آب مروارید چشم و درمان آن

نوشته شده توسط سمانه نصیری
07 / 11 / 1399

آب مروارید (cataracte) یکی از بیماری‌های چشم است که با تار شدن عدسی چشم آغاز و با افزایش تیرگی و کدر شدن عدسی پیشرفت می‌کند، و در نهایت قدرت بینایی را مختل خواهد کرد. به بیان ساده‌تر، آب مروارید باعث ایجاد هاله‌ای ابر مانند در عدسی چشم می‌شود. این بیماری تا جایی توسعه می‌یابد که باعث ایجاد اختلالات جدی در بینایی فرد خواهد شد. آب مروارید ممکن است در هر دو چشم فرد ایجاد شود، اما خوشبختانه، به طور همزمان هر دو چشم را درگیر نمی‌کند. این بیماری در افراد مسن بسیار شایع است، و به گفته محققین، بیش از نیمی از افراد در ایالات متحده آب مروارید دارند، یا تا 80 سالگی تحت عمل جراحی آب مروارید قرار گرفته‌اند.

آب مروارید از زمانی شروع می‌شود که پروتئین‌های موجود در چشم به صورت انبوه درآمده و از ارسال تصاویر واضح به عدسی توسط شبکیه چشم جلوگیری می‌کنند. شبکیه با تبدیل نوری که از طریق عدسی به صورت سیگنال‌هایی به چشم می‌رسند، کار می‌کند. این سیگنال‌ها ابتدا به عصب بینایی فرستاده شده و در نهایت به مغز می‌رسند.

فهرست مطالب

علائم آب مروارید

علائم و نشانه های آب مروارید

دید تار یا تاریک
افزایش سختی بینایی در شب
حساسیت به نور و خیرگی
نیاز به نور بیشتر برای مطالعه و فعالیتهای دیگر
دیدن “هاله” در اطراف چراغ‌ها
تغییرات مکرر در عینک یا لنزهای تماسی
محو شدن یا زرد شدن رنگ‌ها
دید دوتایی در یک چشم منفرد

در ابتدا ممکن است تاری در دیدن فقط قسمت کوچکی از عدسی چشم را تحت تأثیر قرار دهد و با توجه به علائم اندکی که بروز داده می‌شوند، فرد از وجود عارضه بی‌اطلاع باشد. با پیشرفت آب مروارید، عدسی چشم فرد بیشتر آسیب دیده و مانع از عبور نور از عدسی می‌شود.

چرا آب مروارید ایجاد می‌شود؟

برخی از اختلالات ژنتیکی و ارثی که باعث بروز مشکلات جدی دیگری می‌شوند، خطر ابتلا به آب مروارید را نیز افزایش می‌دهند. آب مروارید همچنین امکان دارد، به دلیل سایر بیماری‌های چشم، جراحی چشم در گذشته یا بیماری‌های دیگر مانند دیابت ایجاد شود. استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی نیز باعث ایجاد این عارضه خواهد شد. دلایل مختلفی برای ایجاد آب مروارید وجود دارد، که برخی از شایعترین آنها شامل موارد زیر می‌شوند:

سیگار کشیدن
اشعه ماوراء بنفش
استفاده طولانی مدت از استروئیدها و سایر داروها
برخی بیماری‌ها مانند دیابت
ضربه به چشم
پرتو درمانی

انواع آب مروارید

آب مروارید هسته‌ای: آب مروارید هسته‌ای بر مرکز عدسی تاثیر می‌گذارد. این نوع از آب مروارید ممکن است در ابتدا باعث بینایی بیشتر یا حتی بهبود موقت ضعف‌های بینایی مانند ضعف در خواندن شود. اما با گذشت زمان، عدسی به تدریج زردتر شده و دید فرد را بیشتر کدر و مختل می‌کند. همانطور که در بالا گفته شد، آب مروارید به آرامی پیشرفت می‌کند، و در این حالت امکان دارد عدسی به آرامی قهوه ای شود. زرد شدن یا قهوه ای شدن عدسی منجر به ایجاد مشکل در تشخیص ر نگ‌ها می‌شود.

