درد معده یا شکم به ایجاد ناراحتی در فضای بین قفسه سینه و لگن اشاره دارد. بیشتر موارد درد معده خفیف هستند و علل شایع مختلفی مانند سوء هاضمه یا فشار عضلانی دارند. علائم معده درد اغلب به خودی خود یا با درمان به سرعت برطرف میشوند. با این حال، لازم است بدانید که درد معده به ویژه با علائم شدید یا مزمن ممکن است نشانهای از بیماریهای زمینهای جدی تر از جمله سرطان یا نارسایی اندام باشد. درد معده ناگهانی و شدید یا طولانی مدت ممکن است نیاز به درمان فوری پزشکی داشته باشد.
فهرست مطالب
مشکلات گوارشی شایع ترین علت درد معده و شکم در نظر گرفته میشود. ناراحتی یا بی نظمی در هر اندام یا قسمتی از شکم میتواند باعث ایجاد دردی شود که در کل ناحیه بدن پخش میشود. بسیاری از مردم از درد معده صرفاً به عنوان درد شکم یاد میکنند. با این حال، شکم شامل بسیاری از اندامهای حیاتی، ماهیچهها، رگهای خونی و بافتهای همبند است که عبارتند از:
شریان اصلی قلب (آئورت) و ورید دیگر قلب (ورید اجوف تحتانی) نیز از شکم عبور میکنند. شکم همچنین خانه ماهیچههای مرکزی است، چهار گروه ماهیچههای شکمی که به تنه ثبات میدهند و اندامها را در جای خود نگه داشته و محافظت میکنند. از آنجایی که نواحی زیادی میتوانند تحت تاثیر قرار گیرند، درد شکم ممکن است دلایل زیادی داشته باشد.
درد معده یکی از مشکلات رایج است که اکثر افراد از آن گلایه میکنند. برای معده درد دلایل و عوامل مختلفی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
در این مورد، درد معده اغلب با حالت تهوع، استفراغ و مدفوع شل و پر از مایع همراه است که خیلی زودتر و بیشتر از حد معمول، بلافاصله بعد از خوردن غذا رخ میدهد. باکتریها یا ویروسها باعث ایجاد بیشتر موارد میشوند و علائم معمولاً ظرف چند روز برطرف میشوند. علائمی که بیش از 2 روز طول میکشد ممکن است نشانه هشدار دهنده بروز مشکلات سلامتی جدی تری باشد، مانند عفونت یا شرایط التهابی، مانند بیماری التهابی روده. علائم رایج این عارضه عبارتند از:
گاز زمانی اتفاق میافتد که باکتریهای روده کوچک غذاهایی را که بدن آنها را تحمل نمیکند، تجزیه میکنند. افزایش فشار گاز در روده میتواند باعث درد شدید شود. گاز همچنین میتواند باعث گرفتگی یا محدودیت در شکم و نفخ یا آروغ زدن شود. برخی غذاها اغلب باعث ایجاد گاز شوند. با مشاوره تلفنی پزشکی مشورت کنید تا متوجه شوید کدام غذاها ممکن است باعث ایجاد گاز شوند.
به دلایل ناشناخته، مبتلایان به IBS کمتر قادر به هضم برخی غذاها یا انواع غذاها هستند. درد معده علامت اولیه بسیاری از افراد مبتلا به IBS است و اغلب پس از اجابت مزاج برطرف میشود. سایر علائم رایج عبارتند از گاز، حالت تهوع، گرفتگی عضلات و نفخ. اگر مشکوک به ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر هستید، میتوانید از ویزیت پزشک در منزل کمک بگیرید و آگاهی کافی در مورد این سندروم را به دست بیاورید.
گاهی اسیدهای معده به سمت عقب یا به سمت گلو حرکت میکنند. این رفلاکس تقریبا همیشه باعث احساس سوزش در معده شده و اغلب با درد همراه میشود. رفلاکس اسید همچنین باعث بروز علائم شکمی مانند نفخ یا گرفتگی عضلات میشود.
استفراغ اغلب باعث درد معده میشود زیرا اسیدهای معده از طریق دستگاه گوارش به سمت عقب حرکت میکنند و بافتها را در طول مسیر تحریک میکنند. عمل فیزیکی استفراغ نیز ممکن است باعث درد عضلات شکم شود. طیف گستردهای از عوامل میتوانند باعث استفراغ شوند، از انسداد روده گرفته تا مسمومیت با الکل.
