تومورهای هیپوفیز، رشدهای غیرطبیعی هستند که در غده هیپوفیز ایجاد میشوند. بعضی از تومورهای هیپوفیز منجر به تولید بیشازحد برخی از هورمونهایی میشوند که عملکردهای مهم بدن را تنظیم میکنند. برخی از تومورهای هیپوفیز میتوانند باعث شوند که غده هیپوفیز سطح پایینی از هورمونها را تولید کنند. بیشتر تومورهای هیپوفیز، غیرسرطانی (آدنوم) هستند.
تومورهای خوشخیم در غده هیپوفیز یا بافتهای اطراف آن میمانند و به سایر بخشهای بدن گسترش پیدا نمیکنند. برای درمان تومور هیپوفیز، گزینههای مختلفی وجود دارد که از میان آنها میتوان به برداشتن تومور، کنترل رشد آن و همچنین، مدیریت سطوح هورمونها با دارو اشاره کرد. در ادامه با تومور هیپوفیز، نشانهها و راههای درمان آن بیشتر آشنا میشوید.
فهرست مطالب
همه تومورهای هیپوفیز با علائم همراه نیستند. در برخی مواقع، این تومورها بهصورت تصادفی و برای مثال، از طریق آزمایشهای تصویربرداری ازجمله MRI یا سیتیاسکن که به دلایل دیگری انجام میشوند تشخیص داده میشوند. علاوه بر این، تومورهای هیپوفیزی که هورمون تولید میکنند و عملکردی نام دارند میتوانند بسته به هورمونی که تولید میکنند، علائم و نشانههای مختلفی را ایجاد کنند.
نشانهها و علائم تومورهای هیپوفیزی که هورمون تولید نمیکنند و غیرعملکردی نام دارند، بستگی به این دارد که چقدر رشد کردهاند و چه فشاری بر روی ساختارهای دیگر وارد میکنند. تومورهای بزرگ هیپوفیز، تومورهایی هستند که اندازه آنها یک سانتیمتر و بزرگتر است. به این تومورها ماکروآدنوم گفته میشود. به تومورهای کوچکتر میکروآدنوم گفته میشود. ازآنجاییکه تومورهای ماکروآدنوم بزرگ هستند، میتوانند غده هیپوفیز و ساختارهای اطراف آن را تحتفشار قرار دهند.
علائم و نشانههای مرتبط با فشار ناشی از تومور عبارتاند از:
اگر تومور هیپوفیز منجر به کمبود هورمونها شود، علائم زیر را ایجاد میکند:
برخی از تومورهای هیپوفیز منجر به تولید بیشازاندازه هورمونها میشوند که در این شرایط، انواع مختلف تومورها میتوانند علائم و نشانههای خاصی را ایجاد کنند. تومورهای ترشحکننده هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH)، هورمون آدرنوکورتیکوتروپین را تولید میکنند که درنتیجه باعث تحریک غدد فوق کلیوی برای تولید هورمون کورتیزول میشوند. سندرم کوشینگ، بیماریای است که به دلیل تولید بیشازاندازه هورمون توسط غده فوق کلیوی ایجاد میشود و با علائم زیر همراه است:
از سوی دیگر، تومورهای ترشحکننده هورمون رشد میتوانند با علائم زیر همراه باشند:
همچنین، کودکان و نوجوانان ممکن است خیلی سریع رشد کنند یا خیلی قدبلند شوند.
علاوه بر این، تومورهای ترشحکننده پرولاکتین باعث تولید بیشازحد هورمون پرولاکتین میشوند و درنتیجه سطح طبیعی هورمونهای جنسی (استروژن در زنان و تستوسترون در مردان) را کاهش میدهند. مردان و زنان درنتیجه افزایش پرولاکتین بیشازحد در خون، علائم و عوارض متفاوتی را تجربه میکنند. پرولاکتین بیشازاندازه در خون زنان منجر به علائم زیر میشود:
تومورهای ترشحکننده پرولاکتین در مردان میتوانند باعث هیپوگنادیسم مردانه شوند. علائم و نشانههای این مسئله عبارتاند از:
از سوی دیگر، تومورهای ترشحکننده هورمون محرک تیروئید باعث میشوند تیروئید بیشازاندازه هورمون تیروکسین تولید کند. این مسئله یکی از علل نادر پرکاری تیروئید محسوب میشود. پرکاری تیروئید میتواند سوختوساز بدن را تسریع کند و علائمی مانند علائم زیر را به همراه داشته باشد:
درصورتیکه علائم مرتبط با تومور هیپوفیز را تجربه میکنید لازم است با پزشک در این مورد صحبت کنید. شما میتوانید به این منظور از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره پزشکی تلفنی آزمایش آنلاین استفاده کنید. تومورهای هیپوفیز اغلب بهمنظور بازگرداندن سطح هورمونها به حالت طبیعی و کاهش علائم قابلدرمان هستند. اگر میدانید که در خانواده شما نئوپلازی چندگانه غدد درونریز یا MEN نوع 1 وجود دارد، با پزشک خود در این مورد صحبت کنید تا در صورت نیاز آزمایشهای دورهای بدهید. این کار باعث میشود که تومور هیپوفیز زودتر تشخیص داده شود.
