بیماری نشت روده (LGS) چیست
نوشته شده توسط سمانه نصیری
27 / 12 / 1399
بسیاری از پزشکان و متخصصان، بیماری نشت روده (LGS) را به عنوان یک بیماری قابل‌تشخیص به رسمیت نمی‌شناسند. این بیماری که نام عجیبی هم دارد، به سندروم روده نشتی هم معروف است و بر اساس شواهد علمی، در ایجاد برخی از بیماری‌ها تاثیرگذار است و شناسایی دقیق آن، میتواند مانع از پیشرفت سایر بیماری‌ها شود. در ادامه با بیماری نشت روده، علائم، علل و درمان آن آشنا می‌شوید.
فهرست مطالب
بیماری نشت روده چیست؟
دستگاه گوارش (Gastrointestinal tract) مجموعه‌ای از اندام‌های مرتبط به هم است که از دهان به مقعد منتهی می‌شود. اندام‌های این دستگاه عبارت‌اند از:
- مری
- معده
- روده‌های کوچک و بزرگ
آنزیم‌های گوارشی موجود در معده و روده، مواد مغذی موجود در غذا را تجزیه می‌کنند و سپس به مولکول‌های کوچک‌تری تبدیل می‌کنند که بدن از آن‌ها برای انرژی، رشد و ترمیم استفاده می‌کند. روده‌ها همچنین در محافظت از بدن در برابر باکتری‌ها و سموم مضر نقش اساسی دارند.
دهانه‌های محکم دیواره روده باعث می‌شود آب و مواد مغذی در داخل خون جریان پیدا کند و مواد مضر در داخل روده نگه داشته شود. در LGS، این دهانه‌ها گشادتر می‌شوند و امکان عبور ذرات غذا، باکتری‌ها و سموم به جریان خون داده می‌شود.
میکروبیوتای روده و بیماری نشت روده
روده‌ها همچنین میزبان طیف وسیعی از باکتری‌ها به نام میکروبیوتای روده هستند. این باکتری‌ها به هضم غذا کمک می‌کنند، از دیواره روده محافظت می‌کنند و از عملکرد ایمنی بدن حمایت می‌کنند. بیماری نشت روده ممکن است عدم تعادل در میکروبیوتای روده را نیز شامل شود.
بر طبق مطالعات، عدم تعادل در میکروبیوتای روده میتواند واکنش ایمنی بدن را تحریک کند. این مسئله منجر به التهاب روده و افزایش نفوذپذیری روده (IP) می‌شود. افزایش نفوذپذیری روده به این معنی است که مواد به راحتی از روده‌ها به جریان خون نشت می‌کنند.
ارتباط میان بیماری نشت روده با سایر بیماری ها
بیماری نشت روده (Gut Leaky Syndrome) ممکن است که در چندین بیماری دیگر نقش داشته باشد. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- بیماری مزمن کبدی
- دیابت
- آلرژی‌های غذایی و حساسیت‌ها
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
هنوز مشخص نیست که LGS دلیل این بیماری‌هاست یا یکی از نشانه‌های آن‌ها. با این حال، مطالعات نشان می‌دهند که افزایش نفوذپذیری روده ممکن است در ایجاد بیماری التهابی روده (IBD) نقش داشته باشد. یک مطالعه دیگر نیز شواهدی از افزایش نفوذپذیری روده قبل از شروع دیابت نوع یک را نشان داد.
دانشمندان همچنین بررسی‌هایی بر روی محور مغز- روده انجام داده‌اند. این محور به معنای رابطه بین دستگاه گوارش و مغز است. در این زمینه، یک مطالعه نشان داد که بیماری نشت روده ممکن است در بیماری‌های روانشناختی مانند اضطراب و افسردگی نقش داشته باشد. با این وجود دانشمندان برای تایید این ادعا باید تحقیقات بیشتری انجام دهند.