هنگامی که پوشش معده ملتهب یا متورم میشود، ممکن است درد ایجاد شود. تهوع، استفراغ، گاز معده و نفخ از دیگر علائم شایع ورم معده هستند.
هنگامی که بدن قادر به هضم مواد غذایی نباشد، توسط باکتریهای روده و معده تجزیه میشوند که در این فرآیند گاز آزاد میشود. هنگامی که مقادیر زیادی مواد هضم نشده وجود داشته باشد، گاز زیادی تولید شده که باعث فشار و درد معده میشود. حالت تهوع، استفراغ، نفخ، اسهال و درد شکم از دیگر علائم آن است. فرد مبتلا به حساسیت غذایی نسبت به برخی غذاها حساسیت مفرط خواهد داشت. از مشاوره تلفنی پزشکی درباره علائم و علل عدم تحمل غذایی و نحوه جلوگیری از این واکنش بپرسید و اطلاعات لازم را کسب کنید.
هنگامی که مواد زائد بیش از حد در روده جمع میشوند، فشار روی روده بزرگ افزایش مییابد که ممکن است باعث درد شود. ممکن است بنا به دلایل زیادی این مورد رخ دهد، از جمله:
این مورد همچنین میتواند نشانهای از یک اختلال عصبی یا انسداد در روده باشد. اگر یبوست ادامه یابد و ناراحت کننده باشد، فرد باید از ویزیت پزشک در منزل کمک بگیرد.
بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یک بیماری طولانی مدت است که شامل رفلاکس اسید مداوم معده است. این بیماری میتواند باعث درد شکم، سوزش سر دل و حالت تهوع شود. به مرور زمان نیز این امکان وجود دارد که منجر به بروز عوارضی مانند التهاب مری شود. این یک مشکل رایج است، اما درمان آن در دسترس و ساده است.
زخم یا زخمهایی که بهبود نمییابند باعث درد شدید و مداوم معده میشوند. همچنین میتواند منجر به نفخ، سوء هاضمه و کاهش وزن شود. شایع ترین علل زخم معده، باکتری هلیکوباکتر پیلوری و استفاده بیش از حد یا استفاده مداوم از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) است.
بیماری کرون یکی از علل درد معده محسوب میشود. این بیماری باعث التهاب پوشش دستگاه گوارش میشود که منجر به درد، گاز، اسهال، حالت تهوع، استفراغ و نفخ که از علائم معده درد هستند نیز خواهد شد. با توجه به ماهیت مزمن آن، این بیماری ممکن است منجر به سوءتغذیه، کاهش وزن و خستگی شود. همچنین این امکان وجود دارد که یک بیماری جدی باشد، اما علائم ممکن است همیشه وجود نداشته باشد، زیرا زمانهایی برای بهبودی وجود خواهد داشت. درمان برای کمک به افراد در مدیریت علائم موجود است.
بیماری سلیاک زمانی اتفاق میافتد که فرد به گلوتن، پروتئینی که در بسیاری از غلات مانند گندم و جو یافت میشود، آلرژی داشته باشد. باعث التهاب در روده کوچک و در نتیجه بروز علائم معده درد میشود. اسهال و نفخ نیز از علائم شایع این بیماری هستند. با گذشت زمان، سوءتغذیه ممکن است رخ دهد و در نتیجه باعث کاهش وزن و خستگی شود. افراد مبتلا به این بیماری باید از مصرف گلوتن اجتناب کنند.
شما میتوانید از مشاوره تلفنی پزشکی خود در مورد بیماری سلیاک، از جمله اینکه در صورت داشتن این آلرژی چه بخورید و چه چیزهایی باید اجتناب کنید، اطلاعات بیشتری کسب کنید.
از آنجایی که بسیاری از فعالیتهای روزانه مستلزم استفاده از عضلات شکم هستند، آسیب دیدگی یا کشیدگی در بروز معده در شایع است. بسیاری از افراد نیز به شدت بر روی تمرینات شکمی تمرکز میکنند و خطر آسیب را در خود افزایش میدهند. برای مثال، انجام دراز و نشست بیش از حد معمول ممکن است منجر به درد عضلانی در ناحیه شکم شود.
