علت درد تخمدان چیست و روش های درمان آن کدام اند؟
نوشته شده توسط مهدی یاری
05 / 05 / 1400
یکی از قسمتهای مهم از سیستم تولید مثل زنان، تخمدانها هستند که وظیفه آنها دوبرابر سایر اعضای بدن است. تخمدانها هورمونهایی از جمله استروژن را که باعث قاعدگی میشوند، تولید میکنند. علاوه بر این، عملکرد دیگر آنها شامل آزاد کردن حداقل یک تخمک در هر ماه برای لقاح احتمالی است.
فهرست مطالب
عوامل مختلف درد تخمدان
عوامل مختلفی از کیست گرفته تا تومور وجود دارد که منجر به درد تخمدان میشود. همانطور که میدانید، تخمدانها در پایین شکم قرار دارند. این بدان معناست که اگر درد تخمدان دارید، به احتمال زیاد آن را در زیر شکم در زیر ناف و لگن احساس خواهید کرد. مهم است که در صورت احساس هرگونه درد در ناحیه زیر شکم و لگن به پزشک عمومی و یا متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید.
درد تخمدان ممکن اس حاد یا مزمن باشد. درد حاد تخمدان به سرعت (طی چند دقیقه الی چند روز) بروز کرده و در مدت زمان کوتاهی برطرف خواهد شد. درد مزمن تخمدان معمولاً به تدریج شروع شده و به مدت چندین ماه یا بیشتر دوام میآورد. علاوه بر این، درد ممکن است به صورت مداوم و یا در دورههای کوتاه مدت با شدت بیشتر و یا کمتر احساس شود. این احتمال نیز وجود دارد که درد تخمدان در هنگام انجام برخی از فعالیتها مانند دفع ادرار یا ورزش بدتر شود.
گاهی نیز ممکن است آنقدر ملایم باشد که به سختی متوجه آن شوید. یا از سوی دیگر، به قدری شدید باشد که زندگی روزمره را متخل کند. در هر دو صورت توصیه میشود که به پزشک مراجعه نمایید.
روشهایی که پزشک برای تشخیص درد تخمدان استفاده میکند، اغلب متفاوت خواهد بود. این روشهای درمانی بر اساس علت احتمالی درد تخمدان خواهد بود. صرف نظر از این، پزشک سابقه پزشکی شما را چک میکند، یک معاینه فیزیکی نیز صورت گرفته و در مورد شدت درد سوالاتی پرسیده میشود. سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد را دقیقا در کدام نواحی بدن احساس میکنید؟
- چه زمانی درد شروع شد؟
- چند بار در روز درد را احساس میکنید؟
- آیا انجام فعالیتی درد را بهتر یا بدتر میکند؟
- درد به چه صورتی (ملایم، سوزان، دردناک، تیز) است؟
- درد چگونه بر زندگی روزمره شما تأثیر میگذارد؟
با استفاده از آزمایشهای تشخیصی مانند سونوگرافی و سایر انواع تصویربرداری میتوان علت درد را مشخص کرد. در ادامه خلاصه برخی از علل احتمالی درد تخمدان و نحوه تشخیص و درمان آنها ارائه شده است.
علت درد تخمدان
کیستهای تخمدان :کیستها، کیسههای پر از مایعی هستند که اغلب در تخمدانها ایجاد میشوند. ایجاد این کیستها در زنان به ویژه در دوران بارداری بسیار شایع هستند. اغلب آنها در طی روند تخمک گذاری تشکیل میشوند و هنگامی اتفاق میافتد که تخمک آزاد نشود یا کیسه (فولیکول) نگهدارنده تخمک پس از آزاد شدن تخم حل نشود. کیست تخمدان به طور معمول علائمی را بروز نمیدهد و خود به خود حل میشود. اما در صورتی که اندازه کیست بزرگ باشد و عدم درمان و یا انجام فعالیتهای سنگین منجر به پاره شدن آن شود، درد مبهم و بسیار شدیدی را به دنبال خواهد داشت. علائم رایج کیست تخمدان عبارتاند از:
- دورههای نامنظم قاعدگی
- احساس درد در هنگام برقراری رابطه جنسی یا حرکات روده
- حالت تهوع یا استفراغ
- احساس سیری و پر بودن معده بعد از خوردن میزان ناچیزی مواد خوراکی
- نفخ شکم
چگونه کیست تخمدان تشخیص داده میشود؟
برخی از رایجترین راههای تشخیص کیست تخمدان به شرح زیر میباشند:
- معاینه لگن: با استفاده از این روش معاینه میتوان (در صورت وجود) تودهای را در ناحیه لگن شناسایی کرد.
- سونوگرافی: در سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از تخمدانها استفاده میشود. تصویر به دست آمده به پزشک کمک میکند تا اندازه و محل کیست را تشخیص دهد.