علائم بیماری نشت روده
علائم بیماری روده نشت‌پذیر با علائم بسیاری از بیماری‌های دیگر، مشترک است. این مسئله میتواند تشخیص این بیماری را دشوارتر کند. برخی از علائم بیماری نشت روده عبارت‌اند از:
- اسهال مزمن، یبوست یا نفخ شکم
- کمبود مواد مغذی در بدن
- خستگی
- سردرد
- گیجی
- مشکل در تمرکز
- مشکلات پوستی، مانند آکنه، بثورات یا اگزما
- درد مفصل
- التهاب گسترده
چه عواملی در بیماری نشت روده نقش دارند؟
عوامل بیماری نشت روده تا حدی ناشناخته مانده است و محققان هنوز در حال بررسی علل آن هستند. با این حال، یکی از شواهد این است که پروتئینی به نام زونولین (zonulin) تنها تنظیم‌کننده شناخته‌شده نفوذپذیری روده است و این پروتئین وقتی در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند فعال می‌شود میتواند منجر به نشت روده شود. عاملی که باعث ترشح زونولین می‌شود، باکتری‌های موجود در روده و گلوتن (gluten) است. گلوتن پروتئینی است که در گندم و سایر غلات یافت می‌شود.
با این حال، برخی مطالعات نشان داده‌اند که گلوتن فقط در افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری سلیاک یا سندرم روده تحریک‌پذیر، نفوذپذیری روده را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد عوامل موثر متعددی در بیماری نشت روده نقش دارند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- مصرف بیش از حد قند: یک رژیم غذایی ناسالم سرشار از قند، به ویژه فروکتوز (fructose)، به عملکرد بازدارنده دیواره روده آسیب می‌رساند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): استفاده طولانی مدت از این داروها مانند ایبوپروفن میتواند نفوذپذیری روده را افزایش دهد و باعث نشت روده شود.
- مصرف بیش از حد الکل: مصرف زیاد الکل ممکن است نفوذپذیری روده را افزایش دهد.
- کمبود مواد مغذی: کمبود هر یک از ویتامین‌های A، D و روی در افزایش نفوذپذیری روده نقش دارد.
- التهاب: التهاب مزمن در بدن میتواند در بیماری نشت روده نقش داشته باشد.
- استرس: استرس مزمن عاملی در ایجاد اختلالات دستگاه گوارش، ازجمله نشت روده است.
- سلامت ضعیف روده: میلیون‌ها باکتری در روده وجود دارد که برخی مفید و برخی مضر هستند. وقتی تعادل بین این دو به هم بخورد، میتواند بر عملکرد بازدارنده دیواره روده تاثیر بگذارد.
- رشد بیش از حد مخمر: مخمر به‌طور طبیعی در روده وجود دارد اما رشد بیش از حد مخمر ممکن است به نشت روده کمک کند.
ارتباط میان بیماری نشت روده و اتیسم
متخصصان هنوز نمی‌دانند چه عواملی باعث اتیسم می‌شوند اما آن‌ها مطرح می‌کنند که در شکل‌گیری این بیماری، عوامل مختلف ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی نقش دارند. اخیرا دانشمندان، تحقیق بر روی ارتباط میکروبیوتای روده، نفوذپذیری روده و اتیسم را آغاز کرده‌اند.
میکروبیوتای روده و اتیسم
طبق یک بررسی در سال 2016، کودکان اتیستیک اغلب دچار مشکلات گوارشی قابل‌توجهی مانند یبوست، اسهال و استفراغ می‌شوند. در یک مطالعه دیگر در سال 2017، محققان نمونه‌های مدفوع دو گروه از کودکان (کودکان اتیستیک مبتلا به مشکلات دستگاه گوارش و کودکان دیگر بدون اتیسم یا علائم مشکلات دستگاه گوارش) مقایسه کردند. درنهایت، آن‌ها مقادیر بسیار بیشتری از باکتری‌های کلوستریدیوم پرفرنژنس (Clostridium perfringens) را در نمونه‌های جمع‌آوری‌شده از کودکان اتیسم مبتلا به مشکلات دستگاه گوارش شناسایی کردند.
