ورم بدن (ادم) چیست و چگونه درمان می شود؟
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
17 / 12 / 1400
ادم یا ورم بدن علل و انواع مختلفی دارد. برای مثال، ادم ریوی، ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما ادم پا موجب تورم در پاها می‌شود. ادم معمولا به آهستگی شروع می‌شود اما بروز علائم آن می‌تواند ناگهانی باشد. اگرچه ادم بیماری شایعی است اما می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد. در این مقاله با این موضوع آشنا می‌شوید که ورم بدن چیست، چه انواع و نشانه‌هایی دارد و همچنین، چگونه درمان می‌شود. علاوه بر این با عوارض احتمالی این بیماری آشنا می‌شوید.
فهرست مطالب
ورم بدن چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟
ادم یا ورم بدن به معنی تورم و پف‌کردگی در نواحی مختلف بدن است. این مسئله به‌خصوص در دست‌ها، بازوها، مچ پا، ساق پا و پاها بروز پیدا می‌کند. بااین‌حال، ورم بدن می‌تواند عضلات روده، ریه‌ها، چشم‌ها و مغز را نیز تحت تاثیر قرار دهد. ورم بدن بیشتر در افراد مسن و افراد باردار رخ می‌دهد اما هر کسی می‌تواند آن را تجربه کند. نشانه‌های این بیماری به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد اما تورم، سفتی و درد در این شرایط شایع هستند. همچنین، در هنگام ابتلا به این بیماری ممکن است نشانه‌های زیر را تجربه کنید:
- تورم، کشیدگی و براقی پوست
- گود ماندن پوست پس از چند ثانیه فشار آن
- پف کردن مچ پا، صورت یا چشم
- درد قسمت‌های بدن و سفتی مفاصل
- کاهش یا افزایش وزن
- کاهش تولید ادرار
- رگ‌های گردن و دست پرتر
- نابهنجاری‌های بینایی
نشانه‌های ادم بسته به نوع ورم بدنی که به آن دچار هستید و همچنین، بخشی از بدن که تحت تاثیر قرار گرفته است متفاوت است.
ورم بدن چگونه درمان می‌شود؟
درمان ورم بدن به علت آن بستگی دارد. ورم موقت بدن در اغلب موارد با کاهش مصرف نمک یا بالا نگه داشتن پاها در هنگام نشستن بهبود پیدا کند. در ادامه با روش‌های درمان ورم بدن آشنا می‌شوید.
درمان ورم بدن در منزل
در ادامه با روش‌هایی برای کاهش ورم بدن در خانه آشنا می‌شوید.
- خوردن طیف گسترده‌ای از غذاهای سالم و از سوی دیگر، اجتناب از مصرف غذاهای بسته‌بندی‌شده و فرآوری شده حاوی نمک زیاد
- ورزش کردن به میزان متوسط که می‌تواند به جلوگیری از ورم ناشی از عدم تحرک کمک کند
- اجتناب از مصرف دخانیات و الکل
- پوشیدن جوراب ساق بلند
- امتحان کردن طب سوزنی یا ماساژ
درمان پزشکی ورم بدن
برخی از توصیه‌های پزشکان در شرایط یا موقعیت‌های مختلف عبارت‌اند از:
- نارسایی قلبی: پزشک ممکن است داروهای ادرارآور را همراه با سایر داروهایی که عملکرد قلب را بهبود می‌بخشند تجویز کند.
- سیروز کبدی : کنار گذاشتن مصرف الکل، کاهش مصرف نمک و مصرف داروهای ادرارآور می‌تواند باعث بهبود بخشیدن علائم شود.
- لنف ادم: داروهای ادرارآور در شروع اولیه تورم بدن می‌توانند مفید باشند. استفاده از جوراب‌های واریس نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
اگر ورم بدن شما ناگهان، بدتر، دردناک یا با درد قفسه سینه یا مشکل در تنفس همراه شد لازم است فورا به دنبال دریافت مراقبت‌های پزشکی باشید. درد قفسه سینه یا مشکل در تنفس می‌تواند نشانه‌ای از ادم ریوی باشد. ادم ریوی، مشکل پزشکی جدی‌ای است که در آن، حفره‌های ریه پر از مایع می‌شود.
