فهرست مطالب
عفونت زمانی رخ میدهد که یک میکروارگانیسم وارد بدن فرد شده و باعث آسیب میشود. میکروارگانیسم از بدن آن فرد برای حفظ خود، تولید مثل کرده و بدن را به نحوی به استعمار خود در میآورد. این موجودات میکروسکوپی عفونی به عنوان پاتوژن شناخته میشوند و میتوانند به سرعت تکثیر شوند. نمونههایی از پاتوژنها عبارتند از:
این پاتوژنها قادر هستند به چندین روش مختلف پخش شوند، از جمله از طریق:
در این مقاله انواع مختلف عفونتها، نحوه کاهش خطر عفونت، علائمی که ایجاد میکنند، انواع راههایی که به تشخیص عفونت کمک میکنند و… پرداختهایم.
نحوه انتشار عفونت و اثرات آن بر بدن انسان به نوع پاتوژن بستگی دارد. سیستم ایمنی یک سد موثر در برابر عوامل عفونی است. با این حال، پاتوژنها ممکن است گاهی بر توانایی سیستم ایمنی برای مبارزه با آنها غلبه کنند. در این مرحله عفونت مضر میشود.
برخی از عوامل بیماری زا تأثیر زیادی بر بدن دارند. برخی دیگر سموم یا مواد التهابی تولید میکنند که باعث واکنشهای منفی از بدن میشود. این تنوع به این معنی است که برخی از عفونتها خفیف و به سختی قابل توجه هستند، در حالی که برخی دیگر میتوانند شدید و تهدید کننده زندگی باشند. همچنی، برخی از پاتوژنها به درمان مقاوم هستند. همانطور که گفته شد، عفونت میتواند به طرق مختلف گسترش یابد.
باکتریها، ویروسها، قارچها و انگلها انواع مختلفی از پاتوژنها هستند و از چندین جهت با یکدیگر متفاوت هستند، از جمله:
با استفاده از چند مثال به توضیح این بخض پرداختهایم. ویروسها کوچکتر از باکتریها هستند. آنها وارد میزبان میشوند و سلولها را در اختیار میگیرند، در حالی که باکتریها قادر هستند بدون میزبان زنده بمانند. بنابراین، هر یک از این موارد با توجه به نوع و بدن میزبان دارای عملکردهای متفاوتی هستند.
همانطور که گفته شد، عفونتها دارای انواع ختلف هستند که عملکرد متفاوتی نیز دارند. در ادامه به معرفی انواع آنها، بیماریهایی که ایجاد میکنند، علائم و درمان آنها پرداختهایم. بنابراین، رایجترین انواع عفونتها عبارتند از:
عفونتهای ویروسی به دلیل عفونت ناشی از ویروس رخ میدهد. میلیونها ویروس مختلف ممکن است وجود داشته باشد، اما محققان تا به امروز تنها حدود 5000 نوع را شناسایی کردهاند. ویروسها حاوی قطعه کوچکی از کد ژنتیکی هستند و پوششی از مولکولهای پروتئین و لیپید (چربی) از آنها محافظت میکند.
ویروسها به میزبان حمله میکنند و خود را به سلول میچسبانند. با ورود به سلول، مواد ژنتیکی خود را آزاد میکنند. این ماده سلول را مجبور به تکثیر ویروس میکند و ویروس بدین طریق تکثیر میشود. هنگامی که سلول میمیرد، ویروسهای جدیدی آزاد میکند که سلولهای جدید را آلوده میکنند.
با این حال، همه ویروسها سلول میزبان خود را از بین نمیبرند. برخی از آنها تابع سلول را تغییر میدهند. برخی از ویروسها، مانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و ویروس اپشتین بار (EBV)، میتوانند با وادار کردن سلولها به تکثیر به روشی کنترل نشده منجر به ایجاد سرطان شوند.
