نکاتی خواندنی در مورد کم کاری تیروئید در بارداری
نوشته شده توسط فاطمه مهربان
29 / 01 / 1401
کم کاری تیروئید وضعیتی است که در اثر عملکرد ضعیف غده تیروئید ایجاد می‌شود. این عارضه ممکن است اکثر افراد را تحت تاثیر قرار دهد و همچنین در دوران بارداری اتفاق بیفتد. بسیاری از علائم این بیماری مشابه علائم بارداری است. به عنوان مثال، هر دو می‌توانند باعث خستگی، افزایش وزن و تغییر در قاعدگی شوند. پایین بودن سطح هورمون تیروئید نیز می‌تواند مشکلاتی را برای باردار شدن ایجاد کند. همچنین می‌تواند جزو علل سقط جنین باشد. در این متن با نکاتی خواندنی درمورد تغییرات تیروئید در دوره بارداری، علائم و عوامل خطر برای مادر و کودک و همچنین روش‌های درمانی و… آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب
علائم کم کاری تیروئید در بارداری چیست؟
کم کاری تیروئید یک بیماری شایع است و اغلب امکان دارد زنان باردار را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری در صورت خفیف بودن علائم، ممکن است تشخیص داده نشود. همچنین، علائم ممکن است خفیف بوده و به آرامی شروع شوند. بدین خاطر انجام آزمایش تیروئید در دوره بارداری بسیار حائز اهمیت است. برای انجام انواع آزمایش خون و سایر تست‌ها و چکاب‌های مربوط به دوره باردرای با ما تماس بگیرید و این خدمات را توسط ویزیت پزشک در منزل دریافت کنید. شایع ترین علائم کم کاری تیروئید در بارداری عبارتند از:
- احساس خستگی
- ناتوانی در تحمل دمای سرد
- صدای خشن
- تورم صورت
- افزایش وزن
- یبوست
- تغییرات پوست و مو، از جمله خشکی پوست و در برخی موارد ریزش ابرو
- ناخن‌های شکننده
- سندرم تونل کارپ (سوزن سوزن شدن دست یا درد)
- ضربان آهسته قلب
- تنگی نفس همراه با فعالیت
- گرفتگی عضلات، ضعف، درد مفاصل
- مشکل در تمرکز
علائم ممکن است مشابه سایر مشکلات سلامتی باشد. بدین خاطر، مهم است برای تشخیص با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا مشاوره پزشکی خود صحبت کنید.
تغییرات طبیعی در عملکرد تیروئید مرتبط با بارداری کدامند؟
در طول دوره بارداری درصد بسیار زیادی از بدن دستخوش تغییر می‌شود. این مورد در زمان بروز مشکلات مربوط به عملکرد تیروئید مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید نیز صادق است. از جمله تغییراتی که در طول بارداری با عملکرهای تیروئید مرتبط هستند، عبارتند از:
تغییرات هورمونی
عملکرد تیروئید در طول بارداری طبیعی به دلیل تأثیر دو هورمون اصلی گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و استروژن تغییر می‌کند. از آنجایی که hCG می‌تواند تیروئید را تحریک کند، سطوح بالای hCG در گردش خون در سه ماهه اول ممکن است منجر به TSH پایین شود که در طول دوران بارداری به حالت عادی باز می‌گردد.
استروژن مقدار پروتئین‌های اتصال دهنده به هورمون تیروئید را افزایش می‌دهد و این باعث افزایش سطح کل هورمون تیروئید می‌شود، اما هورمون “آزاد” (مقداری که متصل نیست و می‌تواند برای استفاده فعال باشد) معمولاً طبیعی می‌ماند. اگر TSH و T4 آزاد در طول بارداری در محدوده طبیعی مخصوص سه ماهه باقی بمانند، تیروئید به طور طبیعی کار می‌کند.