نفوذپذیری روده و اتیسم
در یک بررسی در سال 2019، محققان ارتباط بین عدم تعادل میکروبیوتای روده و اتیسم را تایید کردند. یک مطالعه در سال 2010 افزایش نفوذپذیری روده در افراد اتیسم و بستگان درجه یک آن‌ها را گزارش کردند. با این حال، یک مطالعه در سال 2013 هیچ تفاوت قابل‌توجهی در نفوذپذیری روده در کودکان اتیسم گزارش نکرد. در این زمینه، انجام تحقیقات بیشتر لازم است.
تشخیص بیماری نشت روده
آزمایش استاندارد برای بیماری نشت روده، آزمایش مانیتول و لاکتولوز (mannitol and lactulose test) است. مانیتول و لاکتولوز مولکول‌های محلول در آب هستند که بدن نمی‌تواند از آن‌ها استفاده کند. مانیتول به راحتی در افرادی که دارای روده سالم هستند جذب می‌شود. لاکتولوز یک مولکول بزرگتر است و فقط مقدار کمی از آن جذب می‌شود. در این آزمایش، فرد محلولی حاوی این دو مولکول را می‌نوشد.
نمونه ادرار پس از شش ساعت جمع‌آوری می‌شود و مقدار موجود مانیتول و لاکتولوز در ادرار، میزان جذب آن‌ها توسط روده را نشان می‌دهد. یک نتیجه سالم میزان بالای مانیتول و سطح پایین لاکتولوز را در ادرار نشان می‌دهد. اگر سطح هر دو مولکول بالا باشد، نشان‌دهنده وجود بیماری نشت روده است. اگر سطح هر دو مولکول کم باشد، این مسئله نشان‌دهنده سوء جذب کلیه مواد مغذی است.
درمان بیماری نشت روده
با توجه به اینکه بسیاری از پزشکان، نشت روده را به عنوان یک بیماری به رسمیت نمی‌شناسند هیچ درمان استانداری برای نشت روده وجود ندارد. با این حال، برخی از تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی ممکن است به شما در بهبود سلامت روده کمک کند که این امر، به نوبه خود، میتواند علائم نشت روده را کاهش دهد. نکات زیر در رژیم غذایی میتواند به بهبود سلامت روده و درمان بیماری نشت روده کمک کند:
- افزایش مصرف پروبیوتیک برای تقویت باکتری‌های مفید روده
- مصرف غذاهای غنی از فیبر پروبیوتیک، مانند سبزیجات و غلات کامل
- کاهش مصرف گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ
- پرهیز از افزودنی‌های قندی و شیرین‌کننده‌های مصنوعی
- تغییرات زیر در سبک زندگی نیز می‌توانند به هضم سالم غذاها کمک کنند و موجب سلامت روده شوند:
- ورزش منظم
- خواب کافی شبانه
- کاهش استرس
- اجتناب از استفاده غیرضروری از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا آنتی‌بیوتیک‌ها
- ترک سیگار
درنهایت، بیماری نشت روده و افزایش نفوذپذیری روده، شرایطی است که در آن، باکتری‌ها و سموم قادر به عبور از دیواره روده به جریان خون هستند. برخی از پزشکان وجود نشت روده را انکار می‌کنند اما شواهد زیادی وجود دارد که تایید می‌کند افزایش نفوذپذیری روده واقعی است. به‌عنوان‌مثال، بیماری نشت روده در چندین اختلال خود ایمنی وجود دارد.
با این حال، شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در این مورد که این بیماری دلیل اصلی اختلالات خودایمنی است، وجود ندارد. برای کاهش خطر ابتلا به بیماری نشت روده، بر روی بهبود سلامت روده خود با داشتن یک رژیم غذایی سالم و محدود کردن استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی تمرکز کنید.
آزمایش بیماری های گوارشی
برای تشخیص بیماری های گوارشی از جمله نشت روده می‌توانید درخواست آزمایش بیماری‌های گوارشی دهید. فرد متخصص برای انجام این آزمایش در محل حاضر می‌شود و جواب آزمایش بعد از بررسی در آزمایشگاه به صورت آنلاین و تلفنی برای شما ارسال می‌شود.
