آزمایش انعقاد خون با چه هدفی انجام می‌شود؟
نوشته شده توسط سمانه نصیری
31 / 01 / 1400
لخته‌شدن خون فرآیندیست که از خونریزی بیش از حد در هنگام وارد شدن آسیب به اندام‌های انسان، جلوگیری می‌کند. اما با این حال، خون نباید در رگ‌های فرد لخته شود. چراکه وجود لخته در رگ‌ها ممکن است، از طریق جریان خون به قلب، ریه‌ها یا مغز فرد منتقل شده و باعث حمله قلبی، سکته مغزی یا حتی مرگ شود. برای اندازه‌گیری توانایی و مدت زمان لخته شدن خون از آزمایش‌های انعقاد خون استفاده می‌شود. انجام این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا خطر خونریزی بیش از حد یا ایجاد لخته (ترومبوز) را در تمامی رگ‌های خونی ارزیابی کند. نحوه انجام آزمایش‌های انعقادی مانند آزمایش‌های خون است و عوارض جانبی و خطرات حداقلی را به دنبال دارد که در ادامه بیشتر به آنها پرداخته‌ایم.
فهرست مطالب
هدف از انجام آزمایش انعقاد خون
ایجاد لخته خون ممکن است عوارض خطرناکی را به دنبال داشته باشد. در صورتی که پزشک به لخته شدن خون مشکوک شود، ممکن است یک یا چند آزمایش انعقاد را توصیه کند. این آزمایشات پروتئین‌های مختلف و نحوه عملکرد آنها را اندازه گیری می‌کنند. عواملی که می تواند باعث بروز مشکلات انعقادی شود عبارتند از:
- بیماری کبد
- ترومبوفیلی: بیماری که منجر به لخته شدن بیش از حد می‌شود.
- هموفیلی: بیماری مربوط به اختلالات خونریزی دهنده و ناتوانی در لخته شدن طبیعی خون است.
آزمایش‌های انعقادی برای نظارت بر افرادی که از داروهایی استفاده می‌کنند که توانایی لخته شدن خون را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مفید است. آزمایش‌های انعقادی نیز گاهی قبل از جراحی توصیه می‌شوند.
انواع آزمایشات انعقادی
انواع مختلفی از آزمایش‌های انعقادی وجود دارد. بخش‌های زیر شامل توضیحاتی درباره چندین مورد از آنها است.
شمارش کامل خون (CBC)
پزشک ممکن است شمارش کامل خون (CBC) را به عنوان یکی از چکاب‌های طبیعی و دوره‌ای فرد تجویز کند. نتایج به دست آمده از آزمایش پزشک را از کم‌خونی یا تعداد پایین پلاکت‌ها که توانایی لخته شدن خون فرد را مختل می‌کند، مطلع می‌سازد.
سنجش فاکتور V
سنجش فاکتور V، ماده‌ای را که در لخته شدن خون نقش دارد، اندازه‌گیری می‌کند. سطح غیرطبیعی یا پایین این فاکتور اغلب نشان دهنده بیماری کبدی، فیبرینولیز اولیه (تجزیه لخته‌ها) یا انعقاد داخل عروقی (DIC) است.
سطح فیبرینوژن
فیبرینوژن، پروتئینی است که توسط کبد ساخته می‌شود. این آزمایش میزان فیبرینوژن موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج غیرطبیعی ممکن است نشانه خونریزی بیش از حد، فیبرینولیز یا جدا شدن جفت از دیواره رحم در خانم‌ها باشد. نام‌های دیگر این آزمایش شامل فاکتور I و تست هیپوفیبرینوژنمی نیز میباشد.
(PT یا PT-INR) زمان پروترومبین
پروترومبین پروتئین دیگری است که کبد تولید می‌کند. آزمایش زمان پروترومبین (PT) میزان و مدت زمان لخته شدن خون را اندازه‌گیری می‌کند. مدت زمان انجام این آزمایش به طور معمول، حدود 25 تا 30 ثانیه طول می‌کشد. اگر فرد داروهای رقیق کننده خون مصرف کند ممکن است، مدت زمان آزمایش بیشتر به طول بینجامد. در صورت وجود بیماری‌ها و عارضه‌هایی مانند هموفیلی، بیماری کبدی و سو جذب، امکان دارد نتایج حاصل از این تست غیرطبیعی باشند. علاوه بر نکات ذکر شده، پزشک به منظور تحت نظر داشتن افرادی که از داروهایی استفاده می‌کنند که روی لخته شدن خون تأثیر می‌گذارد، دارویی مانند وارفارین (کومدین) را تجویز می‌کند. در آخر باید گفت، پزشک معمولاً آزمایش PT را به همراه آزمایش انعقاد دیگری به نام زمان فعال شدن ترومبوپلاستین (aPTT) تجویز می‌کند.