همچنین، اگر باردار شدید و به ورم ناگهانی در پاهای خود دچار شده‌اید مهم است به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط، می‌توانید از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره پزشکی تلفنی آزمایش آنلاین استفاده کنید. پزشک ممکن است از شما بخواهد که آزمایش ادرار و خون بدهید تا از این طریق، احتمال ابتلا به پره‌اکلامپسی را بررسی کند. پره‌اکلامپسی، بیماری‌ای است که موجب فشارخون بالا و احتمالا پروتئین در ادرار می‌شود. درصورتی‌که این بیماری درمان نشود می‌تواند عوارضی جدی را به دنبال داشته باشد.
چگونه می‌توان از ورم بدن پیشگیری کرد؟
برخی از روش‌های خودمراقبتی می‌توانند به کاهش احتمال ابتلا به ورم بدن یا پیشگیری از آن کمک کنند. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- کاهش مصرف نمک
- کاهش وزن (در صورت لزوم)
- انجام ورزش منظم
- بالا بردن پاها در صورت امکان برای بهبود گردش خون
- پوشیدن جوراب ساق بلند
- عدم ثابت نشستن یا ثابت ایستادن برای مدت طولانی
- به‌طور منظم بلند شدن و راه رفتن در هنگام مسافرت
- اجتناب از دمای بسیار گرم، مانند حمام آب گرم و سونا
- پوشیدن لباس گرم در هوای سرد
از سوی دیگر، ماساژور یا فیزیوتراپیست می‌تواند با نوازش محکم در جهت قلب به خارج کردن مایع ورم بدن کمک کند. اکسیژن نیز می‌تواند برای درمان برخی از انواع ورم بدن مفید باشد. برای مثال، اگر به ادم ریوی کاردیوژنیک مبتلا باشید و در دریافت اکسیژن کافی با مشکل مواجه باشید، ممکن است پزشک در هنگام ارائه مشاوره پزشکی، اکسیژن‌درمانی را به شما توصیه کند.
انواع ورم بدن چیست؟
ورم بدن یا ادم انواع مختلفی دارد که هر یک از آن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده طیف وسیعی از بیماری‌ها باشد. در ادامه با انواع ورم بدن آشنا می‌شوید.
- ادم محیطی: ورم بدن، پاها، مچ پا، ساق پا، دست‌ها و بازوها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم آن عبارت‌اند از: تورم، پف‌کردگی و مشکل در حرکت دادن بخش‌های خاصی از بدن.
- ادم ریوی: ادم ریوی زمانی اتفاق می‌افتد که مایع اضافی در ریه‌ها تجمع پیدا کند و باعث مشکل در تنفس شود. این مسئله می‌تواند از نارسایی احتقانی قلب یا آسیب حاد ریه ناشی شود. ادم ریوی یک مشکل جدی و نشان‌دهنده نیاز به دریافت مراقبت پزشکی اورژانسی است زیرا می‌تواند منجر به نارسایی تنفسی و مرگ شود.
- ادم مغزی: این نوع ادم در مغز ایجاد می‌شود. ادم مغزی ممکن است به علل مختلفی اتفاق بیفتد که بسیاری از این علل می‌توانند به‌صورت بالقوه، جان افراد را به خطر بیندازند. علائم ادم مغزی عبارت‌اند از:
- سردرد
- درد یا سفتی گردن
- از دست دادن جزئی یا کامل بینایی
- تغییرات در هوشیاری یا وضعیت ذهنی
- حالت تهوع
- استفراغ
- سرگیجه
- ادم ماکولا: ادم ماکولا یکی از عوارض جدی رتینوپاتی دیابتی است. در این نوع از ورم بدن، تورم در لکه زرد ایجاد می‌شود که لکه زرد، قسمتی از چشم است که امکان دید دقیق و مرکزی را برای شما فراهم می‌کند. در شرایط ابتلا به ادم ماکولا متوجه تغییراتی در دید مرکزی خود و نحوه دیدن رنگ‌ها شوید.
