افتادگی رحم
نوشته شده توسط مهدی یاری
02 / 04 / 1400
فهرست مطالب
افتادگی رحم چیست؟
رحم یک ساختار عضلانی است که توسط عضلات لگن و رباط‌ها ثابت نگه داشته می‌شود. در صورت کشش یا ضعف این عضلات یا رباط ها، دیگر قادر به حمایت از رحم نیستند و باعث افتادگی آن می‌شوند. افتادگی رحم زمانی اتفاق می‌افتد که رحم از حالت طبیعی خود به صورت آویزان درآمده و یا به داخل واژن (کانال تولد) بلغزد.
افتادگی رحم ممکن است ناقص یا کامل باشد. افتادگی ناقص زمانی اتفاق می‌افتد که رحم فقط تا حدی در واژن فرو رود. افتادگی کامل هنگامی اتفاق می‌افتد که رحم آنقدر پایین بیاید که مقداری از بافت از واژن خارج شده و بیرون بزند.
علائم افتادگی رحم چیست؟
اگر فرد به افتادگی رحم خفیف دچار شده باشد، ممکن است علائم واضحی نداشته باشد و یا آنقدر جزئی باشند که اصلا فرد متوجه آنها نشود. با این وجود، با خارج شدن بیشتر رحم از موقعیت اصلی خود، ممکن است به اندام‌های دیگر لگن مانند مثانه یا روده فشار وارد کند و علائمی مانند این را ایجاد کند:
- احساس سنگینی یا فشار در لگن
- درد در لگن، شکم یا کمر
- درد در هنگام رابطه جنسی (مقاربت)
- مشاهده بافت رحم که از طریق دهانه واژن می‌افتد
- عفونت‌های مکرر مثانه
- ترشحات غیرمعمول یا زیاد از واژن
- یبوست
- مشکلات ادرار، از جمله از بی اختیاری در ادرار، تکرر ادرار یا تمایل ناگهانی به ادرار (فوریت ادرار).
اغلب ممکن است علائم هنگام ایستادن یا پیاده روی طولانی مدت بدتر شوند. در این موقعیت‌ها، نیروی جاذبه فشار بیشتری به عضلات لگن وارد می‌کند.
علت افتادگی رحم چیست ؟
خطر ابتلا به افتادگی رحم با افزایش سن زن و کاهش سطح استروژن در او افزایش می‌یابد. استروژن هورمونی است که به تقویت عضلات لگن کمک می‌کند. آسیب به ماهیچه‌ها و بافت‌های لگن در دوران بارداری و زایمان نیز ممکن است منجر به افتادگی رحم شود. زنانی که بیش از یک بار به صورت طبیعی زایمان کرده‌اند یا در دوران یائسگی قرار دارند، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
هر فعالیتی که به عضلات لگن فشار وارد کند می‌تواند خطر افتادگی رحم را افزایش دهد. عوامل دیگری که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- چاقی
- سرفه مزمن
- یبوست مزمن
چگونه افتادگی رحم تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با ارزیابی علائم و انجام معاینه لگن قادر است افتادگی رحم را تشخیص دهد. در طول این معاینه، پزشک متخصص دستگاهی به نام اسپکولوم را روی واژن بیمار قرار می‌دهد. استفاده از این دستگاه به پزشک این امکان را می‌دهد تا داخل واژن را ببینند و کانال واژن و رحم را بررسی کند. در طول معاینه ممکن است پزشک از بیمار بخواهد دراز بکشد و یا به صورت ایستاده باقی بماند. پزشک همچنین ممکن است از بیمار بخواهد که برای تعیین میزان افتادگی بدن خود را به حرکت در بیاورد.
چگونه افتادگی رحم درمان می‌شود؟
درمان برای این شرایط همیشه لازم نیست. اگر افتادگی شدید است، با پزشک خود صحبت کنید که کدام گزینه درمانی برای شما مناسب است. درمان‌های غیر جراحی شامل موارد زیر است:
- از دست دادن وزن برای از بین بردن فشار از ساختارهای لگن
- اجتناب از بلند کردن لوازم سنگین
- انجام تمرینات کگل، که تمرینات کف لگن هستند و به تقویت عضلات واژن کمک می‌کنند.
- پوشیدن پساری: وسیله‌ای است که در واژن قرار می‌گیرد و در زیر گردن رحم فیکس می‌شود و به عدم فشار آوردن و تثبیت رحم و دهانه رحم کمک می‌کند.
- استفاده از استروژن واژن: این مورد به خوبی مطالعه شده است و بهبود در بازسازی و قدرت بافت واژن را نشان می‌دهد. اگرچه استفاده از استروژن واژینال برای تقویت سایر گزینه‌های درمانی ممکن است مفید باشد، اما به خودی خود وجود افتادگی را برطرف نمی‌کند.
