آیا سیروز کبدی درمان دارد؟

• نوشته شده توسط سمانه نصیری
• 16 / 01 / 1400

کبد اندامی به اندازه یک توپ فوتبال، درست زیر قفسه سینه و در سمت راست شکم قرار دارد. وجود این اندام، برای هضم غذا و دفع مواد سمی ضروری است و عوامل مختلفی هم مانع از کارکرد صحیح این عضو حیاتی در بدن می‌شوند. سیروز کبدی، یکی از انواع این بیماری‌هاست که منشا آن، حضور مزمن سایر بیماری‌ها در کبد است. به طور معمول، خوانندگان ما درباره این بیماری متاسفانه خطرناک سوالات زیادی می‌پرسند و از همین رو در این مقاله تلاش کرده‌ایم اطلاعات جامعی از این مقاله گردآوری کنیم. با ما همراه باشید.

سیروز کبدی چیست؟

سیروز کبدی به انگلیسی liver cirrhosis نامیده می‌شود و به مراحل آخر بیماری کبدی اشاره دارد. در صورت ابتلا به سیروز، بافت سالم کبد با بافت اسکار (scar) جایگزین می‌شود و کبد برای همیشه آسیب می‌بیند. بافت اسکار جریان خون درون کبد را مسدود می‌کند و توانایی کبد در تجزیه مواد مغذی، هورمون‌ها، داروها و سموم را کند می‌کند. همچنین تولید پروتئین‌ها و سایر مواد قابل ساخت توسط کبد را کاهش می‌دهد. بنابراین در وضعیت پیشرفته سیروز کبدی، عملکرد کبد به طور کامل مختل و فرد با احتمال مرگ روبرو می‌شود.

اسکار در سیروز کبدی

به اسکار (scar)، جای زخم یا جوشگاه هم گفته می‌شود که به طور معمول پس از ایجاد زخم در بدن و طی کردن روند بهبود، ایجاد می‌شود. زمانی که از بافت اسکار در بافت کبدی هم صحبت می‌شود، منظور ایجاد جای زخم‌های متعدد و از بین رفتن بافت پوششی (نوعی از سلول‌های اصلی کبد) است.

علائم سیروز کبدی

در مراحل اولیه سیروز کبدی، معمولا علائمی مشاهده نمی‌شود. بااین‌حال، با تجمع بافت اسکار، توانایی عملکرد صحیح کبد تضعیف می‌شود که درنتیجه آن علائم و نشانه‌های زیر ممکن است رخ دهد:

• قابل‌مشاهده بودن مویرگ‌های خون روی پوست بالای شکم
• خستگی
• بی‌خوابی
• خارش پوست
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• حالت تهوع
• درد یا حساسیت در ناحیه کبد
• قرمز یا لکه‌دار شدن کف دست
• ضعف

آزمایش سیروز کبدی

ثبت درخواست

علائم سیروز کبدی در حالت پیشرفته

• ضربان قلب سریع
• تغییر شخصیت
• خونریزی لثه
• از دست رفتن توده بدن و بازوها
• مشکل در تجزیه مواد مخدر و الکل
• گیجی و سرگیجه
• تجمع مایع در پاها که به آن ادم گفته می‌شود
• ریزش مو
• افزایش حساسیت به کبودی
• زرد شدن پوست و قسمت‌های سفیدی چشم و زبان
• از دست دادن میل جنسی
• مشکلات حافظه

ویزیت پزشک در منزل

ثبت درخواست

• تب کردن مکرر و افزایش خطر عفونت
• گرفتگی عضلات
• خون‌دماغ شدن
• درد در شانه راست
• نفس‌نفس زدن
• سیاه و قیر مانند شدن مدفوع یا بسیار کم‌رنگ شدن آن
• تیره شدن ادرار
• بالا آوردن خون
• مشکل در راه رفتن و تحرک

همچنین، در سیروز کبدی، بافت کبد با بافت اسکار جایگزین می‌شود و ممکن است گره‌های احیاکننده نیز تشکیل شوند. این گره‌ها، توده‌هایی هستند که در هنگام تلاش کبد برای بهبود آسیب‌ها ایجاد می‌شوند.