یک ویروس همچنین قادر است، گروههای سنی خاصی مانند نوزادان یا کودکان خردسال را هدف قرار دهد. ویروسها ممکن است قبل از تکثیر مجدد برای مدتی خاموش بمانند. در این حالت به نظر میرسد که فرد مبتلا به ویروس کاملا بهبود یافته است، اما ممکن است با فعال شدن مجدد ویروس دوباره بیمار شود. عفونتهای ویروسی عبارتند از:
سایر شرایط ویروسی عبارتند از:
داروهای ضد ویروسی میتوانند به تسکین علائم برخی از ویروسها در حین عبور بیماری کمک کنند. آنها میتوانند از تکثیر ویروس جلوگیری کنند یا سیستم ایمنی میزبان را برای مقابله با اثرات ویروس تقویت کنند.
آنتی بیوتیکها در برابر ویروسها موثر نیستند. این داروها ویروس را متوقف نمیکنند و استفاده از آنها خطر مقاومت آنتی بیوتیکی را افزایش میدهد. با این حال، فراموش نکنید که قبل از استفاده از هر دارو و یا ایجاد تغییرات در داروهایی که مصرف میشوند، با پزشک خود مشورت کنید. هدف اصلی از درمان، تسکین علائم است در حالی که سیستم ایمنی بدون کمک دارو با ویروس مبارزه میکند.
باکتریها میکروارگانیسمهای تک سلولی هستند که به نام پروکاریوتها نیز شناخته میشوند. کارشناسان تخمین میزنند که حداقل 1 میلیون باکتری روی زمین وجود دارد. این بدین معناست که بیشتر توده زیست زمینی از باکتریها تشکیل شده است.
باکتریها سه شکل اصلی دارند:
باکتریها تقریباً قادر هستند که در هر نوع محیطی زندگی کنند، از گرمای شدید تا سرمای شدید و در برخی موارد حتی میتوانند در زبالههای رادیواکتیو زنده بمانند.
تریلیونها گونه باکتری وجود دارد و تعداد کمی از آنها باعث بیماری در انسان میشوند. برخی از آنها در داخل بدن انسان، مانند روده یا مجاری تنفسی، بدون ایجاد آسیب زندگی میکنند. برخی از باکتریهای “خوب” به باکتریهای “بد” حمله میکنند و از ایجاد بیماری جلوگیری میکنند. با این حال، برخی از بیماریهای باکتریایی ممکن است کشنده باشند. این بیماریهای باکتریایی شامل موارد زیر هستند:
چند نمونه از عفونتهای باکتریایی عبارتند از:
پزشک قادر است عفونتهای باکتریایی را با آنتی بیوتیک درمان کند. با این حال، برخی از سویهها به درمان مقاوم میشوند و امکان دارد پس از درمان زنده بمانند.
قارچ اغلب یک انگل چند سلولی است که میتواند با استفاده از یک آنزیم مواد آلی را تجزیه و جذب کند. با این حال، برخی از انواع قارچها مانند مخمرها، تک سلولی هستند. قارچها تقریبا همیشه با پخش هاگهای تک سلولی تکثیر میشوند. ساختار قارچ معمولاً بلند و استوانهای است که رشتههای کوچکی از بدنه اصلی منشعب میشوند. تقریباً 5.1 میلیون گونه قارچ وجود دارد.
بسیاری از عفونتهای قارچی در لایههای بالایی پوست ایجاد میشوند و برخی به لایههای عمیقتر پوست پیشرفت میکنند. استنشاق مخمر یا هاگ کپک گاهی میتواند منجر به بروز عفونتهای قارچی مانند ذات الریه یا عفونت در سراسر بدن شود. اینها به عنوان عفونتهای سیستمیک نیز شناخته میشوند.
بدن معمولاً دارای باکتریهای خوب است که به حفظ تعادل میکروارگانیسمها کمک میکند. این باکتریها رودهها، دهان، واژن و سایر قسمتهای بدن را در بر میگیرند.
افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به عفونت قارچی هستند، افرادی هستند که:
نمونههایی از عفونتهای قارچی عبارتند از:
بثورات پوستی نیز ممکن است نشان دهنده عفونت قارچی پوست باشد.
