواده شما سابقه دارد، اهمیت بررسی زودهنگام وضعیت پزشکی کودک اهمیت بسیار بیشتری دارد. در ادامه علائم و علل کم کاری تیروئید در کودکان، راه‌های تشخیص و همچنین درمان توضیح داده شده است.
فهرست مطالب
کم کاری تیروئید چیست؟
کم کاری تیروئید شرایطی است که در آن غده تیروئید که در جلوی گردن قرار دارد و متابولیسم کلی و بسیاری از عملکردهای بدن را کنترل می‌کند، هورمون‌های تیروئیدی کافی تولید نمی‌کند. کم کاری تیروئید در کودکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله یک اختلال خود ایمنی (بیماری هاشیموتو)، که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه غده تیروئید خود را تخریب می‌کند. در کودکان و نوجوانان، این مورد اغلب شایع ترین علت کم کاری تیروئید در مقایسه با سایر علل این بیماری است. علل دیگر می‌تواند مصرف برخی داروها یا کم کاری تیروئید هیپوفیز باشد که در آن غده هیپوفیز، غده تیروئید را کنترل می‌کند. گاهی اوقات این امکان نیز وجود دارد که علت دقیق کم کاری تیروئید در کودکان قابل شناسایی نباشد.
علل کم کاری تیروئید در کودکان
شایع ترین علت کم کاری تیروئید در کودکان سابقه خانوادگی این بیماری است. کودکانی که والدین، پدربزرگ و مادربزرگ یا خواهر و برادرشان کم کاری تیروئید دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری کم کاری تیروئید هستند. این همچنین در صورت وجود سابقه خانوادگی مشکلات ایمنی که بر تیروئید تأثیر می‌گذارد، صادق است. اگر شما در این دسته از خانواده‌ها زندگی می‌کنید، حتما در اسرع وقت برای انجام آزمایش تیروئید در منزل با ما تماس بگیرید و وقت خود را رزرو کنید.
بیماری‌های خودایمنی، مانند بیماری گریوز یا تیروئیدیت هاشیموتو، بیشتر در دوران بلوغ ظاهر می‌شوند. این شرایط تیروئیدی دختران را بیشتر از پسران تحت تاثیر قرار می‌دهد. سایر علل شایع کم کاری تیروئید در کودکان عبارتند از:
- عدم وجود ید کافی در رژیم غذایی کودک
- متولد شدن با تیروئید غیر کارآمد یا بدون غده تیروئید (که کم کاری تیروئید مادرزادی نیز نامیده می‌شود)
- درمان نادرست بیماری تیروئید مادر در دوران بارداری
- غده هیپوفیز غیر طبیعی
اگر کودک شما با هر یک از این موارد روبرو است، هرچه سریعتر به منظور کنترل در درمان کارامد با مشاوره پزشکی تلفنی تماس بگیرید تا شما را درمورد اقدامات لازمی که باید انجام دهید، راهنمایی کند.
انواع کم کاری تیروئید در کودکان
انواع مختلفی از کم کاری تیروئید در کودکان وجود دارد که به شرح زیر هستند:
کم کاری تیروئید مادرزادی
کم کاری مادرزادی تیروئید (CH) زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید قبل از تولد رشد نکرده یا به طور طبیعی عمل نمی‌کند. این یک مشکل بسیار رایج است و از هر ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ نوزاد ۱ نفر را مبتلا می‌کند. در دوره بارداری باید غربالگری به منظور بررسی مشکلات مربوط به تیروئید انجام دهید. برای انجام این غربالگری در منزل تنها کافیست با ما تماس بگیرید زمان و مکان موردنظر خود را اعلام کنید. علاوه بر این، بسیاری از عوامل، از جمله سابقه خانوادگی، معاینه فیزیکی فرزندتان، میزان کم کاری تیروئید در نوزادتان در زمان تشخیص و دوره درمان در دو تا سه سال اول زندگی، به مشاوره پزشکی کودک شما کمک می‌کنند تا علت را تعیین کند. گاهی ممکن است نیاز به درمان مادم‌العمر باشد.
کم کاری تیروئید خود ایمنی: تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن
این نوع از کم کاری تیروئید در کودکان اغلب توسط یک اختلال خود ایمنی به نام تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن (CLT) ایجاد می‌شود. در این اختلال، سیستم ایمنی کودک شما به غده تیروئید حمله می‌کند که منجر به آسیب و کاهش عملکرد می‌شود. CLT در دختران بیشتر از پسران و در نوجوانان بیشتر از کودکان شایع است. بیماران مبتلا به سایر اشکال بیماری خودایمنی (معمولاً دیابت وابسته به انسولین)، در معرض افزایش خطر ابتلا به CLT هستند. به طور کلی، حدود 20 تا 30 درصد از دیابتی‌ها دچار CLT می‌شوند. به همین دلیل، غربالگری سالانه برای CLT بخشی از مراقبت از دیابت محسوب می‌شود.