علت تومور هیپوفیز هنوز ناشناخته باقی مانده است. غده هیپوفیز، غدهای کوچک و به شکل لوبیاست که در پایه مغز، تا حدودی پشت بینی و بین گوشها قرار دارد. اگرچه غده هیپوفیز، غده کوچکی است اما میتواند تقریبا بر هر بخش بدن تاثیر بگذارد. هورمونهایی که توسط این غده تولید میشوند در تنظیم عملکردهای مهم ازجمله رشد، فشارخون و تولیدمثل نقش دارند. درصد کمی از موارد تومور هیپوفیز در خانوادهها وجود دارند. بااینحال، بیشتر آنها هیچ عامل ارثی مشخصی ندارند اما دانشمندان بر این باورند که در چگونگی ایجاد تومورهای هیپوفیز، تغییرات ژنتیکی نقش مهمی ایفا میکنند.
اگر سابقه برخی بیماریهای خانوادگی خاص ازجمله نئوپلازی چندگانه غدد درونریز یا MEN نوع 1 را دارید، بیشتر در معرض ابتلا به تومور هیپوفیز قرار دارید. در MEN نوع 1 تومورهای متعددی در غدد مختلف سیستم درونریز ایجاد میشوند. در حال حاضر، برای این اختلال، آزمایش ژنتیکی در دسترس است.
معمولا تومورهای هیپوفیز بهصورت شدید رشد نمیکنند یا گسترش زیادی ندارند. بااینحال، آنها میتوانند سلامت شما را تحت تاثیر قرار دهند و منجر به عوارض زیر شوند:
یکی از عوارض نادر اما بهصورت بالقوه جدی، آپوپلکسی هیپوفیز است. آپوپلکسی هیپوفیز زمانی رخ میدهد که خونریزی ناگهانی به داخل تومور ایجاد میشود. در این شرایط، احساس میکنید که بدترین سردردی را تجربه میکنید که تاکنون تجربه کردهاید. آپوپلکسی هیپوفیز معمولا با کورتیکواستروئیدها و احتمالا جراحی، به درمان اورژانسی نیاز دارد.
تومورهای هیپوفیز در اغلب موارد شناسایی نمیشوند زیرا علائم آنها مشابه علائم سایر بیماریهاست. از سوی دیگر، برخی از تومورهای هیپوفیز به دلیل آزمایشهای پزشکی برای سایر بیماریها تشخیص داده میشوند. برای تشخیص تومور هیپوفیز، پزشک احتمالا شرححال مفصلی از شما میگیرد و معاینه فیزیکی انجام میدهد. او ممکن است انجام آزمایشهای زیر را توصیه کند:
اگر میخواهید بدانید که آیا به تومور هیپوفیز مبتلا هستید یا خیر لازم است مشاوره پزشکی دریافت کنید.
بسیاری از تومورهای هیپوفیز نیازی به درمان ندارند. بسته به نوع، اندازه و میزان رشد تومور هیپوفیز در مغز، نیاز به درمان مشخص میشود. سن و سلامت عمومی شما نیز عوامل تعیینکننده دیگری در این مورد هستند. برای درمان تومور هیپوفیز از متخصصان مختلفی ازجمله جراح بینی و سینوس، جراح مغز و اعصاب، متخصص غدد درونریز و متخصص رادیوتراپی کمک گرفته میشود. برای درمان تومور هیپوفیز و بازگرداندن سطح هورمونها به حد طبیعی، معمولا از جراحی، پرتودرمانی و داروها بهتنهایی یا بهصورت ترکیبی استفاده میشود.