قاعدگی میتواند باعث التهاب و درد در ناحیه شکم و معده شود. نفخ، گاز، گرفتگی و یبوست نیز ممکن است در دوران قاعدگی رخ دهد و باعث ناراحتی شکمی شود. زنان مبتلا به اندومتریوز ممکن است التهاب و درد شدیدتر یا مزمن را تجربه کنند. آندومتریوز وضعیتی است که در آن بافتی که به طور معمول در رحم رشد میکند در سایر قسمتهای بدن، معمولاً در ناحیه لگن، اما گاهی اوقات در جاهای دیگر، ایجاد میشود.
در برخی موارد، درد معده نشانه یک وضعیت پزشکی است که بدون مراقبت پزشکی فوری ممکن است کشنده باشد. علل کمتر شایع درد معده عبارتند از:
بیشتر موارد ناشی از درد معده جدی نیستند و علائم با مراقبتهای اولیه خانگی مانند استراحت و آبرسانی ظرف چند ساعت تا چند روز برطرف میشوند. همچنین بسیاری از داروها وجود دارند مانند داروهای ضد اسید و گاز که به کاهش و مدیریت علائم کمک میکنند.
با این حال، درد شکمی حاد (ناگهانی و شدید) یا مزمن (طولانی مدت) اغلب نشانه شرایطی است که نیاز به مراقبت و درمان پزشکی دارد. علائمی که نیاز به مراقبت پزشکی دارند عبارتند از:
اگرچه نادر است، اما برای افرادی که این علائم را تجربه میکنند مهم است که به دنبال مراقبتهای پزشکی اورژانسی باشند.
هرکسی ممکن است به دلایل مختلفی دچار معده درد شود. سن و سابقه معمولاً به متخصص مراقبتهای بهداشتی شما کمک میکند تا به تشخیص برسد. برای از بین بردن هرگونه تهدید بالقوه زندگی و کمک به درک اینکه ناراحتی شما از کجا میآید، مهم است که توسط یک مشاوره تلفنی پزشکی ارزیابی شوید. پزشکان علت درد را با تکیه بر موارد زیر تعیین میکنند:
معاینه بیمار سرنخهای بیشتری در مورد علت درد معده در اختیار پزشک قرار میدهد. پزشک با معاینه فیزیکی بیمار به موارد زیر دست مییابد:
آزمایشهای آزمایشگاهی مانند شمارش کامل خون (CBC)، آنزیمهای کبدی، آنزیمهای پانکراس (آمیلاز و لیپاز)، آزمایش بارداری و آزمایش ادرار اغلب تجویز میشوند.
اشعه ایکس ساده از شکم نیز به عنوان KUB شناخته میشود (زیرا شامل کلیه، حالب و مثانه است). هنگامی که انسداد روده وجود دارد، KUB ممکن است حلقههای بزرگ روده را نشان دهد که پر از مایع و هوا است. بیماران مبتلا به زخم یا سوراخ شدن روده ممکن است دارای خروج هوا از معده به داخل حفره شکم باشند. هوای خارج شده اغلب روی یک KUB در قسمت زیرین دیافراگم دیده میشود. گاهی اوقات KUB ممکن است سنگ کلیه کلسیفیه را نشان دهد که به حالب رفته و منجر به درد شکمی ارجاعی یا کلسیفیکاسیون در پانکراس میشود که نشان دهنده پانکراتیت مزمن است.
گاهی اوقات، تشخیص نیاز به معاینه حفره شکمی از طریق لاپاراسکوپی یا جراحی دارد.
اگر مطمئن نیستید که نیاز به مشاوره پزشکی برای درد شکم دارید، قبل از استفاده از هر گونه درمان خانگی با مشاوره پزشکی تلفنی تماس بگیرید. راههای درمان معده درد عبارتند از:
برخی از متخصصان مراقبتهای بهداشتی موارد زیر را نیز توصیه میکنند:
برخی از اینها ممکن است به کاهش علائم کمک کنند، اما اگر علائم ادامه یافت، به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید. مراقب «درمانهایی» باشید که بهعنوان یک درمان منفرد تبلیغ میشوند که میتواند همه علل این مشکل را درمان کند، زیرا چنین درمان یا درمانهایی وجود ندارد.
تا زمانی که علت درد تشخیص داده نشود، باید از مصرف آسپرین یا NSAID ها خودداری شود، زیرا این داروها میتوانند برخی از علائم را بدتر کنند (به عنوان مثال، زخم معده، خونریزی روده).