پریون پروتئینی است که هیچ ماده ژنتیکی ندارد و معمولا بی ضرر است. دانشمندان پریونها را به عنوان میکروارگانیسمهای زنده طبقه بندی نمیکنند. با این حال، اگر یک پریون به شکل غیر طبیعی تحریک شود، میتواند به یک عامل سرکش تبدیل شود و باعث عفونت شود.
پریونها قادر هستند بر ساختار مغز یا سایر قسمتهای سیستم عصبی تأثیر بگذارند. آنها همانندسازی نمیکنند و از میزبان تغذیه نمیکنند. در عوض، رفتار غیر طبیعی را در سلولها و پروتئینهای بدن ایجاد میکنند.
پریونها باعث بیماریهای دژنراتیو مغزی میشوند که همگی نادر هستند اما به سرعت پیشرفت میکنند و در حال حاضر کشنده تلقی میشوند. آنها شامل انسفالوپاتی اسفنجی شکل گاو (BSE) هستند که مردم معمولاً از آن به عنوان بیماری جنون گاوی یاد میکنند و بیماری کروتسفلد-جاکوب (CJD). محققان همچنین برخی از موارد بیماری آلزایمر را با عفونت پریون مرتبط میدانند.
در حالی که اشکال عفونتی که در بالا لیست کردیم انواع اصلی هستند، موارد دیگری نیز وجود دارند که میتوانند بر بدن تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، یک ارگانیسم تک سلولی با یک هسته میتواند باعث عفونت تک یاختهای شود. تک یاختهها معمولاً ویژگیهایی شبیه به حیوانات مانند تحرک نشان میدهند و میتوانند خارج از بدن انسان زنده بمانند. آنها بیشتر از طریق مدفوع به انسانهای دیگر منتقل میشوند. اسهال خونی آمیبی نمونهای از عفونت تک یاختهای است.
هلمینتها موجودات بزرگتر و چند سلولی هستند که در صورت رشد کامل با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند. این نوع انگل شامل کرمهای مسطح و کرمهای گرد است. این دسته از موجودات همچنین ممکن است باعث عفونت شوند.
در نهایت، انگلهای خارجی از جمله کنهها، شپشها و ککها قادر هستند با چسبیدن به پوست باعث عفونت شوند. انگلهای خارجی نیز میتوانند شامل بندپایان مکنده خون مانند پشهها باشند که با مصرف خون انسان عفونت را منتقل میکنند.
علت ایجاد عفونت بسته به انواع ارگانیسمی است که وارد بدن شده. به عنوان مثال، یک ویروس خاص، عامل عفونت ویروسی خواهد بود. اثرات و علائم یک عفونت، مانند تورم یا آبریزش بینی، به دلیل تلاش سیستم ایمنی برای خلاص شدن از شر ارگانیسم مهاجم رخ میدهد.
برای مثال، زمانی که گلبولهای سفید خون برای مبارزه با باکتریهای خارجی به محل آسیب وارد میشوند، زخم پر از چرک میشود. همانطور که در بالا اشاره شد، برخی از باکتریها، ویروسها و… منجر به ایجاد عفونت میشوند. موارد دیگری که جزو علتهای ایجاد عفونت تلقی میشوند، عبارتند از:
یک راه آسان برای ابتلا به اکثر بیماریهای عفونی تماس با فرد یا حیوان مبتلا به عفونت است. بیماریهای عفونی میتوانند از طریق تماس مستقیم منتقل شوند مانند:
ارگانیسمهای ایجاد کننده بیماری نیز قادر هستند از طریق تماس غیر مستقیم منتقل شوند. بسیاری از میکروبها میتوانند روی یک جسم بیجان مانند میز، دستگیره در یا دسته شیر آب باقی بمانند.
به عنوان مثال، وقتی دستگیره دری را که فردی مبتلا به آنفولانزا یا سرماخوردگی در دست گرفته است، فرد سالم لمس میکند، امکان دارد میکروبهایی را که فرد آلوده به جا گذاشته است، به شما منتقل شوند. اگر قبل از شستن دستها، چشمها، دهان یا بینی خود را لمس کنید، ممکن است دچار عفونت شوید.