کم کاری تیروئید یاتروژنیک
کم کاری تیروئید یاتروژنیک نوعی کم کاری تیروئید اکتسابی است که در کودکانی رخ می‌دهد که غده تیروئید آنها از طریق پزشکی آسیب دیده، تخریب شده و یا با جراحی برداشته شده‌اند. با برداشتن غده تیروئید، بدن دیگر هورمون تیروئید تولید نمی‌کند و منجر به کم کاری تیروئیدی در کودکان می‌شود.
علائم کم کاری تیروئید در کودکان
علائم کم کاری تیروئید در کودکان معمولاً ظریف و تدریجی هستند و ممکن است شبیه علائم سایر بیماری‌ها یا مشکلات پزشکی باشند. بسیاری از علائم غیر اختصاصی هستند و ممکن است به عنوان بخش‌های عادی زندگی روزمره ما نادیده گرفته شوند. به همین دلیل، این وضعیت ممکن است برای سال‌ها ناشناخته بماند. شایعترین علائم کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان به شرح زیر است:
نوزادان
کم کاری تیروئید در هر سنی رخ می‌دهد، اما علائم در کودکان متفاوت است. در نوزادان، علائم در چند هفته یا چند ماه اول پس از تولد رخ می‌دهد. علائم جزئی هستند و امکان دارد توسط والدین و پزشکان فراموش شوند و یا به عنوان علامت هشدار دهنده‌ای در نظر گرفته نشوند. علائم عبارتند از:
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
- یبوست
- تغذیه ضعیف
- پوست سرد
- کم شدن گریه
- تنفس‌های بلند
- بیشتر خوابیدن و کاهش فعالیت
- وجود یک نقطه نرم روی سر
- بزرگ شدن زبان
کودکان نوپا
مشکلات مرتبط با کم کاری تیروئید که از اوایل دوران کودکی شروع می‌شود بسته به سن کودک متفاوت است. شرایط تیروئید در کودکان خردسال ممکن است به صورت زیر ظاهر شود:
- کوتاه بودن قد نسبت به حد متوسط
- کوتاه تر بودن اندام
- دیر رشد کردن دندان‌های دائمی
- بلوغی که دیرتر از حد معمول شروع می‌شود
- کند شدن رشد ذهنی
- کند بودن ضربان قلب
- شکننده بودن موها
- پف کردن برخی از بخش‌های صورت
اینها شایع ترین علائم تیروئید بزرگسالان هستند که در کودکان ظاهر می‌شوند:
- خستگی
- یبوست
- پوست خشک
نوجوانان
کم کاری تیروئید در نوجوانان، در دختران بیشتر از پسران رخ می‌دهد و بیشتر به دلیل بیماری خودایمنی، تیروئیدیت هاشیموتو است. نوجوانانی که سابقه خانوادگی بیماری‌های خودایمنی مانند تیروئیدیت هاشیموتو، بیماری گریوز یا دیابت نوع 1 دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری تیروئید هستند. کودکان مبتلا به اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون نیز در معرض خطر ابتلا به بیماری تیروئید هستند.
علائم کم کاری تیروئید در نوجوانان شبیه علائم بزرگسالان است. اما، علائم ممکن است مبهم و به سختی قابل تشخیص باشند. نوجوانان مبتلا به کم کاری تیروئید اغلب علائم فیزیکی زیر را تجربه می‌کنند:
- افزایش وزن
- کند شدن رشد
- کوتاه ماندن قد
- جوان تر از سن خود به نظر می‌رسند (بلوغ دیررس)
- کند شدن رشد سینه
- شروع دیرهنگام پریود در دختران
- خونریزی شدید یا نامنظم قاعدگی
- افزایش اندازه بیضه در پسران
- پوست خشک
- مو و ناخن‌های شکننده
- یبوست
- پف صورت، صدای خشن، تیروئید بزرگتر
- درد و سفتی عضلات و مفاصل
نوجوانان مبتلا به کم کاری تیروئید نیز ممکن است تغییراتی در رفتار داشته باشند که کمتر آشکار باشد. آن علائم عبارتند از:
- خستگی
- فراموشی
- مشکلات خلقی یا رفتاری
- مشکلات مربوط به عملکرد در مدرسه
- حالت افسردگی
- مشکل در تمرکز
اگر هر یک از این علائم را در نوزاد، کودک نوپا و یا فرزند نوجوان خود مشاهده می‌کنید، وقت آن رسیده تا با ما تماس بگیرید و با کمک تیم ویزیت پزشک در منزل که به محل موردنظر شما اعزام می‌شوند، آزمایش تیروئید، معاینه فیزیکی و سایر معاینات به منظور تشخیص زودهنگام کم کاری تیروئید را انجام دهید.