- ادم گوده‌گذار: در این نوع ادم که می‌تواند در ادم محیطی ایجاد شود، فشار واردشده به پوست می‌تواند باعث ایجاد فرورفتگی یا گودال در پوست شود.
- ادم دور چشم: ادم دور چشم به معنی التهاب و ورم دور چشم است. پف‌کردگی در این نوع ادم ناشی از تجمع پیدا کردن مایع است و معمولا به‌صورت موقتی اتفاق می‌افتد.
اگرچه ورم بدن می‌تواند در نواحی دیگر نیز رخ دهد اما موارد مطرح‌شده در بالا شایع‌ترین موارد ورم بدن هستند. ورم بدن یک نشانه از بسیاری از بیماری‌های جدی نیز محسوب می‌شود. بنابراین، اگر متوجه علائم این مسئله در بدن خود شدید مهم است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط می‌توانید از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره تلفنی پزشکی آزمایش آنلاین نیز استفاده کنید.
ورم بدن چه عللی دارد؟
ورم بدن می‌تواند از مشکلات گردش خون، عفونت، مرگ بافت، سوءتغذیه، میزان بیش‌ازاندازه مایعات بدن و مشکلات الکترولیت ناشی شود. ورم بدن دلایل بسیار زیادی دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.
نارسایی قلبی
اگر یکی از حفره‌های پایینی قلب یا هر دوی آن‌ها نتوانند خون را به‌درستی پمپاژ کنند، خون در اندام‌ها تجمع پیدا می‌کند که این مسئله منجر به ورم بدن می‌شود.
بیماری کلیه یا آسیب به کلیه
بدن فردی که به اختلال کلیه مبتلاست ممکن است قادر به حذف مایعات و سدیم کافی از خون نباشد. این مسئله باعث می‌شود که رگ‌های خونی تحت‌فشار قرار گیرند و درنتیجه، مقداری از مایع به بیرون نشت پیدا کند. در این شرایط، تورم پاها و چشم‌ها می‌تواند رخ دهد.
آسیب به گلومرول‌ها می‌تواند منجر به سندرم نفروتیک شود. گلومرول‌ها مویرگ‌های موجود در کلیه‌ها هستند و مواد زائد و مایعات اضافی خون را فیلتر می‌کنند. یکی از علائم آسیب به گلومرول‌ها، سطح پایین پروتئین آلبومین در خون است. این مسئله می‌تواند منجر به ورم بدن شود.
بیماری کبد
سیروز، عملکرد کبد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مسئله منجر به تغییراتی در ترشح هورمون‌ها و مواد شیمیایی تنظیم‌کننده مایعات و همچنین، کاهش تولید پروتئین می‌شود. درنتیجه، مایعات از رگ‌های خونی به بافت اطراف نشت پیدا می‌کنند. سیروز کبدی همچنین می‌تواند موجب پرفشاری ورید باب شود. ورید باب، ورید بزرگی است که خون را از روده، طحال و پانکراس به کبد می‌رساند. در این شرایط، ورم بدن می‌تواند در حفره شکم و پاها ایجاد شود.