تعداد پلاکت
پلاکت‌ها سلول‌هایی در خون هستند، که به لخته شدن خون کمک می‌کنند. اگر بیمار شیمی درمانی انجام داده باشد، یا داروهای خاصی مصرف کند و یا انتقال خون گسترده‌ای داشته باشد، ممکن است نتیجه به دست آمده، تعداد بسیار پایین پلاکت‌ها را نشان دهد. از دیگر عواملی که منجر به کاهش غیرطبیعی پلاکت‌ها می‌شوند، می‌توان به بیماری سلیاک، کمبود ویتامین K و سرطان خون اشاره کرد. عواملی نیز وجود دارند که منجر به افزایش غیرطبیعی تعداد پلاکت‌ها می‌شوند، که عبارت‌اند از: کم خونی، ترومبوسیتمی اولیه یا لوسمی میلوژن مزمن (CML).
زمان ترومبین
زمان ترومبین، میزان عملکرد فیبرینوژن را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج غیرطبیعی ممکن است به دلیل اختلالات ارثی فیبرینوژن، بیماری کبدی، برخی سرطان‌ها و داروهایی باشد، که بر لخته شدن تأثیر می‌گذارند.
زمان خونریزی
این آزمایش تجزیه و تحلیل می‌کند که چگونه رگ‌های خونی کوچک به سرعت بسته و خونریزی را متوقف می‌کنند. این آزمایش با سایر آزمایشات خون متفاوت است. یک کاف فشار خون روی بازو قرار می‌گیرد و باد می‌شود. فرد متخصص دو بریدگی کوچک در ناحیه تحتانی بازوی بیمار ایجاد می‌کند. این بریدگی‌ها عمیق نخواهند بود و به طور کلی مانند خراش‌های بسیار کوچک هستند. متخصص باد کاف فشار خون را از بین می‌برد و هر 30 ثانیه یکبار کاغذ بلات را روی بریدگی‌ها قرار می‌دهد تا زمانی که خونریزی متوقف شود. خونریزی معمولاً بین یک تا نه دقیقه طول می‌کشد. این آزمایش بسیار ایمن و غیرتهاجمی است و عوارض جانبی بسیار اندکی را به دنبال خواهد داشت.
چگونه آزمایشات انعقادی انجام می‌شوند؟
اکثر آزمایشات انعقادی مانند آزمایشات خون انجام می‌شوند. گاهی ممکن است لازم باشد، بیمار مصرف برخی از داروها را قبل از آزمایش قطع کند. برای انجام آزمایش انعقاد خون هیچ‌گونه آماده‌سازی خاصی لازم نیست.
ارائه دهنده خدمات بهداشتی (پزشک یا متخصص) یک نقطه در پشت دست یا داخل آرنج بیمار را با استفاده از الکل ضدعفونی می‌کند. سپس سوزنی را در همان نقطه وارد رگ می‌کند. اکثر افراد اندکی درد را در این مرحله احساس می‌کنند. فرد متخصص بعد از نمونه‌گیری خون، سوزن را خارج کرده و یک باند در محل نمونه‌گیری قرار می‌دهد. نمونه برای آزمایش و تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می‌شود و در آخر، نتایج حاصل از آزمایش خون از آزمایشگاه به پزشک ارسال می‌شود. در صورتی که پزشک وجود لخته خونی را در بدن بیمار تشخیص دهد، روش درمانی مناسبی برای از بین بردن آن در نظر گرفته می‌شود.
خوشبختانه به طور کلی، عوارض جانبی آزمایش انعقاد خون بسیار جزئی هستند. به این صورت که ممکن است فرد در محل نمونه‌گیری اندکی درد یا کبودی را احساس کند. البته این امان نیز وجود دارد که برخی از افراد سردرد، سبکی سر یا عفونت را تجربه کنند.