درمان‌های جراحی شامل تعلیق یا برداشتن رحم است. در حین برداشتن رحم، جراح با اتصال مجدد رباط های لگن یا استفاده از مواد جراحی، رحم را در موقعیت اصلی خود قرار می‌دهد. در حین جراحی رحم، جراح رحم را از طریق شکم یا واژن از بدن خارج می‌کند.
جراحی اغلب موثر است، اما برای زنانی که قصد بچه دار شدن دارند توصیه نمی‌شود. بارداری و زایمان می‌تواند فشار زیادی به عضلات لگن وارد کند، که مجدد منجر به افتادگی رحم شده و تغییرات ایجاد شده با استفاده از روش‌های درمانی را از بین ببرد.
اگر فرد نخواهد جراحی افتادگی رحم را انجام دهد و یا کاندید مناسبی برای این جراحی نباشد، می‌تواند از یک روش دیگر برای درمان این مشکل استفاده کند. در این روش از وسیله‌ای به نام پساری واژن استفاده می‌کنند. پساری به شکل‌ها و اندازه‌های مختلف هستند و در کانال واژن قرار می‌گیرد. تنها نقص پساری این است که ممکن است در واژن تحریک شوند و ترشحات بد بویی را ایجاد کنند. همچنین برای افرادی که به افتادگی رحم مبتلا هستند پیشنهاد نمی‌شود.
مراقبت بعد از عمل جراحی افتادگی رحم
- اگر جراحی افتادگی رحم (Surgery for Pelvic Organ Prolapse) کرده‌اید، باید طبق توصیه جراح خود پیگیری‌های لازم را انجام دهید.
- اگر یک پساری در واژن قرار داده شده است، باید توسط پزشک مراقبت‌های بهداشتی به دقت انجام شوند، وسیله بررسی شود تا از نظر موقعیت و تناسب اطمینان حاصل شود. مگر اینکه در مورد نحوه برداشتن و تمیز کردن خود در خانه به شما آموزش داده شود.
- اگر به شما گفته شده است كه تمرینات كگل را انجام دهید، باید مرتباً پیگیری‌های موردنیاز را در نظر داشته باشید و ملاقات‌های پزشکی را به تعویق نیندازید تا ارائه دهنده خدمات بهداشتی بتواند پیشرفت قدرت عضلانی را بررسی كند.
آیا راهی برای جلوگیری از افتادگی رحم وجود دارد؟
افتادگی رحم همیشه قابل پیشگیری نیست. با این حال، افراد می‌توانند اقداماتی را انجام دهند که به کاهش خطر بروز افتادگی رحم کمک بسیار می‌کنند. از جمله:
- ورزش منظم
- حفظ وزن سالم و طبیعی
- تمرینات کگل
- به دنبال درمان مواردی باشید که میزان فشار در لگن را افزایش می‌دهد، از جمله یبوست مزمن یا سرفه
چه کسانی دچار افتادگی رحم می‌شوند؟
افتادگی رحم به احتمال زیاد در زنانی اتفاق می‌افتد که:
- یک یا چند زایمان طبیعی داشته‌اند
- در دوره یائسگی به سر می‌برند
- در خانواده خود سابقه افتادگی رحم را داشته باشند
یائسگی هنگامی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها تولید هورمون‌های تنظیم کننده چرخه قاعدگی (عادت ماهانه) را متوقف کند. وقتی زن 12 ماه متوالی پریود نشود، یائسگی محسوب می‌شود. یکی از هورمون‌هایی که در دوران یائسگی متوقف می‌شود، استروژن است. این هورمون خاص به تقویت عضلات لگن کمک می‌کند. بدون آن، زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به افتادگی رحم قرار می‌گیرند.
افتادگی رحم چقدر شایع است؟
افتادگی رحم یک بیماری نسبتاً شایع است. خطر ابتلا به این بیماری با افزایش سن نیز افزایش می‌یابد. همچنین اگر در طول زندگی خود چندین زایمان طبیعی را تجربه کرده‌اید، بیشتر در معرض خطر هستید.
چه موقع باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی افتادگی رحم باشیم؟
در صورت داشتن هر یک از موارد زیر سریعاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:
- انسداد یا مشکل در دفع ادرار و یا حرکات روده
- افتادگی کامل رحم (رحم از واژن خارج می‌شود)
در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک خود اطلاع دهید:
- شما ممکن است دهانه رحم را در نزدیکی دهانه مجرای واژن احساس کنید یا در کانال واژن خود احساس فشار کنید و متوجه شوید که چیزی از واژن خارج شده است.
- در هنگام دفع ادرار یا به موقع اجابت مزاج ناراحتی مداوم دارید.
- کمردرد داشته و به سختی قادر به راه رفتن، ادرار کردن و حرکت روده هستید.