درمان درد تخمدان
بیشتر کیستهای تخمدان به خودی خود از بین میروند. اگر علائم آزار دهندهای را تجربه نمیکنید و اگر هنوز دوره یائسگی را پشت سر نگذاشتهاید، ممکن است پزشک از شما بخواهد مدت زمانی را منتظر بمانید. در این حالت، پزشک شما را درمان نمیکند اما در عوض، ممکن است به صورت دورهای تمام علائم و وضعیت جسمانی شما را بررسی کرده و زیر نظر بگیرد که در صورت بروز هرگونه تغییر در وضعیت شما، قادر به تصمیم گیری بهتر برای درمان باشد.
- لاپاراسکوپی: لاپاراسکوپی به عملی گفته میشود که در آن برشهای کوچکی ایجاد شده و یک دوربین کوچک و روشن که به انتهای یک لوله فلزی متصل شده است، را از طریق برش ایجاد شده وارد ناحیه مورد نظر کرده تا کیستهای کوچک برداشته شود. ممکن است لازم باشد کیستهای بزرگتر از طریق یک برش بزرگتر در شکم برداشته شوند. این کار با تکنیکی به نام لاپاراتومی انجام میشود.
- قرص های جلوگیری از بارداری: قرصهای جلوگیری از بارداری درواقع از انچام تخمک گذاری جلوگیری میکنند. که به نوبه خود، باعث کاهش تشکیل کیست میشوند.
تومور تخمدان
تومورها ممکن است در تمامی قسمتهای بدن ایجاد شوند. تخمدانها نیز از این قاعده مستثنا نیستند. همانطور که میدانید، تومورها دارای دو نوع سرطانی (بدخیم) و غیرسرطانی (خوش خیم) هستند و علائمی از قبیل موارد زیر را ایجاد میکنند:
- نفخ یا احساس فشار در ناحیه شکم
- نیاز فوری به دفع ادرار
- سوءهاضمه
- اسهال یا یبوست
- از دست دادن اشتها یا احساس سیری بعد از خوردن مقدار کمی موارد خوراکی
- کاهش یا افزایش ناخواسته و ناگهانی وزن در ناحیه معده
چگونه درد تخمدان و تومورهای تخمدان تشخیص داده میشوند؟
توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) از روشهای تشخیص تومورهای تخمدان است. این اسکنهای تصویربرداری بسیار دقیق هستند و پزشک با استفاده از آنها قادر است تومورهای تخمدان را پیدا کند.
به بیان سادهتر، این روشهای درمانی به پزشک اجازه میدهند تا علت دقیق درد تخمدان که ممکن است به علت تومور تخمدان بوده باشد، را مشخص کند. شدت و نحوه گسترش تومورها را نیز مشخص میکنند.
آزمایش آنتی ژن سرطانی (CA-125): یک آزمایش خون است که برای جستجوی پروتئینی که در برخی از خانمهای مبتلا به سرطان تخمدان بیشتر است، استفاده میشود. CA-125 به عنوان آزمایش غربالگری سرطان تخمدان موثر نیست. اما در خانمهایی که علائمی را تجربه میکنند و ممکن است ناشی از سرطان تخمدان باشد، قابل بررسی است.
سونوگرافی همچنین ممکن است در تشخیص تومورهای تخمدان کمک کند.
راههای درمان تومورهای تخمدان کدامند؟
لاپاراتومی: جراحی است که یک برش در شکم ایجاد شده و سپس جراحی انجام میشود. جراح در این روش درمانی تا حد امکان تومور را از بین خواهد برد. به فرایند از بین بردن بافت تومور، جراحی کاهنده حجم (debulking) گفته میشود. اگر تومور سرطانی (بدخیم) بوده و گسترش یافته باشد، جراح همچنین ممکن است چارهای جز از بین بردن و خارج کردن تخمدانها، رحم، لولههای رحمی، امنتوم (بافت چربی که رودهها را پوشانده) و غدد لنفاوی مجاور نداشته باشد. در این روش از لاپاراسکوپی و جراحی رباتیک نیز ممکن است استفاده شود.
شیمی درمانی: شیمی درمانی شامل استفاده از داروهایی است که از طریق ورید (IV)، به صورت خوراکی یا مستقیم به شکم تزریق و مصرف میشوند. سلولهای سرطانی با استفاده از این داروها از بین میروند. البته ممکن است عوارض جانبی را نیز به همراه داشته باشند. زیرا این داروها در طی پروسه درمان بخشی از سلولهای طبیعی را نیز از بین میبرند. برخی از رایجترین عوارض جانبی ممکن است عبارت باشند از: حالت تهوع و استفراغ، ریزش مو، آسیب به کلیه و افزایش خطر عفونت. این عوارض باید پس از قطع درمان از بین بروند.
تابش-تشعشع: در این روش درمانی برای از بین بردن یا کوچک شدن سلولهای سرطانی، از اشعه ایکس با انرژی بالا استفاده میشود. تابش یا از خارج بدن یا در محلی که نزدیک به تومور است، در داخل بدن انجام میشود. این روش درمانی همچنین امکان دارد عوارض جانبی به همراه داشته باشد. عوارض ممکن است شامل پوست ملتهب، حالت تهوع، اسهال و خستگی باشد. از این روش درمانی اغلب برای درمان سرطان تخمدان استفاده نمیشود.