مراحل سیروز کبدی

مراحل این بیماری بر اساس مقیاس Childs-Pugh (مقیاسی برای اندازه‌گیری و پیش بینی وضعیت آسیب کبدی) و به‌صورت زیر درجه‌بندی می‌شود:

A: نسبتا خفیف

B: متوسط

C: شدید

پزشکان سیروز کبدی را به دو دسته جبران شده و جبران نشده نیز تقسیم می‌کنند. سیروز جبران شده به این معنی است که کبد علی‌رغم اینکه آسیب دیده است، اما می‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. در مقابل، کبد مبتلا به سیروز جبران نشده نمی‌تواند عملکرد خود را به‌درستی انجام دهد که این مسئله معمولا علائم شدیدی ایجاد می‌کند.

چه عواملی باعث سیروز کبدی می‌شوند؟

برخی افراد می‌پرسند آیا سیروز کبدی واگیر دارد یا نه که لازم است بدانید پاسخ این سوال منفی است. درواقع، راه‌ی برای انتقال و سرایت سیروز کبدی وجود ندارد، اما یکی از عوامل ایجاد کننده آن، هپاتیت قابل‌انتقال است. شایع‌ترین علل سیروز کبدی، ابتلا به هپاتیت ویروسی مزمن و سوءمصرف طولانی‌مدت الکل است. چاقی نیز یکی دیگر از علل سیروز است، اگرچه به اندازه اعتیاد به الکل یا هپاتیت C شایع نیست. بااین‌حال، چاقی به‌خودی‌خود یا همراه با مصرف الکل و ابتلا به هپاتیت C می‌تواند یک عامل خطر باشد.

الکل و سیروز کبدی

بر اساس مطالعات، سیروز کبدی می‌تواند در زنانی ایجاد شود که سال‌ها به‌صورت روزانه بیش از دو نوشیدنی الکلی می‌نوشند. در مردان، سالیانه بیش از سه نوشیدنی در روز می‌تواند آن‌ها را در معرض خطر سیروز قرار دهد. بااین‌حال، این مقدار برای هر فرد متفاوت است و این امر بدین معنی نیست که هرکسی تابه‌حال، روزانه بیش از چند نوشیدنی خورده باشد به سیروز مبتلا می‌شود. سیروز ناشی از الکل معمولا درنتیجه نوشیدن بیش‌ازاندازه الکل در طی 10 یا 12 سال اتفاق می‌افتد.

هپاتیت C و سیروز کبدی

هپاتیت C می‌تواند از طریق مقاربت جنسی یا تماس با خون آلوده یا فراورده‌های خونی آلوده منتقل شود. همچنین، استفاده از سوزن مشترک از هر طریقی مثل خال‌کوبی و تزریق مواد مخدر نیز می‌تواند منجر به آلودگی به ویروس هپاتیت C شود.

دلایل دیگر ایجاد کننده سیروز کبدی

1. هپاتیت B می‌تواند باعث التهاب و آسیب کبدی شود که این مسئله ممکن است منجر به سیروز شود.
2. هپاتیت D نیز می‌تواند باعث سیروز کبدی شود. این بیماری اغلب در افرادی که قبلا به هپاتیت B مبتلا شده‌اند، دیده می‌شود.
3. هپاتیت خود ایمنی باعث التهاب می‌شود که درنهایت ممکن است منجر به سیروز شود.
4. آسیب به مجاری صفراوی که عملکرد تخلیه صفرا را بر عهده دارند، یکی دیگر از دلایل سیروز کبدی است. یکی از نمونه‌های این بیماری، کلانژیت صفراوی اولیه است.
5. اختلالاتی که توانایی بدن در مدیریت آهن و مس را تحت تاثیر قرار می‌دهند نیز عامل سیروز هستند. دو نمونه از این بیماری‌ها عبارت‌اند از: هموکروماتوز و بیماری ویلسون.
6. داروها ازجمله داروهای تجویزشده توسط پزشک و داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و برخی داروهای ضدافسردگی می‌توانند منجر به سیروز شوند.

سیروز کبدی در کودکان نیز ممکن است اتفاق بیفتد که برخی از علل آن شامل هپاتیت خودایمنی، هپاتیت ویروسی، فیبروز کیستیک، کمبود آنتی تریپسین آلفا -۱، کلانژیت اسکلروزان اولیه، بیماری ویلسون، بیماری کبد چرب و برخی از نقص‌های مادرزادی (ارثی) قلب است.