تغییر اندازه غده تیروئید
غده تیروئید می‌تواند در دوران بارداری تغییر سایز دهد و در حالتی که بزرگ‌تر شود منجر به بروز بیماری گواتر خواهد شد. با این حال، گواترهای مرتبط با بارداری در مناطق دارای کمبود ید در جهان بسیار بیشتر رخ می‌دهد. به عنوان مثال این عارضه در ایالات متحده نسبتاً غیر معمول است. در صورت استفاده از تکنیک‌های بسیار حساس تصویربرداری (سونوگرافی)، می‌توان افزایش حجم تیروئید را در برخی از زنان تشخیص داد. این معمولاً تنها یک افزایش 10 تا 15 درصدی اشاره دارد و معمولاً در معاینه فیزیکی توسط مشاوره پزشکی مشخص نیست. با این حال، گاهی اوقات ممکن است گواتر قابل توجهی ایجاد شود و پزشک را وادار کند تا آزمایش تیروئید و سایر عملکرهای تیروئید را تجویز کند. این آزمایش را می‌توان با کمک ویزیت پزشک در منزل و یا محل کار انجام دهید و نتایج را به صورت آنلاین دریافت کنید و در صورت نیاز با مشاوره پزشکی تلفنی در خصوص آزمایش خود صحبت کنید.
کم کاری تیروئید چگونه بر جنین در رحم تأثیر می‌گذارد؟
در چند ماه اول بارداری، نوزاد برای هورمون‌های تیروئیدی به مادر متکی است. این هورمون‌ها برای رشد طبیعی مغز و رشد کودک حیاتی هستند. کم کاری تیروئید در مادر می‌تواند اثرات طولانی مدتی بر جنین داشته باشد. این مورد جزو مهم‌ترین عواملی است که مادر را وادار به انجام آزمایش تیروئید در دوره بارداری و همچنین چکاب زنان قبل از باردار شدن می‌کند. بنابراین، تا دیر نشده است با پشتیبانان ما تماس بگیرید و بعد از هماهنگ کردن زمان و محل انجام آزمایش و چکاب، خدمت موردنظر خود را دریافت کنید. علاوه بر این، بعد از دریافت نتایج به صورت آنلاین بجای مراجعه حضوری به پزشک، از پشتیبانان ما بخواهید تا شما را به مشاوره پزشکی تلفنی وصل کنند و به صورت رایگان مشاوره شوید.
هورمون تیروئید برای رشد طبیعی مغز و رشد کودک حیاتی هستند و کم کاری تیروئید در مادر می‌تواند اثرات طولانی مدتی بر جنین داشته باشد.
تعامل بین عملکرد تیروئید مادر و نوزاد چگونه است؟
در هفته هجدهم و هفته بیستم بارداری، جنین برای تولید هورمون تیروئید کاملاً به مادر وابسته است. در اواسط بارداری، تیروئید نوزاد شروع به تولید هورمون می‌کند. با این حال، نوزاد برای مصرف مقادیر کافی ید که برای ساخت هورمون‌های تیروئید ضروری است، به مادر همچنان وابسته است. سازمان بهداشت جهانی مصرف ید 250 میکروگرم در روز در دوران بارداری را برای حفظ تولید کافی هورمون تیروئید توصیه می‌کند. از آنجایی که مصرف ید در دوران بارداری در حال حاضر در برخی از شهرها و کشورها کم است، ATA توصیه می‌کند که زنان ساکن این مناطق که قصد بارداری دارند، باردار یا شیرده هستند، باید روزانه یک مکمل حاوی 150 میکروگرم ید مصرف کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با مشاوره پزشکی تلفنی تماس بگیرید.