برخی از میکروبها برای انتقال از میزبانی به میزبان دیگر به حاملهای حشرات مانند پشه، کک، شپش یا کنه متکی هستند. این حاملها به عنوان “بردار” شناخته میشوند. پشهها قادر هستند ناقل انگل مالاریا یا ویروس نیل غربی باشند. کنههای آهو ممکن است حامل باکتری عامل بیماری لایم باشند.
میکروبهای بیماری زا نیز میتوانند شما را از طریق آب و غذای آلوده بیمار کنند. این مکانیسم انتقال باعث میشود که میکروبها از طریق یک منبع به افراد زیادی سرایت کنند. به عنوان مثال، اشریشیا کلی (E. coli)، یک باکتری است که در مواد غذایی خاص یا روی آنها وجود دارد. مانند همبرگر نیم پز یا آب میوه غیر پاستوریزه.
علائم ناشی از عفونت به ارگانیسم مسئول و همچنین محل عفونت بستگی دارد. ویروسها سلولهای خاصی را هدف قرار میدهند، مانند آنهایی که در اندام تناسلی یا دستگاه تنفسی فوقانی قرار دارند. برای مثال ویروس هاری سیستم عصبی را هدف قرار میدهد. برخی از ویروسها سلولهای پوست را هدف قرار میدهند و باعث ایجاد زگیل میشوند.
برخی دیگر طیف وسیع تری از سلولها را هدف قرار میدهند که منجر به علائم متعددی میشود. ویروس آنفولانزا میتواند باعث آبریزش بینی، دردهای عضلانی و ناراحتی معده شود. فرد مبتلا به عفونت باکتریایی اغلب قرمزی، گرما، تورم، تب و درد در محل عفونت و همچنین تورم غدد لنفاوی را تجربه میکند.
بثورات پوستی میتواند نشان دهنده عفونت قارچی پوست باشد. با این حال، ویروسها و باکتریها نیز ممکن است باعث بیماریهای پوستی و بثورات پوستی شوند. علائم شایع بیماریهای پریون شامل شروع سریع آسیب مغزی، از دست دادن حافظه و مشکلات شناختی است. آنها همچنین میتوانند باعث ایجاد پلاک در مغز شوند و از بین رفتن این اندام را به دنبال داشته باشد. بنابراین، علائمی که ایجاد میشوند، با توجه به نوع و عامل اصلی ایجاد عفونت کاملا متفاوت هستند. در صورت بروز هر یک از علائم اشاره شده در بالا، حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید.
هیچ روش واحدی برای پیشگیری از همه بیماریهای عفونی وجود ندارد. با این حال، افراد باید اقدامات زیر را برای کاهش خطر انتقال و ابتلا به این دسته از بیماریها انجام دهند:
عفونتهای جدی اغلب ممکن است باعث ناراحتی شدید و عوارض شدید شوند و سلامتی فرد را به خطر بیاندازند. در برخی موارد، این عفونتها در صورت عدم درمان میتوانند منجر به آسیب دائمی یا مرگ شوند. انواع مختلفی از عفونتهای جدی وجود دارد و درمان آنها به علت عفونت بستگی دارد.
یک عفونت جدی و خطرناک ممکن است ناشی از بسیاری از شرایط پزشکی باشد. به طور معمول، یک عفونت جدی به این معنی است که زمان مراجعه به اورژانس فرا رسیده است. عفونتهای جدی توسط ویروسها، باکتریها یا قارچها ایجاد میشوند و میتوانند به موقعیتهای پزشکی جدی منجر شوند مگر اینکه درمان شوند. در زیر چند عفونت که ممکن است نیاز به مراجعه به اورژانس داشته باشد و به شما هشدار دهند که عفونت خطرناک است، آورده شده است.
سپسیس یک وضعیت تهدید کننده زندگی است و زمانی رخ میدهد که بدن مقدار زیادی مواد شیمیایی آزاد میکند تا با عفونتی که از طریق جریان خون پخش شده است مبارزه کند. این مواد شیمیایی میتواند منجر به التهاب شود که آسیب اندام را به دنبال دارد.