چگونگی تشخیص سیروز کبدی

ازآنجایی‌که در اوایل این بیماری، به‌ندرت علائمی مشاهده می‌شوند، سیروز کبدی معمولا در شرایطی تشخیص داده می‌شود که فرد برای بیماری دیگری تحت ارزیابی است. اگر علائم زیر را مشاهده می‌کنید لازم است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:

• تب همراه با لرز
• تنگی نفس
• بالا آوردن خون
• تیره یا قیر مانند شدن مدفوع
• دوره‌های خواب‌آلودگی یا گیجی

پزشک، ابتدا معاینه کلی را انجام می‌دهد و اطراف ناحیه کبد را بررسی می‌کند تا متوجه شود آیا کبد بزرگ شده است یا نه. همچنین، او ممکن است در هنگام پرسش و پاسخ در مورد سیروز کبدی، در مورد سابقه پزشکی و سبک زندگی هم سوال کند. آزمایشات زیر نیز ممکن است انجام شوند:

• آزمایش خون: این آزمایش، میزان عملکرد کبد را اندازه‌گیری می‌کند. اگر سطح آلانین ترانس آمیناز (ALT) و آسپارتات ترانس آمیناز (AST) در نمونه شما زیاد باشد، ممکن است به هپاتیت مبتلا باشید.
• آزمایشات تصویربرداری: با استفاده از سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا ام آر آی می‌توان بزرگ شدن کبد و هرگونه زخم یا گره را تشخیص داد.
• نمونه‌برداری: در این روش، نمونه کوچکی از سلول‌های کبدی برداشته شده و با میکروسکوپ بررسی می‌شود. نمونه‌برداری می‌تواند سیروز و علت آن را تایید کند.
• آندوسکوپی: پزشک یک لوله باریک و بلند را با یک دوربین که قابلیت فیلم‌برداری دارد از طریق مری وارد بدن می‌کند و داخل معده می‌برد. در این روش، پزشک به دنبال رگ‌های خونی متورم است که واریس نامیده می‌شود. این مسئله می‌تواند نشانه سیروز کبدی باشد.

عوارض سیروز کبدی

آیا سیروز کبدی کشنده است؟ سیروز می‌تواند منجر به چند بیماری دیگر نیز بشود که برخی از آن‌ها می‌توانند منجر به مرگ شوند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:

• آب‌آوردگی شکم یا ادم: آب‌آوردگی به معنای تجمع مایع در شکم و ادم به معنای تجمع مایع در پاهاست. این مشکلات می‌توانند با رژیم کم‌نمک و قرص آب درمان شوند. در موارد شدید، لازم است مایع به‌صورت مکرر تخلیه شود و در برخی موارد نیز جراحی لازم است.
• واریس و فشارخون پورتال: این بیماری به معنای بزرگ و متورم شدن وریدها در مری و معده است. آن‌ها می‌توانند فشار را در رگ خونی به نام ورید پورتال که خون را از طحال و روده به کبد می‌رساند، افزایش دهند. واریس می‌تواند پاره شود و باعث از دست رفتن خون شدید و لخته شدن آن شود.
• انسفالوپاتی کبدی: این بیماری به مقادیر بالای سموم در خون اشاره دارد که کبد نمی‌تواند آن‌ها را به‌خوبی فیلتر کند.
• سرطان هپاتوسلولار: این بیماری، شایع‌ترین نوع سرطان کبد و سومین عامل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در جهان است.
• سندرم کبدی ریوی (HPS): پزشکان سندرم کبدی ریوی را ترکیبی از بیماری کبدی، اتساع رگ‌های خونی در ریه و اختلال در تبادل گازی می‌دانند. این بیماری، افزایش خطر مرگ افرادی را به همراه دارد که منتظر پیوند کبد هستند.
• اختلالات انعقادی: سیروز می‌تواند در لخته شدن خون مشکل ایجاد کند و منجر به خونریزی شود.

آزمایش کبدی

ثبت درخواست

درمان سیروز کبدی

اگر سیروز کبدی زود تشخیص داده شود، می‌توان آن را با درمان علت زمینه‌ای یا عوارض بیماری، بهبود بخشید. درمان سیروز کبدی حاد و مزمن شامل موارد زیر است:

1. درمان اعتیاد به الکل: اگر سیروز شما ناشی از مصرف منظم و طولانی‌مدت الکل باشد لازم است از نوشیدن الکل دست بکشید. در بسیاری از موارد، برای درمان سیروز کبدی، پزشک برنامه‌ای برای ترک مصرف الکل به شما ارائه خواهد کرد.
2. دارو: پزشک ممکن است برای کنترل آسیب سلول‌های کبد ناشی از هپاتیت B یا C، برای شما دارو تجویز کند.
3. کنترل فشار در ورید پورتال: ممکن است خون در ورید پورتال انباشته شود و باعث فشارخون بالا در آن شود. در این شرایط، داروهایی برای کنترل فشارخون در رگ‌های خونی تجویز می‌شوند. هدف اصلی استفاده از این روش، پیشگیری از خونریزی شدید است. علائم خونریزی را می‌توان از طریق آندوسکوپی تشخیص داد.
4. درمان سیروز کبدی با سلول‌های بنیادی: پژوهش‌ها نشان می‌دهند که می‌توان با استفاده از تزریق سلول‌های مغز استخوان، اثرات بهبود عملکرد کبد را به دست آورد. بااین‌حال، در این مورد تحقیقات بیشتری لازم است.