شایع ترین علل کم کاری تیروئید در دوران بارداری چیست؟
به طور کلی، شایع ترین علت کم کاری تیروئید، اختلال خود ایمنی است که به نام تیروئیدیت هاشیموتو شناخته می‌شود. کم کاری تیروئید می‌تواند در دوران بارداری به دلیل تظاهرات اولیه تیروئیدیت هاشیموتو، درمان ناکافی زنانی که قبلاً به دلایل مختلف مبتلا به کم کاری تیروئید بوده‌اند یا درمان پرکاری تیروئید با داروهای ضد تیروئید رخ دهد. تقریباً 2.5 درصد از زنان TSH بیش از 6 mIU/L (کمی افزایش یافته) و 0.4 درصد TSH بیش از 10 mIU/L در دوران بارداری خواهند داشت.
خطرات کم کاری تیروئید برای مادر چیست؟
کم کاری تیروئید درمان نشده یا درمان ناکافی خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد و با کم خونی مادر، میوپاتی (درد عضلانی، ضعف)، نارسایی احتقانی قلب، پره اکلامپسی، ناهنجاری‌های جفتی و خونریزی پس از زایمان همراه است. احتمال بروز این عوارض در زنان مبتلا به کم کاری شدید تیروئید بیشتر است. همچنین به نظر می‌رسد برخی از خطرات در زنان دارای آنتی بادی علیه پراکسیداز تیروئید (TPO) بیشتر باشد. زنان مبتلا به کم کاری تیروئید خفیف ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا علائمی را که دارند به بارداری نسبت دهند. به هر حال، مراجعه به مشاوره پزشکی در زمان تجربه هر علائمی در این دوره مهم و موثر است.
کم کاری تیروئید مادر چه خطراتی را برای نوزاد ایجاد می‌کند؟
هورمون تیروئید برای رشد مغز کودک بسیار مهم است. کودکانی که با کم کاری مادرزادی تیروئید متولد می‌شوند (بدون عملکرد تیروئید در بدو تولد)، اگر این بیماری به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، امکان دارد ناهنجاری‌های شدید شناختی، عصبی و رشدی داشته باشند. با درمان زودهنگام می‌توان از این ناهنجاری‌های رشدی تا حد زیادی پیشگیری کرد. در نتیجه، همه نوزادان تازه متولد شده از نظر کم کاری مادرزادی تیروئید غربالگری می‌شوند تا بتوانند در اسرع وقت با درمان جایگزینی هورمون تیروئید درمان شوند.
کم کاری تیروئید شدید درمان نشده در مادر می‌تواند منجر به اختلال در رشد مغز در نوزاد شود. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که ناهنجاری‌های خفیف رشدی مغز نیز ممکن است در کودکان متولد شده از زنانی که کم کاری تیروئید خفیف درمان نشده در دوران بارداری داشتند، وجود داشته باشد. در حال حاضر، در مورد غربالگری همه زنان از نظر کم کاری تیروئید در دوران بارداری، اتفاق نظر کلی وجود ندارد. با این حال، ATA توصیه می‌کند که به محض تایید بارداری در زنانی که در معرض خطر بالای بیماری تیروئید هستند، مانند کسانی که درمان قبلی برای پرکاری یا کم کاری تیروئید، سابقه خانوادگی بیماری تیروئید، سابقه شخصی بیماری خودایمنی دارند و کسانی که گواتر دارند، آزمایش تیروئید انجام دهند و از نظر TSH بررسی شوند.
زنان مبتلا به کم کاری تیروئید ثابت باید به محض تایید بارداری آزمایش TSH را انجام دهند. آنها همچنین باید فورا با توجه به نظر مشاوره پزشکی دوز لووتیروکسین خود را افزایش دهند، زیرا نیاز به هورمون تیروئید در دوران بارداری افزایش می‌یابد. اگر کم کاری تیروئید با شروع و عود دوباره در بارداری تشخیص داده شده است، زن باردار باید با لووتیروکسین درمان شود تا مقادیر TSH او عادی شود. تحت هیچ شرایطی کاهش یا افزایش دوز داروهای خود را خودسرانه انجام ندهید و حتما از قبل با مشاوره پزشکی تلفنی خود مشورت کنید.