سپسیس معمولاً در اثر عفونتهای باکتریایی ایجاد میشود، اما این امکان نیز وجود دارد که از خراشهای جزئی یا جراحات نیز رخ دهد. علائم سپسیس شامل لرز، تب، تنفس سریع و کاهش ادرار است. این بیماری را میتوان با آنتی بیوتیکها و مایعات که زیر نظر پزشک تجویز شدهاند، درمان کرد.
عفونت گوش میتواند ناشی از باکتریها یا ویروسهایی باشد که گوش میانی را تحت تاثیر قرار میدهند. این عفونتها میتوانند باعث تورم و درد شوند و در صورت عدم درمان منجر به کاهش شنوایی شوند.
عفونتهای خفیف گوش ممکن است خود به خود برطرف شوند، اما عفونتهای شدید گوش اغلب امکان دارد با آنتیبیوتیکها برای از بین بردن باکتریها، لولههای گوش برای کمک به تخلیه مناسب مایع یا قطرههای گوش درمان شوند.
عفونتهای سینوسی اغلب به دلیل عفونتهای ویروسی ایجاد میشوند که از تخلیه مناسب حفرههای سینوسی جلوگیری میکنند. با این حال، آنها همچنین میتوانند توسط باکتریها یا عوامل خارجی استنشاق شده از طریق بینی ایجاد شوند.
عفونتهای سینوسی ممکن است به مرور زمان ناپدید شوند اما این امکان نیز وجود دارد که نیاز به درمان با آنتی بیوتیک داشته باشند. در مواردی که سینوزیت شدید یا مزمن است، جراحی برای تخلیه حفرههای سینوس ممکن است بهترین گزینه برای تسکین طولانی مدت باشد.
عفونتهای قارچی زمانی رخ میدهد که مخمر بیش از حد در واژن وجود داشته باشد، که ممکن است به دلیل استفاده از برخی داروها یا بیماریها ایجاد شود. برخی از عفونتهای قارچی را میتوان با آنتی بیوتیکها درمان کرد، در حالی که برخی از زنان با استفاده از درمانهای بدون نسخه تسکین پیدا میکنند.
انواع مختلفی از عفونتهای دستگاه ادراری (UTI) وجود دارد و معمولاً زمانی رخ میدهد که باکتریها از طریق مجرای ادرار وارد دستگاه میشوند. علائم شامل ادرار کدر، درد لگن یا مقعد، تکرر ادرار و احساس سوزش در هنگام ادرار کردن است. ممکن است برای درمان عفونت ادرار نیاز به آنتی بیوتیک باشد.
باکتری استافیلوکوک در صورتی که وارد جریان خون یا ریه شود میتواند زندگی را تهدید کند. عفونت استاف میتواند باعث زرد زخم، کورک، مسمومیت غذایی و سلولیت شود. اگر درمان نشود ممکن است کشنده باشد.
از آنجایی که عفونت استاف توسط باکتری ایجاد میشود، با آنتی بیوتیک درمان میشود. با این حال، برخی از سویههای باکتری استافیلوکوک به آنتی بیوتیکها مقاوم هستند.
اگر عفونت اولیه شما به درمان در خانه پاسخ نمیدهد یا به نظر میرسد که بهبود نمییابد، باید به اورژانس مراجعه کنید. به طور خاص، مراقب این علائم باشید:
اگر از عفونت شدید رنج میبرید، لطفاً فوراً به اورژانس نزدیک به خود مراجعه کنید.
یکی از علائم هشدار دهندهای که در زمان ابتلا به عفونت ایجاد میشود، تب است. تب اغلب در نتیجه عفونت ویروسی ایجاد میشوند. وقتی به یک بیماری ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا مبتلا میشوید، سیستم ایمنی بدن شما با قدرت نسبت به ویروس مورد نظر عکس العمل نشان میدهد. بخشی از این پاسخ و عکس العمل اغلب شامل افزایش دمای بدن شما میشود تا بدن را کمتر در برابر ویروس و سایر میکروبها ضعیف کند و به زحمت بیاندازد.