درد تخمدان ناشی از آندومتریوز
هر ماه ، پوشش رحم در حال آماده سازی برای تغذیه جنین در حال رشد است. هنگامی که تخمک بارور نمی شود ، آن لایه از بین می رود و از طریق قاعدگی از بدن آزاد می شود. در برخی از زنان ، بافتی مانند پوشش رحم در جای دیگری از بدن ایجاد می شود. این بافت هر ماه متورم و خونریزی می کند. اگرچه جایی برای ریختن ندارد و ممکن است بافتی زخمی ایجاد کند که می تواند بسیار دردناک باشد.
درد تخمدان ناشی از قاعدگی دردناک
ممکن است زنان در طی دوره قاعدگی در یک یا هر دو تخمدان احساس درد و ناراحتی کنند. به این حالت که زنان در حین قاعدگی یا بعد از آن درد یا گرفتگی را تجربه میکنند، دیسمنوره گفته میشود. دلیل بروز این درد یا گرفتگی، آزاد شدن پروستاگلاندینها، مواد شبه هورمونی است که عضلات را از رحم منقبض میکند.
درد تخمدان ناشی از درد میتلاشمرتز (Mittelschmerz)
بعضی از خانمها در اواسط چرخه قاعدگی، زمانی که تخمک از تخمدان آزاد میشود، به جای درد قاعدگی، درد تخمدان را تجربه میکنند. این درد که به mittelschmerz معروف است، ممکن است ناخوشایند باشد اما بی ضرر است.
- آندومتریوز
آندومتریوز حالتی است که در آن پوشش آندومتر رحم میتواند در سایر مناطق اندامهای تولید مثل زنان اط قبیل تخمدانها، لولههای رحمی یا مثانه ایجاد شود. آندومتریوز اغلب باعث درد شدید، گرفتگی رحم یا اپیزودیک رحم یا تخمدان و خونریزی مداوم میشود. درد ممکن است در حالاتی از قبیل دوران قاعدگی یا هنگام برقراری رابطه جنسی شدید شود. آندومتریوز ممکن است به علت تشکیل چسبندگی (بافت اسکار) منجر به ناباروری شود. بنابراین، این مورد را جدی گرفته و هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید.
درد تخمدان ناشی از حاملگی خارج رحم
حاملگی خارج از رحم بدین صورت است که معمولاً تخمک در یکی از لولههای رحمی بارور میشود. بروز این عارضه اغلب ممکن است منجر به ایجاد درد متوسط تا شدید تخمدان شود و نیاز به درمان اضطراری دارد.
درد تخمدان ناشی از بیماری التهابی لگن (PID)
PID یا عفونت لگن زنان عفونی است که ممکن است یک یا چند اندام تولید مثل از جمله رحم، تخمدانها، لولههای رحمی و واژن را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت جدی اغلب به دلیل عفونت مقاربتی ایجاد میشود و ممکن است منجر به درد در مناطق مختلف لگن مانند یک یا هر دو تخمدان شود، که اغلب در حین رابطه جنسی بدتر میشود.
زنان مبتلا به PID علاوه بر درد، ممکن است تب، لرز، ترشحات غیر طبیعی واژن و یا خونریزی را تجربه کنند. همچنین علائمی مشابه با عفونت دستگاه ادراری مانند سوزش با ادرار را مشاهده کنند.
درد تخمدان ناشی از فیبروم رحم
فیبروم رحم، از پوشش داخلی رحم ناشی میشود و اغلب خوش خیم است. زنان مبتلا به فیبروم، علاوه بر درد و فشار لگن، اغلب دچار خونریزی غیرطبیعی رحمی، کمردرد، یبوست (اگر فیبروم روی روده را فشار دهد)، مشکلات ادراری (اگر فیبروم روی مثانه فشار آورد) و ناباروری را نیز تجربه میکنند.
علل نادر درد تخمدان
چند حالت غیرمعمول وجود دارد که ممکن است باعث درد تخمدان شود. با توجه به جدی بودن بیشتر این موارد، صرفنظر از تجربه علائم یا درد شدید لازم است به پزشک مراجعه کنید.
- سرطان تخمدان
اگرچه سرطان تخمدان باعث ایجاد درد تخمدان میشود، اما احساس درد در این حالت همیشه اتفاق نمیافتد. در حقیقت، این بیماری اغلب علائمی ایجاد نمیکند یا در صورت بروز، علائم ظریف و خفیفی مانند نفخ، احساس سیری بدون خوردن مقدار زیادی موارد خوراکی و نیاز فوری به دفع ادرار یا تکرر ادرار را ایجاد میکند.
مجموعه آزمایش آنلاین پیشرو در خدمات رسانی در منزل ، شما عزیزان میتوانید خدمات نمونه گیری در منزل ، تست کرونا در منزل ، شنوایی سنجی در منزل ، آزمایش تیروئید و تزریق واکسن hpv با مجموعه آزمایش آنلاین تجربه کنید.