اختلالات سیستم انعقادی
سیستم انعقادی از سلول‌های خونی و پروتئین‌ها تشکیل شده و وظیفه آن ایجاد لخته‌های خون است، که بخش مهمی از روند بهبودی بدن را در بر می‌گیرد. وقتی این سیستم به درستی کار نکند، باعث تشکیل لخته‌های خون در زمان‌های نامناسب می‌شود و جریان خون را به قسمت‌های حیاتی بدن مسدود می‌کند.
اختلالات سیستم انعقادی ممکن است، بر روی هر قسمت از بدن از جمله مغز، شکم، بازوها و پاها تأثیر بگذارد. انواع عمده اختلالات انعقادی عبارتند از:
- کمبود ویتامین K
- بیماری کبد
- ایجاد انعقاد در داخل عروقی: این عارضه هنگامی رخ می‌دهد که پروتئین‌های بیش از حد فعال در خون باعث لخته شدن غیر ضروری شده و جریان خون را مسدود می‌کنند. بروز این حالت اغلب منجر به سکته قلبی یا مغزی خواهد شد.
- زیاده‌روی در مصرف داروهای ضد انعقاد خون: از لخته شدن خون جلوگیری کرده و می‌تواند باعث بروز هموفیلی شود.
علائم مرتبط با اختلالات سیستم انعقادی بسته به نوع اختلال بیمار متفاوت خواهد بود. خونریزی غیرطبیعی یا ایجاد لخته خون شایعترین علائم‌اند که نشان دهنده وجود مشکلی در اختلالات سیستم انعقادی است.
علائم کمبود ویتامین K
- خون ریزی
- کبودی ( در این حالت کبودی بسیار سریعتر از حد طبیعی ایجاد می‌شود).
بیماران مبتلا به بیماری کبد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- زردی پوست
- درد در قسمت فوقانی شکم
- تورم شکم
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس ناخوشی
- گیجی
- خواب آلودگی
بیمارانی که دچار انعقاد داخل عروقی می‌شوند، ممکن است علائم زیر را مشاهده کنند:
- خون ریزی
- ایجاد لخته خون به صورت دائم
- کبودی
- افت فشار خون
خونریزی، متداول‌ترین علامت ایجاد لخته خون ناشی از داروهای ضد انعقادی است. با این حال، در موارد نادر در نتیجه این اختلال امکان دارد لخته خون ایجاد شود و بیماران موارد زیر را در اطراف منطقه آسیب دیده مشاهده کنند:
- سرخی
- تورم
- آسیب بافت به دلیل محدود شدن یا مسدود شدن جریان خون
بیمارانی که به دلیل اختلال در سیستم انعقادی سکته کرده‌اند ممکن است علائم سکته مغزی “کلاسیک” از جمله:
- بی حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازو یا پا به ویژه در یک طرف بدن
- گیجی ناگهانی
- مشکل ناگهانی در صحبت کردن
- مشکل ناگهانی دیدن در یک یا هر دو چشم
- مشکل ناگهانی در راه رفتن
- سرگیجه ناگهانی
- از دست دادن تعادل یا هماهنگی بدن
- سردرد ناگهانی و شدید بدون علت مشخص
لخته خون و کرونا
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که یکی از عوارض کرونا در افرادی که به این ویروس مبتلا می‌شوند، لخته شدن خون است. مشخص نیست چرا سیستم ایمنی بدن، با فاکتورهای انعقادی شروع به لخته کردن خون می‌کند، اما متاسفانه لخته شدن خون در مغز و یا قلب، یکی از عوارض این بیماری همه گیر است که در برخی از افراد دیده می‌شود.
شما میتوانید برای بررسی‌های بیشتر از خدمت ویزیت پزشک در محل استفاده کنید و یا درخواست چکاپ کامل داشته باشید تا وضعیت بدنی شما به طور کامل چک شود.
مجموعه آزمایش آنلاین پیشرو در خدمات رسانی در منزل ، شما عزیزان میتوانید خدمات نمونه گیری در منزل ، تست کرونا در منزل ، شنوایی سنجی در منزل ، آزمایش تیروئید و تزریق واکسن hpv با مجموعه آزمایش آنلاین تجربه کنید