آب مروارید کورتکس: آب مروارید قشری یا کورتکس، لبه‌های عدسی را درگیر می‌کند، و باعث ایجاد لکه‌ها یا رگه‌هایی مایل به سفید در لبه خارجی عدسی می‌شود. با پیشرفت این نوع آب مروارید، رگه‌های ایجاد شده تا مرکز عدسی گسترش یافته و باعث ایجاد تداخل در عبور نور از مرکز عدسی خواهد شد.

آب مروارید زیر کپسول خلفی: آب مروارید زیر کپسول خلفی، پشت عدسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به صورت یک ناحیه کوچک و مات خود را بروز می‌دهد، که معمولاً در پشت عدسی، درست در مسیر نور تشکیل می‌شود. آب مروارید زیر کپسول خلفی معمولاً در بینایی فرد تداخل ایجاد کرده، و در نور شدید بینایی را کاهش می‌دهد. همین حالت باعث ایجاد خیرگی یا هاله در اطراف چراغ ها در شب می‌شود. این نوع آب مروارید سریعتر از انواع دیگر پیشرفت می‌کند.

آب مروارید مادرزادی: برخی از افراد با این بیماری متولد می‌شوند، یا در دوران کودکی به آب مروارید مبتلا می‌شوند. این آب مروارید ممکن است ژنتیکی باشد و یا با عفونت داخل رحمی یا وارد شدن ضربه به چشم ایجاد شود. علاوه بر این، آب مروارید مادرزادی، در اثر برخی شرایط و بیماری‌های خاص مانند دیستروفی میوتونیک، گالاکتوزمی، نوروفیبروماتوز نوع 2 یا سرخچه ایجاد شود. آب مروارید مادرزادی همیشه بر بینایی تأثیر نمی‌گذارد، اما اگر تاثیر بگذارد، معمولاً بلافاصله پس از تشخیص برطرف خواهد شد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آب مروارید هستند؟

همه افراد ممکن است به آب ‌مروارید مبتلا شوند، اما افراد مسن بیشتر در معرض خطر هستند. زیرا افزایش سن و سالمندی مهم‌ترین عامل زمینه‌ساز این بیماری است. با این حال، احتمال ابتلا در افرادی که به دیابت مبتلا هستند، افرادی که سابقه خانوادگی آب‌مروارید دارند، افرادی که در گذشته جراحی چشم انجام داده‌اند، کسانی که با نور شدید قرمزرنگ مانند کوره‌های صنعتی برخورد داشته‌اند و بیمارانی که برای درمان سرطان تحت‌درمان‌های رادیوتراپی یا شیمی‌درمانی قرار گرفته‌اند، بیشتر است. علاوه بر مواردی که اشاره شد، استعمال دخانیات، مصرف زیاد الکل، کمبود ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها وعدم مصرف میوه و سبزیجات سایر مواردی هستند، که فرد را بیشتر در معرض خطر ابتلا به آب مروارید قرار می‌دهد.

تشخیص آب مروارید

راه های تشخیص آب مروارید

پزشک به منظور بررسی وضعیت آب مروارید، چشم را معاینه می‌کند. معاینه چشم شامل استفاده از دستگاه تونومتری برای اندازه‌گیری فشار چشم و تست نمودار چشم برای بررسی بینایی فرد است. پزشک همچنین ممکن است آزمایشی را به منظور بررسی حساسیت بیمار به تابش خیره کننده و درک وی از رنگ‌ها استفاده کند.
لازم است بدانیم، تست تونومتری انواع مختلف دارد اما نحوه اندازه‌گیری فشار چشم توسط رایج‌ترین نوع این آزمایش، از هوا به منظور صاف شدن قرنیه و یک قطره برای بزرگ شدن مردمک چشم استفاده می‌شود. با این کار بررسی عصب بینایی و شبکیه در پشت چشم برای بررسی آسیب‌های وارد شده، آسان‌تر می‌شود.