چه کسانی باید برای کم کاری تیروئید در دوران بارداری درمان شوند؟
زنانی که سطح TSH آنها در سه ماهه اول بارداری بیش از 10 mIU/L است، باید برای کم کاری تیروئید تحت درمان قرار گیرند. در مقابل، زنان با TSH 2.5 یا کمتر، نیازی به درمان با لووتیروکسین ندارند. برای زنان با TSH اندازه گیری شده بین این دو محدوده (2.5-10)، توصیه‌های درمانی متفاوتی وجود دارد و ممکن است به این بستگی داشته باشد که آیا مادر آنتی بادی TPO دارد یا خیر.
هنگامی که آنتی بادی‌های TPO مثبت هستند، زمانی که TSH بالای 4 باشد، درمان توصیه می‌شود. با این حال، هنگامی که آنتی بادی TPO وجود ندارد (یعنی منفی باشد)، توصیه‌های فعلی کمی سختگیرانه و قوی‌تر خواهند بود. این توصیه‌ها بر اساس درجه شواهدی است که نشان می‌دهد درمان با لووتیروکسین مفید خواهد بود یا خیر. تشخیص این مورد با ویزیت پزشک در منزل و یا سایر افراد متخصص که مادر را تحت نظر دارند، است.
هدف از درمان کم کاری تیروئید در یک زن باردار کنترل علائم و از همه مهمتر جایگزینی کافی برای هورمون تیروئید است
زنان مبتلا به کم کاری تیروئید در دوران بارداری چگونه باید درمان شوند؟
هدف از درمان کم کاری تیروئید در یک زن باردار، جایگزینی کافی برای هورمون تیروئید است. در حالت ایده آل، زنان باردار با کم کاری تیروئید باید دوز لووتیروکسین خود را قبل از باردار شدن بهینه کنند. نیاز به لووتیروکسین اغلب در دوران بارداری، معمولاً بین 25 تا 50 درصد افزایش می‌یابد. زنان با کم‌کاری تیروئید که لووتیروکسین مصرف می‌کنند باید به‌محض تشخیص بارداری، به‌طور مستقل دوز خود را 20 تا 30 درصد افزایش دهند و باید ویزیت پزشک در منزل خود را برای آزمایش سریع و ارزیابی بیشتر مطلع کنند.
یکی از راه‌های افزایش دوز مصرف، دو قرص اضافی در هفته (نسبت به دوز معمول روزانه) لووتیروکسین است. آزمایشات عملکرد تیروئید باید تقریباً هر 4 هفته یکبار در نیمه اول بارداری بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که زن در طول بارداری عملکرد طبیعی تیروئید دارد. به محض زایمان، زن ممکن است نیاز باشد به دوز معمول لووتیروکسین قبل از بارداری خود بازگردد. همچنین مهم است که بدانیم ویتامین‌های دوران بارداری حاوی آهن و کلسیم هستند که می‌توانند جذب هورمون تیروئید از دستگاه گوارش را مختل کنند. در نتیجه، لووتیروکسین و ویتامین‌های دوران بارداری را نباید همزمان مصرف کرد و باید حداقل با 4 ساعت فاصله از هم مصرف شوند.
ملاحظات ویژه برای زنان با سابقه بیماری گریوز
علاوه بر ملاحظات دوز و آزمایش توضیح داده شده در بالا، زنان با سابقه بیماری گریوز که تحت درمان با ید رادیویی (RAI) یا جراحی تیروئیدکتومی قرار گرفته‌اند، باید آنتی‌بادی‌های گریوز (TRAb) را نیز در اوایل بارداری آزمایش کنند تا خطر ابتلا به این بیماری ارزیابی شود. اگر انتقال آنتی بادی‌ها به جنین افزایش یافته باشد، آزمایش پیگیری در هفته هجدهم بارداری و هفته 22 بارداری توصیه می‌شود و اگر آنتی بادی‌ها همچنان بالا هستند، پیگیری‌های اضافی در هفته‌های 30-34 برای ارزیابی و نظارت جنین و نوزاد توصیه می‌شود.