داروهای خاص
برخی از داروها می‌توانند خطر ورم بدن و ادم را افزایش دهند. این داروها شامل موارد زیر می‌شوند:
- داروهای گشادکننده عروق: این داروها رگ‌های خونی را باز می‌کنند
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
- استروژن‌ها
- برخی از داروهای شیمی‌درمانی
- برخی از داروهای دیابت، مانند تیازولیدیندیون‌ها
بارداری
در طول بارداری، بدن هورمون‌هایی را ترشح می‌کند که احتباس مایعات را افزایش می‌دهند که در این صورت، سدیم و آب بیش‌ازحدی در بدن حفظ می‌شود. درنتیجه این مسئله، ممکن است صورت، دست‌ها، اندام‌های تحتانی و پاها متورم شوند. وقتی در دوران بارداری در حالت خوابیده استراحت می‌کنید رحم بزرگ‌شده شما ممکن است بر یک سیاهرگ به نام ورید اجوف تحتانی فشار وارد کند. این مسئله می‌تواند ورید رانی را مسدود کند و منجر به ادم شود.
از سوی دیگر، در دوران بارداری، خون راحت‌تر لخته می‌شود. این مسئله خطر ترومبوز ورید عمقی (DVT) را افزایش می‌دهد و درنتیجه ممکن است منجر به ادم شود. علاوه بر این، اکلامپسی که درنتیجه فشارخون بالای ناشی از بارداری رخ می‌دهد نیز می‌تواند باعث ورم بدن شود.
عوامل تغذیه‌ای
برخی از عوامل مرتبط با تغذیه نیز می‌تواند بر خطر ابتلا به ورم بدن را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف بیش‌ازاندازه نمک (در افرادی که مستعد ابتلا به ورم بدن هستند)
- سوءتغذیه که در آن ورم بدن می‌تواند از سطوح پایین پروتئین در خون ناشی شود
- مصرف کم ویتامین B1، B6 و B5
دیابت
برخی از عوارض دیابت شامل موارد زیر می‌شوند:
- بیماری‌های قلبی عروقی
- نارسایی حاد کلیه
- نارسایی حاد کبدی
- انتروپاتی از دست دهنده پروتئین: یک بیماری روده‌ای است که می‌تواند باعث از دست دادن پروتئین شود
این عوارض و همچنین، برخی از داروهای دیابت می‌توانند باعث ورم بدن شوند. ورم ماکولای دیابتی، تورم شبکیه چشم در شرایط ابتلا به دیابت است.
شرایط تاثیرگذار بر مغز
برخی از علل تورم در مغز عبارت‌اند از:
- آسیب به سر: ضربه به سر می‌تواند باعث تجمع مایعات در مغز شود.
- سکته مغزی: سکته مغزی شدید ممکن است منجر به تورم مغز شود.
- تومورهای مغزی: تومور مغزی، آب را در اطراف خود جمع می‌کند. این مسئله به‌خصوص زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی جدید می‌سازد.
آلرژی‌ها
برخی از غذاها و نیش حشرات می‌توانند موجب ورم صورت یا پوست در افرادی شوند که به این موارد آلرژی دارند. ورم شدید بدن می‌تواند نشانه‌ای از آنافیلاکسی یا شوک آلرژی باشد. در این شرایط، تورم گلو می‌تواند مجرای هوایی شما را ببندد و درنتیجه امکان نفس کشیدن از شما بگیرد. این مسئله یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود.
مشکلات اندام‌ها
برخی از عوامل مرتبط با اندام‌ها می‌توانند باعث ورم بدن شوند که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لخته خون: هرگونه انسداد ازجمله ایجاد لخته خون در رگ می‌تواند مانع از جریان خون شود. وقتی فشار در رگ افزایش پیدا می‌کند، مایعات ممکن است به بافت‌های اطراف نشت پیدا کنند و باعث ورم بدن شوند.
- واریس: این مسئله معمولا به علت آسیب دیدن دریچه‌ها ایجاد می‌شود. درنتیجه آن، فشار در وریدها افزایش پیدا می‌کند و وریدها شروع به برآمده شدن می‌کنند. علاوه بر این، این فشار می‌تواند خطر نشت مایعات به بافت اطراف را افزایش دهد.