راه‌های درمان آب مروارید

یکی از راه‌های قطعی درمان آب مروارید، استفاده از جراحی است. اما اغلب، در ابتدا دوره ابتلا فرد به آب مروارید از آن استفاده نمی‌شود. به عنوان مثال، اگر فرد در دوره‌های اولیه بیماری سر می‌برد، امکان دارد با تعویض عینک خود و استفاده از یک عدسی قوی‌تر، با اختلالات ایجاد شده در بینایی خود کنار بیاید. یا در صورتی که در “خواندن” مشکل دارد، با روشن کردن یک لامپ اضافی یا استفاده از یک ذره بین، قادر به خواندن باشد. گاهی نیز ممکن است، فرد با تابش نورهای خیره‌کننده مشل داشته باشد، در این حالت استفاده از عینک‌های مخصوص که پوششی ضدتابش دارند، نیز موثر است. این عینک هنگام رانندگی در شب نیز می‌تواند به بیمار کمک کند.
زمانی که مشکلات بینایی مانع از انجام کارهای روزمره فرد (به خصوص در رانندگی) شد، وقت آن است که جراحی را به عنوان راه درمان در نظر بگیرد و در این مورد با پزشک خود مشورت کند.

عمل جراحی آب مروارید

درمان آب مروارید با لیزیک

چندین نوع عمل برای درمان آب مروارید وجود دارد، اما همه آنها در یک مورد اشتراک دارند: در جراحی عدسی آسیب دیده خارج شده و یک عدسی مصنوعی جایگزین می‌شود. بیمار ممکن است با انجام عمل جراحی در یک نقطه حساس مانند چشم خود کمی احساس ناراحتی کند. اما باید یادآور شد، که این یک روش بسیار معمول است و جای هیچ نگرانی نیست. همچنین جالب توجه است، بیش از 95٪ افرادی که این جراحی را انجام داده‌اند می‌گویند، پس از جراحی بهتر از قبل قادر به دیدن هستند.

برای بی حس کردن چشم، بیمار دارویی به نام بی حسی موضعی دریافت خواهد کرد. در حین جراحی، فرد بیدار است اما با توجه به استفاده از بیحسی موضعی، هیچ چیزی را احساس نخواهد کرد. این جراحی معمولاً حدود 15 الی 20 دقیقه طول می‌کشد و نیازی نیست که بیمار یک شب را در بیمارستان بگذراند. .در صورتی که هر دو چشم فرد با آب مروارید درگیر باشد، پزشک هر دو چشم را به صورت همزمان جراحی نمی‌کند. بلکه بعد از جراحی یک چشم منتظر می‌ماند، تا وضعیت بهبودی فرد را چک کند و سپس به سراغ چشم دیگر می‌رود.

جراحی آب مروارید به دو صورت انجام می‌شود که عبارت است از:

جراحی برش کوچک: جراحی برش کوچک همچنین به عنوان فيکوامولسيفيکيشن نامیده می‌شود. جراح یک برش کوچک روی قرنیه ایجاد کرده و دستگاه کوچکی را در چشم قرار می‌دهد، که امواج فراصوت را از بین برده و عدسی آسیب دیده را در هم می‌شکند. سپس، قطعات در هم شکسته توسط پزشک خارج شده و عدسی مصنوعی جایگذاری می‌شود.

جراحی برش بزرگ: این نوع از جراحی اغلب انجام نمی‌شود، اما پزشکان گاهی اوقات آن را برای آب مرواریدی که حاد تر است، آسیب بیشتری به عدسی چشم وارد کرده و بیش از حد معمول در بینایی مشکل ایجاد کرده است، استفاده می‌کنند. در این جراحی نیز عدسی آسیب دیده با یک عدسی مصنوعی جایگزین می‌شود. اما برای بهبودی از این جراحی احتمالاً به زمان بیشتری نسبت به نوع جراحی برش کوچک احتیاج است.

جراحی لیزر فمتولیزیک: در این عمل، جراح از لیزر برای شکستن عدسی آسیب دیده و در نهایت جایگذاری عدسی مصنوعی استفاده می‌کند. اگر فرد آستیگماتیسم (کژبینی) داشته باشد، پزشک در این جراحی ، علاوه بر درمان آب مروارید، قادر به برطرف کردن این مشکل نیز خواهد بود.