برخلاف عفونتهای باکتریایی، بیماریهای ویروسی به آنتی بیوتیکها پاسخ نمیدهند. در عوض، بیشتر آنها به سادگی باید دوره خود را طی کنند. بسته به نوع عفونت، دوره بهبودی ممکن است از چند روز تا یک هفته یا بیشتر طول بکشد. در حالی که ویروس دوره خود را طی میکند، چندین کار وجود دارد که میتوانید برای مدیریت علائم خود انجام دهید که عبارتند از:
بیماریهای ناشی از انواع مختلف عفونت دمای بدن شما را تغییر میدهند و این تغییر اغلب شامل گرم شدن بدن است. این مورد باعث میشود بدن شما در تلاش برای خنک شدن عرق کند. عرق کردن منجر به از دست دادن مایعات میشود که اغلب کم آبی بدن را به دنبال دارد.
سعی کنید زمانی که به بیماریهای عفونی مبتلا هستید تا جایی که میتوانید مایعات بنوشید تا مایعات از دست رفته بدن را جبران کنید. لازم نیست فقط آب بنوشید. منظور از مایعات هر یک از موارد زیر است که میتواند هیدراتاسیون ایجاد کند:
نوزادان و کودکان نوپا ممکن است از نوشیدنیهای فرموله شده مخصوص با الکترولیتها مانند Pedialyte بهره مند شوند. این نوشیدنیها را میتوانید از فروشگاههای مواد غذایی محلی یا آنلاین خریداری کنید. شما همچنین میتوانید نوشیدنی الکترولیتی خود را در خانه درست کنید.
بدن در طب بیماری به سختی با عفونت مبارزه میکند. با استراحت تا حد امکان، بدن خود را تقویت کنید تا برای مبارزه با عفونت، توانمند باشد. حتی اگر نمیتوانید روز را در رختخواب بگذرانید، سعی کنید تا حد امکان از انجام هرگونه فعالیت بدنی خودداری کنید. هشت تا نه ساعت یا بیشتر در شب بخوابید و در طول روز استراحت کنید. همچنین بهتر است برنامه تمرینی خود را موقتاً متوقف کنید. ورزش کردن میتواند دمای بدن شما را بیشتر از حالت عادی افزایش دهد.
در صورتی که تب ناشی از بیماری عفونی را تجربه میکنید، میتوانید با احاطه کردن بدن خود با دمای سردتر به خنک شدن آن کمک کنید. مطمئن شوید که زیاده روی نکنید. اگر شروع به لرزیدن کردید، فورا سرد کردن بدن خود را متوقف کنید. لرز میتواند باعث افزایش تب شود. کارهایی که میتوانید برای خنک کردن ایمن انجام دهید شامل موارد زیر است:
پزشک برای تشخیص علت اصلی عفونت از راهکارهای مختلفی استفاده میکند. به عنوان مثال، آزمایشهایی وجود دارند که به تشخیص عفونت کمک میکنند. بسیاری از بیماریهای عفونی علائم و نشانههای مشابهی دارند. نمونههای مایعات بدن گاهی اوقات میتوانند شواهدی از میکروب خاصی که باعث بیماری میشوند را نشان دهند. این به پزشک کمک میکند تا درمان بهتر و دقیقتری را انتخاب کنند. آزمایشاتی که به تشخیص عفونت کمک میکنند عبارتند از:
روشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، میتوانند به تشخیص دقیق و رد سایر شرایطی که ممکن است باعث علائم شوند کمک کنند.
در طول بیوپسی، نمونه کوچکی از بافت از اندام داخلی برای آزمایش گرفته میشود. به عنوان مثال، نمونه برداری از بافت ریه را میتوان برای انواع قارچهایی که میتوانند باعث ایجاد نوعی پنومونی شوند، بررسی کرد.
مطلب بسیار مفید و جامعی بود