- کیست یا تومور: هر توده‌ای که بر روی مجرای لنفاوی یا سیاهرگ فشار وارد می‌کند می‌تواند منجر به ورم بدن شود. با افزایش فشار، مایعات ممکن است به بافت اطراف نشت پیدا کنند.
- لنف ادم: سیستم لنفاوی به حذف مایعات اضافی از بافت‌ها کمک می‌کند. هر آسیبی به این سیستم ازجمله جراحی، عفونت یا تومور می‌تواند منجر به ورم بدن شود.
سایر شرایط
برخی دیگر از دلایل احتمالی ورم بدن عبارت‌اند از:
- عدم تحرک طولانی‌مدت: افرادی که به مدتی طولانی بی‌حرکت هستند ممکن است دچار ورم در پوست شوند. این مسئله می‌تواند هم به دلیل تجمع مایعات در نواحی وابسته به جاذبه و هم ترشح هورمون ضدادرار از هیپوفیز اتفاق بیفتد.
- ارتفاع زیاد: ارتفاع زیاد همراه با فعالیت بدنی می‌تواند باعث ورم بدن شود. بیماری حاد کوهستان می‌تواند به ادم ریوی یا ادم مغزی در ارتفاعات بالا منجر شود.
- آفتاب سوختگی و سوختگی: پوست با نگه داشتن مایعات به آسیب به پوست واکنش نشان می‌دهد. این مسئله تورم موضعی در بدن را به همراه دارد.
- عفونت یا التهاب: عفونت یا التهاب هر بافتی می‌تواند منجر به ورم شود. این مسئله به‌خصوص در پوست قابل‌توجه است.
- قاعدگی و پیش از قاعدگی: در طول چرخه قاعدگی سطح هورمون دچار نوسانات می‌شود. در روزهای پیش از قاعدگی، سطح پروژسترون در بدن کمتر است و این مسئله می‌تواند موجب احتباس مایعات در بدن شود.
- قرص‌های پیشگیری از بارداری: هر دارویی که حاوی استروژن است می‌تواند موجب احتباس مایعات در بدن شود. به همین دلیل، وقتی برای اولین بار قرص پیشگیری از بارداری مصرف می‌کنید، ممکن است افزایش وزن را تجربه کنید.
- یائسگی: نوسانات هورمونی ناشی از یائسگی می‌تواند باعث احتباس مایعات در بدن و درنتیجه ادم شود.
- بیماری تیروئید: عدم تعادل هورمونی ناشی از مشکلات تیروئید می‌تواند منجر به ورم بدن شود.
عوارض ورم بدن چیست؟
درصورتی‌که برای ادم یا ورم بدن، درمان انجام نشود عوارض زیر ممکن است اتفاق بیفتند:
- ورم دردناکی که درد آن به‌تدریج بدتر می‌شود
- مشکل در راه رفتن
- کشیدگی و خارش پوست
- عفونت در ناحیه تورم
- ایجاد جای زخم بین لایه‌های بافت
- گردش خون ضعیف
- از دست دادن خاصیت ارتجاعی شریان‌ها، سیاهرگ‌ها و مفاصل
- ایجاد زخم روی پوست
درنهایت، ورم بدن یا ادم هنگامی رخ می‌دهد که مایعات در بدن تجمع پیدا کنند. این مسئله موجب تورم می‌شود که گاهی اوقات با درد همراه است. دلایل احتمالی متعددی برای ورم بدن وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به بارداری، نارسایی قلبی، بیماری کبد و برخی داروها اشاره کرد. روش درمانی که پزشک برای ورم بدن شما انتخاب می‌کند به علت این مسئله بستگی دارد. از سوی دیگر، درصورتی‌که ورم بدن تحت درمان قرار نگیرد ممکن است عوارض متعددی را ایجاد کند. بنابراین، اگر نشانه‌های ادم را تجربه می‌کنید مهم است که در این مورد با پزشک صحبت کنید. شما می‌توانید به این منظور از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره پزشکی تلفنی آزمایش آنلاین استفاده کنید.