آزمایش و تشخیص کم کاری تیروئید در کودکان
ارزیابی و تشخیص این بیماری با بررسی تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی کودک شما شروع می‌شود. انواع تست‌های تشخیصی که برای تشخیص کم کاری تیروئید استفاده می‌شوند، به شرح زیر هستند:
غربالگری عملکرد تیروئید: یک آزمایش خون که سطح هورمون تیروئید (تیروکسین یا T4) و TSH سرم (هورمون محرک تیروئید) را اندازه گیری می‌کند در این مرحله گرفته می‌شود. کم کاری تیروئید زمانی تشخیص داده می‌شود که سطح TSH بالاتر از حد طبیعی و سطح T4 کمتر از حد طبیعی باشد. برای انجام آزمایش تیروئید در منزل با ما تماس بگیرید تا با کمک ویزیت پزشک در منزل آزمایش شما انجام شود.
بررسی سطح آنتی بادی ضد تیروئید: آنتی تیروپراکسیداز (ضد TPO) و ضد تیروگلوبولین (TgAb) در کم کاری تیروئید خودایمنی افزایش می‌یابد. برخلاف آنتی‌بادی‌های موجود در بیماری گریوز (نوعی پرکاری تیروئید)، اینها هیچ عملکردی ندارند. آنها فقط به عنوان یک شاخص تشخیص عمل می‌کنند.
سونوگرافی تیروئید: که از امواج اولتراسونیک برای تصویربرداری از تیروئید و غدد لنفاوی کودک شما استفاده می‌کند. سونوگرافی کودک شما را در معرض اشعه قرار نمی‌دهد. در برخی از اشکال کم کاری تیروئید، بافت تیروئید ظاهری نامنظم خواهد داشت و ممکن است نواحی شبیه ندول تیروئید وجود داشته باشد. بررسی تخصصی تصاویر توسط یک مشاوره پزشکی یا یک متخصص غدد اطفال با تجربه مشخص می‌کند که آیا این ناحیه مستلزم بررسی بیشتر با آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA) است یا می‌توان با تکرار سونوگرافی تیروئید بررسی‌های بیشتر را انجام داد و نوع کم کاری را تشخیص داد. همچنین می‌توان از سونوگرافی برای اطمینان از اینکه نوزاد مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید دارای تیروئید طبیعی و قرارگرفتن غده تیروئید در محل صحیح است یا خیر، استفاده کرد.
چه کسانی باید از نظر کم کاری تیروئید غربالگری شوند؟
- همه کودکانی که در غربالگری دوره نوزادی خود در بخش تیروئید نتایج غیرطبیعی مشاهده شده است
- همه کودکان با رشد خطی ضعیف (نسبت قد به وزن)
- همه کودکانی که تحت شیمی درمانی (به عنوان بخشی از درمان سرطان) قرار گرفته‌اند
- همه کودکان با سابقه آسیب مغزی شدید یا رشد غیر طبیعی
- هر کودکی که علائم کم کاری تیروئید دارد
- همه زنان باردار با سابقه خانوادگی یا علائم بیماری تیروئید
درمان کم کاری تیرئید در کودکان
گزینه‌های درمانی مختلفی برای کم کاری تیروئید در کودکان وجود دارد. درمان معمولاً شامل هورمون درمانی روزانه تیروئید با داروی خاصی است که مشاوره پزشکی آن را مشخص می‌کند. این نوع از درمان را می‌توانید با کمک تیم ویزیت پزشک در منزل در محیط آرامش بخش خود انجام دهید. دوز توسط پزشک شما تعیین می‌شود و به عوامل مختلفی مانند سن کودک شما بستگی دارد.
درمان یک نوزاد مبتلا به بیماری کم کاری تیروئید زمانی موفقیت آمیزتر است که در ماه اول زندگی کودک شروع شود. در صورت عدم درمان، کاهش هورمون تیروئید می‌تواند منجر به مشکلاتی در سیستم عصبی یا تاخیر در رشد شود. با این حال، مشاوره پزشکی به طور منظم نوزادان را در چهار هفته اول زندگی غربالگری می‌کند، بنابراین این مشکلات معمولاً رخ نمی‌دهند.
علائم کم کاری تیروئید در کودکان؛ جمع‌بندی
عملکرد تیروئیدی که کمتر از حد طبیعی باشد، یک مشکل رایج است و به راحتی قابل آزمایش و درمان است. درمان کم کاری تیروئید در کودکان اغلب مادام العمر است، اما فرزند شما زندگی عادی خواهد داشت. بدین خاطر، ضروری است در صورت مشاهده هر یک از علائم اشاره شده در بالا در کودک خود با مشاوره پزشکی تلفنی تماس بگیرید تا شما را برای انجام اقدامات لازم راهنمایی کند.