اگر خون بالا بیاورید یا در مدفوع شما خون وجود داشته باشد احتمالا واریس مری دارید که در این شرایط مراقبت پزشکی فوری، ضروری است. در این وضعیت، استفاده از روش‌های زیر کمک‌کننده است:

5. بانداژ: یک باند کوچک برای کنترل خونریزی در اطراف رگ‌های واریس قرار می‌گیرد.

6. اسکلروتراپی: پس از آندوسکوپی، ماده‌ای درون رگ‌های واریسی تزریق می‌شود که باعث تشکیل لخته خون و بافت اسکار می‌گردد. این کار به مهار خونریزی کمک می‌کند.

7. لوله بلاک مور – سنگستيکن با بالون (Sengstaken-Blakemore tube with a balloon): در این روش، یک بالون در انتهای لوله قرار می‌گیرد. اگر آندوسکوپی خونریزی را متوقف نکند، این لوله از گلوی شما پایین می‌رود و داخل معده شما می‌شود. سپس بالون باد می‌شود که در اثر آن، به رگ‌های واریسی فشار وارد می‌شود و درنتیجه خونریزی متوقف می‌گردد.

8. شنت پورتوسیستمیک داخل کبدی (Transjugular intrahepatic portosystemic stent shunt): اگر روش‌های درمانی‌ای كه تاکنون مطرح شد مانع خونريزي نشود، يك لوله فلزي از كبد عبور داده می‌شود تا به رگ‌هاي پورتال و كبد برسد و مسیر جدیدی برای عبور خون ایجاد كند. این کار باعث کاهش فشار ناشی از رگ‌های واریس می‌شود.

سایر عوارض سیروز کبدی با روش‌های زیر درمان می‌شوند:

1. عفونت‌ها: در صورت بروز عفونت، به شما آنتی‌بیوتیک داده می‌شود.
2. غربالگری سرطان کبد: احتمال سرطان کبد در بیماران مبتلا به سیروز، بسیار بالاست. به همین دلیل، در صورت ابتلا به سیروز کبدی، پزشک انجام منظم آزمایش خون و اسکن تصویربرداری را به شما توصیه خواهد کرد.
3. درمان انسفالوپاتی کبدی یا میزان بالای سم در خون: داروها می‌توانند به درمان سطح بیش‌ازحد سم در خون کمک کنند.

در بعضی موارد، آسیب ناشی از سیروز بیشتر قسمت‌های کبد را در برمی‌گیرد و قابل‌برگشت نیست. در این موارد ممکن است به کبد جدید و پیوندی نیاز داشته باشید. یافتن یک اهداکننده مناسب ممکن است زمان‌بر باشد و این روش اغلب فقط به‌عنوان آخرین چاره توصیه می‌شود. محققان همچنان بر روی یافتن جدیدترین درمان سیروز کبدی در حال پژوهش هستند.

درمان خانگی سیروز کبدی

اگر مبتلا به سیروز هستید می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر، آسیب به کبد خود را کاهش دهید:

1. الکل مصرف نکنید. چه سیروز شما ناشی از مصرف مزمن الکل و چه ناشی از بیماری دیگری باشد، از مصرف الکل خودداری کنید. نوشیدن الکل ممکن است باعث آسیب بیشتر به کبد شود.
2. رژیم کم‌نمک داشته باشید. نمک بیش‌ازحد می‌تواند باعث شود که بدنتان مایعات را نگه دارد و تورم شکم و پاها بدتر شود. به‌جای نمک، از گیاهان دارویی برای چاشنی غذا استفاده کنید.
3. رژیم غذایی سالم داشته باشید. افراد مبتلا به سیروز ممکن است سوءتغذیه را تجربه کنند. با یک رژیم غذایی گیاهی سالم که شامل انواع میوه‌ها و سبزیجات است، از این مسئله پیشگیری کنید. پروتئین بدون چربی، مانند حبوبات، مرغ یا ماهی را انتخاب کنید و از مصرف غذاهای دریایی خام خودداری کنید. از سوی دیگر، در ارتباط با موضوع خرما و سیروز کبدی، لازم است بدانید مصرف خرما به تنظیم و کاهش مقادیر فیبروز کبدی کمک می‌کند، بنابراین ممکن است برای بیماری‌هایی مانند سیروز مفید باشد.
4. از ابتلا به عفونت جلوگیری کنید. سیروز مبارزه با عفونت‌ها را برای شما دشوارتر می‌کند. با اجتناب از تماس با افراد بیمار و شستن مرتب دستان خود، از خود محافظت کنید. همچنین، واکسن هپاتیت A و B و آنفولانزا و ذات‌الریه را بزنید.
5. با دقت از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. سیروز فرآیند تجزیه داروها را برای کبد شما دشوارتر می‌کند. به همین دلیل، قبل از مصرف هر نوع دارو، ازجمله داروهای بدون نسخه، با پزشک مشورت کنید. از مصرف داروهایی مانند آسپیرین و ایبوپروفن خودداری کنید. اگر کبد شما آسیب دیده باشد، ممکن است پزشک توصیه کند از مصرف استامینوفن خودداری کنید یا برای تسکین درد، آن را در دوزهای کم مصرف کنید.

طول عمر بیماران سیروز کبدی بسته به‌شدت بیماری آن‌ها متفاوت است. بااین‌حال، مصرف مداوم الکل با نرخ بالاتر مرگ‌ومیر در افراد مبتلا به سیروز ارتباط دارد. سیروز کبدی یک بیماری جدی است که امید به زندگی را به‌شدت کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی را مختل می‌کند.

چگونه می‌توان از ابتلا به سیروز کبدی پیشگیری کرد؟

توصیه اصلی برای پیشگیری از بیماری سیروز کبدی، عدم مصرف الکل است. همچنین، درصورتی‌که به این بیماری مبتلا باشید نوشیدن الکل می‌تواند بیماری شما را تشدید کند. از سوی دیگر، در ارتباط با موضوع سیروز کبدی و هپاتیت، مهم است که برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت B و C، اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:

• هنگام داشتن رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
• هنگام تزریق مواد مخدر از سوزن مشترک استفاده نکنید.
• درصورتی‌که در معرض خطر ابتلا به هپاتیت B هستید برای مثال، جزء کارکنان بهداشت، کارکنان مراقبت‌های اجتماعی و پرسنل پلیس هستید لازم است واکسینه شوید.

ویزیت پزشک در منزل

ثبت درخواست

همچنین مهم است که وزن بدنی در محدوده سالم باشد. چربی اضافی بدن می‌تواند به کبد آسیب برساند. علاوه بر این، ورزش کردن را نباید فراموش کرد و برای کنترل دیابت، چاقی، فشارخون و چربی خون در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرد. همچنین، ترک سیگار برای افراد سیگاری ضروری است، چرا که اگر سیروز به یک مرحله خاص برسد، قابل‌برگشت یا ترمیم نیست، بنابراین پیشگیری اغلب بهترین روش درمان آن است.

آزمایش های مربوط به سیروز کبدی

به طور معمول بهتر است افراد به صورت سالانه چکاپ‌های سلامت را در لیست کارهای ضروری خود قرار بدهند تا با این روش ساده، جلوی بروز بسیاری از بیماری‌ها و یا پیشرفت آن گرفته شود، با این حال، اگر خود را مشکوک به علائم اشاره شده در بالا می‌بینید، پیشنهاد می‌کنیم، آزمایش های هپاتیت و آزمایش کبد را انجام دهید. این آزمایش‌ها با نمونه خون، بررسی می‌شود. فرد نمونه‌گیر به محل اعزام می‌شود و جواب نمونه گرفته شده پس از بررسی در آزمایشگاه‌های معتبر برای شما ارسال می‌شود.

مقالات مرتبط
• 

  باتری سمعک کملیون

  23 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک دی جی هیر

  21 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک رناتا

  21 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک آیسل تک

  18 / 08 / 1401
• 

  باتری سمعک انرجایزر

  18 / 08 / 1401

لیست چکاپ های مرتبط
• 

  آزمایش عفونت ادراری در مردان و زنان

  20 / 11 / 1399
• 

  آزمایش سلامت پوست و مو

  14 / 11 / 1399
• 

  آزمایشات پیش از ازدواج مردان و زنان

  13 / 11 / 1399
• 

  آزمایش انعقاد خون

  13 / 11 / 1399
• 

  آزمایش ژنتیک مردان

  13 / 11 / 1399