جراحی برای برداشتن تومور هیپوفیز معمولا زمانی ضروری است که تومور اعصاب بینایی را تحتفشار قرار دهد یا تومور باعث تولید بیشازاندازه هورمونهای خاصی شود. موفقیت جراحی به نوع، محل و اندازه تومور و همچنین، به این مسئله که آیا تومور به بافتهای اطراف حمله کرده است یا خیر، بستگی دارد. برای درمان تومور هیپوفیز، دو روش اصلی وجود دارد که در ادامه با آنها آشنا میشوید.
در پرتودرمانی برای از بین بردن تومورهای هیپوفیز از منابع انرژی پرتو استفاده میشود. از این روش بعد از جراحی یا زمانی که جراحی قابلانجام نیست استفاده میشود. اگر تومور باقی بماند یا پس از جراحی برگردد و همچنین، زمانی که علائم و نشانههای تومور با داروها تسکین پیدا نمیکنند، پرتودرمانی میتواند مفید باشد. روشهای پرتودرمانی عبارتاند از:
اغلب، فواید و عوارض این اشکال پرتودرمانی فوری نیستند و برای اینکه بهصورت کامل موثر باشند به ماهها یا سالها زمان نیاز دارند. انکولوژیست پرتودرمانی، شرایط شما را بررسی میکند و در مورد مزایا و معایب هر یک از گزینهها با شما صحبت میکند.
دارودرمانی میتواند در جلوگیری از ترشح هورمون اضافه و در برخی مواقع، کوچک کردن تومورهای هیپوفیز موثر باشد. در ادامه با داروهای تومور هیپوفیز آشنا میشوید.
اسیریوتاید، تولید ACTH از تومور هیپوفیز را کاهش میدهد. این دارو دو بار در روز و بهصورت تزریقی تجویز میشود. مصرف این دارو زمانی توصیه میشود که جراحی هیپوفیز انجام نشود یا موفقیتآمیز نباشد. عوارض جانبی معمولا اتفاق میافتند و میتوانند شامل اسهال، حالت تهوع، قند خون بالا، سردرد، دلدرد و خستگی باشند.
این داروها میتوانند باعث عوارضی مثل حالت تهوع، استفراغ، اسهال، درد معده، سرگیجه، سردرد و درد در ناحیه تزریق شوند. بسیاری از این عوارض بهبود پیدا میکنند یا با گذشت مدتزمان از بین میروند. این داروها میتوانند باعث سنگ کیسه صفرا شوند و همچنین، ممکن است بیماری دیابت را بدتر کنند. نوع دوم داروها، پگوویزومانت نام دارند و میتوانند اثر هورمون رشد اضافی را بر بدن مسدود کنند. وقتی این دارو بهصورت روزانه تزریق میشود ممکن است به کبد آسیب برساند.
اگر تومور هیپوفیز یا جراحی برای برداشتن آن منجر به کاهش تولید هورمونها شود احتمالا برای اینکه هورمونهای بدنتان به سطح طبیعی برسد نیاز به داروهای هورمون جایگزین دارید. برخی از افرادی که تحت پرتودرمانی قرار میگیرند نیز به جایگزینی هورمونهای هیپوفیز نیاز دارند.
درنهایت، اگرچه غده هیپوفیز به اندازه یک نخود است اما میتواند در مسائل زیادی ازجمله رشد، ضربان قلب و توانایی باروری نقش داشته باشد. تومور غده هیپوفیز، گروهی از سلولهای غیرطبیعی است که بهصورت خارج از کنترل در غده هیپوفیز رشد میکنند. بااینحال، بیشتر این تومورها خوشخیم نیستند و سرطانی بودن آنها تنها در موارد نادر اتفاق میافتد. بااینوجود، آنها میتوانند با عوارض متعددی همراه باشند که به همین دلیل، درمان آنها بسیار مهم است. اگر علائم ابتلا به تومور هیپوفیز را دارید یا در این مورد با سوالات یا ابهاماتی روبرو هستید میتوانید از خدمات ویزیت پزشک در منزل یا مشاوره تلفنی پزشکی آزمایش آنلاین استفاده کنید و بهسرعت و بهراحتی با پزشک متخصص صحبت کنید.